Pectinophora gossypiella Saunders, 1843 Lepidoptera: Gelechiidae Other names: Platyedra gossypiella Saunders Depressaria gossypiella Saunders Ephestia gossypiella Saunders Gelechia gossypiella Saunders Gelechiella gossypiella Saunders نام انگلیسی: pink bollworm ، pink cotton bollworm نکاتی در باره طبقه بندی و نامگذاری: این آفت اولین بار توسط Saunders در سال 1843 تحت جنس Depressaria طبقه بندی گردید.
این گونه سپس تحت نام های Ephestia gossypiella، Gelechia gossypiella، Gelechiella gossypiella و Platyedra gossypiella گزارش شده است.
دامنه میزبانی: P.
gossypiella یک آفت الیگوفاژ بوده و روی بامیه، کنف (Hibiscus cannabinus) و H.
sabdariffa گزارش شده است .
این آفت در اواخر فصل که سطح خارجی غوزه های پنبه سخت می شود روی بامیه بیشتر دیده می شود.
میزبان های اولیه: Gossypium (cotton), Abelmoschus esculentus (okra), Abutilon indicum (country mallow), Hibiscus (rosemallows), Malvaceae, Abutilon (Indian mallow), Hibiscus cannabinus (kenaf), Hibiscus sabdariffa (Jamaica sorrel), Medicago sativa (lucerne).
میزبان های وحشی: Althaea (hollyhocks), Gossypium arboreum (cotton, tree), Gossypium herbaceum (short staple cotton).
خسارت: کرم سرخ پنبه یکی از مخربترین آفات پنبه در دنیا است.
این آفت در آسیا، آفریقا و جزایر هاوایی وجود داشته و بیش از مجموع سایر آفات به پنبه خسارت وارد می سازد.
این آفت محصول پنبه را تا 50 درصد کاهش داده و میزان روغن دانه ها را پایین می آورد.
حداقل خسارت سالانه این آفت در مصر10 درصد تخمین زده شده اما معمولا خسارت بالاتر می باشد.
در جزایر هاوایی طی سال 1915 آلودگی غوزه ها به این پروانه 50 تا 99 درصد برآورد شده و نیم تا نه دهم الیاف را نابود ساخته است.
انتشار جغرافیایی: کرم سرخ پنبه در مناطق گرمسیر امریکا، آفریقا، آسیا، اقیانوسیه و کشورهای نیمه گرمسیر مانند پاکستان، مصر، آمریکا(آریزونا و مکزیک دیده می شود.
اروپا: اسپانیا، ایتالیا، دانمارک،روسیه، رومانی، مقدونیه یوگسلاوی و یونان آسیا: اردن، اسرائیل، افغانستان، اندونزی،ایران( قرنطینه داخلی)، بنگلادش، پاکستان، تایلند، ترکیه، چین، ژاپن، سری لانکا، سوریه، عراق، عربستان سعودی، فیلیپین، قبرس، کامبوج، کره شمالی و جنوبی، لائوس، میانمار، هند، ویتنام و یمن.
این آفت از ازبکستان نیز در بعضی منابع گزارش شده است که اشتباه می باشد.
آفریقا: آفریقای مرکزی، آنگولا، اوگاندا، اتیوپی، الجزایر، بروندی، بنین، بورکینافاسو، تانزانیا، توگو، تونس، چاد، روآندا، زیمباوه، سری آلئون، سنگال، سودان، سومالی، سیشل، غنا، کامرون، کنگو، کنیا، لیبی، مالاوی، مالی، ماداگاسکار، مراکش، موریتیوس، موزامبیک، مصر، نیجر و نیجریه آمریکا: آرژانتین، آنتیگوآ و باربودا، اروگوئه، ایالات متحده امریکا( بعضی ایالت ها)، باربادوس، باهاما، برزیل، بولیوی، پاراگوئه، پرو، پورتوریکو، ترینیداد و توباگو، سنت کیتس و نویس، سنت لوسیا، جامائیکا، دوینکن، دومینکا، کلمبیا، کوبا، گرنادا، گوادلوپ، گویان، مکزیک، هائیتی و ونزوئلا اقیانوسیه: استرالیا، پولینزیای فرانسه، جزایر ماریانای شمالی، جزایر امریکایی در اقیانوس آرام، ساموآ، فیجی، کالدونیای جدید و گینه جدید پاپوا مناطق انتشار کرم سرخ پنبه در دنیا مناطق انتشار آفت در ایران: وجود کرم سرخ پنبه از سال 1316 در جنوب ایران ثابت شده است و کنترل و جلوگیری از انتشار آن یکی از مهمترین وظایف سازمان حفظ نباتات تاکنون بوده است.
این آفت تنها در استان سیستان و بلوچستان در شهرستان چابهار، دشت یاری و باهوکلات روی پنبه های خودرو دیده می شود.
مناطق انتشار کرم سرخ پنبه در ایران زیست شناسی: تخم های کرم سرخ پنبه رو یا در نزدیکی غوزه های پنبه هنگام گلدهی گذاشته می شود.
لاروهای جوان در شرایط مساعد بعد از 5-3 روز ظاهر شده و با خوردن غلاف ها در زمان کوتاهی به غوزه ها نفوذ می کنند و سوراخ کوچکی برای نفوذ هوا ایجاد می نمایند.
لارو معمولا دارای چهار سن لاروی بوده و پس از طی این چهار سن از بالای غوزه خارج می شود که این دقیقا برعکس آفت Earias vittella و کرم خاردار پنبه می باشد که در نیمه پایینی غوزه ایجاد سوراخ می کنند.
شفیرگی در خاک و حدود 50 میلی متر زیر خاک انجام می شود و حشرات بالغ بعد از حدود نه روز ظاهر می گردند.
حشرات بالغ شب فعال بوده و حشرات ماده تخم های خود را در یک یا دو روز بعد از ظاهر شدن می گذارند و هر حشره ماده 200 تا 400 عدد تخم می گذارد.
در شرایط مناسب سیکل زندگی آفت 25 تا 31 روز طول می کشد آفت در امریکا ممکن است چهار تا شش نسل در سال داشته باشد.
در شرایط خشک و سرد، لارو این آفت به دیاپوز رفته که این مرحله داخل پیله های کوچک در غوزه های باز شده درون الیاف پنبه یا بذور داخل خاک انجام می شود.
دیاپوز آفت هنگامی که شرایط مساعد گردید شکسته شده اما تا 5/2 سال ممکن است آفت در حالت رکود باقی بماند.
البته آفت همانطور که بیان شد تنها در بعضی کشورها و مناطق نیاز به دیاپوز دارد و برای مثال در زیمباوه مرحله دیاپوز ظاهر نمی شود.
مطالعات در رابطه با بکارگیری مجموع درجه روز (degree day) برای یپش آگاهی ظهور آفت در دنیا انجام می شود.
مشخص شده است که تخم آفت به دمای بین 10 تا 5/37 برای تفریخ نیاز دارد.
نرخ رشد مراحل مختلف با افزایش حرارت تا 5/37 درجه سانتیگراد که مرگ و میر بالا می رود، افزایش می یابد.
Gergis و همکارانش در سال 1990 ثابت نمودند که مجموعه درجات روز برای تکمیل مراحل تخم، لارو، شفیره و مرحله پیش از تخمگذاری به ترتیب: 94/71 ، 92/144، 55/232 و 84/41 درجه می باشد.
در ایران این آفت به صورت لارو داخل بذر یا غوزه و همچنین زیر خاک زمستانگذرانی می کند که گاهی دوره استراحت آن تا دو سال و نیم به طول می کشد.
در اوائل بهار لاروها داخل پیله ای تبدیل به شفیره شده و یک تا سه هفته بعد حشرات بالغ ظاهر می گردند.
حشرات ماده پس از جفتگیری تخم های خود را به صورت دسته ای یا منفرد روی گیاهان مختلف و مخصوصا روی غوزه های جوان می گذارد.
روی هر غوزه ممکن است تا 20 تخم نیز گذاشته شود.
تعداد تخم های هر حشره ماده تا 500 عدد نیز می رسد.
تفریخ تخم ها بعد از 6-4 روز صورت گرفته و لاروهای جوان از گلبرگ ها و قسمت های داخلی غوزه و مغز پنبه دانه تغذیه می کنند.
لارو ها پس از 4-3 هفته به رشد کامل خود رسیده و سپس شفیره می شوند.
دشمنان طبیعی: تعداد زیادی از دشنان طبیعی روی این آفت فعالیت دارند که هیچ کدام اهمیت زیادی ندارند.
پارازیتوئید ها: - Apanteles angaleti, - Apanteles quadratus, - Apanteles taragamae, - Bracon brevicornis, - Bracon gelechiae, - Bracon greeni, - Bracon kirkpatricki, - Bracon lefroyi, - Chelonus blackburni, - Dibrachys cavus, - Elasmus bellicaput, - Elasmus broomensis, - Elasmus johnstoni, - Elasmus platyedrae - Eurytoma pini, - Eurytoma verbena, - Exeristes roborator, - Goniozus legneri - Goniozus pakmanus - Habrocytus, - Parasierola, - Pyemotes herfsi - Pyemotes ventricosus, - Scambus lineipes - Scambus striatus, - Theronia lineata - Trichogramma achaeae, - Trichogramma brasiliense, - Trichogramma pretiosum, - Trichogrammatoidea bactrae, شکارچی ها: - Chrysopa pallens - Chrysoperla carnea - Collops vittatus - Hippodamia convergens - Mischocyttarus socialis - Nabis alternatus - Orius similis - Orius tristicolor - Pardosa milvina, - Polybia ignobilis - Sinea confusa عوامل بیماریزا: - Bacillus thuringiensis, - Bacillus thuringiensis aizawai, - Bacillus thuringiensis dendrolimus, - Bacillus thuringiensis entomocidus, - Bacillus thuringiensis finitimus, - Bacillus thuringiensis galleriae, - Bacillus thuringiensis kurstaki, - Bacillus thuringiensis sotto, - Bacillus thuringiensis subtoxicus, - Bacillus thuringiensis thompsoni, - Bacillus thuringiensis thuringiensis, - Bacillus thuringiensis tolworthi, اهمیت اقتصادی: کرم سرخ پنبه یک آفت جهانی پنبه است و در بسیاری از مناطق آفت کلیدی محسوب می شود.
طبق مطالعات انجام شده توسط Schwartz از سال 1945 تا 1980 مجموع خسارت آفت بدون انجام عملیات کنترلی در امریکا 61 درصد برآورد شده است و خسارتی برابر 9 در صد برای زمانی که آفت مورد کنترل قرار گرفته محاسبه شده است.
هزینه کنترل این آفت نیز 22 دلار در هر هکتار بوده است و ارزیابی خسارت محصول نیز 13/0 درصد یا 4150 تن برآورد شده است.
در غرب آمریکا این آفت بیش از 200 هزار هکتار از مزارع را آلوده نموده است.
آستانه اقتصادی این آفت هنگامی فرا می رسد که آلودگی بالای 15-5 درصد باشد.
در هند در دهه 1970 خسارت آفت برابر با 2/20 درصد یا 234 هزار تن برآورد شده است.
در چین این آفت 10 درصد محصول را از بین می بردو کاهش الیاف در این کشور تا 26-17 درصد می رسد.
در سودان Darling در سال 1951 ، خسارت بالقوه آفت را 7/10 درصد محصول محاسبه نموده است.
در مصر در سال 1985 از تله های فرمونی برای کنترل کرم سرخ پنبه استفاده شده است و کاهش 2/2 درصدی محصول در این نوع مبارزه در برابر 5/4 درصد کاهش محصول با استفغاده از سموم ثبت شده است.
محصول مزارعی که در آنها فرمون استفاده شده است 3450 کیلوگرم در هکتار برآورد شده در حالی که محصول مزارع سمپاشی شده 3100 کیلوگرم در هکتار می باشد.
اهمیت قرنطینه ای: این آفت برای کشور های امریکا و روسیه با وجود آلودگی های بخشی از آنها قرنطینه ای محسوب می شود و برای ایران نیز جزو آفات قرنطینه داخلی می باشد.
علائم خسارت: کرم سرخ پنبه باعث می شود که جوانه ها نتوانند باز شوند و همچنین باعث ریزش غوزه ها، خسارت به الیاف و بذور می شود.
در اثر خسارت این آفت گل ها خورده شده ، غوزه ها قبل از رسیده می ریزند و لکه های سیاه تا قهوه ای روی آنها دیده می شود.
کرم سرخ پنبه داخل غوزه شکل شناسی: حشره بالغ شب پره های کوچک،قهوه ای تیره با حدود 20-12 میلی متر عرض بال های باز است سر حشره قهوه ای مایل به قرمز با پولک های کمرنگ رنگین کمانی می باشد.
شاخک قهوه ای و بند قاعده ای آن دارای یک دسته 6-5 تایی موی بلند و سخت است.
پالپ های لبی بلند و به سمت بالا خمیده هستند و بند دوم آنها در سطح زیری دارای یک برس مویی شیاردار است که در سطح پشتی صاف بوده و بند انتهایی آن کوتاه تر از بند دوم می باشد.
حشره بالغ شب پره های کوچک،قهوه ای تیره با حدود 20-12 میلی متر عرض بال های باز است سر حشره قهوه ای مایل به قرمز با پولک های کمرنگ رنگین کمانی می باشد.
حشره بالغ کرم سرخ پنبه خرطوم حشره پولک دار است.
بال های جلو تخم مرغی شکل و کشیده نوک دار و دارای ریشک است.
رنگ زمینه بال جلو قهوه ای بوده و دارای پولک های ریز سیاه رنگی می باشد که ایجاد خطوط مبهمی در بخش سلول میانی و قاعده بال می نماید.
بخش انتهایی بال قهوه ای تیره با نوار عرضی روشن است.
گاهی بال دارای لکه مدور میانی می باشد.
بال عقب پهن تر از بال جلو ، ذوزنقه ای شکل، خاکستری- نقره ای با حاشیه تیره تر رنگین کمانی است.
ریشک های بال عقب در قاعده و نوک تیره تر هستند.
پاها سیاه مایل به قهوه ای با نوارهای عرضی اخرایی رنگ است که تشکیل حلقه هایی را می دهد.
شکم در سمت بالایی بدن اخرایی، در پهلوها قهوه ای تیره و سطح زیرین بدن با فلس های قهوه ای-اخرایی پوشیده می شود.
تخم ها سفید، تخم مرغی کشیده، 6/0-4/0 میلی متر طول و 3/0-2/0 میلی متر عرض دارند.
این تخم ها به صورت انفرادی یا در گروه های 10-5 تایی گذاشته می شوند.
لاروها هنگام خروج از تخم کمرنگ و 2-1 میلی متر طول دارند.
لاروهای رشد کرده 15-12 میلی متر طول و دارای رنگ غالب صورتی هستند.
شفیره قهوه ای مایل به قرمز، 10-8 میلی متر طول می باشند.
کرم سرخ پنبه داخل غوزه پنبه شباهت با سایر گونه ها: لارو کرم سرخ پنبه بسیار شبیه لارو Pectinophora malvella و Platyedra vilella می باشد.
این لارو ها بر اساس کیتوتاکسی بند نهم شکم و بعضی مشخصات دیگر از هم قابل شناسایی هستند.
روش های شناسایی و بازرسی آفت: تله های فرمونی برای مشخص نمودن زمان ظهور حشرات بالغ بکار می روند.
تشخیص قطعی P.gossypiella در هر مرحله از زندگی تنها در آزمایشگاه و استفاده از میکروسکوپ امکان پذیر است و تا آشنایی کامل با حشره، نمونه ها باید برای تشخیص درست به آزمایشگاه برده شوند.
اگر شب پره کوچک قهوه ای تیره در مزارع پنبه یا کارخانه های پنبه پاک کنی مشاهده نمودید که بال جلو نوک تیز بوده و بال عقب پهن تر از بال جلو و دارای حاشیه های مودار و همچنین پالپ های بزرگ خمیده و موهای بلند دسته ای در اولین بند شاخک داشت احتمالا آن حشره کرم سرخ پنبه می باشد.
اگر داخل غوزه ها یا همراه بذور پنبه انبار شده کرم های کوچک سفید یا صورتی با سر قهوه ای مشاهده نمودید که زیر لوپ دستی آرواره های بالا آن دارای چهار دندانه هستند و کراکت های پاهای دروغی شکل تقریبا دایره ای یا نعل اسبی باز شده به سمت خارج داشت، این کرم احتمالا لارو P.
gossypiella می باشد.
اگر داخل غوزه ها یا در مزارع پنبه یا کارخانه های پنبه پاک کنی شفیره های کوچک پروانه که دارای کرک های مخملی بوده و غلابی کوتاه، خمیده به سمت بالا در انتهای عقبی آن مشاهده نمودید ممکن است با شفیره کرم سرخ پنبه مواجه باشید.
مبارزه: مبارزه بیولوژیک: کرم سرخ پنبه در امریکا آفتی مورد هدف مبارزه بیولوژیک محسوب می گردد.
پارازیتوئیدهایی برای این منظور از هند و استرالیا و سایر کشورها به امریکا برده شده است اما تنها Bracon kirkpatricki استقرار یافته است.
عوامل کنترل بیولوژیک اولین بار از هند که مبدا آفت محسوب می گردد بدست آمد.
مبارزه تلفیقی: ترکیبی از مبارزه بیولوژیک و شیمیایی در مبارزه با آفت موفقیت آمیز بوده است.
Tuhan و همکارانش در سال 1987 بکارگیری زنبور Trichogramma brasiliense در ترکیب با حشره کش ها برای کنترل مناسب کرم سرخ پنبه در هند و بکارگیری Bacillus thuringiensis در ترکیب با حشره کش های شیمیایی در مصر را موثر دانسته اند.
مبارزه شیمیایی: مبارزه شیمیایی از تغذیه داخلی لارو جلوگیری می کند.
کارایی سمومی مانند asymethrin و chlorpyriphos ، methomyl ، pyrethroid های مصنوعی، endosulfan و fenpropathrin بررسی شده است.
سموم chloropyrifos و teflubenzuron ، pyrethroid ها و حشره کش های آلی دارای اثر تماسی بالایی هستند.
همچنین سموم cyhalothrin و fluvalinate در هند بررسی شده اند.
در آریزونا یک استرینی از آفت مقابل پرمترین مقاومت نشان داده است.
مبارزه زراعی: کشت دیرهنگام محصول به عنوان یک روش مبارزه زراعی در مکان هایی که دیاپوز توسط طول روز شکسته می شود امکان پذیر است.
لارو هایی که قبل از آنکه محصول آماده باشد ظاهر می شوند دارای ذخیره غذایی بالایی نیستند.
روش های زراعی برای کاهش تعداد لاروهای زمستانگذران با استفاده از برگریزهای شیمیایی و خشک کردن محصول در انتهای فصل، جمع آوری غوزه های نارس و استفاده از ارقام فصل کوتاه توصیه می شود.
Beasley و Adams در سال 1995 هشت روش زراعی را ارائه داده اند.
آنها استفاده از ارقام فصل کوتاه مناسب آب و هوای منطقه، تناوب و توصیه های اختصاصی برای برداشت و جمع آوری باقی مانده گیاهان را توصیه نموده اند.
سایر روش های زراعی شامل تهیه مناسب بستر، آبیاری، تاریخ کشت، کنترل علف های هرز، کوددهی، تناوب کشی، استفاده از گیاهان تله و ارقام مقاوم می باشند.
با توجه به اینکه زیرچین کارخانه های پنبه پاک کنی می تواند انتقال دهنده آفت محسوب شوند و کارخانه های که از بذر پنبه به عنوان ماده اولیه استفاده می نمایند دارای فن های کافی برای بیرون راندن زیرجین می باشند نسبت به کارخانه های غیر مجهز دارای آلودگی کمی به آفات هستند.
مبارزه فرمونی: فرمون های مصنوعی برای تعیین و ردیابی و کنترل آفت بکار می روند.
بدام اندازی حشرات بالغ با استفاده از فرمون gossyplure در حد وسیعی بکار می رود و می تواند 80-60 درصد جمعیت آفت را کاهش دهد.
بدام اندازی فرمونی همچنین برای ریشه کنی آفت نیز کاربرد دارد.
استفاده از فرمون های جنسی gossyplure و virelure از بکارگیری سایر روش های سنتی مبارزه اقتصادی تر است.
استفاده از فرمون در اول فصل همراه بکارگیری سموم به خصوص هنگامی که جمعیت آفت پایین است مفید می باشد.
در پرو فرمون در مبارزه تلفیقی مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین در هند از فرمون ها برای ریشه کنی آفت استفاده می شود.
البته در تمام حالات gossyplure موفق عمل نمی کند.
در پاکستان ترکیبی از آفات پنبه شامل کرم خاردار در اول فصل نیاز به سمپاشی وسیعی دارند که اثر منفی روی سودمندی فرمون ها خواهند داشت.
استفاده از فرمون برای سیراب نمودن محیط پنبه برای سرگردان کردن حشرات بالغ و عدم پیدا نمودن حشرات ماده توسط نرها نیز کاربرد دارد.
رهاسازی حشرات نر عقیم: برنامه های وسیعی در مورد رهاسازی حشرات نر عقیم در فلوریدا در حال انجام است ولی در بحث هایی که در این مورد وجود دارد امکان وجود آلودگی منطقه با آفت در سطوح پایین است.
اشعه دهی نتاج اول می تواند روشی برای کنترل محسوب گردد.