دانلود مقاله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

-1- بررسی تاریخچه کانون در ایران:(1) اولین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال 1344 ه .ش با هدف ایجاد امکانات لازم جهت رشد و پرورش فکری و بدنی کودکان و نوجوانان و کمک به شکوفایی استعداد های ایشان به وجود آمد.

1-1-1- اهداف کانون را به طور خلاصه می توان در موارد زیر برشمرد: 1.تأسیس مراکز عرضه کتاب و آموزشهای فرهنگی و هنری مخصوص کودکان ونوجوانان در نقاط مختلف .

2.کمک به توسعه و تکمیل کتابخانه های عمومی و سایر مؤسسات برای ایجاد بخشهای مخصوص کودکان و نوجوانان.

3.تهیه و استفاده از وسایل سمعی و بصری ، تدارک وسایل آموزشی ، تولید و خرید و توزیع و نمایش فیلمهای سینمایی مخصوص کودکان.

4.ایجاد واحدهای کتاب رسانی سیار جهت عرضه کتاب به کودکان در روستاهای مختلف.

5.کمک به توسعه و ترویج ادبیات کودکان و نوجوانان از طریق تشویق نویسندگان ، طراحان ، هنرمندان و ناشران.

1.تولید تئاتر و برگزاری جشنواره ها ونمایشگاهای مخصوص کودکان و نوجوانان.

2.همکاری با کلیه مؤسسات ایرانی و غیر ایرانی که هدف مشابه دارند.

3.هرگونه اقدامات دیگر که وصول به هدفهای بالاتر را تسهیل کند.

1-1-2-فعالیت های کانون فعالیت های مرکز کانون در سال 1320 بر حسب الویت ظرفیت کلاسها وسایر فضا ها عبارتست از: 1.

داستان سرائی 10.

کار دستی 2.

گرد همائی و جشن 11.

اجرای سرود 3.

تاریخ و جغرافی 12.

تئاتر عروسکی 4.

مسابقه حضوری و کتبی 13.

بازدیدهای هنری و علمی 5.

نمایش فیلم 14.

نشریه و طرح دیواری 1.

شعر خوانی 15.

خوشنویسی 2.

معرفی و بررسی کتاب 11.

کوهنوردی و اردو 3.

نقاشی 12.

سفالگری 9.

جلسات بحث آزاد 1-2-معرفی نمونه های داخلی در این جا یک نمونه موجود که جزء مراکز فعال کانون در سطح کشور می باشد.

با عکس و نقشه مورد بررسی قرار می گیرند.

همچنین یک مرکز کانون از شهر کرج نیز معرفی می شود.

1-2-1 تعریف کلی مراکز کانون به دو نوعند : یکی مراکز کوچک محلی که جوابگو به نیازهای محله یا محله های اطراف خود هستند که باید در سطح شهر پراکنده باشند.

این مراکز کوچک و فعال حداکثر دارای یک کتابخانه و یک سالن و دو سه کلاس می باشندو در اکثر این مراکز کلاسهای آموزشی در کتابخانه تشکیل می شوند.

در آنجا تشکیلات اداری چندانی وجود ندارد و دو سه کارمند و چند معلم این مکانها را اداره می کنند.

علاوه بر مراکز محلی در هر شهر باید مراکز بزرگتری وجود داشته باشد که جوابگو به نیازهای شهری باشد و مراسم رسمی و تشریفاتی کانون ، همچنین کلاسها و کارگاههایی که تجهیزات خاصی لازم دارند در این مرکز برگذار شوند.

به این نوع از مراکز ، مرکز آفرینشهای هنری کانون می گویند.

بطور کلی مرکز آفرینشهای هنری هر شهری شامل تشکیلات تدارکاتی و آموزشی کانون آن شهر می باشد.

مرکز آفرینشهای هنری پارک لاله تهران یکی از این مراکز هنری آموزشی کانون می باشد که بزرگترین مرکز در سطح شهر تهران و حتی کشور محسوب می شود.

متأسفانه در شهر کرج مرکز آموزشهای هنری کانون وجود ندارد و بطور کلی 5 مرکز محلی در سطح شهر فعالیت دارند و یک مرکز محلی دیگر هم در منطقه 2 (سایت انتخابی رساله) در حال احداث می باشد که این تعداد جوابگو به نیازهای شهر کرج نیست.

نقشه پراکندگی مراکز کانون در شهرستان کرج نشان داده شده است.

1-2-2- معرفی مرکز آفرینشهای هنری کودکان ونوجوانان (واقع در تهران) 1-2-2-1-مشخصات کلی طراحی ای مرکز مرکز آموزشهای هنری در زمینی به مساحت 29000 متر مربع در ضلع شرقی پارک لاله واقع گردیده است.

طرح کلی بصورت قطعات مربع و مستطیل در امتداد یکدیگر می باشد.

در طراحی سعی شده است تا حد امکان ساختمان را در داخل زمین قرار دهند که نمای بیرونی بنا ادامه فضای پارک باشد و حجم طبقات در سطح نمود چندانی نداشته باشد و استفاده کنندگان بتوانند از هر سمت به پارک داخل شوند.

چند ورودی اصلی در قسمت شرقی ساختمان (خیابان حجاب) تعبیه شده و همینطور در قسمت شرق و جنوب و غرب مرکز رامپهایی طراحی شده است که از فضای پارک و خیابان به روی مجموعه حرکت وجود داشته باشد و استفاده از پشت بام به عنوان ادامه پارک مد نظر بوده است.

در فضای روی بام بوسیله مصالح متناسب جهت تعبیه کردن باغچه ها و آبنماهای متعدد و حتی در بعضی قسمتها سطوح چمن در نظر گرفته شده است تا اینکه جدا از فضای پارک بنظر نرسد.

بخاطر رسیدن به این هدف ساختمان فاقد نور طبیعی می باشد و تمامی نور آن به صورت مصنوعی تأمین می گردد.

بعضی از قسمتها مانند گالریها، نورگیرهایی در سقف دارند که صرفاً جنبه تزئینی دارند.

در طراحی داخلی این مجموعه سعی گردیده شمایی از خطوط اصلی معماری ایران دیده شود به این صورت که مراکز تجاری و خدماتی بصورت راسته بازار و چهار سوق ها طراحی گردیده است و فضای گالریها مانند تیمچه های معماری ایران قدیم است.

بر روی بام ساعت آفتابی قرار گرفته است که در وسط قسمت مثلثی یک تیغه نیم دایره قرار دارد که مدرج گردیده و در ضمن نسبت به سطح افق دارای زاویه 41و35 می باشد که تابش اشعه خورشید به قسمت مثلثی ، سایه لبه آنرا به روی تیغه مدرج می اندازد که نسبت به اندازه سایه وقت شرعی مشخص می شود.

این مجموعه در سه طبقه اجرا گردیده است که شامل قسمتهای زیر می باشد: الف- طبقه زیر زمین پارکینگ کلاسهای آموزشی- موتورخانه- اتاق تمرین هنرپیشه ها و تغییر دکور برای تئاتر کلاسیک و روحوضی- آشپزخانه- کتابخانه مرجع.

ب- طبقه همکف راسته بازارها- چهار سوق ها- گالریها- رستوران- سالن نمایش- سالن تئاترکلاسیک- سالن تئاتر سنتی- کارگاه.

ج- طبقه اول راسته بازارها- چهار سوق ها- گالریها- رستوران- سالن نمایش بصورت بالکن- سالن تئاتر کلاسیک بصورت بالکن- کارگاه- قسمت اداری.

1-2-2-2- بررسی و معرفی بیشتر مرکز آفرینشهای هنری 1-2-2-2- بررسی و معرفی بیشتر مرکز آفرینشهای هنری 1-2-2-3-تحلیل مرکز آفرینشهای هنری کودکان و نوجوانان الف- نکات مثبت: استقرار در سایت مناسب از نظر همسایگی ها ( ورزشی ها: زمین تنیس پارک، فدراسیون شطرنج، مجموعه ورزشی حجاب وپارک لاله).

استقرار در سایت مناسب از نظر دسترسی شهری.

ب- نارسایی ها: عدم طراحی مناسب با روحیه کودکان در کل مجموعه.

بیشتر فضا ها به فعالیت های اداری اختصاص داده شده است، که این باعث سلب آزادی و حرکت بچه ها در کل ساختمان شده است.

ترس آور شدن فضا با راهروهای بلند و کم نور.

بیشتر فعالیتهایی که در این مکان اتفاق می افتد جنبه رسمی دارد و حضور بچه ها کمتر احساس می شود.

برخلاف اهداف طراحی، دسترسی مستقیم به پارک لاله وجود ندارد.

بر خلاف اهداف طراحی امکان دسترسی به روی بام و نزدیکی به ساعت آفتابی وجود ندارد.

عدم استفاده از فضای آزاد برای فعالیتهای این مرکز.

فضای کتابخانه در مقایسه با اهداف مرکز آفرینشهای هنری خیلی کوچک است.

غیر فعال بودن رستوران مرکز.

مشخص نبودن بنا در دید عمومی خیابان و حتی شهر باعث کم رنگ شدن آشنایی مردم با این مکان و فعالیتهای مربوط به آن شده است.

1-2-3-معرفی کانون فرهنگی و تربیتی شهید فهمیده:(2) 1-2-3-1-مشخصات کلی این مرکز: ساختمان این مرکز درمنطقه 2 شهرستان کرج واقع در گوهردشت می باشد.

اطراف این مرکز را مناطق مسکونی و یک پارک محلی (پارک الغدیر) در مقابل آن اشغال کرده است.

بنا در سه طبقه طراحی شده است (زیر زمین، همکف و طبقه اول) در زیر زمین این بنا موتور خانه و انبار قرار دارد.

طبقه همکف شامل: بخش اداری آمفی تئاتر رستوران نمایشگاه طبقه اول شامل: کتابخانه کلاس های آموزشی هنر و فرهنگ سایت کامپیوتر می باشد و سالن ورزشی آن جدا از این مجموعه در غرب سایت همجوار زمین های ورزشی قرار گرفته است.

1-2-3-2- بررسی ومعرفی بیشتر این مرکز: 1-2-3-3-تحلیل کانون فرهنگی و تربیتی شهید فهمیده: الف- نکات مثبت: مستقر شدن در سایت مناسب.

شاخص بودن فعالیت آمفی تئار این مرکز به دلیل برگزاری مراسم.

نورگیری مناسب فضا.

دسترسی های مناسب به تمام مجموعه.

زیبا و گویاتر شدن مجموعه به منظور ایجاد رواق ها در دور تا دور ساختمان.

ب- نکات منفی: 1.

کوچک بودن فضا برای کلاس های آموزشی.

2.

نبود فضای کافی برای کتابخانه، تهویه مناسب و نور کافی در قسمت قرائت آن.

1-3- معرفی نمونه های خارجی: در این فصل دو نمونه موجود خارجی با عکس و نقشه مورد بررسی قرار می گیرند.

1-3-1-معرفی مهد کودک هاتوکو (Houtoku kindergarten) (3) این مهد کودک به مدت چهل سال توسط یک معبد بودایی به رویه اینکه افراد خانواده بایستی در کنار هم باشند. بدین معنی که آنها بچه ها و خانواده را در کنارهم گرد می آورند اداره شده است.

این مهد کودک تمام امکانات خود مانند یک مزرعه درآورده است طوریکه این مهد کودک دارای یک ساختمان آموزشی است و اتاق بازی بچه ها مانند یک دهکده و زمین بازی مانند میدان اصلی دهکده که دور تا دور آن جنگل و درخت است و یک معبد طراحی شده.

زمینه های گوناگون و لذت بخش همگی در چنین مکانی که تمام مردم می توانند یاد بگیرند ،بازی کنند و باهم لذت ببرند در قالب یک مزرعه گرد آمده است.

مشخصات کلی طراحی این مرکز: ساختمان مهد کودک در مرکز سایت قرار گرفته و شامل چهار قسمت است: ساختمان مدیریت به عنوان قلب مجموعه : شامل اتاقهایی برای مدیریت و ملاقاتهاست .

اتاقها با پنجره های شیشه ای پارتیشن بندی شده است.

طوریکه بچه ها و والدین براحتی می توانند بالعکس کارکنان را صدا بزنند و کارکنان نیز می توانند از اتاق مدیریت فضای بیرون و میدان را مشاهده کرده و مراقب بچه ها باشند.

کلاسهای آموزشی ، که بچه ها اوقات روزانه خود را در آن می گذرانند.

ساختمان کلاسها مانند خانه های کوچک است که کلاً چهار خانه و هر خانه شامل 2 اتاق است.

تفرجگاه به عنوان برقراری ارتباطات : شامل کدیدوری است وسیع طوریکه 200 بچه با وسایلی که می توانند فعالیتهای داخلی داشته باشند، یک منطقه برای بازی، برج بازی و همچنین فضای مطالعه و ویدیو و آشپزخانه با هم در ارتباط جمعی داشته باشند.

فضای سالن به عنوان چشم اندازی به معبد مهد کودک : هنگامی که بچه ها در سالن هستند می توانند زمینهای معبد با درختهای گیلاس و برج ناقوس را از پنجره بزرگ جلویی سالن مشاهده کنند.

مرکز پرستاری : این مرکز در ساختمان اصلی می باشد و طوری طراحی شده است که امکان فعالیت والدین در آن می باشد.

میدان دهکده : این زمین برای ارتباط با فضای آزاد بیرون و گسترش فعالیتهای آزاد طراحی شده است.

1-3-1-2- بررسی ومعرفی بیشتر این مرکز: 1-3-1-3-تحلیل مهد کودک هاتوکو: 1.

هارمونی مناسب با محیط احاطه شده : ظاهر خارجی این دو فعالیت با محیط احاطه شده هماهنگ شده که سقف آن خیلی شبیه به سقف معبد است و انتخاب رنگهای طبیعی دیوارها که بارنگ سبز طبیعت هماهنگ .

سیر کو له فعالیتهای آزاد : باطراحی فضای بازی به صورت دایره ای بدون خط پایان، بچه ها بخوبی می توانند درون سالن در فضای باز ، بازی کنند و لذت ببرند.

3.

توانائیهای مهد کودک : یک رسم خوب در این مکان وجود دارد که خانواده ها می توانند در فعالیتهای بیرونی شرکت کرده و باعث پیشرفت شوند.

طوریکه یک اتحاد بین بچه ها ، والدین ، معماران و معلمان در این مهد کودک می باشد.

1-3-2- معرفی مهد کودک آروویل (Auroville kindergarten) این مهد کودک برای بچه هایی در سنین 2-3 سال وابسته به ملیت های مختلف به تعداد 15-10 نفر در جنوب هند همراه با اقامتگاه برای 30 کشور جهان طراحی شده است.

این مهد کودک به مدت 3 سال در آلونک های موقت فعالیت داشته که سرانجام زمان طراحی یک مجتمع با در نظر گرفتن ( صرف کردن اوقات معلمین و بچه ها ) در فرآیند طراحی، رسیده بود.

1-3-2-1مشخصات کلی طراحی این مرکز : طراحی که شده، مربوط به لیوت اتاقهای اطراف فضای مرکزی در اسکیل بچگانه می باشد که برای بچه هایی که هنوز به غیر از فضای خانه خودشان جای دیگری را تجربه نکرده اند در نظر گرفته شده است.

فضای اتاقها طوری طراحی شده که به بچه ها اجازه می دهد تا درگروههای کوچک و بزرگ فعالیت کنند.

مبلمان یا میز و صندلی هایی که در اتاقها تجهیز شده اند همه شامل کوسن و میز و صندلی هایی کوناه هستند که حمل و نقل آنها برای بچه ها آسان می باشد.

بٌردهای سوزنی درمیان پنجره های عمیق جاگذاری شده اند و میان آنها صندلی های دو قلو گذاشته شده که 2 تا 3 بچه می توانند روی آن بنشینند این باعث ارتباط قوی بین آنها می شود تا فقط خواندن بٌرد.

پروسر آموزشی که از طریق معلم ها ارائه می شود و شاگردان آن را دنبال می کنند بر این مبنا است که کلاسها باید طوری طراحی شود تا شاگردان ذهنیتی آزاد داشته باشند و هرکس چیزی را که می خواهد متناسب با توانایی خودش یاد بگیرد.

این موضوع باعث می شود که کارایی و استفاده کلاس بالا برود.

امکانات تحصیلی تعبیه شده از خواندن ، نوشتن و بازی کردن.

فضای سبز اختصاصی برای هر کلاس باعث می شود که بچه ها در برنامه های باغداری ، فعالیتهای بدنی و پروژ ه های مربوط به طبیعت ، فعالتر بشوند.

فضاهایی برای هنر و مهارتهای فنی برای بچه ها در نظر گرفته شده تا خود را محک بزنند.

و همچنین فضاهایی برای فعالیتهای بدنی، رقص و موزیک نیز برای بچه ها در نظر گرفته شده است، موزیک و تئاتر در فضاهای مشخصی انجام می شود که بهتر از فضای کاملاً باز است.

برای تطبیق فعالیتهای بدنی سعی بر این شده است که استراکچر این مکان به صورت غیر معمول با سقفهای نرم باشد تا از انعطاف خاصی برخوردار باشد.

1-3-2-2- بررسی و معرفی بیشتر این مرکز: 1-3-2-3-توضیحات و پیشنهاد تعدادی از معماران : بیل آنیس ورس (Bill Anisworth ) : این یک مهد کودک کوچک و لذت بخش برای استفاده 20 دانش آموز طراحی شده .

در این مهد کودک از مواد و تکنیکهای محلی استفاده شده و همچنین با ایجاد فضای مناسب ومنطبق با تغییر پذیری، رئیسی که می تواند یک معلم و یا دانش آموز باشد وجود ندارد.

هر کلاس به طور خصوصی به فضای سبز بیرون و ساختمان فعالیت ارتباط دارد.

این یک فضای غیر معمول و دستانه برای فعالیت گوناگون است.

رودٌلف آلمیدا (Rodolf Almeida) : معماری این مهد کودک منطبق بر اقلیم این منطقه که دارای آب و هوای گرم است می باشد بدین منظور در این طراحی بکار بردن تکنیک و مواد محلی، بوجود آوردن فضاهای باز و فضای دلنشین استفاده شده است طوریکه بچه ها براحتی می توانند بنشینند و درس بخوانند.

بیل دی جانگ Bill De Jong))  : چه می توانم بگویم ؟

آیا امکان این هست که فرزند من به همچنین مهد کودکی با این امکانات بیاید.

در این مجموعه یک طراحی ساده ولی ظریف بین فضاهای داخل و خارج وجود دارد.

پایه و اساس تحصیل که ایجاد انگیزه و تشویق برای درس خواندن است در این مکان به نمایش گذاشته شده است.

سوزان وٌلف (Susan Wolf) : من به این معتقد هستم، نه معلم و نه دانش آموز سالاری، هیچکدام باعث پیشرفت فرد نمی شود، بلکه فقط طراحی و امکانات است که پیشوانه مدرسه است و این فلسفه می تواند راهنمای مدارس باشد.

نتیجه گیری : کانون های پرورش رشد فکری کودکان در سراسر دنیا، با هدف آموزش و کمک به کودکان در فراگیری ، کنجاوی، خلاقیت و فعال نمودن استعداد آنان بوجود آمده اند.

بطور خلاصه از بررسی انواع مصادیق موجود نتایج زیر حاصل می شود: در کانون پرورش رشد فکری کودکان، دامنه وسیعی از موضوعات مختلف تئوری و عملی مطرح می شود.

این موضوعات در دسته بندی های کلی ارائه می شوند و دسته بندی های کلی در کنار یکدیگر قرار می گیرند.

تنوع و دسته بندی ها به منظور جلوگیری از یکنواختی این مجموعه و اجتناب از خستگی مراجعین است.

مناسب است به یاد آوریم که هدف از ایجاد این مجموعه ( بیشتر ماندن و بیشتر یاد گرفتن ) است.

تنوع و گوناگونی دسته بندی ها ناشی از کثرت و وسعت مطالب است.

لکن در کنار هم قرار گرفتن موضوعات مختلف نشان دهنده نوعی وحدت و یکپارچگی و ارتباط درونی فضاها ست.

در (کانون پرورش رشد فکری کودکان ) انواع فضاهای آموزشی و تفریح در کنار هم قرار دارند تامخاطب به میل خود، زمان و نحوه استفاده از انواع فضاها را انتخاب نماید.

ممکن است بسیاری از فضاها و عملکردها در این مجموعه مستقیماً جنبه آموزشی نداشته باشند بلکه صرفاً برای جلب کودک و تشویق به ماندن و تأمل کردن بکار آیند.

استفاده از فرمهای اصلی هندسه مانند مکعب، کره، مخروط و اشکال مثلثی به راحتی از دور قابل تشخیص هستند و برای بچه ها آشنا به نظر می رسند.

تنوع فرم و فضاها، کنجکاوی کودکان را بر می انگیزد و علاقه آنها در حین تکرار فضا ها حفظ می کند.

کاربری ویژه ساختمان بایستی از خارج آن توسط سازه بیان شود، شکل منفرد، خالص، آسان و خوانا بیان شود.

فصل دوم : مبانی طراحی پروژه 3-1- مبانی نظری شکل گیری پروژه : مجموعه فرهنگی- اجتماعی- تفریحی- علمی کودکان باید از لحاظ طراحی بتواند احساس شادابی، تحرک، خلاقیت ،خیال پروری راپدید آورد و تقویت کند لذا مجموعه مورد نظر باید از لحاظ ساختاری جوابگوی احساسات و نیازهای مذکور باشد.

برای نیل به این هدف ویژگیهای یک معماری همگون که بتواند قابلیت و توانمندی فوق را داشته باشد با توجه به این موارد شکل خواهد گرفت.

3-1-1- ویژگیهای معماری کودکان : چون که با کودک سرو کارت فتاد پس زبان کودکی باید گشاد ( مولوی ) مجموعه مورد نظر باید از هر حیث در ایجاد تنوع و شادابی کودکان مؤثر باشد که این امر در طراحی و فرم ساختمان ها ، فضاهای مختلف کاربریهای پیشنهادی و به ویژه مسیرهای دسترسی و سیرکولاسیون مجموعه می بایست اندیشه شود.

یکی از مواردی که معماری برای کودکان بسیار مؤثر است بهره برداری از فضاهایی است که نسبت به یکدیگر مرتبط می باشند و از لحاظ عملکردی یک همجواری و در هم زیستی را در مجموعه به وجود می آورند بنابراین قرارگیری این فضاها در قالب فرمهایی مشابه به نوع کاربری آنها و تلفیق این فرمها با هم می توانند گویاتر وزیباتر عمل کند.

نکته مهم دیگری که در بیان احساسات کودکانه قابل ذکر است استفاده از رنگهای شاد و تلفیق رنگها در قرارگیری مناسب آنهاست رنگها زبان گویایی برای شادابی و احساس زیبا دوستی کودکان است لذا فضاهای طراحی شده هر اندازه زیبا یا متنوع و همگون باشند اما با ترکیبهای رنگی نا مناسب خوانایی و ویژگیهای خود را از دست خواهد داد بنابراین رنگها باید براساس یک نظم و هدف مشخص در کنار هم قرارگیرند تا بتوانند فضاها را بهتر و زیباتر تعریف نمایند.

استفاده از آب وایجاد فضای سبزدر کل مجموعه چه در خارج ساختمانها و در محوطه و چه در داخل فضاها نکته بسیار مهم و قابل توجهی است، لذا در طراحی فضاها این امر به صورتهای مختلفی می بایست لحاظ شود، زیرا کودکان در طبیعت همیشه به دنبال آب و فضای سبز هستند واین دو عنصر شاخص می توانند معروف ترین زبان گویای طبیعت برای کودکان باشند.

تناسبات انسانی برای کودکان یکی دیگر از اصول مهم معماری کودکان است زیرا کودکان از قرارگیری در فضاهایی با ارتفاعات و تناسب نامناسب خیلی زود کسل و خسته می شوند، لذا این نکته بسیار مورد توجه می باشد.

استفاده از ترکیب حجمی متفاوت برای این مجموعه می تواند جوابگوی بسیاری از احساسات خاص کودکانه باشد تا جائیکه با تلفیق و شکل گیری احجام در برخورد با یکدیگر می توان با ایجاد گونه های مختلف فرمی به این امر دست یابیم و کاربریهای مجموعه را با توجه به عملکردهایشان فرم داده و در کنار هم قرار دهیم لذا در برخورد و ترکیب حجمی ساختمانها همگونی فرمها و بالاخص عملکردها بسیار اهمیت دارد.

براساس موارد ذکر شده به این نتیجه رسیدیم که باید در طراحی این مجموعه به دنبال یک مبنای نظری خاصی باشیم تا بتواند جوابگوی نیازها و احساسات لطیف کودکانه باشد و پروژه را آنطور که می بایست شکل دهد.

در اینجا به تأثیر چند ویژگی مهم کودکان در شکل گیری معماری مختص آنان اشاره می شود: 3-1-1-1- تحرک و تنوع اگر بگوییم کودکان جز در هنگام خواب همواره در حال فعالیت و جنب و جوش هستند، سخنی به گزاف نگفته ایم.

آنها دائماً در حال تجربه دنیای اطراف خود و یادگیری چیزهای جدید هستند.

اگر به کودکان در حین کشیدن نقاشی توجه کنیم، می بینیم که بچه ها با چه حرارت و شور وشوق و با چه علاقه ای کار می کنند.

آنها با تمام حواس و با تمام وجود آگاهانه، این کار را انجام می دهند.

کودکان با تمام فرضیاتی که از محیط دارند، خوشحال یا غمگین، چیزی را رد یا استقبال می کنند.

رنگهای زیبای طبیعت ، زندگی اجتماعی، حرکت ها و جنب و جوش ها، روح لطیف کودک را جلا می بخشد.

بنابراین شایسته است تا در هنگام طراحی فضاهایی که کودکان استفاده کنندگان اصلی آن را تشکیل می دهند، به این خصوصیت مهم آنها توجه شود و حال و هوای فضاها دارای تحرک و پویایی و تنوع بوده تا بتواند به نحو بهتری پاسخگوی نیازهای آنان باشند.

ایجاد تغییر در خطوط دید و چشم اندازها و مسیرهای حرکت، ایجاد تنوع در احجام و خطوط بکار رفته در نماها و خط لبه بیرونی ساختمان ها، ایجاد تغییر در رنگ و بافت بدنه ساختمان ها و استفاده از عناصر متنوع در شکل دهی به فضاها و در جزئیات ساختمانی، می تواند تا حدودی طراح را در دستیابی به فضاهایی پویا و متنوع یاری نماید.

3-1-1-2- کنجکاوی و جاذبه : علاقه کودکان به کنجکاوی و کشف چیزهای تازه از خصلت های برجسته و پویای آنهاست.

کودک در جریان رشد طبیعی خود نیاز مبرم به کاوش و کسب تجربه دارد تا بتواند با دنیای اطراف خود بیشتر آشنا شود، این امر باید در زمینه طراحی معماری نیز مورد توجه قرار گیرد و فضاها در طرح به گونه ای شکل بگیرند که این نیاز کودکی ارضا شود.

در این حال می توان در طراحی احجام و قرارگیری آنها در زمین طرح به گونه ای عمل کرد تا با ایجاد شکست های گوناگون و تغییر زوایا در میسرهای حرکت، همه چیز با هم در جلوی چشم بیننده ( کوچک ) قرار نگیرد بلکه او با حس کنجکاوی خود به وارسی گوشه و کنارهای زمین بپردازد و فضاهای گوناگون را کشف کند و بدین وسیله این نیاز طبیعی خود را ارضا نماید.

3-1-2- معماری اوقات فراغت : هرگونه فعالیت انسانی باید در فضاهایی انجام گیرد که معماری آنها متناسب با همان فعالیت باشد فعالیت های وقت آزاد نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

لذا در زیر به بعضی از خصوصیات معماری اوقات فراغت اشاره می گردد.

3-1-2-1- خلاقیت معمارانه هم پای سادگی : در فعالیت های وقت آزاد همانطور که از نام آن مشخص است کودکان ( و بزرگسالان ) فارغ از قید و بندها ، بایدها و نبایدها و راه ها و روش های معین فعالیت های رسمی، به کارهایی که دوست دارند و مطابق میل و رغبت خود انتخاب کرده اند، می پردازند.

در این حال معماری اینگونه فضاها نیز باید به صورتی باشد که از معانی و مفاهیم رسمی و مشخص دوری نماید و یک جور آزادی و سبکبالی در آن به چشم بیاید.

این معماری نباید در پی تحمیل مفاهیم و اصول خاص بر استفاده کننده خود باشد.

بلکه باید همراه او و در خدمت خواست های او باشد و او را به فعالیت های روح بخش و شادی آفرین تشویق نماید.

این معماری باید در عین سادگی ، فعال و پر جنب وجوش باشد و از تنوعات و گوناگونی های جذاب و زیبا تعهده بگیرد تا بتواند در راستای اهداف وجودی خود عمل نماید.

3-1-2-2- جذابیت فضایی : با توجه به نقش عظیم فعالیت های وقت آزاد در زندگی کودکان که در بخش های پیشین به آن اشاره شد، لازم می آیدتا محیط مجتمع هایی که به اینگونه فعالیت ها اختصاص می یابند، دارای جاذبه های چشمگیر فضایی بوده و بتوانند از لحاظ روحی پاسخگویی مراجعین باشند تا کودکان از رفتن به آن مکان احساس رضایت و خشنودی نمایند و جذب فعالیت های آن مراکز شوند.

در ایجاد این جذابیت باید به عواملی چون تنوع، تحرک، شور ونشاط، هیجان، زیبایی و مانند آنها توجه داشت و در طراحی فضاها به حد کافی از آنها بهره برد.

3-1-2-3- انعطاف پذیری : از آنجا که دامنه فعالیت های وقت آزاد کودکان بسیار گسترده می باشد و امکان ایجاد فضاهای متفاوت برای هر فعالیتی، به علت وجود محدودیت های عدیده، تقریباً غیر ممکن است، لذا در طراحی اینگونه مکان ها باید تا حد امکان به ایجاد فضاهایی بپردازیم که قابلیت انجام فعالیت های گوناگون را در خود داشته باشند تا برنامه ریزان آنها با توجه به امکانات خود و همچنین میزان استقبال و علاقه مندی کودکان به فعالیت های گوناگون، توان بهره گیری مطلوب از فضاهای موجود را داشته باشند.