ای در باره ویروس ها در زمانهای قدیم دلیل بیشتر بیماری ها را نمی دانستند کسی فکر نمی کرد ممکن است جانداران بسیار کوچکی به نام میکروب وجود داتشه باشند که با چشم دیده نشوند اما بیماری ایجاد کننده آن در زمانها وقتی کسی بیمار می شد نمی دانست چه نکات بهداشتی را باید رعایت کند در نتیجه بیماری به سرعت در میان مردم پراکنده می شد و عده زیادی را می کشت البته باید بدانید که جاندار خاصی به نام میکروب وجود ندارد و باکتری ها قارچهای ذره بینی و موجوداتی به نام ویروس را به طور کلی میکروب می نامند.
ویروسها از باکتری ها و قارچها هم بسیار کوچکترند به طوری که می توانند وارد بدن جانور یا گیاه شوند، به داخل سلولهای آن بروند و در آنجا زیاد شوند و سلول رابکشند ویروسها کوچکترین عوامل بیماریزا هستند که در محیط خارج سلولی به شکل خنثی و بی اثر هستند ویروسها تنها در سلولهای زنده تکثیر یافته و از لحاظ ژنتیکی به عنوان انگل تلقی می کردذند.
هر نوع ویروس فقط در داخل سلولهای معینی از بذن گیاه یا جانور زندگی یا فعالیت می کنند.
به عنوان مثال ویروس آنفولانزا به دستگاه تنفسی می رود و بروس فلج اطفال به دستگاه عصبی آسیب می رساند.
کبد کبد عضوی است که مواد جذب شده از لوله ی گوارش در آن دچار تغییراتی می شوند و برای استفاده توسط قسمتهای دیگر بدن ذخیره می گردند.
بنابراین به عنوان سدی بین دستگاه گوارش خون عمل می کند به استثنای پوست کبد هم بزرگترین غده ی بدن است که 5/1 کیلوگرم وزن دارد و در حفره ی شکمی زیر دیافراگم قرار گرفته است.
قسمت اعظم خون کبد 80-70 درصد از رگ پوست می آید و مقدار کمتری از شریان کبدی مشروب می شود تمام موادی که توسط روده جذب شده اند به جز چربیها از راه ورید پوست به کبد می رسند ذرات ریز چربی توس طعروق لنفاوی حمل می شوند جایگاه کبد در سیستم گردش خون برای تجمع و تبدیل متابولیتها و برای خنقی کردن و حذف مواد سمی بسیار مناسب است حذف مواد سمی از طریق خطر که یک ترشح برون ریز کبد است و برای هضم چربی لازم می باشد صورت می گیرد.
«ساختمان» کبد توسط همبندی نازک (کپسول گلیسون) پوشیده شده است این کپسول در ناف ضخیم تر می گردد یعنی در جایی که ورید پورت و شریان کبدی وارد مجرای کبدی راست و چپ لنفاتیک خارج می شوند سلولهای کبدی احتمالاً ماهرترین سلولهای بدن می باشند.
اینها سلولهایی هستند که عملی درون ریز و برون ریز دارند.
همچنین یاعث ساخت و ذخیره ی موادی می شوند و مواد سمی را خنثی می کنند و موادی را حمل می کنند.
هپاتیتها: اطلاعاتی در مورد هپاتیت هپاتیتها شایعترین بیماری کبدی هستند.
بعد از سل و مالاریا هپاتیت شایعترین بیماری مسری در دنیاست بیش از 350 میلیون نفر ناقل مزمن هپاتیت B در دنیا وجود دارد و 5% از جمعیت جهان را این ناقلین تشکیل می دهند.
سالانه حدود 50 میلیون نفر به تعداد افراد آلوده شده به هپاتیت B افزوده می شود.
در ایران حدود 3% جمعیت ناقلین هپاتیت B می باشند و 200 الی 300 هزار نفر به هپاتیت B مزمن مبتلا هستند.
مهم ترین عامل ایجاد کننده هپاتیت مزمن، سیرزو و کارسینوم هپاتوسلولار در کشور ما هپاتیت B است.
شیوع عفونت HCV در جهان حدود 1% است و آمار مبتلایان به هپاتیت C در ایران 300 تا 400 هزار نفر می باشندذ و عمده ترین مشکل بیماران هموفیلی و دیالیزی را تشکیل می دهد.
در مجموع هپاتیتهای ویروسی بیماریهای موذی و مشکلی می باشند که برای مقابله با آنها نیاز به اقداماتی بسیار دقیق می باشد و آگاهی از کلیه جنبه های پیش گیری، راههای سرایت، علائم بالینی و … نه تنها برای پزشکانی که هرروز در معرض این عاومل می باشند الزامی است بلکه همه ی افراد جامعه باید در مورد خطرات هپاتیت آگاهی کافی داشته باشند تا از چرخه ی ویرانگر و فراگیر آن جلوگیری به عمل آید.
ب – شیوع کلی هپاتیتهای حاد و مقایسه ای آن در ایران و سایر کشورها بیماری هپاتیت مزمن ویروسی یکی از مهم ترین مشکلات بهداشتی در جهان می باشد به طوری که 5% افراد جهان به خصوص در نواحی اندمیک نظیر آسیا و آفریقا به آن مبتلا هستند.
سالانه بیش از پانزده هزار نفر در آمریکا از هپاتیت مزمن ویروسی فوت می کنند و تخمین زده می شود که در دو قرن اینده این میزان بیش از 25 هزار نفر در سال برسد.
هپاتیت B در بیش از 2 میلیارد نفر از مردم جهان اتفاق افتاده است حدود 350 میلیون ناقل مزمن هپاتیت B در جهان وجود دارد که اکثراً در آسیای جنوب شرقی زندگی می کنند و 25 تا 30 درصد این افراد به دلیل بیماری کبدی زودتر از معمول فوت میکنند(سالانه 800 هزار نفر) سالانه حدود 50 میلیون نفر به تعداد افراد آلوده در دنیا اضافه می شود.
بیشتر مبتلایان در کشورهای چین و تایوان هستند.
در ایران رقم مبتلایان حدود 3% کل جمعیت را شامل می شود که با در نظر گرفتن جمعیت 60 میلیونی حدود 2 میلیون نفر به این ویروس آلوده هستند که از این تعداد حدود 300-200 هزار نفر این افراد دچار هپاتیت مزمن B می باشند.
در فارس 7/1% و در سیستان و بلوچستان به بیش از 5% می رسد بر اساس مطالعه ای که در تهران انجام شده است 40% افراد جامعه ما با این ویروس تماس داشته اند ولی فقط 3% ناقل باقی مانده اند.
در ایران از مادر به فرزند احتمالاً مهم ترین روش انتقال است چون مادران 50% افراد HbsAg مثبت همزمان خود HBsAg مثبت بوده اند.
HBV در آمریکا علت 25% هپاتیتهای مزمن است در حالی که در ایران 80-70% هپاتیتهای مزمن توسط HBV ایجاد می شود به همین دلیل HBV به تنهایی مهم ترین عامل بیمایر کبدی و اصلی ترین علت مرگ و میر ناشی از هپاتیت در ایران است.
امروزه به راحتی می توان بین عفونت حاد و مزمن هپاتیت B و بین ناقلین عفونت زا و غیر عفونت زا را افتراق قایل شد در عین حال پیشرفت های قابل توجهی از نظر تکنولوژی حاصل شده است که امکان کشف DNA ویروسی در بیماران بسیار خفیف را نیز می دهد.
تاریخچه هپاتیت: تصور بر آن است که هپاتیت از عهد باستان وجود داشته است.
بابلی ها قبل از میلاد به آن اشاره داشته اند و به نظر می رسد بقراط نیز از آن اطلاع داشته و از آن به نوع چهارم زردی یاد می کرده است.
در قرن هشتم میلادی پاپ زاکاریس اطلاع داد که زردی مسری است.
اولین بار در قرن 19 بود که احتمال داده شد که هپاتیت نتیجه عفونت بافت کبد می باشد زیرا قبل از آن تصور بر آن بود که این بیماری در اثر تلتهاب و انسداد مجرای صفراوی ایجاد می شود.
اثبات عفونی بودن بیماری بعد از یک سری مطالعات درست بعد از جنگ جهانی دوم صورت گرفت که توسط خوراندن مواد آلوده به انسان های داوطلب انجام شد.
در سال 1942 بزرگترین حمله هپاتیت منتقل شونده از پوست، زمانی روی دارد که 50000 سرباز آمریکایی توسط واکسن تب زرد آلوده و واکسینه شدند و 62 نفر از آنها مردند و 330000 نفر آلوده شدند.
بریا سال ها دو نوع هپاتیت با نام های متفاوتی شرح داده می شدند یکی از آن ها در انگلستان به عنوان هپاتیت عفونی و در روسیه به عنوان بیماری Bortkin در ایالت متحده به نام زردی اپیدمیک هپاتیت اپیدمیک، زردی ارتشامی حاد و هپاتیت با دوره نهفته کوتاه نامیده می شد که بعد از هپاتیت A نام گرفت.
نوع دوم به نام های هپاتیت سری هومولوگ، هپاتیت پس از تزریق – هپاتیت پس از انتقال خون و هپاتیت با دوره طولانی بود که بعدها هپاتیت B نام گرفت.
در طی سال های بعد سه نوع دیگر ویروس های هپاتیت تشخیص داده شوند.
توضیح در مورد راههای انتقال در هپاتیت B حاد ویروس زمان زیادی در خون وجود دارد (حدود 6 هفته) و به علاوه در هپاتیت B ناقل وجود دارد که می تواند ویروس را برای مدت نامحدودی در خون داشته باشد همچنین باید دانست که قسمت کوچکی از ویروس در تمام ترشحات و مایعات بدن مثل خون بزاق مایع و تزریق این مایعات به پوست و مخاطات می تواند باعث انتقال بیمایر شود ویروس HBV بسیار مقاوم است این ویروس در دمای C020-15 سال و در دمای C080 برای 2 سال و دردمای اتاق به مدت 6 ماه زنده می ماند.
همچنین سطح شیشه ی خشک مثلاً به صورت خون خشک شده و در دمای محیط 3 تا 4 هفته و در دمای C044 برای 7 روز زنده می ماند بنابراین ممکن است که ویروس به طور غیر مستقیم و از طریق ایستا آلوده به افراد سالم منتقل گردد.
چهار روش اصلی انتقال ویروس عبارتند از: پرنیاتال – تماس فیزیکی – روش غیر خوراکی تزریقی و روش جنسی انواع راه های انتقال الف – تماس فیزیکی یا افقی در افریقا و خاورمیانه انتقال افقی درون خانواده یا از منابع خارجی خانواده بیشتر دیده می شود یعنی کودک بینایر نرا از سایر ارفاد خانواده کسب می کند تمام کودکان طی 5 سال اول زندگی با خطر زیاید برای ابتلا به فرم مزمن بیماری روبرو یم باشند.
در حدود 60% از نوزادان که در حین تولد به ویروس آلوده نشده اند تا سن 5 سالگی به HBV آلوده می شوند.
راه های انتقال افقی میروس روشن نیست ولی آلودگی از طریق بزاق خواهارن و برادران آلوده نقش مهمی دارد.
ب – روش غیر خوراکی – تزریقی واضح تریم راه انتقال پوستی تماس مستقیم خون با پوست یا مخاط مجروح است.
سوراخ شدن پوست توسط سوزن آلوده، پاشیدن خون به مخاط چشم، انتقال خون آلوده، استفاده شراکتی از لنزهای غیر استریل، خال کوبی و سوراخ کردن گوش با وسایل آلوده، طب سوزنی، ایجاد خراش توسط مسواک یا تیغ ریش تراش ممکن است باعث انتقال ویروس شود.
دو گروه که بیشترین خطر آلودگی را دارند معتادان تزریقی دارای سوزن مشترک هستند.
ج – انتقال جنسی به علت تماس نزدیک می تواند منتقل شود.
در یک مطالعه در ایران از 321 فرد ناقل هپاتیت تنها 15 نفر یعنی 5/4 درصد از همراهانشان HbsAg مثبت بودند و البته غالباً 15 تا 20 سال از ازدواج می گذشت و جالب آن که اکثر همسران این ارفاد واکسینه نشده بودند.
این آمار نشان می دهد که حتی در زندگی مشترک نیز میزان انتقال آنقدر بالا نیم رود که مانع ازدواج شود.
ولی به هر حال با تزریق واکسن به فرد سالم می توان حتی این احتمال را نیز کاهش داد.
د- انتقال خوراکی بیش از همه کارمندان آزمایشگاه که خون HbsAg مثبت را با پیپت می بلعند دیده می شود.
در مکان هایی که خون زیاد است آلودگی محیط بالاست بنابراین انتقال دستی دهانی محتمل تر است.
ه – پرنیاتال (عمومی) در آسیا مسؤل 25% عفونت های مزمن HBV در جمعیت بزرگسالان می باشد.
در این نواحی 12-5 درصد از زنان حامله HbsAg مثبت می باشند و نزدیک به نیمی از آن ها در خون خود ویروس بیماری زا دارند.
در مناطقی که تعداد ناقلین زیاد است احتمال مهم ترین راه انتقال از طریق مادران به نوزادان است با توجه به این که اینگونه انتقال در اکثر اوقات بدون علامت شناسایی افراد ناقل هپاتیت و یا مبتلا به هپاتیت B از طریق غربالگری هنگام اهدای خون صورت می گیرد.
ی – راه های دیگر با توجه به یافته شدن ویروس در بزاق هنگام سرفه یا عطسه ممکن است انتقال از طریق ذرات هوایی هم انجام شود.
هنگام سانتریفوژ خون و استفاده از مته دندانپزشکی خون ممکن است به شکل ائروسل درآید و بنابراین انتقال از راه ذرات هوایی هم محتمل است.
بطور کلی گروههای در معرض خطر الودگی با HBV گروه های زیر می باشند.
افرادی که چندین شریک جنسی دارند یا سابقه بیماری مقاربتی داشته باشند.
کسانی که با مبتلایان با هپاتیت B در یک خانه زندگی می کنند.
هپاتیت و حاملگی آیا هپاتیت اثرات غیر طبیعی بر زن حامله دارد؟
ایا هپاتیت اثرات مخرب بر جنین و نوزاد دارد؟
گزارشات اولیه در خاورمیانه، هندوستان و آفریقا حاکی از آن بودند که هپاتیت ویروسی در زنان حامله خصوصاً در سه ماه ی سوم شدیدتر است و گاه منجر به هپاتیت برق آسا می شد در حال یکه در کشورهای غربی مطالعات بعدی تفاوتی در شدت هپاتیت در زن حامله و زن عادی نشان نداد به علاوه در بعضی مناطق که دچار بهبود وضعیت اقتصادی اجتماعی می شوند.
شدت بیماری در زنان حامله به علت تغذیه ی بد و عدم مراقبت کافی قبل از تولد است و هپاتیت در زن حامله ی خوب تغذیه شده از زن غیرحامله خطرناکتر نیست بعضی مطالعات نشان دهنده ی افزایش مرده زایی در زنان حامله ی مبتلا به هپاتیت می باشند.
آیا هپاتیت اثرات غیر طبیعی بر زن حامله دارد؟
آشکارترین خطر برای نوزاد متولد شده از مادر مبتلا به هپاتیت ویروسی احتمال اکتساب یا دریافت بیمایر از بیماری است.
همه ی محققین توافق دارند که بالا بودن اجزای ویروسی در خون مادر در زایمان منجر به افزایش خطر انتقال به نوزاد می شود و به طوری که 80% مادران مبتلا به هپاتیت را به کودکانشان منتقل می کنند.
6- نکات کلی در درمان و مراقبت از بیماران مبتلا به هپاتیت های حاد ویروسی با مراقبتهای طبی مناسب و همکاری خانواده اکثر مبتلایان بدون عارضه را می توان در منزل درمان کرد.
بستری کردن بیمار برای جلوگیری از سرایت بیماری لازم نیست زیرا بیشترین شانس سرایت در هپاتیت A (و احتمالاً سایر انواع هپاتیت ویروسی) قبل از برزو علایم می باشد و بنابراین احتمالاً قبل از اولین ویزیت بیمار بیماری به افراد خانواده سرایت کرده است به علاوه با رعایت موازین بهداشتی و استفاده به موقع و صحیح احتمال سرایت اندک است.
در هفته ی اول پرسنل بهداشتی باید دو تا سه بار بیمار را ببینند و اگر بیماری پیشرفت نکرده باشد این فواصل طولانی تر می شود.
مقادیر آنزیمها تا زمانی که بالا می رود حداقل باید هفته یا 2 بار کنترل شود.
مواردی که باید بیمار مبتلا به هپاتیت بستری شود: اگر بیمار استفراغ یا بی اشتهایی شدید داشته باشد.
بیمار اختلال سطح هوشیاری داشته باشد یا علایم انسفالوپاتی کبدی را نشان دهد.
با توجه به آنکه استفراغ و بی اشتهایی صبحها در کمترین حد خود است بهتر است بخش عمده ی انرژی در وعده ی صبحانه مصرف شود اگر استفراغ شدید و طولانی باشد باید مایع بیمار را تنظیم کرد مصرف غذاهای چرب وقتی محدود می شوند که باعث استفراغ شوند.
چربیهای لبنی در این افراد بهتر تحمل می شوند.
تجویز ویتامین الزامی نیست مگر آن که کمبود وجود داشته باشد.
داروها: در طول هپاتیت حاد باید از مصرف همه داروها خصوصاً نارکوتیکها، سراتیوها و مسکن ها خودداری شود بخصوص سراتیوها نباید مصرف شود چون دفع آنها در بیماران هپاتیتی مختل است.
مصرف GCP مانعی ندارد.
تجویز ویتامین K بی فایده است اگرچه ممکن است در بیمارانی که هپاتیت کلستاتیک دارند باعث بهتر شدن وضعیت pt شود.
مصرف الکل هم معمولاً ممنوع است.
تحقیقات زیاید نشان می دهند که مصرف الکل بر سیر هپاتیت مزمن اأثیر پیش رونده دارد.
اعمال جراحی در حین هپاتیت حاد انجام نمی شود زیرا لاپاراتومی ممکن است عوارض شدیدی را در مبتلایان به هپاتیت ویروسی ایجاد کند.
هپاتیت B حاد دوره نهفتگی هپاتیت بین 4 هفته تا 6 ماه می باشد.
بسیاری از عفونتهای دوره ی کودکی بدون علامت می باشد ولی اکثر بزرگسالان در برخورد با ویروس علایم غیر اختصاصی مانند احساس کسالت و بی اشتهایی را بروز می دهند زردی، درد ماهیچه ها التهاب مفاصل و … در تعدادی از این ارفاد دیده می شود این علایم عموماً چند هفته تا چند ماه دوام دارد نوع حاد هپاتیت معمولاً خود محدود شونده و خوش خیم است با این حال حدود 1% از بزرگسالان به شدت آسیب می بینند و این وضعیت ممکن است به نارسایی کشنده ی کبدی شود هپاتیت B مزمن التهاب کبدی که حداقل به مدت 6 ماه به طول بیانجامد را عفونت مزمن قلمداد می کنند.
HBV در آمریکا تنها علت 20% از موارد هپاتیت مزمن است در حالی که در ایران 80-70% هپاتیتهای مزمن توسط HBV به تنهایی مهم ترین عامل بیماری کبدی و اصلی ترین علت مرگ و میر ناشی از هپاتیت در ایران است.
احتمال ایجاد هپاتیت B مزمن با سنی که آلودگی رخ می دهد ارتباط بسیار زیاید دارد مواجه با ویروس در زمان تولد تقریباً همیشه باعث عفونت پایدار در نوزاد می گردد در اکثر موارد این عفونت پایدار منجر به تخریب و التهای سلولهای کبدی نمی شود و در واقع یک سازش و همزیستی بین ویروس و سیستم دفاعی بدن به وجود می آید که این همزیستی ممکن است تا سالیان دراز باقی بماند و بیمار شمکل کبدی پیدا نکند ویروس همچنان ممکن است در حالت نهفته تا آخر عمر باقی بماند که به این افراد ناقلین هپاتیت B می گویند در ایران از هر 100 نفر که به این حالت مبتلا هستند سالیانه 1 نفر قسمتی از ویروسش منفی می شود و ویروس را پاک می کند ولی ممکن است برعکس این حالت هم روی بدهد و 3-2 نفر دچار عود بیماری و فعال شدن مجدد ویروس و تبدیل به هپاتیت مزمن شوند برای ناقلین سالم از نظر درمانی تنها آزمونهای کبدی و سونوگرافی کبد هر 6 ماه یکبار توصیه می شود.
عفونت از زمان تولد تا سن 2 سالگی در 40% موارد مزمن می گردد.
ولی در کسانی که پس از 2 سالگی آلوده یم شوند خطر ایجاد هپاتیت مزمن حدود 5% می باشد در اشخاصی که ضعف ایمنی دارند خطر ایجاد عفونت مزمن به شدت بالا می باشد در حالی که هپاتیت حاد پاسخ شدید را مشاهده می کنیم ولی در نوع مزمن شدت پاسخ بسیار کمتر است.
بیماری در افراد مبتلا به ایدز یا دچار ضعف ایمنی خفیف تر است ولی نسبت به موارد مزمن بسیار بالاتر از افراد طبیعی می باشد.
عوامل مستعد کننده ی بیماران مبتلا به HBV برای مزمن شدن عبارتند از: سن نوزادی جنس فرد نژاد سیاه و زرد عفونت خفیف و بدون علامت نوع ویروس و حجم زیاد آن ضعیف بودن سیستم ایمنی و مهار کردن آن توسط داروهای سرکوبگر ایمنی معتادان باقی ماندن قسمت کوچکی از ویروس به مدت 13 هفته در بین این عوامل مهم ترین عامل تعیین کننده سن است به طوری که در نوزادان 95% در کودکان 20% و در بالغین 10-1% امکان مزمن شدن هپاتیت B وجود دارد.
ذکر منابع تحقیق هپاتیت ویروسی و اتوایمون نویسنده: دکتر ناصر ابراهیمی بافت شناسی پایه نویسنده ل کارلوس – جون کوئیرا ترجمه ی دکتر رستم خوش تر میکروب شناسی پزشکی زیر نظر دکتر منوچهر محرز ترجمه ی شهرام مجدی – کاوه اسدی – پریسا پورصمیمی تشخیص، پیشگیری و درمان هپاتیت ویروسی نوع بی نویسنده: دکتر سعید موید علویان اینترنت سایت www.Hepatits B.com