دانلود مقاله صنعت روستایی

سازمان در صنعت روستایی بافندگی به منظور فروش صورت می گیرد .داشتن ماشین بافندگی امتیاز بارز وآشکار دارد:بافندگی در هر زمانی امکان پذیر می باشد و همزمان می توان چشم از بچه ها برنداشت و مراقب آنها بود.داشتن شغل پاره وقت برای زنان به منظور افزایش در آمد خانواده سود مند است.مواد خام بافندگی ازطریق مختلف تهیه می شود.ممکن است خانواده دارای گوسفند باشد و مواد خام خود را از طریق دام خود تهیه کند،یا اینکه ممکن است از همسایگان خود و در آخر از بازار تهیه کننده پشمی که از بازار تهیه می شود به لحاظ کیفیت پشم خوبی نیست و اغلب (پشم پوستی )است که قبل از بافندگی از هم جدا می شود.پشم وهزینه رنگرزی آنها مستلزم هزینه زیادی است که از عهده روستاییان فقیر بر نمی آید.مخصوصا زمانیکه سه ماه بیشتر برای کامل کردن فرش وفروش آن به تاجر جهت گرفتن پول طول می کشد بافنده به جای اینکه مواد خام خود را از بازار خریداری کند نخ رنگ شده را از طرف قرار داد خود می گیرد که بابت ارسال و مراسلات فرش کامل شده به بافنده پول می پردازد.این شیوه از نیمه دوم قرن 19در ایران رواج پیداه کرده اما پیشینه دیرینه تری در ترکیه دارد.این شیوه باعث می شود که طرف قرار دارد(باسفارش دهنده)بامشخص کردن سایز،رنگ،تناسب والگو تاثیر مستقیمی در نوع کیفیت فرش داشته باشد.بنابراین در کنترل کیفیت چندان موثر نیست.

به این ترتیب صنعت بافندگی به طور محسوس و قابل توجهی با کارخانه های تولیدی تفاوت دارد.کارخانه هایی که کنترل کیفیت عامل مهمی در موفقیت تجارت محسوب می شود.

این شیوه در صنعت بافندگی نسبتاً به تقاضای بازار کار پاسخگوست.

زمانیکه صنعت در حال رونق باشد ماشینهای بیشتری به کار گرفته می شود .بافنده همیشه در جستجوی ایده جدیدی است.الگویهای موفق کپی برداری یاد گرفته می شود و الگوی جدید نیز آزمایش می شوند وگاهی اوقات یک فرش برای نمونه بافته می شد تا منتخبی از الگوی زمینه ها و خطوط ویا طرح جدید مثل بوته گل را نشان می دهد (تصویر1)زمانیکه تهیه می شد باید از الگوی منسوجات اروپاییان نیز باشد.باکمک چنین نمونه ای سفارش پذیرفته می شد و متقاضی اندازه ونوع زمینه و حاشیه ای را که می خواست مشخص می کرد.بافندگی از مدتها پیش مرسوم است.ازقرن 18،17قالیچه های بسیار زیادی از غرب ترکیه به اروپا صادر می شد.بسیاری از این قالیچه های صادراتی در کلیساهای نواحی ترانسلیواینای روماینا یافت می شد.(تصویر 2)این گونه فرشها کوچک بوده و به سبک خاصی بافته می شدند که بیشتر شبیه قالیچه های نواحی میلاس در قرن 19بود که هنوز هم بافندگی به این سبک ادامه دارد (تصویر3).یکی از ویژگی های این سبک این است که بسیاری از طرحهای نسخه روستایی الگوهای پخته تر بود مثل (تصویر 23) بویژه طرحهایی که در زمان عثمانی رایج بوده است.این فرش زیر آوارهای شرق ترکستان(سینک یانگ)پیدا شده که پسر آدِل اِ ستین بازمانده های فرش که متعلق به قرن 16تا19بود را پیدا کرده است.بافندگی فروش هنوز هم در این ناحیه وجود دارد.این نمونه متعلق به آبادی (خوتن) است که انتهای هرزمینه طرح اناری دارد.که داخل گلدانی در حال رشد است.این نقش قدیمی است که به معنای زندگی و فراوانی است.در فرش های قدیمی که این فرش نمونه خوبی از آنها است،از پشمهای در خشنده در رنگهای هماهنگ بر گرفته از طبیعت استفاده می شد.

در این ناحیه رنگهای مصنوعی و ساختگی بین سالهای 1960،1670 یعنی اواسط قرن 19 به کار گرفته شده است.

MC200×374 ،½ 7 ×174 تصویر شماره(1) الگوی فرش را به سه طریق میتوان بازسازی کرد: 1-از طریق حفظ کردن وبه خاطر سپردن (مرسوم در بافندگی های قبیله ای) 2-از طریق کپی کردن فرش دیگر (مرسوم در صنعت بافندگی) 3-با استفاده از نقشه(مرسوم در کارخانه) در صنعت بافندگی،بافنده سعی دارد که از طرحهای جدیدی استفاده کند که ممکن است الگوی فرش کوچکی از آب در بیاید.مثل نمونه ذیل که هر نقشی در آن حداقل یک بار تکرار شده است.وسپس به کپی طرحهای قالیچه نمونه می پردازد.(بیجار،شمال غربی ایران،قرن19،CM 112× 152 / 60×60 تصویر شماره (2): در طول قرن17،یک صنعت بافندگی در غرب ترکیه بازار صادرات موفقی راه انداخت و قالیچه –های کوچک و رنگی با الگوی مبتنی بر سبک عثمانی را صادر می کرد.این قالیچه ها را در نقاشی های آمریکایی واروپایی و تقریباً در اکثر نواحی ایتالیا ،هانگاری ورومانیا می توان دید.در آن زمان در ناحیه ترانسیلوانیای و رومانیا رسم بر این بود که تجار فرش تر ک به کیلسای محل هزینه می کردند که هنوزم این فرشها در کیلساها قابل مشاهده است.

ترکیه، قرن17(اغلب به عنوان ترا نسلیو یاد می شود) 46×½69 / CM177×177 مد فرش و صنعت روستایی تصویر شماره (3): طرح این فرش مربوط به شمال غرب ایران که در قرن17 نیز این طرح را می توان یافت.تصنع الگوهای برگرفته از مدلهای قوس دار از ویژگی های صنعت بافندگی در این زمان است.

62×141 / CM.158×358 تصویر شماره (4): صنعت بافندگی پیشینه طولانی در قفقاز دارد.در قرن17بافندگان قفقازی مدل ساده ای از فرشهای بافته شده در کارخانه ایران را تولید می کردند.

این فرش های دراگنی با رنگهای ابتدایی از نمونه های فرش می شد.اصطلاح دراگن به سبک،«S» مانند در طرحهای فرش دارد که با رجوع به فرشهای دیگر نیز قابل تشخیص است.

88×½184 / 223×469 یک چنین کارهای موازی در آن زمان در قفقاز که درآن زمان تحت حکومت فارس ها بود انجام می شد.جایی که به نظر نمی آمد برای تاًسیس کارخانه ها که در نقاط دیگر ایران نیز وجود داشت مناسب باشد.در عوض صنعت بافندگی با تولید فرشهایی بر گرفته از طرحهای ایرانی بر روی دار قالی که پهنای ان به بیش از دو نیم متر نمی رسد.در حال رونق و شکوفایی بود.با وجودیکه الگویها مبتنی بر الگوهای اصلی و پیچیده بودند،در دست بافندگان قفقازی فرشها به صورت زمخت و قوی بافته می شد و تمام نقشهای منحنی به نقشها ی خطی وزاویه - ای تبدیل شد.این فرش ها نقشهای اژدها شکل معروف را نیز داشت (تصویر شماره 4)که گفته می شود و از فرش های اورجینال ایران گرفته شده با وجودیکه هیچ فرش ایرانی با این نقشه معروف نیست.این نوع فرشها به تعداد زیادی تولید می شد و با موفقیت به خارج از کشور صادر می شد.بسیاری از این فرش ها در مساجد ترکیه و حتی در اروپا در نقاشیهای آن دور ه قابل روئیت است.

تصویر شماره (7): تبریز: بزرگترین مرکز بافندگی در ایران ا ست که این فرش بسیار زیبا نشان از مرکز اصلی بافندگی بودن تبریز در صنعت بافندگی را نمایان می کند زمینه ای بسیار ساده که در آن گل وبوته های کوچک در آن استفاده شده است.کارگاه فرش برای اولین بار در سال 1870در تبریز راه اندازی شد.این فرش که برای بازار ایرانی بافته شده و همانند فرش خراسان صفحه 57 تا حدودی ویژگی های فرش روستایی را دارد.

تصویر شماره (8): وقتی که شرکت زیگلر(ziegler) وشرکا در سلطان آباد (اراک کنونی،مرکز ایران) تجارت فرش انجام دادند،در جستجوی شیوه ای بودند که بتوانند با استفاده از الگوی فرش های کوچک (وقیره (vagireh))طرح جدیدی را به بازار عرضه کنند .بعد از انتخاب طرحی که فکر می کردند فروش خوبی خواهد داشت،آنها تعدادی طرح قالیچه سفارش دادند تا بتوانند این فرش را که در تصویر آمده تولید کنند.

این فرش در روستاها توزیع شد تا بافنده ها از طرح کپی کنند و طرح آن را آنقدر تکرار کنند تا به سایز لازم در فرش مورد نظر برسند.این طرح مربوط به قرن18 و شرق ایران است.(رجوع به تصویر شماره 37 سایز CM590×68 /150×173 تصویر شماره (10) : بسیاری از قالیچه های قزاقی الگوهای خود را از فرش های وارد توسط مهاجران ترک گرفته بود طرح این فرش قزاقی ریشه و تاریخچه متفاوتی دارد.عنصر اصلی طرح پیچیده و وسیع ایرانی در قرن 17 در این قالی کاملاً حفظ شده که در سالهای بعد توسط بافندگان روستایی تغییر یافته و درجایگاه خود تبدیل به یک طرح جالب شده است این طرح با نامهای متفاوت «شعله آتش» وعقاب شناخته می شود.قرن 19 CM56×77 /142×196 تصویر شماره (9) : پیچک های جذاب به رنگ شتری هنوز هم در بسیاری از روستا های همدان واقع در شمال غربی ایران یافته می شود.برخی از گونه های قدیمی واقعاً نماینگر گنجینه ای از هنر بومی است قرن19 IN40×141 / CM 102×358 سنت بومی قبل از اینکه در مورد پیشرفته ترین کارگاه فرش توضیح و بحث ارائه دهیم:لازم است توضیحاتی در مورد سنتهای بومی دهیم:گرچه هر یک از روستاها تولیدات بی شماری را دارند که می توان هر یک از آنها را با جزییات و به صورت مشروح توصیف کرد.

قفقاز منطقه ای است که هم به لحاظ فرش و هم اسرار بسیار غنی می باشد.اطلا عات قابل اطمینان چندانی را برای این منطقه قابل توجه از جهان در دسترس نیست.قفقاز ناحیه ای است کو هستانی که اقلیت های قومی فراوانی با زبان و ویژگی های مخصوص خود در آنجا زندگی می کنند جایی که هنوز هم مسا‌ ئل ابتدایی و پیشینه این ناحیه همانند این متن مانند مشکل پیوند در منطقه اسکانیا می باشد.

قفقاز پیشینه و قدمت طولانی در تولیدات بافندگی و صادرات دارد که تا کنون نیز ادامه دارد.اکثر تولیدات و محصولات به دست آمده ویژگیهای مطلوب و کار بافندگی را داشته و برحسب روستا وشهر ویا ناحیه نامگذاری می شد.

بسیاری از طرحهای الگوها به قرن 17 ایران برمی گردد برخی بافندگی ها نیز ویژگیهای قبیله ای سبک قوی دارند (تصویر صفحه 58 به بافندگی های گروهای قبیله ای در ترکیه و ایران و همچنین تر کمنها آسیای مرکزی به هم شباهت دارند.

از آنجا که هیچ کس به یقین نمی داند که بافنده آنها چه کسانی هستند طبقه بندی آنها بسیار کار دشواری است حساسیت صنعت بافندگی نسبت به این ایده های جدید توسط بافندگان قفقازی به خوبی نمایان است.

قفقاز، جز اولین کسانی بودند که طرح اروپایی دادند و به شکل الگوهای زمین تزیین شده با گل رزهای درحال رشد در سال 1840معرفی به بازار عرضه کردند و همچنین آنها (یعنی قفقازی ها) جزو اولین کسانی بودند که در سال 1780 از رنگهای مصنوعی استفاده کردند.

در ترکیه سیستم صنعت بافندگی مدتها پیش پایه گذاری وتشکیل شده بود که در زندگی شهری آنقدر انجام شده که فرشهای بسیار ا ندک شده وبا این نوع فرشها فاصله افتاده است.

آنتالیا یکی از شهرهایی است که گلیم های خوبی دارد و هم اکنون موضوع مبحث بسیاری از پژوهشگران است به گفته یکی از مراکز بافندگی گلیم یک هنر بومی است که به دوره نوسنگی برمی گردد.

دیگری معتقد است گلیم ها ساخته دست قبیله هایی است که در چادرها از آن استفاده می شد و نه در خانه.

قبل از قرن19صنعت بافندگی ایران آنقدر شناخته شده نبود.اما فرشهایی که در موقعیتهای مختلف پیدا می شد شواهدی از صنعت مثنوی وقوی را نمایان می کرد.در نیمه اول قرن19 تولید فرش در ایران تنزل داشت اما صنعت بافندگی توسط یکی از تجار با عنوان شغل جانبی توصیف شد که پایان ندارد.

دراثر تقاضا ی خارجی،زنان روستایی ایرانی به تقاضایشان واکنش نشان داده و تولیدات خود را افزایش دادند.عرضه تقاضا در اواخر قرن 19 به نقطه ای رسید که مهندسان غربی بر آن شدند تا ماشینی اختراع کنند که بتوانند فرش های انبوه تولید کنند.

درسال 1910 یک شرکت انگِلیسی به نام «تامکینبسون» که امتیاز انحصاری و ثبت را از «رِنارد فرِرس» در فرانسه گرفت تا طبق قانون جاکوارد ماشین بافندگی تولید کند.

در ابتدا شرکت تامکینسون از فرش های آبی و قرمز ترکیه تقلید کرده و به تولید آن پرداختند اما هرگز موفق نبود و با بافندگان همدان که سریع و ارزان کار می کردند نمی توانستند رقابت کنند.بعد از ماشین برای سفارشهایی مثل بافتن نشانه های و نماد های خاص برای پر کردن فضا های خاص استفاده می شد.آخرین فرش ماشینی بافنده شده توسط شرکت تامکینسون در سال 1962 بافته شده برخی از تولیدات صنعت بافندگی در ایران در سراسر جهان شناخته شده است مثل فرشهای بیجار که به خاطر رنگهای شفاف دوامشان معروف است.

همچنین بافندگی های بلوچی در خراسان به خاطر رنگهای تیره پشم های مرغوب و قیمت های اقتصادیشان شناخته شده است.فرش های سِنه به خاطر مهارت واستادی که در بافت آن به کار رفته و به خاطر رنگهای ملایم و روشن آن معروف شناخته شده است.برخی از فرشهای فوق العاده زیبا در روستاهای بختیاری نشین بافته شده است.

استانداردهای فنی در گذشته در سطح بالایی بوده ودر همان سطح نیز باقی مانده است (تصویر صفحه 59)در قرن 19 آنها خواستند که فرشهای بزرگی ببافند که به طور معمول هرگز طراحی نشده بود اما سبک الگوی فرش بافته شده در جوشقان را داشت و قرن ها در ایران رایج بود.

تصویر شماره (11): این فرش قزاقستان، با اسم کاراچوب مشهور است.

این طرح الگوی قدیمی است که در فرشهای ترکیه هم وجود دارد.

طرحهای انتزاعی موجود در این فرشها وفرشهای قزاقی آنها همیشه مورد توجه خانه های مدرن بوده است 67×½ 88 / M C 170×225 تصویر شماره (12): طرح سِوَن،که یکی دیگر از انواع فرشهای قزاقی است، در تصویر نمایش داده شده است این فرش دارای بوته های انبوه و رنگهای قوی است درست مثل قالیچه های قزاقی شکل زمینه آن را در فرش های ترکیه می توان دید در قرن19 72× ½ 86 / M C83×220 تصویر شماره (13): قالیچه های قزاقی در قفقاز به خاطر ویژگی های قوی شان قابل توجه هستند و توسط پژوهشگران روسی و برطبق طرح و خاستگاه شان نامگذاری می شوند.این طرح بورچالی یکی از محدود فرشهایی است که بر حاشیه و زمینه آن یکسان تاًکید شده است قرن 19 61×87 / M C 155×221 تصویر شماره (14): این فرش یکی ازمحصولات شهر فراهان واقع در مرکز ایران که در سال 1282 مصادف با 1865 بعد از میلاد مسیح است این نوع فرشها مورد علاقه نسل تاجران قدیمی که در خاورمیانه متولد شدند می باشد.

این نوع فرشها به ندرت دیده می شدند و از ویژگی های فرش سبک فراهان به نظر می آید.

که با گذشت این قرن از بین رفته است این طرح در حاشیه اصلی در یک راستا و ریتم مرتب ادامه می یابد و در کناره ها و در گوشه های فرش به صورت ناگهانی تغییر می کند.

این یکی از ویژگی های مرسوم در صنعت روستایی است.

51×77 / M C 130 ×196 تصویر شماره (15): کسی به یاد نمی آورد که کردها هم در ناحیه کلاردشت شمال ایران فرشهای را بر روی دارهای قالی عمودی جلوی دیوار خانه ببافند.دارهای قالی عمودی روی زمین ثابت می شوند.

و همانطور که بافنده ها مشغول هستند به همان اندازه که بیشتر می بافند نیمکت را نیز بالا می برند تا زمانیکه که قالی تمام شود.سال 1982 تصویر شماره (16): یکی از نامهای همیشه زنده صنعت بافندگی در ایران نام بیجار است.فرشهایی که در حوالی روستاهای بیجار بافته می شود بسیار مقاوم و بادوام است.شاید این فرشها خراب شدنی هستند.بسیاری از فرش های بیجار از قبل از بهبود بافندگی نیمه سوم قرن 19 به جای مانده اند.

علی رغم تغییرات متفاوت در مد و سبک فرشها این نوع فرش به لحاظ سبک و مدل آنها هنوز هم روی بورس است و مُد نمی افتد.1900سال - 138×198 / M C 351×503 تصویر شماره (17):در دهه یآغازین این قرن در دهکده کوچکی به نام بخشایش نزدیک هریز در شمال غربی ایران صنعت بافندگی وجود داشت که به خاطر رنگهای ملایم و الگوی بر جسته اش بسیار شناخته شده بود.این فرش ها جذابیتی داشت که در اثر تغییرات گوناگون مُد وسبک از بین نرفته بود وهنوز هم روی بورس است.اما مایه تأسف است که چنین قالیچه ای در 40سال اخیر بافته شده است.قرن19 ½92×118 / MC 235×300 تصویر شماره (18):بافندگان کرد یکی از بهترین بافنده های فرشهای ایرانی هستند.

شهر سِنه مرکز کردستان به خاطر قالیچه ها و فرشهای زیبایش شناخته شده است و دارای ساختار و رنگبندی بی نظیر است.این فرشها،که محصول یکی از صنایع بافندگی ایران است،هیچ نقطه مشترکی با بافندگی قبیله ای کردها (تصویر شماره ی 60) که در چادر ها و قبیله ها و دهکده های کوهستانی کردستان بافته می شود ندارد.این قالیچه ها با طرح وکیلی رنگهای ملایم داشته و نمونه ای از فرش سِنه است 51×½ 72 / MC130×184 قرن19 تصویر شماره (20): این قالیچه به عنوان قالیچه نماز استفاده می شد نقشه های این قالیچه که دارای سقف شیروانی و هلالی شکل است به جهت مکه و قبله بافته شده است.در حقیقت کمتر کسی از مسلمانان که بخواهند برای نماز از این فرشهای سنگین وگرانقیمت استفاده کنند.ترجیح می دهند از زیراندازهای ساده استفاده کنند.شمار بسیاری از قالیچه های بافندگی قفقاز بافته می شوند.زیرا توسط خریداران خارج متداول شد.طرح این نمونه از فرش با نام چی چی (chi chi) شناخته شده است.قرن 19-آذربایجان 46in×60|117cm×152 پروژه DOBAG: بخش منسوجات هنری زیبا در دانشگاه مارمارا در استانبول مجری یک پروژه جالب احتمالی و اقتصادی در زمینه فرش است.در تعدادی از روستا های غرب ترکیه مردمانی با سنت طولانی بافندگی فرش در آنجا سکونت دارند(قبایل ترکمن سابق)که به احتمال زیاد 500سال پیش در اثر مهاجرت از آسیای مرکزی به سمت غرب ساکن این منطقه شدند.در طول قرن اخیر رخدادهای تبلیغاتی و رنگهای مصنوعی منجر به ایجاد تغییرات نامطلوب در ظاهر فرشهای بافته شده در این دهکده ها شده و این پروژه سعی دارد که بافنده های این دهکده ها را تشویق کند که از رنگها و مواد سنتی در بافت فرش استفاده کنند.

همچنین روستائیان را در صنعت بافندگی بومی کمک می کنند تا یک همکاری بازاریابی تشکیل دهند.

نتیجه ی این کار به طور غیر منتظره ای موفق بود.

زنان دیگرالگوی سنتی خود را فراموش نکردند و با کمک فرشهایی که از مسجد محل به عاریه گرفته بودند (که اغلب با رنگ مصنوعی رنگ می شد) توانستند به شیوه 100سال پیش به بافندگی در صنعت فرش ادامه دهند.

اکنون گویی آخرین قرن بافندگی هرگز وجود نداشته رنگها،که از رنگهای طبیعی استفاده می شد، همچنان که باید روشن و شفاف بودند و الگوها نیز دز ثبات سنتی اعجاب انگیز بودند.

تجارت هشیارانه که بافنده ها محصولات خود را به قیمت مناسب تر بفروشند.

از مواقعی که در قبال قرارداد می گرفتند بفروشند.نتیجه اینکه استانداردها افزایش می یابد.

تصویر شماره (21): فرشی که در روستای اُرسلِلی با رنگهای طبیعی در حال بافته شدن است.ساکنان این روستا،عشایر سابقی هستند که بیش از 100سال پیش در این روستا ساکن شدند و سنت بافندگی مداوم آنها به چند قرن پیش بر میگردد.منطقه مانسیا 1986 تصویر شماره (22): در زمان اجرای پروژه به محض اینکه رنگرزی طبیعی به جمعی از روستائیان درترکیه غربی معرفی شد فروش قالیچه هایشان شروع شد.فرشهایی که با طرح رزهای استاندارد و الگوهای تقریباً فراموش شده برای اولین بار در این دهه دیده می شد رنگهای روشن و شفاف برای بسیاری از مردمانی که به رنگهای مصنوعی و شیمیایی فرشها عادت کرده وبسیار جالب بود اما این ظاهر فرش صدها سال پیش بود.روستای سانگولو ایالت ماسیا 1985 ½59×98 / M C 151×249 تصویر شماره (25و 26): روستای لادیک در مرکز ترکیه به خاطرقالیچه های نمازی کاملاًمعروف و شناخته شده است اما بافندگی سالهای آغازین قالیچه های دراز و جالب با طرح ترنج های به هم پیوسته و تزئین شده و با طرح لاله بود.سال1800 460×134 / MC117×340 تصویر شماره (27) : قالیچه های نمازی معروفِ روستای لادیک از قرن 18 تا قرن 20 تولید می شود.در آغاز این قالیچه های بافته شد برای دادگاههای عثمانی بود که دارای حاشیه های باریک و زمینه وسیع با رنگ ساده است.

در گذشت زمان نواحی روشن زیر طرح هلال یا گنبد فرش به تدریج از بین رفت و جای خود را به حاشیه های پر زرق وبرق داد تا جاییکه سرانجام به شکل یک تکه طرحی در وسط فرش تبدیل شد.(با تصویر شماره 23 از جهت این تغییری که ذکر شد مقایسه کنید قرن 19 44×75 /MC 112×190 تصویر شماره (25): صنعت بافندگی که تازه شناخته شده بود در طول قرن 19 در جائیکه چین یا ترکستان شرقی خوانده می شود و اکنون سینیکیانگ (sinkiang) چین خوانده می شود رونق یافته،گفته می شود که سنت تولید فرش در این ناحیه قدمت دارد مردمان این به زبان ناحیه که گویش vighur ترکی است تکلم می کنند.با وجودیکه اکثراً مسلمان هستند.اما طرح هایی اَزبودائیان گذشته را می توان در فرشها مشاهده کرد همچنین روستائیان با الهام از طرحهای چینی و ترکیب آن در قالیچه های خود طرحهای بسیار جالبی همانند نمونه تصویر 25 خلق کردند سال1800 36×55MC 92×140 تصویر شماره (23): صنعت بافندگی هنوز هم در ترکیه در برخی نقاط همانند قرن 19 رونق دارد.روستای میلاس در قرن 19 به خاطر قالیچه های کوچک با رنگهای جالب و دوست داشتن اش که قالیچه های مخصوص نماز خواندن بودند معروف شد.که این قالیچه نمونه ای از این قالیچه است.47×69 /MC 119×175 تصویر شماره (24): قالیچه های قفقاز تمام ویژگی های قالیچه قزاقی را در خود ترکیب کرده است:پشم براق ودرخشنده،بافت پرزدار بلند،رنگهای قوی وطرح برجسته از ویژگی های این قالیچه هاست و جالب اینکه در یکی از کتاب های فرش قدیمی نوشته شده مامفورد چاپ شده است.

حاشیه اصلی دارای الگوهای موزون متناوبی است که در میان دو ستون به صورت به هم متصل ودو جانبه قرار گرفته است قرن 19 63×83 /CM 156×211 فصل دوم: فرشهای کارگاهی یا شهری - رشد فرش های تجاری - تولید فرش رشد فرشهای تجاری: پهنای دارهای قالی بافندگی و قبیله ای به ندرت به بیش از 484/26 سانتی متر می رسد.درازای این فرش هر اندازه ای می تواند باشد، اما پهنای آن نمی تواند اندازه ای خود دار قالی تجاوز کند.در ایران مردم از هر اندازه فرش که در دسته شان است برای خانه خود استفاده می کنند و به جای اینکه کف خانه خود را با یک فرش بپوشانند در اتاق اصلی 4 فرش کنارهم می اندازند شکل بلند وباریک وسنتی فرش ایرانی طرفدار و تقاضایی در غرب ندارد و از آنجا که فرش رفته رفته به قیمت عادی مبلمان خانه تبدیل شده مردم برای اتاقهای نشیمن خود دنبال فرشهای پهن هستند تا فرش های باریک و بلند همچنین رنگ فرشهایشان باید با دکوراسیون خانه شان هماهنگ باشد.

برای همین تجارت به راحتی تأمین نمی شود زیرا دارهای زیادی لازم است که بتوان این فرشها را تولید کرد و این خارج از منابعی تکنیکی صنعت بافندگی است.بنابراین تاجران شجاع و متکبر برای پر کردن این خلأ به این فکر افتادند که بتوانند در ایران،یک جایی را فراهم کنند.این مرحله در حدود سال 1875 شروع شد و از آن به دوره شکوفایی یاد می شود.تولید فرش به سرعت افزایش یافت و صادارات فرش ایران تجارت بزرگی ایجاد کرد.اروپائیان نیز برای سرمایه گذاری در تولید وارد صحنه شدند.اولین کارخانه با سرمایه گذاری ومدیریت اروپاییان در سال 1883 توسط شرکت زیگلر و همکاران در منچستر تأسیس شد.

اواسط قرن 19 دوره تنزل اقتصادی در ایران بوده است.برخی مراکز بافندگی تولیدات خود را متوقف کردند اما بسیاری از مراکز قدیمی فعال بودند و قالیچه تولید می کردند اما نه به تعداد زیاد اما ناگهان این صنف سنتی که در سطوح دستاورد های تکنیکی متفاوتی قرار داشت و منطبق با نیاز بومی بود،با تقاضای بی سابقه صادرات کالا مواجه شد.تقاضا موجب افزایش تولیدات فرش شد.در این دوره هزاران دار قالی در صنعت بافندگی و در کارگاههای تجاری بر افراشته شد.و در نتیجه تولیدات بر بازار چیره شد،و اهمیت قالیچه های قبیله ای نیز که نیاز های داخلی را با هدف تولید محصولات و مازاد نیاز و معاوضه آن تولید می کردند نیز با تقاضای روز افزون فرش مواجه شدند.آنها برای کمک به دیگران و از روی محبت قالیچه های بیشتری بافتند اما این افزایش تولید همراه با کاهش و تنزل در استانداردهای تجاری کارگاهی،جدای از کاهش و تنزل،به یقین رسیده شد که به صلح عالی تکنیکی خود برسد.اما از آنجا که واژه (کالاهای صادراتی)به موضوعات هنری نیز اشاره شد،معیارهای زیبایی تغییر کرد.صنعت فرش تجاری تولید جدیدی ایجاد کرد که به ندرت جایگاه ویژه ای را در تاریخ فرش ایران اشغال کرد.کارگاه فرش با طرح سراسری متعادل (اثر طراح) تعجدی های درجه بندی شده بسیارماهرانه، حاشیه های که در اطراف فرش تکرار می شود، تکنیک خوب و بدون اشکال واجتناب از کثرت رنگهای ابتدایی شناخته می شود.

این محصول تکنولوژی برتر و سیستم تولید خاص است.

این ویژگی ها اخیراً با عث شد که نمونه ای از فرش که در میان بافته های ساده بافته می شد و از یک سر به هم متصل می شود.این فرش در ایران، شهر اصفهان و توسط صرافیان بافته شده ½ 58× ½ 91 / MC 149×233 تصویر شماره (31): شهر کرمان که در جنوب ایران واقع گردیده است در قرن شانزدهم یکی از مراکز و قطب های اصلی تولید قالی های کارگاهی به شمار می رفت.

کرمان نیز چون بسیاری از مراکز دیگر از دوران رکود اقتصادی قرن نوزدهم دچار آسیب و زیان شده و بافندگان فرش رو به بافتن شال آوردند که تجارت و صادرات پر سودی را توسط کشمیری ها داشت.

در همان دورانی که تقاضا برای خرید قالی افزایش سرسام آوری بخود گرفت بافت شال نیز نهایتاً از مد افتاد.

وجود کارگاههای قالی بافی و دارهای خوب و بافندگان و طراحان زیر دست در کرمان باعث گردید که این شهر پس از حوادث مذکور گوی سبقت را از سایر رقبا برباید و این زمانی بود که طراحان ماهر و استانداردهای سنتی بالا برای تولید فرش در کارگاههای کرمان این شهر را به موقعیت و جایگاه والایی رساند و به او شهره جهانی بخشید.

این فرش زیبا که با سفارش حاج محمد ابراهیم کرمانی بافته شد دارای طرح شال می باشد و در حوالی سال 1390 تولید گردید و در ابعاد 139*224 سانتیمتر می باشد.

88*54/5 inch تصویر شماره (29): یک هنرمند در کارخانه قالی بافی دولتی ترکمن SSR در حال ثبت یک طرح سنتی بر روی یک کاغذ مربعی شکل جهت استفاده بافندگان کارخانه می باشد هر چند که این طرح ها از طرح قالی های عشایری و سنتی اقتباس یافته است ولی اکنون چون کارمندان یک کارخانه رابطه بافندگان فرش با تولیداتشان نسبت به گذشته کاملاً متفاوت است.

کارگاهی و دستگاه های فولادی دارای سیستم های بافندگی مکانیکی هستند و از استانداردهای بافندگی بالایی برخورداند.

(عشق آباد، 1985) تصویر شماره (30): در کارگاهی های تجاری، طرح ها با ترسیم بر روی کاغذهای مربع شکل به صورت طرح و نقشه تبدیل می شوند.

این طرح ها به صورت بخش های کوچکتر بریده می شود و بر روی مقوا چسبانده شده و با دست رنگ می شود.

در این کارخانه Ruman طرح و نقشه هایی برای طرح های قالی های اروپایی در دست تهیه می باشد.

(سده 1970) تصویر شماره (32): در دهه 1930 بافندگی فرش در قم شروع شد و خیلی زود بخاطر کیفیت هنرمندی و اصالت طرح به شهرت بالایی دست یافت.

در قم نوعی سیستم فرش بافی کارگاهی غیر متمرکز و بافندگان فرش بر طبق استانداردهایی در منازل به تولید و بافت مبادرت می کند که تنها در کارگاهها بافت می شود.

این فرش از طرح الهام گرفته ی قالی های درباری هندی در قرن نوزدهم میلادی برخوردار است و نقش های برجسته و روشن از ابریشم دارد و این یکی از ویژگی های شاخص کیفیت بالای فرش های این منطقه می باشد.

ابعاد: 137*215 سانتیمتر.

24/5*54inch تولید فرش Production در نظام جدید فرش بافی به یک فرآیند تولید مبدل گردید که امروزه به همان صورت ادامه یافته است.

هنرمندانی کار گماشته می شوند، آموزش می بینند و نهایتاً توسط شرکت استخدام می شوند که در هر مرحله کار کنند.

این مراحل عبارتند از: خرید مواد خام، جداسازی، پنبه زنی و شانه رنی، ریسندگی، تا زدن، رنگرزی، طراحی، نقشه کشی، بافندگی، پرداخت و شستشو.

تخصص در هر فن این امکان را فراهم می آورد که هر حرفه به مراحل بالاتری نسبت به بافندگان کلبه ای و عشایری برسد در حالیکه عشایر تمام امور را به جز رنگرزی خود بر عهده می گیرند.

تخصصی شدن بافت فرش باعث می شود که کیفیت متحدالشکل و هماهنگ تری از فرش به عنوان یک کالای پرداخت شده و نهایی عرضه گردد.

از طرف دیگر بافندگان و ریسندگان فرش بیشتر از تعداد کارمندان یک سازمان بزرگ نیستند.

قالی های کارگاهی یا شهری همان گونه که اغلب گفته می شود به لحاظ تعریفی تقریباً از روی یک نوشته بافته می شود و لذا هنر فرشبافی نشانگر هنر طراح فرش می باشد.

بافنده این طرح را کمابیش با نوعی دقت بر طبق مهارتی که دارد خلق و تولید می کند.

معمولاً شناسایی یک قالی طراحی شده آسان است.

منحنی ها زیبا، جاری و صاف و یکنواخت هستند و ترکیب کلی آن از توازن کامل برخوردار است و این طرح به طور یکنواخت در اطراف حاشیه فرش کشیده شده است و در هر گونه فرش طرح زیبا و دقیقی گنجانده شده است.

بعضی مواقع یک بافنده عشایری یا کلبه ای از یک فرش کارگاهی کپی برداری می کند.

برای مثال بافندگان قشقایی کپی کنندگان عالی می باشد.

(تصویر شماره ی 61) و این گرچه که مهارت دیگر بافندگان را نشان می دهد، ولی نگاهی دقیق به منحنی ها و گوشه های فرش و نقاط ظریف تر، نشان می دهد که توان و مهارت او فراتر بوده است.

تفکیک و تمایز فرش تولید شده خانگی و فرش های کارگاهی همیشه واضح و روشن نیست و نوعی هم پوشی و وجوه مشترکی در آن قابل مشاهده است.

قبلاً در این مقاله اشاره ای به مرکز فرش بافی مهم ایران در شهر قم نمودم که در طی دهه 1930 توسعه یافت و دارای کارخانه تولید فرش نمی باشد بلکه تمام دستگاه های فرش بافی در منازل بافندگان است.

بافندگان فوق العاده ماهر و زبر دست فرش به صورت قراردادی کار می کنند و مدل دقیق عرضه شده توسط مقاطعه کار را که الیاف فرش را نیز در اختیارشان می گذارد را اجرا می کنند.

کنترل کیفیت فرش به خوی انجام می شود و محصول نهایی از تمام ویژگی ها و شاخص های یک فرش کارگاهی برخوردار است.

فرش ها و قالی های کاشان نیز معروف هستند و این شهرت امروز به دلیل کیفیت و هنرمندی بافت آنهاست ولی در اواخر قرن نوزدهم و در آغاز دوران تجدید حیات فرش تمام قالی ها توسط دستگاه های فرش بافی مستقر در منازل تولید می شوند.

نگاهی اجمالی: این فرش های کاشان ویژگی های شاخص فرش های خانگی و کناره های غیر ماهرانه و منحنی های نا مرتب را در تولیدات عالی و متفاوت نشان می دهد.

زمانیکه بافندگان فرش مهارت بیشتری بدست آوردند و توانستند الگوهای دقیقی را خلق نمایند این قالی ها ماهیت بیشتری از تولیدات کارگاهی بدست آوردند.

از سوی دیگر می توان کارکنانی را در این کارخانه ها شاغل دید که قالی های زیاد ولی غیر ماهرانه ای را تولید می کنند که از روی طرح و نقشه الگو برداری نمی کنند.

یک نمونه از این نوع قالی ها می توان به قالی های اسپارتا اشاره کرد.تقلید الگوی غیر ماهرانه ای از طرح های اوشاک می باشد و در منطقه اسپارتاس ترکیه در اوایل دهه قرن حاضر تولید می شد.

تاکنون عمدتاً به کارگاه های ایرانی اشاره کردیم که در زمینه تولید فرش رتبه نخست را به خود اختصاص می دهند و موقعیتی پیشتاز را در بسیاری از دهه ها داشتند ولی دیری نپایید که تقاضای زیاد بازار به فرش دیگران را نیز به پیوستن به بازار تولید فرش برانگیخت.

کارگاههای فرش بافی در مقیاس وسیع ترکیه، پاکستان، هند و بعدا نپال، رومانی، روسیه، افغانستان و در مقیاس کوچکتر در بسیاری از کشورها از جمله مصر، تونس، اسرائیل، لبنان، یوگسلاوی و عراق تأسیس گردید.

به نظر می رسد که در چین هیچگونه سنت مردمی و بومی برای تولید فرش نبود.

گرچه حداقل سیصد سال بود که کارگاه های فرش تولید پیوسته و مداوم خود را داشتند.

با افزایش روز افزون تقاضا برای فرش، تولید فرش نیز افزایش یافت و چین همچنان تجارت وسیع و گسترده صادرات فرش را ادامه داد.