دانلود مقاله اتوماسیون توسط سیستم های نتوماتیک

اتوماسیون توسط سیستمهای نتوماتیک 1-1- مقدمه در این فصل به معرفی سیستمهای نتوماتیک مورد استفاده در خطوط تولیدی اتوماتیک می پردازیم.

در این نگارش تنها به اصول کلی طراحی و اجزاء مهم سیستمهای نتوماتیک پرداخته خواهد شد که مقدمه لازم جهت آشنائی تخصصی با این سیستمها را برای یک مهندس کنترل فراهم می آورد.

لغت نیوماتیک(Pneumatic)( که به صورت پنوماتیک مطابق با برداشت از تلفظ این لغت به زبان آلمانی نیز در صنایع کشور مصطلح می باشد) از ریشه یونانی(Pneumos) به معنی تنفس گرفته شده است.

استفاده از هوا فشرده در سیستمهای صنعتی به ابتدای انقلاب صنعتی به ابتدای انقلاب صنعتی بر می گردد و در ابتدای قرن بیستم به عنوان ابزار اصلی اتوماسیون سیستمهای تولیدی مورد استفاده قرار گرفته است.

یک سیستم نیوماتیک شامل عملگرها یا جکهای نیوماتیک، شیرهای نتوماتیک یا الکترونیوماتیک، سنسورهای نیوماتیک، سیستم های انتقال نیوماتیک و سیستم تولید فشار هوا می باشد.

در ابتدای این فصل به توضیحی مختصر درباره برخی از این اجزاء پرداخته و سپس طرحهای اتوماسیون توسط سیستمهای نیوماتیک را بررسی می نمائیم.

2-1- اجزاء سیستم نیوماتیک 1-2-1- انواع شیرهای نیوماتیک شیرهای استفاده شده در سیستمهای نیوماتیک بمنظور کنترل سه کمیت فیزیکی زیر بکار می روند.

1- کنترل وضعیت جریان 2- کنترل فشار هوا 3- کنترل میزان جریان هوا شیر کنترل وضعیت(directional valve) وسیله ای است که متناظر با دریافت یک سیگنال ورودی به صورت نیوماتیکی یا الکتریکی جهت عبور هوای فشرده را تغییر می دهد و یا جریان یافتن یا متوقف شدن هوای فشرده در یک مسیر را کنترل می کند.

این شیر کنترلی مهمترین جزء سیستم نیوماتیک در طراحی منطق سیستم های اتوماسیون می باشد.

این نوع از شیرهای کنترلی توسط کمیات زیر طبقه بندی می گردند: 1- تعداد پورتهای نیوماتیک ورودی و خروجی(2، 3، 4 یا 5) 2- تعداد وضعیتهای کنترل شونده حرکتی شیر(1، 2 یا 3) 3- نحوه تحریک شیر(دستی، نیوماتیکی یا برقی) 4- مشخصات طراحی شیر همانند ابعاد پورتهای ورودی و خروجی، دبی شیر و...

شکل زیر اجزاء داخلی یک شیر کنترلی و نحوه آب بندی آن توسط O-ring را نشان می دهد.

عضو اصلی شیر که وظیفه کنترل جهت حرکت جریان را به عهده دارد سوزن شیر یا Spool نام دارد.

R شکل 1-1 اجزاء داخلی یک شیر کنترل وضعیت در اینجا می توانیم تعدادی از شیرهای کنترل وضعیت مورد استفاده متداوب در سیستمهای اتوماسیون را با توجه به وظیفه ای که انجام می دهند( و نه با تکیه به اصول طراحی شیر) طبقه بندی کنیم.

الف) شیر 2*2(دو در دو به معنای دو پورت ورودی- خروجی و دو وضعیتی) همانگونه که در شکل 2-1 ملاحظه می شود ساختار داخلی این شیر به گونه است که در صورت عدم تحریک آن جریان ورودی هوا(پورت 1) نسبت به پورت خروجی(2) کاملا مسدود می باشد و لذا این شیر در حالت نرمال قطع یا(NC) می باشد.

در صورت تحریک شیر، جریان هوا بین پورت ورودی(1) و خروجی(2) برقرار می شود.

نمایش این شیر در مدارهای نیوماتیک به فرم زیر می باشد: R شکل 2-1 شیر کنترل وضعیت 2*2 و شماتیک نمایش آن در مدارهای نیوماتیک ب) شیر 2*3(سه ورودی- خروجی، دو وضعیتی) انواع این نوع شیر کنترل وضعیت به فرم سوزنی(spool) و کفشکی(Poppet) در شکل زیر نمایش داده شده اند.

همانگونه که در شکل ملاحظه می شود ورودی هوای فشرده از پورت(1) یا مسدود بوده(N.C.) و یا با تغییرات وضعیت Spool به خروجی پورت(2) در شکل آورده شده است.

پ) شیر کنترل وضعیت 2*4 یا 3*4 این نوع شیر غالبا بصورت دیسکی طراحی شده و عملا امکان اتصال پورت ورودی(1) به خروجی(2) و پورت ورودی(3) به خروجی(4) را در یک وضعیت و اتصال(1) به(4) و(2) به (3) را در وضعیت دیگر مهیا می کنند.

در حالت سه وضعیتی حالتی پیش بینی شده است که کلیه پورتها مسدود می باشند.

شکل زیر نحوه عملکرد این شیر را بصورت شماتیک نمایش داده و با استفاده از یک جک نیوماتیک 2 طرفه نحوه استفاده از این شیر در یک مدار نیوماتیکی مشخص گردیده است.

R شکل 3-1 شیر کنترل وضعیت 2*3 R شکل 3-1 یک نوع شیر کنترل وضعیت 3*4 و نحوه نمایش سمبولیک آن در نقشه های نیوماتیک ت) شیر کنترل وضعیت 2*5 یا 3*5 این شیر مهمترین و پرکاربردترین شیر کنترل وضعیت در سیستمهای نیوماتیکی است که جهت کنترل حرکت جکها یا موتورهای نیوماتیکی استفاده می شود.

شکل زیر نمایشی از ساختار این نوع شیر و شماتیک نمایش آن در نقشه های نیوماتیک را به تصویر می کشد.

همانگونه که در شکل مشاهده می شود، در وضعیت خنثی شیر حرکت جک متوقف گردیده زمانیکه دسته شیر بصورت دستی در وضعیت چپ قرار گیرد جریان از مخزن پرفشار(ورودی) به پیشانی جک منتقل شده و جک در جهت بسته شدن حرکت می کند بهمین ترتیب در وضعیت راست، جریان به پشت جک هدایت شده و جک باز خواهد شد.

R شکل 4-1 یک نوع شیر کنترل وضعیت 3*5 و نحوه نمایش سمبولیک آن در نقشه های نیوماتیکی 2-2-1- نحوه فعال سازی شیرهای کنترلی شیرهای کنترل وضعیت به صورتهای مختلف قابل فعال سازی می باشند، نوع ساده تحریک توسط اپراتور و بصورت دستی صورت می پذیرد.

همچنین از نیروی مکانیکی ناشی از حرکت در سیستمهای تمام اتوماتیک به صورت تحریک نیوماتیک یا پیلوت و یا تحریک الکتریکی است که در زیر به آن می پردازیم.

الف) تحریک دستی شکل 5-1، انواع متدهای تحریک دستی شیرهای کنترلی توسط اپراتور را به نمایش می گذارد.

R شکل 5-1 انواع متدهای تحریک دستی شیرهای کنترلی ب) تحریک مکانیکی شکل زیر، متدهای تحریک مکانیکی شیرهای کنترلی را به تصویر می کشد.

R شکل 6-1 انواع متدهای تحریک مکانیکی شیرهای کنترلی پ) تحریک نیوماتیکی یا پیلوت از یک خط فرمان نیوماتیک یا هوای فشرده نیز برای جابجا کردن سوزن شیر(Spool) و یا کفشک آن(Poppet) می توان بهره جست.

شکل زیر نحوه استفاده مستقیم از تحریک پیلوت، تحریک الکترونیوماتیک آن و یا تحریک دیافراگمی آنرا نمایش می دهد.

R شکل 7-1 انواع متدهای تحریک نیوماتیکی یا پیلوت شیرهای کنترل ت) تحریک الکتریکی تحریک الکتریکی توسط یک سلف یا سلونوئید صورت می پذیرد.

غالبا این نوع شیرها را سلونوئید- ولو می نامند.

تحریک در این نوع شیرها می تواند بصورت کاملا الکتریکی بوده و یا از فشار هوا نیز برای حرکت Spool به علاوه تحریک الکتریکی استفاده شود که در اینصورت جهت حرکت Spool استفاده می گردید و برگشت آن توسط نیروی فنر و یا یک سلونوئید دیگر صورت می گرفت، اما با توجه به وجود منبع قدرت قابل استفاده و در دسترس فشار هوا، می توان توان مکانیکی لازم جهت به حرکت درآوردن Spool را بخصوص در شیرهای بزرگ از آن تامین نمود.

شکل 8-1 یک نوع شیر 2*3 که بدین ترتیب کنترل می شود را نمایش می دهد.

R شکل 8-1 یک نوع شیر 2*3 که از تحریک الکترو- نیوماتیک استفاده می کند در این طرح نیروی الکتریکی حاصل از سلونوئید تنها برای جابجائی کوچکی از Spool استفاده شده و پس از اینکه Spool جابجائی اندکی انجام داد، فشار هوای پیلوت به حرکت آن جهت مسدود شدن پورت(3) و انتقال جریان هوا از(1) به (2) وارد عمل می شود.

نمایش مداری این نوع شیر و شیرهای دوطرفه 2*5 و 3*5 که از این نوع تحریک استفاده می کنند در شکل زیر آورده شده است.

R شکل 9-1 نمایش مداری شیرهای تحریک شونده الکترو- نیوماتیکی 3-2-1- عملگر های نیوماتیکی انواع عملگردهای نیوماتیکی به سه دسته زیر تقسیم می گردند.

1- عملگر های خطی(جکها) 2- عملگرهای دورانی(موتورها) 3- عملگرهای نیم دورانی(دارای محدودیت در دوران می باشند) که انواع این گونه عملگرها در زیر توضیح داده خواهند شد.

الف) جک های یک محوره- یک طرفه در این نوع جکها تنها یک پورت فشار هوای ورودی وجود دارد که با اتصال آن به جک، آنرا در جهت باز شدن تحریک می کند.

فشار هوای طرف دیگر مستقیما به هوای آزاد منتقل شده و حرکت جمع شدن جک توسط نیروی فنر تامین می شود.

شکل زیر این نوع جک را نمایش می دهد.

به دلیل امتداد یافتن محور جک تنها در یک امتداد به این جک یک محوره گفته شده و به علت وجود تحریک یک جهته آن به آن یک طرفه اطلاق می شود.

در این نوع جکها تنها یک پورت فشار هوای ورودی وجود دارد که با اتصال آن به جک، آنرا در جهت باز شدن تحریک می کند.

شکل 10-1 یک نوع جک یک محور- یک جهته ب) جکهای دیافراگمی یک طرفه زمانیکه نیاز به نیروهای زیاد ولی جابجائی مختصر داشته باشیم از انواع دیافراگمی جکها استفاده می شود.

شکل زیر شماتیک اجزاء داخلی این نوع جک را نمایش می دهد.

شکل 11-1 یک نوع جک دیافراگمی یک طرف پ) بالشتک هوائی(Air Bellows) این نوع عملگرها از سیستمهای تعلیق فعال اتومبیل به صنایع اتوماسیون وارد شده اند.

در واقع مطابق شکل 12-1 این نوع عملگرها از بالشتکهای لاستیکی(یا ورقهای فلزی) تشکیل شده اند که در اثر اعمال فشار هوا منبسط شده و ایجاد جابجائی در امتداد قائم(مطابق شکل) می نمایند.

از این نوع عملگرها در جائی که نیروی زیاد و جابجائی کم مورد نظر است استفاده می شود.

شکل 12-1 یک نوع عملکرد بالشتک هوائی ت) جکهای دو طرفه این جکها مانند جکهای یک طرفه می باشند با این تفاوت که از هر دو طرف می توانند مورد تحریک واقع شوند.

این نوع جکها متداولترین عملگرهای مورد استفاده در سیستم های اتوماسیون می باشند و بسته به دو نوع کاربرد می توانند یک محوره و یا دو محوره طراحی گردند.

شکل 13-1 یک نوع عملگر جک دو طرفه ث) محرکهای نیم دورانی(مولدهای گشتاور) در صورتی که حرکت دورانی مورد نیاز باشد می توان با یک سیستم انتقال شانه دندانه، حرکت مستقیم هر نوع جک را به حرکت دورانی تبدیل کرد.

با توجه به کورس محدود هر جک میزان حرکت دورانی در این نوع محرک ها نیز محدود بوده و بدین علت به آنها محرکهای نیمه دورانی اطلاق می شود.

شکل زیر مکانیزم ایجاد حرکت دورانی را در این نوع محرکها نمایش می دهد.

شکل 14-1 یک نوع محرک نیمه دورانی یا مولد گشتاور ج) محرکهای دورانی انواع متعددی از این نوع محرکها موجودند که می توان به گونه ها زیر اشاره نمود: موتورهای دریچه ای(Vane Motor) 1- موتورهای پیستونی رادیال 2- موتورهای دنده ای شکل زیر موتورهای دریچه ای و پیستونی را بصورت شماتیک نمایش می دهد.

شکل 15-1 گونه های موتورهای دریچه ای و پیستون رادیال نیوماتیک جدول زیر مشخصات اینگونه موتورها را با هم مقایسه می کنند.

شکل 16-1 جدول مقایسه موتورهای نیوماتیکی 3-1- کنترل وضعیت جکهای نیوماتیک در این بخش به نحوه طراحی سیستمهای نیوماتیک که جهت کنترل حرکت یک یا چند محرک نیوماتیکی و بمنظور انجام بخشی از یک پروسه اتوماتیک تولیدی استفاده می شود، می پردازیم.

1-3-1- کنترل حرکت یک جک یک طرفه توسط یک شیر کنترل 2*2(N.C) می توان براحتی حرکت لازم یک جک یک طرفه را تامین کرد.

دیاگرام کنترلی این مجموعه در زیر نمایش داده شده است.

شکل 17-1 کنترل حرکت یک جک یک طرفه جک یک طرفه در این طرح، در حالت نرمال شیر توسط نیروی فنر به حالت کاملا جمع خود بر می گردد، و در حالتی که توسط اپراتور و بصورت دستی شیر کنترل تحریک گردد، این جک باز خواهد شد.

این ساده ترین مدار یک سیستم نیوماتیک که توسط اپراتور کنترل می شود را نشان می دهد.

معمولا در دیاگرام نیوماتیکی تنها حالت نرمال شیر نمایش داده می شود و حالت تحریک شده آن از شکل قابل انتزاع می باشد.

2-3-1- کنترل حرکت یک جک دو طرفه برای ایجاد حرکت یک جک دو طرفه در دو جهت، می توان از 2 شیر 2*2 استفاده نمود و یا مطابق شکل زیر تنها از یک شیر 2*5 بهره جست.

شکل 18-1 کنترل حرکت یک جک دو طرفه توسط شیر 2*5 مطابق شکل در صورتیکه شیر در حالت نرمال قرار گرفته باشد جک در حال بسته حرکت کرده و با تحرک شیر، جک در جهت باز شدن حرکت خواهد نمود و با قطع تحریک شیر، جک حالت موضعی خود متوقف سازیم، می بایست مطابق(شکل 19-1) از یک 3*5 استفاده نمود.

در این طرح از شیرهای مقاومتی در خروجی شیر کنترل استفاده شده است تا حرکت رفت و برگشت با سرعت قابل تنظیمی صورت پذیرد.

3-3-1- کنترل شیر با استفاده از فشار پیلوت در طراحی سیستمهای نیوماتیک، با توجه به انرژی و توان مورد نیاز در هر کاربرد، اندازه متناسب اینگونه جکها و شیرها انتخاب می گردد.

برای انجام عملیات با توان بالا مسلما ابعاد جکها و شیرهای کنترلی آن متناظرا بزرگ شده و فشار مورد نیاز نیز افزایش می یابد.

شکل 19-1 کنترل حرکت یک جک دو طرفه با شیر 3*5 بدین ترتیب همانند طراحی سیستمهای قدرت در مدارهای الکتریکی می توان مدار فرمان را از مدار قدرت جدا نمود و شیرها و جکهای اصلی را در مدار قدرت قرار داده و توسط شیرهای فرمان با ابعاد فشار کاری کوچکتر، شیرهای اصلی را کنترل نمود.

بدین ترتیب خطوط فشار قوی در سیستم کوتاه گردیده و امنیت سیستم بالا می رود و همچنین امکان نصب کلیه شیرهای فرمان در یک محل(اتاق کنترل) بوجود می آید.

شیرهای کنترل فرمان همانگونه که قبلا بیان گردید می تواند از نوع تحریک دستی، مکانیکی یا الکترونیوماتیکی انتخاب گردد، در صورتیکه شیر کنترل حرکت اصلی توسط فشار پیلوت ایجاد شده از خروجی شیرهای فرمان به حرکت در می آید.

شکل زیر یک نمونه از طراحی سیستم بدین صورت را به نمایش می گذارد که در آن خطوط فشار پیلوت با خطوط نقطه چین و بمنظور حرکت شیر اصلی بکار گرفته شده اند.

شکل 20-1 عملکرد یک جک دو طرفه توسط شیرهای کنترل و فرمان پیلوت در صورتیکه شیر کنترلی VA توسط اپراتور(یا نیروی مکانیکی پیستون جک اصلی) تحریک گردد، جک در جهت باز شدن عمل کرده و با تحریک شیر VB، جک جمع خواهد شد.

اگر به هر علتی هر دو شیر VA , VB فرمان تحریک گردند در دو طرف شیر اصلی فشار پیلوت اعمال خواهد شد که بسیار نامطلوب می باشد.

در این حالت گفته می شود که "سیگنال حبس شده" یا Trapped Signal بوجود آمده است.

یکی از اصول طراحی سیستمهای نیوماتیکی اطمینان از عدم ایجاد سیگنال حبس شده در مدار می باشد.

برای رفع این مشکل می توان از یک شیر کنترلی و یک شیر کنترلی اصلی 2*5 که توسط فنر به حالت نرمال بر می گردد، مطابق شکل زیر استفاده نمود.

در این طرح همان عملیات بالا با ایجاد فرمان بر روی یک شیر ایجاد خواهد شد و هرگز سیگنال حبس شده در مدار بوجود نخواهد آمد.

شکل 21-1 عملکرد یک جک دوطرفه توسط یک شیر کنترل فرمان پیلوت 4-3-1- کنترل اتوماتیک عملیات با اضافه نمودن یک یا چند سنسور در مدار نیوماتیک می توان نقطه شروع و یا پایان حرکت جکها را مشخص نموده و فرمان شیر کنترلی را متناسبا ایجاد نمود.

بدین ترتیب کل حرکت یک یا چند جک می تواند کاملا اتوماتیک کنترل گردیده و نیازی به مداخله اپراتور جز در موارد قطع اضطراری وجود نخواهد داشت.

سنسورهای رویت حرکت می توانند به صورت الکتریکی، نیوماتیک یا الکترونیوماتیکی در نظر گرفته شوند.

در این بخش، به بسط و توسعه سیستمهائی پرداخته می شود که کلیه المانهای آن کاملا نیوماتیک باشند.

سیستمهای الکتریکی در کنترل را در فصل بعد معرفی می نمائیم که توسط PLC کنترل می شوند.

از شیرهای نیوماتیک قطع و وصل(Pneumatic Trip Valve) که مستقیما حرکت پیستون را حس می کنند می توان بدین منظور بهره برد.

از این شیرها به منظور ایجاد فرمان کنترلی پیلوت و اجرای فرمان بعدی حرکت در یک سیکل اتوماتیک استفاده می شود.

شکل زیر مثالی از یک سیستم اتوماتیک را نمایش می دهد، که در عمل شیر رولر- دار VB در زیر پیستون جک در محل نمایش داده شده با مستطیل توپر VB قرار دارد، به نحویکه باز شدن کامل محور جک آن باعث تحریک این شیر می گردد.

معمولا جهت نمایش روشن تر دیاگرام سیستم نیوماتیک جک را در محل نصب خود نمایش نداده بلکه به فرم شکل زیر تنها محل نصب آن را با مستطیل توپر VB مشخص می نمایند.

بدین ترتیب با تحریک دستی شیر VA سیلندر کاملا باز شده، شیر VB را تحریک نموده که خود باعث تغییر وضعیت شیر اصلی و جمع شدن کامل جک می شود.

شکل 22-1 عملکرد اتوماتیک یک جک دو طرفه با استفاده از یک شیر دیگر که ابتدای کورس حرکتی پیستون را مشخص می کند، همانند شکل زیر می توان حرکت سیکلیک جک را به صورت اتوماتیک ایجاد نمود.

در این طرح از یک شیر N.C.

2*3 به عنوان کلید روشن و خاموش سیکل استفاده شده است که در حالت نرمال وضعیت آن بسته و حرکت جک متوقف است.

نحوه عملکرد شیر بدین صورت است که فرض کنید شیر VA در حالت باز(یا تحریک شده) باشد و در ابتدای حرکت پیستون کاملا جمع شده و VC تحریک شده باشد.

در این صورت فشار پیلوت در جهت + فعال بوده و جک در حالت باز شدن حرکت می کند.

این حرکت ادامه می یابد تا در انتهای کورس، VB تحریک شده و باعث فعال شدن فشار پیلوت در جهت- گردد که این به نوبه خود به معنی حرکت جک در جهت بسته شدن می باشد، این عملیات سیکلیک تا قطع جریان اصلی توسط VA ادامه خواهد یافت.

شکل 23-1 عملکرد اتوماتیک سیکلیک یک جک دو طرفه توسط دو شیر فرمان 4-1- کنترل حرکت ترتیبی چند جک نیوماتیک قبل از ورود به موضوع، ابتدا نامگذاری زیر را برای جکها و حرکت آنها در نظر بگیرید.

جکها را با حروف بزرگ(A,B,C,…) نامیده حرکت هر کدام در جهت باز شدن جک با علامت + و بسته شدن آنها با علامت – نشان داده می شود بدین ترتیب، ترتیب حرکتی زیر: A + B + A - B - repeat به معنای باز شدن جک A و سپس جک B و سپس بسته شدن جک A و جک B و تکرار سیکل بدین ترتیب می باشد.

برای شیرهای فرمان یا سنسورهای مدار از حروف کوچک با اندیس صفر یا یک استفاده می شود که a0 به عنوان مثال سنسور قرار گرفته بر روی جک A در محل ابتدای کورس و a1 انتهای کورس را مشخص می کنند.

1-4-1- حرکت ترتیبی دو جک فرض کنید ترتیب حرکت زیر را بخواهیم طراحی کنیم.

A + B + A - B - repeat مراحل طراحی به شرح زیر می باشند.

1- هر کدام از جکها را توسط شیرهای اصلی 2*5 کنترل نموده و مدار فرمان شیرهای اصلی توسط شیرهای پیلوت تامین می گردد، علامت + یا - را متناظر با نحوه حرکت هر جک روی شیرهای اصلی علامت گذاری کنید.

شکل 24-1 مرحله اول، انتخاب شیرهای اصلی 2- حرکت اول را در ترتیب فوق طراحی کنید A+، با توجه به اینکه این حرکت یک طرفه بوده می تواند با یک شیر فرمان 2*3 که به صورت دستی شروع حرکت را کنترل می کند اختیار گردد.

شکل 25-1 مرحله دوم، طراحی حرکت اول 3- زمانیکه جک A کاملا باز گردد سنسور a1 تحریک می شود.

توسط این سنسور بایستی حرکت بعدی در ترتیب فوق یعنی B+ صورت گیرد که در شکل زیر این حرکت طراحی شده است.

شکل 26-1 مرحله سوم استفاده از شیر پیلوت a1 در حرکت B+ بهمین ترتیب مراحل دیگر ترتیب را با قرار دادن شیر پیلوت b1 در مسیر برگشت A- و شیر a0 در مسیر B- طراحی می کنیم.

شکل زیر نحوه اعمال شیرهای a0 , b1 را در مسیر فرمان نشان می دهد.

دقت کنید که شیر a0 را در حالت تحریک(و نه نرمال) نمایش داده ایم تا در واقع شکل قرار گیری شیر اصلی VB بدون حضور سیگنال حبس شده منطقی باشد.

شکل 27-1 اجرای مرحله چهارم قرار گیری a0 , b1 در مسیر مدار فرمان در این مرحله کل ترتیب حرکت یک سیکل به پایان رسیده است و بایستی تکرار سیکل طراحی شود.

با جمع شدن جک B- شیر کنترلی b0 تحریک می شود، قسمت ابتدائی مدار بایستی تصحیح شده و با جایگذاری یک شیر دو وضعیتی قطع- وصل در مسیر جریان کنترل شده b0 می توان سیکل حرکت را تکمیل کرد.

دقت کنید که در شکل زیر با اعمال این طرح به دلیل بیان شده در مرحله چهارم شیر b0 در حالت تحریک نمایش داده شده است.

شکل 28-1 طرح نهائی حرکت اتوماتیک دو جک A,B 2-4-1- ایجاد دو حرکت همزمان در برخی از کاربردها، ضرورت ایجاب می کند که به منظور کاهش زمان سیکل دو یا چند مرحله حرکتی همزمان صورت پذیرد نماد چنین خواستی به صورت زیر نمایش داده می شود: A + B + A – repeat B- این نمایش بدین ترتیب ترجمه می گردد که حرکت هر دو جک A- و B- بایستی همزمان صورت پذیرد.

تغییری که در مثال بالا بایستی صورت پذیرد تا این همزمانی ایجاد شود در شکل زیر نمایش داده شده است.

در این طرح شیر b1 همزمان به A- , B- فرمان داده و فرمان A+ با دریافت سیگنال رسیدن A- به انتهای کورس a0 و همچنین b+ صورت می پذیرد.

شکل 29-1 طرح سیستم نیوماتیک لازم جهت ایجاد دو حرکت همزمان در یک سیکل 5-1- مدارهای موازی طرح مدارهای موازی نیوماتیک در حالیکه احتمال وقوع سیگنال حبس شده در سیستم پیش بینی می گردد و به منظور رفع اصولی این نقص ارائه شده است.

ایده اصلی این مدارها بدین صورت است که هر سیکل به تعدادی گروه مشخص تقسیم می شود که در هر گروه هر جک تنها یک بار و تنها در یک جهت فرمان می پذیرد.

لذا کلیه ورودیهای شیرهای اصلی کنترلی در هر گروه توسط خط فشار مستقل تغذیه می گردد.

بدین ترتیب گروههای حرکتی مختلف دارای منبع تغذیه مستقلی بوده که هر یک از این منابع یا خطوط فشار تنها زمانی پرفشار خواهند بود که در سایر خطوط فشار قطع باشد.

بدین ترتیب امکان ایجاد فشار در دو طرف هیچ شیر کنترلی بوجود نخواهد آمد.

1-5-1- طراحی مدار موازی نحوه طراحی مدار موازی به صورت قدم به قدم همانند مثال قبل ارائه خواهد شد.

فرض کنید ترتیب زیر را بخواهیم طراحی کنیم.

A + B + A - B - repeat 1- ابتدا کل ترتیب را به گروههائی تقسیم کنید که در آن هیچ یک از جکها پیش از یکبار تکرار نشوند.

A + B + /B - A - GI GII دقت کنید به منظور داشتن حداقل گروهها در کاربردهای پیچیده، لازمست گروه بندی را یکبار از راست به چپ و دیگر بار از چپ به راست انجام داده و تعداد گروه حداقل انتخاب گردد.

مثلا: A + B +|A - C + D + | D - C - B - تقسیم مستقیم III II I اما با تقسیم راست به چپ خواهیم داشت: A + B +| A - C + D +|D - C - B – تقسیم معکوس I II I که مسلما دو گروه برای دسته بندی کافی می باشد.

2- همانند قبل، جکها و شیرهای اصلی و جهت ها را روی هر یک مشخص کنید علاوه بر آن یک کلید قطع/ وصل در مدار اضافه نمائید.

3- یک شیر 2*5 یا 3*5 در انتهای طرح به عنوان شیر مدار موازی اضافه نموده و دو خط اصلی فشار GI و GII به صورت موازی در بالای آن اضافه کنید.

بدین ترتیب که هر یک از این خطوط به دو خروجی اصل شیر 2*5 متصل گردیده و با توجه به وضعیت این شیر تنها در یکی از این خطوط فشار ایجاد شود.

4- از گروه اول و اولین گام در آن شروع نموده همانند قبل با استفاده از سنسورهای نیوماتیک ترتیب حرکت را ایجاد کنید.

دقت کنید که اولین گام در هر گروه، فعال سازی خط فشار آن می باشد لذا به عنوان مثال در ترتیب زیر: A+ B+ / B- A- I II a0 ( انتهای سیکل II) باعث پر بار شدن خط فشار گروه I گردیده و پس از عبور از شیر قطع و وصل به قسمت + شیر اصلی A یعنی A+ وصل می شود.

a1 نیز بصورت مستقیم B+ را تحریک می نماید.

تغییر گروه در این مرحله بایستی صورت گیرد.

لذا b1 شیر مدار موازی را در جهت پرفشار کردن خط GII تحریک نموده و این خط مستقیما به B- متصل می گردد.

b0 نیز مستقیما A- را تحریک نموده و لذا کل سیکل تکمیل می گردد.

شکل 30-1 مدار موازی جهت ایجاد ترتیب حرکتی A+B+B-A- 2-5-1- ترتیب طراحی شیرهای مدار موازی همانگونه که در مثال قبل دیده شد از یک شیر 2*5 برای ایجاد دو خط GII , GI می توان استفاده نمود برای ایجاد سه گروه GIII, GII, GI از دو طرح مختلف می توان استفاده نمود.

در طرح اول از سه عدد شیر 2*3 برای این منظور استفاده شده است که سیگنال انتخاب خط بصورت مستقیم هر یک از این شیرها را فرمان می دهد.

شکل 31-1 استفاده از سه شیر 2*3 برای ایجاد سه خط موازی همین عمل را می توان با استفاده از طرح زیر و در اختیار گرفتن سه عدد شیر 2*5 ایجاد نمود.

شکل 31-1 استفاده از سه عدد شیر 2*5 برای ایجاد سه خط موازی طراحی این سیستم یکتا نبوده و همانگونه که در شکل زیر نمایش داده شده است با استفاده از همین تعداد شیر 2*5 می توان برای تولید چهار خط موازی استفاده نمود.

شکل 32-1 استفاده از سه عدد شیر 2*5 برای ایجاد چهار خط موازی 6-1- جمع بندی در این فصل اصول طراحی سیستمهای اتوماسیون توسط المانهای نیوماتیک ارائه گردید.

در ابتدا با معرفی اجزاء سیستمهای نیوماتیک، انواع شیرها، سنسورها و عملگرهای نیوماتیک معرفی شد و نحوه فعالسازی عملگرها تشریح گردید.

سپس روشهای کنترل دو وضعیتی اینگونه عملگرها بیان گشت و روشهای طراحی سیستمهای نیوماتیک برای ایجاد یک ترتیب خاص حرکتی معرفی گردید.

در انتها روش سیستماتیک طراحی مدار نیوماتیک به صورت موازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

بدین ترتیب حداقل ابزار لازم برای متخصصین کنترل در طراحی و تحلیل سیستمهای اتوماسیون نیوماتیکی ارائه شده است.