اهداف و وسایل هیچ طرح تامین اجتماعی شایسته نام خود نخواهد بودجزدرصورت وجود این اطمینان خاطرکه حمیتهای تعهد شده درآن درموعد مقررپرداخت شود.روشهای تامین الی حمایتهای پیش بینی شده باید دقیقا بررسی شوند وپیش ازاعلام رسمی طرح راه حلی پایدار پیدارشود.این موضع کاملا درمورد طرحهای قانونی وغیررسمی صادر است .مقام مسئول هرطرح که خواهان هدف مذکوراست باید شیوه ها ووسایل لازم راپیش بینی کند.
هزینه هرطرح تامین اجتماعی مبلغ مورد نیازبرای پرداخت حمایتها وهزینه های اداری است.این مبلغ باتوجه به عواملی گوناگونی که بعدا دراین فصل تجزیه وتحلیل خواهند شدازسالی به سال دیگرتفاوت خواهد داشت .مشکل اساسی تامین مالی فراهم کردن منابع لازم به منورجبران هزینه یادشده درهنگامی است ک این هزینه باید پرداخت شود.بااین حال این مشکلی دارای جنبه ها مختلفی است .یکی ازاین جنبه ها فراهم کردن منابع مذکوربه روشی منظم وسیستماتیک است ولو اینکه پرداخت حمایتها درفواصل نامنظم درکوتاه مدت وبلند مدت ضرورت پیدا کند.همین طور مسئله چگونگی تامین منابع لازم نیزمطرح است خواه ازطریق وصول مالیات یا حق بیمه های مقرر برای افراد زیرپوشش ودرجایی که افرادشاغل مدنظرند وصول آنها ازکارفرمایان ذی ربط.
راه حل مشکل تامین مالی درانواع خاصی ازطرحها روشن است.طرحهای همگانی دربرگیرنده تمام ساکنان وطرحهای مساعدت اجتماعی طبعا ازمحل مالیات تامین می شوند ومنابعی به منظورجبران هزینه ها باید فراهم گردند.طرحهای مبتنی برمشاغل که محدود به گروهای خاصی ازکارکنان اند باید ازمحل حق بیمه ها تامین و پیش ازایجاد هزینه ها منابعی تهیه شوند تادرزمینه حمایتهایی که باید به کارکنان واجد شرایط پرداخت شوند اقدام لازم صورت گیرد.بدیهی ست که صندوقهای احتیاط ازمحل حق بیمه ها تاین می شوند وهریک ازاعضا ازکل حق بیمه های جمع آوری شده پرداختی توسط خودیاتوسط کارفرمایان به نیابت ازطرف ها بهره مند می گردد.بااین حال درطرحها بیمه های اجتماعی اجرای گسترده متنوعی ازروشها امکان پذیر است وهرروش می تواند براساس زمینه های گوناگون توجیه پذیر باشد.بنابراین آنچه که درپی خواهد آمد عمدتا به راههای بیمه های اجتماعی مربوط می شود.
عوامل موثر برهزینه وروند آن حمایتهای مشابه درکشورهای مختلف درارتباط باسطح مربوط به دستمزدها لزوما هزینه یکسانی رابه همراه نخواهند داشت .وجوه تمایزلاینفک همانند توزیع سنی وجنسی وفعالیت اقتصادی گوناگون جمعیت بروقوع بسامد ومدت تقاضا تاثیر خواهد گذاشت ونگرشهای مربو به حمایت مورد درخواست ممکن است تفاوت داشته باشند .ماهیت محیط کارخطرات خاصی راایجاب خواد کرد.سخت ری یاملایمت نسبی که طرحی با آن به اجرادرمی آید درهزینه اداری ودرهزینه مربوط به حمایتها منعکس خواهد شد.
حمایتهای کوتاه مدت حمایتهای کوتاه مدت پس ازیک دوره احراز شرایط نسبتا کوتاه وبه درمدت فواصل محدودی اززمان معمولا به مدت یکسال یاکمترقابل پرداخت اند.این حمایتها شایل حمایتها نقدی بیماری وبارداری ،حمایت مراقبت پزشکی وحمایت مربو ط به ناتوانی موقت پس ازحادثه ناشی ازکارند.حمایتهای خواه وحمایت ایام بیکاری نیزدراین گروه قرارمی گیرند.
آمارهای حیاتی که زیربنای تقاضاهای مربوط به حمایتها بارداری خانواده راتشکیل می دهند دروقوع ازنظم زیادی بانظمی طبیعی تکرارمی شوند گرچه ممکم است باشیوع بیماریهای همه گیرموقتا دچار بی نظمی گردد.وقو حادثه ناشی ازکاردربین مشاغل اخد چشمگیری تفاوت دارد ولی اگرتوزیع مشاغل نسبتا ثابت باشد کل خزینه طرح حمایت به میزا زیاد دچار نوسان نخواد شد.ازسوی دیگربیکاری نمی تواند همانند پیشامدهای احتمالی زیستی توسط یک نظم آماری توصیف گردد.وقوع آن ممکن است درحد وسیع وبه طور غیرقابل پیش بینی ودرفاصله کوتاهی تغییر کند.
یک دوره احرازشرایط درتمام شاخه های طرحهای بیمه های اجتماعی جزحادثه ناشی ازکار امری متداول است وگاهی یک وجه شاخص درتشکیلا ت حمایتهای مراقبت پزشکی وخانواده به شمار می رود.این دوره لااقل درشرو کار تعداد تقاضاهای مورد قبول رااهش می دهد.بنابراین شخصی که درهنگام شروع وصول حق بیمه ها بیماریابیکار می شود معمولا برای آن مدت کوتاه غیبت ازکار ازدریافت حمایت محرم خواهد شد.تاثیر دوره احرازشرایط مسلما با توجه به مدت ن تفاوت دارد پس ازنکه رح به مدت دوره احرازشرایط اجرا شد افرادی که دراین ضمن به آن طرح پیوسته اند شرایط مربوط به حمایت مورد نظر راتدریجا احرازخواهند کرد این همان مرحله ای است که درن هزینه حمایت کوتاه مدت (به صورت درصدی ازسیاهه دستمزد بیمه شده جمعیت فعال) درطی یک دوره کوتاه به طور یکنواخت افزایش خواهد یافت.سپس این هزینه درسطح نسبتا ثابتی باقی خواهد مند.رچه هزینه مذکورممکن است درجهت بالاوپایین کمی تغییرکنداین تغییرات جرددرمورد حمایت ایا م بیکاری چندان گسترده یاپایدار نخواهند بود.
هزینه حمایت ها طبعا به تعداد تقاضاهای براورده شده میزان متوسط حمایت درره اتظارودره حداکثری بستگی خواهد داشت که به مدت آن حمایت ممکن است پرداخت ششود.یک دوره انتظارموارد ناچیزکوتاه مدت رانادیده می گیرد.حداکثردوره حمایت موارد مزمنی راحذف می کند که احتمالا به مدت نامحدودی ادامه می یابد گرچه تعداد این گونه مواردبسیارکم است.پس ازان موارد مزمن درچارچوب مقررات دیگری مورد رسیدگی قرارمی گیردند:بیماری مداوم معمولا به عندان ازکارافتاردگی تلقی می شود ناتوانی مداوم پس ازیک حادثه صنعتی به عنان ناوانی وبیکاری دیرپاکنترال می شود وتوسط یک طرح مساعدت ایام بیکاری تامین می گردد.برای حمایت مراقبت پزشکی ممکن است ازنظرهزینه یامدت محدودیتهایی اعمال شوند وهزینه حمایت خانواده مکن است باقراردادن محدودیتهایی نسبت به سن یاتعداد کودکان واجد شرایط درگروه خانواده محدود شود.
آمادگی جمعیت زیرپوشش دربرخورداری ازطرح بویژه درشاخه های بیماری مراقبت پزشکی ، برهزینه تاثیرمی گذارد.به نوان یک قاعده افراد تحت حمایت ممکن است آنجا که بخواهند به پزشک مراجعه کنند وپزشک دراکثر موارد نوعی دارو تجویز خواهد کرد.بنابرین هزینه مراقبت پزشکی اصولا نگرشی رانشان خواهد دادکه افراد جامعه معمولا برحسب وضعیت سلامت اتخاذمی کنند.به طورکلی پیشرفت پزشکی به نزول فراوانی بیماری منجرنشده است .امروزه مردم درقیاس بانیاکان خود آشکارا ازوضیت سلامت خودآگاهترونسبت به نگران ترند.هزینه روزافزون مراقبت پزشکی نه تنها به واسطه افزایش درواحد هزینه خدمات بلکه همین طور برثر کاربردا فزاینده خدمات مذکور است.
تاثیرمحیط کاردرشاخه حمایت حادثه ناشی ازکاربیشترازهرجای دیگراشکاراست.بسامد وشدت صدمات ازکشوری به کشوردیگرتفاوت می نند واین امرنه تنها به نوع صنایع ویزانی که نها مواد فرآیندها وماشی آلات خطرناک رابه کارمی برند بستگی دارد بلکه همین طوربه نگرش موضعی نسبت به پیش بینیهای ایمنی،کیفیت مرقبت پزشکی وشدت نظارت صنعتی وپزشکی نیزارتباط می کند.
شاخه حمایت ایام بیکاری هنگامی که زیر فشار تقاضاهای فزاینده وجابجایی نیروی کارقرارمی یرد تصویری مختص به خودرانشان می دهد.اگربیکاری ازسطح مشخصی فراتربرود ممکن است حجم تقاضاها عملا کاهش یابد زیراتعداد افردی که حقوق برخورداری ازحمایت راازدست داده اند سریعترازتعداد متقاضیان جدید افزایش پیدا می کند.
وقتی بیکاری گسترش می یابد ترکم تقاضای برخورداری ازحمایت دربخشاهی ویژه دریک دوره رکورد میتواند به آن معنی باشد که بسیاری ازبیمه شدگان دراین گونه بخشها حق برخورداری ازحمایت وایمنی خودرادرحال حاضر ازدست می دهند.ازسوی دیگردربخشهای مساعدتربسیاری ازافارد زیرپوشش درشغلی پایدار باقی می مانند.طرح بیمه بیکاری تقریبا درحدی وسیع ولی برای یک دوره محود دریک جا متمرکزمی شود وانتقال موارد مزمن به عرصه ترتیبات حمایتی حاکی ازآن است که طرح ذی ربط توانمند باقی می ماند.
حمایتهای بلند مدت حمایت های بلند مدت ،حمایت های سالمندی ازکارافتادگی وبازماندگا ن همراه باحمایتهای مربوط به معلولیت وافراد تحت کفالت که درچارچوب بیمه حادثه ناشی ازکارپرداخت می شوند رادربرمی یرند .
هماند حمایتهای کوتاه مدت دوره احرازشرایط افزایش اولیه تداد مستمری بگیرا سالمند ردریک طرح تازه دایرشده به تایر می ندازد.بااین حال این فریند تااندازه ای توسط مقررات انتقالی خنثی می شود ودره احراز شرایط کسانی که درهنگام اجرای طرح مذکور سالخورده اند راکوتاه می کند پس ا زسپری شدن حداقل وره احرازشرایط تعداد مستمری بگیران برای سلیان متمادی افزایش پیدامی کند وبه ین دلیل ودلایل دیگرهزینه سالانه طرح درارتباط باسیاهه دستمزد بیمه شده حتی برای مدت طولانی تری به رشد خود ادامه می دهد .بنابراین روند هزینه حمایتهی بلند مدت باهزینه حمایتهای کوتاه مدت تفاوت می کند زیرا هزینه کوته مدت نسبتا بزودی به ثباتی منطقی می رسد.
هرسالی محصول تازه ای ازمستری بگیران خودرابه بار می آورد که اکثربت آنها غیرازییمان احتمالا برای بقیه عمر خود ازیک حمایت برخوردار می شوند اروجوه تمایزبزرگترین گروه ازافراد مذکور ینی مستری بگیران سالمند رابررسی نیم می بینیم که یک گروه تازه درهرسال به تداد کل آها اضافه می شود وبعضی ازاعضای هرگروه سنی درهرسال فوت می نند وآخرین روه سنی پس ازدوره ای که ممکن است به 20سال یاحتی به 30سال بالغ شود ازدنیا می رود.ارقام زیزارنظر توضیح عمدا ساده شده اند ولی به هرحال نشانه ای ازاین فریند رابه دست می دهدند .اگردرسال اول 100مستمری بگیروجودداشته باشد ممکن است تعداد آنها به 196نفردرسال دوم 288نفردرسال سوم 800نفردرسلادهم و1000نفردرسال دوازدم بالغ شود.ازاین وضیح خام می توان پی برد که این تعداد درآغاز تقریبا درهرسال به دوبرابرمی رسد وسپس پس ازحدود 20سال به طور نسبتا آرام تربه رقم به رقم ده برابر اولیه نزدیک می شود.
اگرتعداد بیشتری ازافراد جوان به کارمشغول شوند نسبت مستمری بگیران درکل جمیت بیمه شده کندتررشد خواهد کرد ازرف دیگر کاهش درتعداد استخدام جوانان افزایش این نسبت مستری بگیران راشرعت خواهد بخشید .این نمایی ازسالخردی جمعیت است که درپاره ای ازکشورهای توسعه یالفته ایجاد نگرانی می کند.
تاثیر میزان یافرمول حمایت برحجم هزینه حمایت نیز باید مورد توجه قرارگیرد.جزدرصورتی که تمام مستمری بگیران ازمیزان استاندارد یکسانی ازحمایت برخوردارشوند هزینه حمایتها پس اززسیدن تعداد مستری بگیرا به یک سطح ثابت مدتها به رشد خودادامه خواهد داد.علت این امرآن است که چون میزان مستمری معمولا باطول سابقه پرداخت حق بیمه تناسب دارد میزان مستریهای اعطایی جدید درهرسال درمقایسه بامیزان مستمریهای خاتمه یافته درهمان سال افزایش خواهد یافت .علاوه براین جایی که میزان متمدیددرزمان بازنشستگی یانزدیک آن به دستمزد ارتباط درد تورم دستمزد درزمان بازنشستگی یانزدیک آن به دستمزد ارتباط دارد تورم دستمزدموجب خواهد شد تامستمریها جدید حتی ازمستمریهای اعطایی درگذشته بیشترباشند .بعلاوه مستریهی موودنیزممکن است به منظور جبران اثرات تورم ادواری مورد تجدید نظر قرارگیرند.
سن بازنشستگی عادی گرچه هزینه مستریهای سالمندی به طور کلی درحال افزایش است ولی وعامل کلیدی خاصی نیزوجوددارند که برهزینه طرحهی مستری ایام سالمندی تاثیر می گذارند یکی ازاین گونه عوامل سن بازنشسگی عادی است که بالا یاپایین بردن آن تاثر چشمگیر وشگفت انگیزی دارد.اگر سن مذکوبلا برده شودتعداد مستری بگیران سالمند کمترخواهد بود ولی درین حال تعداد حق بیمه ها بیشتر خواه بود.باین حال این تاثیر براثر افزایش تعداد مستری بگیران ازکارافتادگی وهزینه مستمریهای ازکارافتادگی تااندازه ی خنثی خواهد شد.پایین بردن سن بازنشستگی اثرا معکوسی به بارخوادهد آورد.
میزانهای مرگ ومیردرسن متعارف مستری ودرسنین بالاتر ازآن نیزبایدمورد توجه قرارگیرند.امید زندگی درهنگام تولد اغلب به عنوان شاخصی ازشرایط کلی مرگ ومیر دریک کشوریادریک منطقه به کارمی دارد ولی مستقیما به تثبیت سن دریافت مستمری مربوط نمی شودانجام چنین استدلالی گمراه کننده است زیرا امید زدگی درهنگام تولد دریک کشوردرحال توسعه نسبت به یک کشورصنتی بمرتب پایین تراست وبه این ترتیب سن دریافت مستمری دریک کشوردرحال توسعه باید به همان نسبت درسطحی پایین ترنثبیت شود امید زندگی درهنگام تولد درحد چشمگیری حت تاهیرمیزان مر ومیزنوزادان است که درکشورهای درحال توسعه درچند سال اولیه حیات خود زنده می مانند سطوح امید زندگی آنها به سطوح امید زندگی موجود درکشورهای صنعتی نزدیک تر می شوند .جدول 6نشان می دهد که تفاوت درامید زندگی درسن 65یا60سال ازتفاوت درامید زندگی درسن بین کمتربمراتب کم معنی تراست.
طرحهای دیرپای مستمری همگانی درکشورهای صنعتی دوره اولیه رشد وراقبلا سپری کرده اند وبه کمال مشخصی نائل شده اند.بااین حال حتی دراین گونه کشورها هزینه روزافزون مستمربیمه کننده است.علت این پدیده تا اندازه ای سالخوردگی جمعیت است .دراکثر کشورهای صنعتی نسبت افراد پیر به افرادی که درسن کارقرار دارند درطی نیم قرن گذشته یابیشتر درحال افزایش بوده است وانتظار می رود این فرآیند لااقل به مدت چندین دهه ادامه پیدا کند .کاهش نسبت کودکان دراکثر این کشورها به طور همزمان پدیه ای است که واقعیت دارد.ولی مشکل درای خود باقی است زیرا هزینه مستری بگیرسالمند چندین برابر هزینه نگهداری ازیک کودک است .جدول 7برخی ازارقام سرشماری راارائه می کند وپیش بینیهای سازمان ملل این روند ها رانشان می دهند.
هزینه فزاینده مستریها نه تنها ازروندهای جمعیتی بلکه همین طور اافزایش مدوم میزان حمایتها درپاسخ به نیازهای اجتماعی تعدیلهی منظم وغالبا خودبخود مستریه به منظورحفظ قدرت خرید آنها ورد دوره های رکود تشویق کارگران مسن تری که احتمالا به نحوی به کارخود ادامه داده اند به بازنشسته شدن ناشی می شود.
بنابراین امروزه توجه شدید ی ازجهات مختلف به بهترین استراتژی افزایش قابل اجرای سن دریافت مستمری معطوف شده است؛مسئله دشواری که درفصول دیگر نیزبه طور مختصر مورد بحث قرار گرفته است.
جدول 6 .
امید زندگی نسبی مردان در کشورهای منتخب در سالهای مختلف ، مراجعه بین 1960 و 1980 ( بر حسب سال ) امید زندگی در : کشور و سال هنگام تولد سن 20 سال سن 60 سال سن 65 سال برزیل 70- 1960 76/5 47 15 12 شیلی 80 -1975 3/61 4/48 9/15 8/12 فرانسه 80 – 1978 1/70 6/51 1/17 8/13 جمهوری فدرال آلمان 80 – 1978 6/69 4/51 3/16 9/12 جمهوری اسلامی ایران 76 – 1973 6/57 7/49 1/16 13 کنیا 1969 9/49 43 5/14 7/11 لیبریا 1971 8/45 8/40 9/14 3/12 جمهوری عربی سوریه 1977 63 8/50 16 8/12 جدول 7 .
چهره متغیر جمعیت بر حسب گروههای سنی در اروپاو آمریکای شمالی ( توزیع بر حسب 1000 نفر) اروپا آمریکای شمالی گروههای سنی 2000 1975 2000 1975 زیر 15 سال 206 239 217 252 15 تا 64 سال 651 638 662 645 65 سال و بیشتر 143 123 121 103 افزایش منظم منابع : همانطور که قبلاًگفته شد ، یکجنبه مهم تأمین مالی طرحهای بیمه اجتماعی چگونگی برنامه ریزی و تحقق افزایش منابع بطور منظم بمنظور جبرانهزینه حمایتها و هزینه جاری و آتیاداره امور است .
سیستم ارزیابی سالانه : در مورد حمایت کوتاه مدت ، چون هزینه سالانه در ارتباط با سیاهه دستمزد بیمه شده در زمانی نسبتاً کوتاه به سطح ثابتی می رسد ، روش تأمین مالی سیستم « ارزیابی » یا « پرداخت بی وقفه هزینه ها »است که در چارچوب آن ، منابع حاصله در هر سال با هزینه مورد انتظار در همان سال دقیقاَ برابری می کند .
به منظور تدارک « پشتوانه پیشامد احتمالی معمولاًمابه التفاوت کوچکی کنار گذاشته می شود که هدف آن کمک به جبران افزایش پیش بینی نشده در هزینه یا کاهش درآمد به علت نوسانات تصادفی در سیستم هست پیش گویی تحقق عینی سطح پیش توانایی مالی امکان پذیر نیست ولی در حالتی که طرح بیمه بیماری با داشتن پیش توانایی معادل چند ماه حق بیمه می تواند آسوده خاطر باشد صندوق بی کاری بدون مبلغی بیشتر که به آن اتکا کند نمی تواند احساس امنیت داشته باشد دوره اولیه که درطی آن شرایط احضار تحقق پیدا می کند به شکل گیری این پشتوانه کمک می کند .
در زمینه حمایتهای بلند مدت ، ملاحظات پیچیده تری مطرحمی شند .
در شروع کار یک طرح جدید مستمری مبتنی بر حق بیمه ، هزینه حمایتها برای چند سال ، نسبتاً معتدل است ( حتی اگر در جهت یاری به سالمندان تازه وارد به طرح برای برخورداری از مستمری پیش از زمان مجاز در مقررات استاندارد امتیازات ویژه ای داده شوند ) پوشش این هزینه در سیستم ارزیابی سالانه در هر سال احتمالاً می تواند پیامدهای ناخوشایندی به همراه داشته باشد .
می توان تصور کرد که یک طرح مستمری سخاوتمند می تواند به وسیله یک نرخ حق بیمه معتدل تأمین شود .
با افزایش تعداد بیمه شده واجد برخورداری از مستمری ، کل هزینه سالانه احتمالاً در موقع مقتضی به سرعت افزایش می یابد و ارزیابی سالانه لازم برای جبران هزینه مذکور نیز با همان سرعت ترقی می کند ، یعنی تا جایی می رود که جبران هزینه از دستمزد های بیمه شدگان فعلی امکان پذیر نخواهد بود .
ممکن است بازسازی بیشتری در زمینه امور مالی طرح در آن هنگام ضرورت پیدا کند .
برای تأمین مالی مسئولیتهای آینده مستمری های مبتنی بر حق بیمه باید با روشی اتخاذ شود که می پذیرد این گونه مسئولیتها از شروع کار طرح ، در حال شکل گیری هستند و یک سطح منطقی از ذخائر برای رویارویی با مسئولیتهای مذکور که با سالخوردگی جمعیت پدید می آیند باید به وجود آید .
در عمل ، سیستمهای انگشت شماری که به ویژه برای بیمه های اجتماعی مناسب باشند شناسایی شده اند .
با این حال ، حتی در میان این سیستمها اگر مناسب ترین سیستم برای کشوری خاص انتخاب شود ، ملاحظاتی چند باید مد نظر قرار گیرند.
به طور کلی ، برای برقراری تعادل بین یک درامد ثابت یا همراه با افزایش کم و یک هزینه همراه با افزایش زیاد دو روش تأمین مالی بیمه مستمری وجود دارد .
نخستین روش ، پوشش کل هزینه آینده ناشی از مستمریهای هر سال در سال اعطای آنهاست.
روش دوم که متغیرهای گوناگونی را پذیرا می شود بر تجمع سرمایه تکیه می کند ، سرمایه گذاری که در اینده در آمد اضافه ای را به بار خواهد آورد .
ارزیابی سیستم تشکیل دهنده سرمایه ها : نخستین روش ، سیستم تشکیل دهنده سرمایه ها نامیده می شود و عبارت است از برابر کردن در امد هرسال با ارزش سرمایه مستمریهای اعطایی در آن سال .
بنابر این ، برای نمونه ، با فرض اینکه ارزش سرمایه یک مستمری ده برابر مبلغ سالانه آن باشد ، حق بیمه لازم در یک سال مشخص ده برابر مجموع مبالغ سالانه مستمریهای اعطایی در آن سال خواهد بود .
صرف نظر از تأمین مالی هرگونه افزایش در تعداد مسمتمریهای اعطایی جدید در هر سال ، منابع لازم تنها در صورتی افزایش خواهند یافت که در مبلغ متوسط مستمریهای اعطایی افزایش وجود داشته باشد .
با وجود این ، چنین افزایشی در هزینه احتمالاً باید قابل قبول باشد زیرا این امکان می تواند به خوبی وجود داشته باشد که افزایش مشابهی دردرامد سرانه جمعیت ذی ربط بیشتر ازمقداری باشد که باهزینه مذکورهمگام است.به نظر می رسد که این روش به ساده ترین شکل خودهرگز برای هیچ نوعی طرح کلی بیمه مسری به کارنرفته باشد.ازسوی دیگردربیمه حادثه ناشی ازکار این روش شیوه متعارف پوشش مسئولیتهای مستمری ناشی ازناتوانی دائم یافوت بوده است وهنوزنیزهست.دراینجا میزان مستمری تحت تاثیر ول مشارکت فرد درطرح قرار ندارد .اگرتعداد حوادث منجربه اعطای این گونه مستمرینه ازسالی به سال دیرثابت بود کل مبلغ منابع لازم احتمالا برای نمونه به صورت درصدی ازکلسیاهه دستمزد مشوول حق کارفرمایان به نسبت سابقه حوادث درارگاه آنها توزیع می شدند این درصد ممکن بودبرای هریک ازکارفرمایان تغییرکند(اصطلاحا سیستم «نرخ بیندی شایستگی») سیستمهای تجمع سرمایه تاآنجا که بیمه مستمری (بیمه سالمندی بازماندگان وازکارافتادگی)مطرح است روش دوم یعینی روشی که نه بخار مصرف بلکه بخاطر سود به جمع اوری سرمایه می پردازد ازمحبوبیت گسترده ای برخورداربوده است.روش مذکوربه این حقیقت توجه درد که یک طرح بیمه های اجتماعی اجباری ازعضویت بیمه شدگان جوان درهرسال رای جایگزینی محصول سالانه مستمری بگیران مطمئن است ازانجا که چنین طرحی هزگزبرچیده نخواهد شد همانند یک طرح مستمری شغلی به جمع اوری ازورش سرمایه حقوق برخورداری ازحمایتی احتیاج ندارد که بیمه شدگان به نوان افراد به دست آورده اند ودرفرایند اکتساب انها قراردارند .بنابراین درعمل این طرح فقط ناچار به اتخاذ ترتیبی است که نمنابع فعلی به اضافه سود مربوط به ذخایر هزینه جاری راهمیشه پوشش دهند.
یکی ازمزایای این روش ان است که برای حل مسئله تامی مالی امتیازاتی رادرنظر می گیردکه ممولا به اعضای مسن ترجمعیت بیمه شده اولیه عطا می شوند وپس ازفقط یک دوره کوته احراز شرایط مستمری حداقل راکه باحق بیمه های پرداختی آنها توازنی ندارد برای آناه تضمین می کند.تحمیل هزینه این گونه امتیازات صرفا براعضای جوانتر جمعیت اولیه نمی تواند کارمنصفانه ای باشد روش یادشده نه تنها این هزینه رابرروی جمعیت مذکور بلکه برروی مجموعه هی نامحدود جانشینانش سرشکن می کند.
میانگین کلی حق بیمه دراین رهیافت کلی تعدادی متغیرمحتمل وجوددارند یک احتمال بسیارزیاد تعیین میزان ثابتی ازمنابع به صورت درصدی ازسیاهه دستمزد بیمه شده است که براساس فرضیات انجام شده می تواند پایداری مالی ضمنی طرح راتضمین کند.این سیستم تامین مالی سیستم حق بیمه موسط کلی نامیده مس شود درهرحال تجمع سرمایه درچارچوب سیستم حق بیمه متوسط کلی حتمالا بسیارحجیم است ودربسیاری ازکشورهای درحال توسعه می تواند برای مقام مسئول خط مشیهای سرمایه گذاری مکلی گیج کننده ای باشد.
نهادهای بیمه مستمری اغلب ملزم اند دراوراق قرضه تصمین شده توسط دولت یعنی دروثیقه های دربردارند یک سود ثابت سرمایه گذاری کنندبخش قابل توجهی ازسرمایه بسیاری ازنهادهای بیمه های اجتماعی برای تامین مالی برنامه های مسکن دولتی ودیگر کارهای ساختمانی دولتی دراین راستابهکارگرفته شده است.به این تربیب یک افزایش واقعی بهثروت ملی تحقق یافته است خوه درنهایت برای نها ذی ربط سودبخش باشدیانباشد بااین حال این تجمعات عظیم سرمایه درموارد زیادی به طور نادرست بکاررفته وهدرشده اند زیرا انها وسوسه های خارق العادهای راباخو همره دراند.
گسترش بیمه مستمری به منظور پوشش اکثریت بزرگی ازجمعیت فعال اقتصادی درکشورهای پیشرفته موجب شده ات تاخط مشی تجمع سرمایه درچشم اندازتازه ایی ظاهرشود.زمانی که اندازه این گونه طرحها نسبتا متوسط بودبرنامه ریزی برای فرسایش اینده انها که باید سرمایه گذاری وجوه مردم به صورت یک مجموعه جبران می شد کاری منطقی بود.ولی وقتی قلمرو طرح بیمه عملا بامالیات دهندگان هم اندازه شد به نظر می رسید که مشارکت کنندگان چیزی رابه آن قرض می دهند وبرای پرداخت سود مربوط به این قرض ازانها مالیات دریافت می شود همین طور ون اطمینانی وجود نداشت که این قرض برای ارتقای نیروی تولید مردم به کارمی رود اگرین پول دراختیار تولید کنندگانش قرار می گرفت شاید به نحو سودبخش تری مورد بهره برداری واقع می دشد.
به نظر می رسد این عوامل ملحظاتی بودند که انگلستان راوادار کردتادرسال1925تصمیم بگیرد که طرح کلی بیمه مستمری رابراقرار کند که بدون جمع اوری هر گونه سرمایه دائمی زیاد عمل می کند وکسری فزاینده سالانه ازطریق وصول مالیات پوشش داده می شوند .خط مشیهای ماشبهی ازسوی کشورهای خاصی دنبال شده اند که سرمایه طرحهای کلی انها بواسطه تورمی که بانگ دوم جهانی همره بود وپس ازآن نیزوجود داشت کاهش یافت.
بااین حال نباید چنین نتیجه گیری کردکه روش تجمع سرمایه کنارگذاشته شده است یباید کنارگذاشته شود این روش درجایی مطلوب وبه صلاح خواهد بودکه مستمریها ازطرق طرحهای بیمه ایی ارائه شوند که فقط بخش نسبا کوچی ازجمعیت رادربرمی گیرند یاتدرک کمکهای دولت دشوار است امروزه چنین وضعیتی دراکثر کشورهای درحال توسعه یافت می شوددراینجانه تنها بهدرایل فنی مربوط به وجوه بیمه بلکه همین طور به علت سودمندی بسیاران برای اقتصاد ملی تجمع سرمیه یک نتخاب اشکار است بعلاوه بااین حال چندین کشور پیشرفته دارای طرحهایی باقلمرو وسیع یاازجهت جبران ذخایر ملی کاهش یافته براثرنقصان ذخایر درطرحهای خصوصی مستمی یبه عنان بخشی ازخط مشی ضد تورم نیازبه تجمع مشخصی ازوجوه رامورد تاکید قرار می دهند.
سیستم حق بیمه میزان شده سیستم به اصطلاح حق بیمه شدهکه یک رهیافت حدواسط بین سیستم حق بیمه متطسط کلی وسیستم ارزیابی است شایسته تعریف است دراین سیستم نرخی کهباان منابع موجود فراهم می شوند به نحوی درحد درصد خاصی ازسیاهه دستمزد بیمه شده تثبیت می گردد که بین دریافیها وهزینه درطی یک دوره تعادل مانند ده یا پانزده سال حتما توازنی وجود داشته باشد .وقتی منابع موجود(شامل درامد حق بیمه وسود سرمایه گذاریها)برای پوشش هزینه ها کافی نباشند نرخ درصد مذکوربرای یک دوره تعادل دیگر تایک سطح کافی افزایش داده می شود این سیست به عنوان ی قاده کاربرد اصل وجوه جمع اوری شده راپیش بینی نمی کند بلکه صرفا کاربرد سورد حاصله ازان رامدنظر قرارمی دهد به این ترتیب به کارگیری وجوه جمع آوری شده درسرمایه گذاریهای بلند مدت امکان پذیر است تجمع سرمایه دراین رهیافت حق بیمه میزان شده نبا کم است ومی تتواند باانتخاب یک دوره تعادل کمابیش طولانی پیشاپیش تنظیم شود این سیستم همین طوربه گونه ای انعطاف پذیراست که امکان تطبیق تدریجی افزایش منابع مربوط به برنامه تامین اجتماعی باتوعه اقتصادی رابرای مقامات مسئول امورمالی فراهم می سازد.
عامل دیگردرمدیریت امورمالی تعدیل مستریها به خاطرتغییرات قدرت خرید پول رایج به علت تورم است درهرسیستم مالی سپرده گذاری این گونه تعدیلات نیازبه ان دارند ه ازرش ذخایر جمع وری شده نیزموردارزیابی قررگیرند جزانکه وجوه ازمنابع دیگری فراهم شوند .بااین حال بکارگیری دخایر عظیم درسرمایه گذاریهایی که ارزش واقعی خودراحفظ می کنند کاردشواری است وهرقدر ذخائیر بیشترباشد این مشکل حادترمی شود.بنابراین همان طور که ممکن است متناقض به نظر برسد تعدیلات مستمریه دریک سیستم حق بیمه میزان شده بیک نسبت پایین ترسپرده گذاری زیک سیستم حق بیمه میزان شده بایک نسبت پایین تر سپرده گذاری ازیک سیستم ح بیمه مسط کلی نسبتا آسانتر صورت می گیرند.
توزیع بین بخشهای جمعیت پس ازانتخاب سیستم مالی برای یک طرح بیمه های اجتماعی تصمیم گیری درمورد چگونگی تقسیم منابع بخشهیا وناگون معیت امری ضروری است .دراینجا بین تامین مالی ازطریق وصول حق بیمه یعنی پرداخت آن ازطرف افراد زیرپوشش وکارفرمایان آنها وتامین مالی ازطریق وصول مالیات یعنی تامین درامد عمومی مالیاتهای ویژه تخصیص یافته مالیات ارزش افزوده وغیره تفاوت عمده ای وجوددارد.درزمینه چگونگی تقسیم حق بیمه کارفرمایان وکارکنان مقطع یامرتبط بودن حق بیمه به درامد وچگونگی تغییرنرخهای برحسب سطح دستمزدها ازجمله انتخاب یک سقف دستمزدازنظر اهداف حق بیمه سوالات دیگری وجود دارند.
تامین مالی سه جانبه شایان یاداوری است که اجرای برنامه بیمه های اجتماعی بیسمارک ازطریق طرح حق بیمه مسترک فرد بیمه شده دراین حالت کارمند وکارفرما که باکمک دولت کامل می شود امکان پذیر شد این ترتیب به عنوان مکانیسم تامین مالی سیستم بیمه های اجتماعی دربسیاری ازکشورها پذیرفته شده است.مباحثات خاصی که به صورت سنت درآمده اند به منظور توجیه توسل به هریک ازسه مشارکت کننده مذکور مورد استناد قرارمی گیرند.
حق بیمه فرد بیمه شده نمایشگر بخشی ازمبلغی است که می توان ازفرد مذکورانتظار داشت تاآن راذخیره یابه یک انجمن حمایت مشابه دربرابرخطر یا خطرات مورد نظر پرداخت کند.اثر روانی مبلغ یاد شده شایان توجه است چرا که مسئولیت مشارکت کننده وحرمت فرد ذی نفغ راتقویت می کند وسند عینی حق برخورداری فرد بیمه شده ازحمایت وشاید مداخله دراداره طرح راارائه می دهد.
کارفرمایان نیزامتیازاتی ازبیمه های اجتماعی به دست می اورند درکشورهای صنعی همانند کشورهای درحال توسه بیمه هیا اجتماعی به حفظ آرامش صنعتی وثبا ت نظم اجتمای کمک می کند .حمایتهای پزشکی آن نیزظرفیت تولیدی کارکنان راپایدار نگه می دارد.به ین ترتیب صنت بدون بیمه های اجتماعی احتمالا باموفقیت همراه است.
جامعه به طورکلی به بهداشت عمومی ورفاه نیروی کارعلاقه مند است هرشهروند دارای وجدان اجتماعی به ارزش اخلاقی ومادی تامین اجتماعی پی خواهد بردوبرحسب توانایی خودمایل خواهد بوداانه راکه عملا یک انجمن حمایت متقابل سطح ملی است مورد حمایت راردهد.تلقی کردن حق بیمه های کارکنان وکارفرمایان به عنوان منابع متناوب ومکمل کارآموزنده ای است.
غرامت کارکنان باید برای رفع نیازها یشان نه تنها درزمان تحصیل درآمد بلکه هنگامی که آنها فاقد توانایی کسب درامدند کافی باشد بیمه های اجتماعی مکانیسمی است که غرامت آها بین این دووعیت متغیر توسط آن توزیع می شود.
اگرکارکنان درواقع ازسهم مناسبی ازانچه که خود تولید می کنند برخوردار باشند پیشاپیش کل غرامت خودرادریافت می دارند وبه ین تریب هیچ چیزاضافه ای دراختیار کارفرماقرارنداردتاازمحل ان به پرداخت حق بیمه مبادرت کند.ازاین موضوع ممکن است چنین نتیجه گیری شودکه کارکنان باید کل هزینه حمایت خودراراسا پرداخت کنند .ازآنجاکه آها درجوانی وسلامت کارخورداشروع می نند قارد خواهند بودازدرامدهای خودحق بیمه های لازم برای تضمین پرداخت حمایتهیی راپرداخت ممد که درارتباط بادستمزدهایشان درایام بیماری وسالمندی ضرورت کامل دارندولی بیمه های اجتماعی اجباری است که پیشامدهای خوب وبدرابهم ومخصوصا سالمندان وجوانان رادربرمی گیرد .آیا پیشامدهای خوب باید مسئولیت حق بیمه اضافه ای رابه عهده بگیرند که پیشامدهای بدبه آن نبیازدارند؟مطمئنااین هزینهای است که باید به نام همبستگی اجتماعی برحسب ظرفیت مشمول مالیات تاامجاکه امکان دارد توزیع شود کارفرمایان معمولا ازنظرتحمل اثراین حق بیمه اضافی نسبت به کارگران دروضعیت بهتری قراردارند.
بااین حال این فرض که کارکنان غرامت مناسب وکامل خودرادریافت می دارد یک فرض خیالی است که به خاطر بحث صورت می گیرد .اینکه غرامت مذکور چه می تواند باشد یک اظهار نظر است ونه موضوعی مبتنی برحقیقت درتحمیل یک حق بیمه ،خواه به کارکنان یابه کارفرمایان مشکلترین کاربرداشتن گام اولیه است.این گفه که یک مالیات پیشین دیگرمالیات نیست دراینجا مناسب پیدا می کند .پس ازانکه حق بیمه تعیین شد مشارکت کنندگان برای تطبیق خودباآن راههایی راپیدا خواهند کرد.
ممکن است چنین نتیج گیری شود که هرمنبع درآمدی مزایاومعایبی دارد.هزینه های نهایی نمی توانن به صورت یک قاعده تعیین شوند ودوراندیشی حکم می کند که اگردرسیستم تامین اجتماعی بهصورت یک مجموه هریک ازمنابع بااعتدال مورد بهره برداری قرارگییرد داوریهای نادرست وضربه به حداقل کاهش خواهد یافت.
مقاوله نامه شماره 102مصوب سل 1952باعنوان« استانداردهای حداقل تامین اجتماعی» اصول زیررابری کشورهای عضو مقرر می کند: هزینه حمایتهای ارائه شده بارعایت مفاد این مقاوله نامه و هزینه اجرای هریک زاین گونه حمایتها مشترکا زمحل حق بیمه های بیمه یامالیات یاهردبه روشی پرداخت خوهد شد که زایجاد زحمت برای افراد تهیدست اجتناب گردد ووضعیت اقتصادی عضو ذی ربط وطبقات فاد تحت حمیت مورد توجه قرار گیرد.
مقاوله نامه مذکوربرای حق بیمه کارکنان به عنون یک طبقه میزان حدکثری راتعیین می کند.
کل حق بیمه های پرداخت شده توسط کارکنان تحت پوشش از50درصد کل منابع مالی تخصیص یافته به حمایت ازکارکنان وهمسران وکودکان آ»ها تجاوزنخوهد کرد.به منظور اطمینان ازتحقق ین شرط تمام حمایتهای ارائه شده بارعایت مفاد این مقاوله نامه ازطرف عضو ذی ربط غیرازحمایت خانواده وحمایت حدثه ناشی ازکاردرصورت ارائه آن ازمجرای ی شاخه خص ممکن است یکجا به حساب آیند.
این نکته باید یادآوری شوده مقاوله نامه یادشده ضمن محافظات ازکارگرازتحمل بیشتر ازنیمی ازهرگونه حق بیمه بیمه های اجتماعی درمورد چگونگی تقسیم هزینه به تحو دیگری که درورای آن ازایجاد زحمت برای افراد تهیدست باید اجتناب شودو وضعیت اقتصادی کشور ذی ربط وافراد زیرپوشش باید مورد توجه قرارگیرند.هیچ گونه شرط رسمی رامقرر نمی دارد.
تامین مالی به وسیله دولت وکارفرمایان دراتحاد جماهیرشوروی سابق وبعضی ازشورهای اروپای شرقی کارمند حق بیمه ای پرداخت ننمی کند .ل هزینه سیستم تامین اجتماعی لااقل تاآنجا که کارگران شاغل درفعالیتهای دولتی مطرح اند ازطرف کارفرمایان ودولت پرداخت می شود.
درجای دیگر دولت ممکن است به سیستم تامین اجتماعی کمک کند کمک دولت می تواند شکلهای گوناگونی به خود بگیرد .به عنوان مثال نسبت ثابتی ازهرمستمری اعطاشده تخصیص یمبلغی متناسب با حق بیمه های پرداختی به وسیله کارفرمایان وکارکنان یک کمک سالانه ثابت یافقط آنچه که برای جبران هرگونه کسری که پیش می آید لازم است .این مک ممن است شکلی غیرمستقیم به خودبگیرد مانند وقی که طرحهای بیمه بیماری مورد بهره برداری بیمارستانهای عمومی قرارمی گیرند وازهزینه واقعی مراقبت انجام شده ازبیماران کمترپرداخت می کنند .دولت ممکن ست تمام یا بخش بزرگتری ازهزینه حمایتهای خاصی راتقبل کند که مخصوصا درجهت رفاه اجتمای تلقی می شوند مانند کمکهای عائله مندی یاخدمات طب ملی.
مکهای عائله مندی یاازطریق یک طرح همگانیی تامین شده ازمحل مالیات یادرچارچوب یک طرح بیمه که تقریبا دراکثر موارد کارفرمایان تنها مشارکت کنندگان درآن هستند ارائه می شوند.
هزینه حادثه ناشی ازکاردراکثر کشورها به تنهایی توسط کارفرمایان پرداخت می گردد انگلستان یکی ازمعدود کشورهایی است که حمایتهای نقدی بیمه حادثه ناشی ازکاررابریک مبنای سه جانبه تامین می کنند.بااین حال کشورهای متعددی وجود دارند که تمام یابخشی ازهزینه حایتهی مربوط به ناتوانی موقت وپزشکی رابرعهده بیمه بیماری قرارمی دهنددرکشورهای خاص کارفرمایان حق بیمه های مربوط به حادثه ناشی ازکاری راپرداخت می کنند که برحسب متوسط خطر طبقه ای که فعالیتهایشان در ان طبقه قرار می گیرد محاسبه می شوند(سیستم نرخ بندی متفاوت).
بعضی از طرحها حتی یک تعدیل صعودی یا نزولی حق بیمه ای پیش بینی می کنند که برمبنای سابقه حادثه در هر یک از کارگاهها قرار دارد (سیستم نرخ بندی شایستگی).گاهی اعتقاد بر ان است که این روش اقدامات ایمنی را تشویق میکند.با این حال،طرحای دیگر دارای بیمه حادثه ناشی از کارمختص به خود دارند که بر مبنای یک مقیاس یکسان توسط تمام کارگاه ها تامین میشوند.در جایی که خطر ناشی از کار در چهار چوب یک طرح قرامت کارگران مبتنی بر مفهوم مسئولیت کار فرمایان توسط بیمه تجاری زیر ÷وشش قرار می گیرد،حق بیمه ها براساس اصول نرخ بندی متفاوت ومبتنی بر شایستگی تثبیت می شود.