دانلود مقاله اقتصاد چای در ایران

تاریخ چای براساس اسناد و مدارک موجود ، نخستین بار در سال 1262 شمسی مقارن سلطنت ناصرالدین شاه قاجار شخصی به نام حاج محمد حسین اصفهانی کشت چای را در ایران آغاز نمود ، ولی به علل نامعلوم موفق نشد ؛ تا اینکه در سال 1279 شمسی مرحوم حاج محمد میرزا کاشف السلطنه چایکار که در آن زمان ژنرال کنسول ایران در هند بود ، با کار و تلاش در مزارع چای در هند موفق شد اصول و فنون چایکاری را بیاموزد ؛ پس از آن با موافقت دولت هند دو هزار نهال را به ایران آورد.

وی با بررسی های قبلی ، بهترین محل کشت آن را زمینهای حاصلخیز لاهیجان و تنکابن تشخیص داده بود ؛ شروع به کشت چای در این دو منطقه نمود و خوشبختانه موفق شد از آنها چای مرغوبی برداشت نماید.

البته باید دانست که بر اساس افسانه ای قدیمی ، چای را 2737 سال قبل از میلاد مسیح امپراتور چین کشف کرد.

گونه های مختلف گیاه چای به حالت وحشی در شمال هند ( آسام ) و مناطقی مانند تونکین و لائوس نیز می روید.

در حدود 800 سال پس از میلاد مسیح ، لویو اولین کتاب را در زمینه چای نوشت و موفق شد پس از مدتی روش های متفاوتی از زراعت و تولید چای را در چین باستان تدوین نماید و به همین دلیل از سوی امپراطور وقت تشویق شد.

در کشور ژاپن اولین بار بذر چای را یک کشیش بودایی به نام نیمس ، به منظور گسترش مذهب بودایی به این کشور وارد کرد.

اولین اروپایی که از چای استفاده کرد ، یک پرتغالی مسیحی به نام پدر جاسبر معروف به کروز در سال 1560 بود.

کشور پرتغال با بهره گیری از نیروی دریایی و تکنولوژی خود توانست اولین امتیاز بازرگانی را از کشور چین اخذ نماید.

پس از آن به کشور هلند انتقال یافت و سپس در سایر کشور های اروپایی نیز رواج یافت.

فرانسه و هلند از جمله کشورهایی بودند که کل اروپا را به استفاده از چای تشویق نمودند.

پیتر استایوسانت اولین بار چای را از هلند به نیوآمستردام ( نیویورک فعلی ) آمریکا وارد کرد و مهاجرین این کشور از نوشابه چای استقبال نمودند.

اولین محموله چای بین سالهای 1652 تا 1654 به انگلستان رسید.

بعدها اولین قوری ساخته شد و به آشپزخانه ها راه پیدا کرد .

ابتدا چای در ظروف چینی و سپس در قوری هایی از جنس نقره طبخ می شد و روی شعله کوچکی گرم نگه داشته می شد و بیشتر در میهمانی ها مصرف داشت.

بیانیۀ پیشنهادی نخستین همایش اقتصاد چای در ایران نخستین همایش اقتصاد چای در ایران با هدف توامان بهبودی و اقتصادی کردن کمی و کیفی تولید چای داخلی و همسویی کامل با افزایش رفاه مصرف کننده ایرانی در تاریخ 5 اردیبهشت 1380 با یاری استادان و پژوهشگران اقتصادی ، کشت و صنعت چای و نیز با یاری و مساعدت سندیکای کارخانجات چای شمال در تالار اجتماعات دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد و از سوی مار زیادی از دانشوران ، پژوهشگران ، مسئولان رسمی کشور ، کارشناسان ، مدیران ، کارکنان و دانشجویان وارد و علاقمند در این رشته ، به همراه نویسندگان و شاعران و هنرمندان خطۀ زیبای گیلان مورد استقبال و همکاری و همفکری جدی قرار گرفت .

این همایش توانست در همه محورهای تعیین شدۀ ضرور از سوی هیات علمی ، مقالات برجسته سخنرانان برگزیده و دعوت شده را بشنود و پیرامون آن بحث و گفتگو نماید .

لطف ارسال کنندگان مقالاتی که متأسفانه فرصت ارائه در این یک روزه را نداشتند بهره مند شد و نقطه نظرهای مفید را در اختیار گرفت .

این همایش با برپایی میزگرد ، آرای متفاوت و گاه متناقض را در خود جمع آورد .

آنچه در این بیانیه آمده است ؛ حاصل جمع بندی و استنتاج از پیشنهادهای مقالات ارائه شده و ارائه نشده و رایزنی های متعدد کارشناسان و مدیران محترم با هیات علمی و بخشی از بحث های همایش است .

بیانیۀ نهایی پس از آن که اظهار نظرها ، انتقادها و پیشنهادهای شرکت کنندگان محترم تا پایان اردیبهشت ماه همین سال گردآوری شد ، پس از بازبینی و اصلاح بیانیه حاضر منتشر خواهد شد و در اختیار دانشوران گرامی ، مسئولان محترم دولتی ، مدیران و کارکنان کشت و صنعت چای و دانشجویان صمیمی و علاقمند قرار خواهد گرفت و در رسانه ها نیز در صورت امکان منعکس خواهد شد .

در این بیانیه جا دارد از اعضای هیات علمی ، هیات اجرایی و دبیرخانۀ همایش و نیز از پیشکسوتان ، استادان ، پژوهشگران ، کارشناسان ، مدیران و فعالان تولید و بازرگانی این رشته و نیز به ویژه از کارکنان صمیمی صنعت و چایکاران گرامی که ما را در ارائه نظر و پیشنهاد و فعالیت های اجرایی یاری رساندند صمیمانه سپاسگزاری نمائیم .

ما همچنین از آن مسئولان محترم دولتی که در راستای منافع اقتصاد ملی و رفاه مصرف کنندگان با بی طرفی و با احساس مسئولیت کامل این همایش را که اساساً و صرفاً همایش غیر دولتی – و از این حیث شاید منحصر به فرد بود – یاری دادند ؛ تشکر می کنیم .

ریاست محترم دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه تهران ، اعضا هیات علمی و کارکنان ستادی و اجرایی دانشکده که ما را یاری دادند ، در واقع به یک نیاز مبرم ملی پاسخ گفتند و سپاس و قدردانی این همایش نثارشان باد .

از دانشجویان گرامی به ویژه دانشجویان داوطلب همکاری دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه تهران که با صمیمیتی کم نظیر در سازماندهی کارهای اجرایی ما را یاری دادند متشکریم و در واقع حاصل این همایش را متعلق به آنان می دانیم که فردا روزی در برابر خواست های رفاهی و مادی و فرهنگی ملت شریف و آزادیخواه ایران قرار خواهند گرفت و شاید این همایش گوشه ای کوچک از توشه ای باشد که آنان برای ایران مستقل و آزاد و سرافراز در دست خواهند داشت .

1- مصرف چای در ایران جایگاهی مهم و پر سابقه دارد .

چای با فرهنگ مصرفی خانوار ایرانی ، با هم نشینی ها و تجمع ها ، با اوقات فراغت و تفریح ، با مراسم گوناگون و حتی با ادبیات و موسیقی ایران عجین است .

از نخستین سال هایی که چای به وسیلۀ کاشف السلطنۀ چایکار در حدود یکصد سال پیش به ایران آورده شد ، با سرعت و روانی بی نظیری در سبد مصرفی اقشار مختلف مردم جای گرفت و به نوشیدنی ملی تبدیل شد .

مصرف سرانۀ چای در ایران در ردۀ یکی از 10 کشور پر مصرف جهان است .

چای در ایران کمتر بدیل دارد .

پژوهش های اقتصادی نشان می دهد که در آینده نیز مصرف چای نه تنها در سطح فعلی بلکه با روندی فزاینده ادامه خواهد یافت .

دست کم بیش از دو سوم خانوارهای کشور مصرف خود را به طور جدی بالا خواهند برد .

به این ترتیب تا آنجا که به رفاه و نیاز سالم مصرف کنندگان ایرانی مربوط می شود ، توجه به چای ایران و پاسخگویی به این نیاز ، امری ضرور و کاملاً ثمربخش است .

چای در ایران و چای تولیدی ایران اهمیت و جایگاه ملی و مردمی دارد .

2- شمار قابل توجهی از نیروی کار کشاورزی و صنعتی در رشته چای داخلی به فعالیت مشغول هستند .

در حدود 58000 خانوار چایکار در ایران به امر باغداری چای اشتغال دارند که به طور متوسط بیش از نیمی از ساعات کار آنان را همین باغداری به خود اختصاص می دهد .

این در حالی است که بیش از 85 درصد از این چایکاران در ردۀ زارعان کم بنیه و ضعیف کشور جای دارند و کمتر از 1 هکتار باغ در اختیار دارند .

درآمدی که برای چایکاران ، پساز کسر هزینه های کاشت و داشت و برداشت باقی می ماند ، به مراتب کمتر از دستمزدهای رایج در برابر کار آنان است .

در عین حال هزاران نفر در کارخانه های چای ، عمدتاً به طور نیمه وقت به کار اشتغال دارند و با توجه به سختی کارشان دریافتی قابل دفاعی ندارند .

همۀ این ها در حالی است که قیمت و شرایط بازار و محدودیت های اعمال شدۀ مصنوعی و جهت دار بر تولید چای داخلی مانع از آن می شود که کارخانه ها بتوانند حتی به بهره وری متوسط سرمایه در منطقه و در ایران نزدیک شوند و درآمدی برای افزایش بهای خرید برگ سبز و تقویت تولید و درآمد چایکاران در جهت افزایش کارآمدی تولید کارخانه و ارتقای سطح فن شناسی ، بهره وری و دستمزد نیروی کار فراهم آورند .

کارخانه ها به واقع ، در حالی که این کشت و فعالیت را به گونه ای سر پا نگه داشته اند ؛ خود در حال فروپاشی اند یا دست کم عملاً امکان ایجاد افزایش تولید و مرغوبیت و رفاه مصرف کننده را ندارند .

3- نظزر جمعی و کامل کارشناسی بر آن است که چای ایرانی قابلیت تنوع و بهبود کیفی و رسیدن به درجات بالاتر را دارد .

فنون و رموز به زراعی ، راه های اصلاح نبات ، بیوتکنولوژی ، روشهای تولید صنعتی مناسب ، روش های نگهداری و بسته بندی ، ضرورت های آموزشی ، نیازهای تجهیزاتی ، فن شناسی تقریباً به طور کافی از سوی پژوهشگران ، استادان ، کارشناسان و مدیران ایرانی شناخته شده است که همگی با سرمایه گذاری های نه چندان بالا قابل دسترسی هستند .

کارشناسان برآنند که البته چای ایرانی ، چای ایرانی است با طعم و مزه و خواص خود و از آنجا که چای در دنیا انواع و اقسام و تنوع کیفی دارد ، چای ایرانی نیز قرار نیست به جای تمامی انواع چای های شناخته شده بنشیند .

اما این چای بی تردید در صورتی که شرایط اقتصادی و فنی فراهم شود ، هر آینه می تواند در کنار آن ها جای داشته باشد و فرصتی خوب به مصرف کنندۀ ایرانی و مصرف کنندگان جهان بدهد .

چای ایران می تواند جایگاهی به مراتب بالاتر در ذائقه ایرانی ها داشته باشد و در رده چای مورد علاقه شمار زیادی از مصرف کنندگان جای گیرد .

4- اگر بهسازی و اصلاح ساختاری در صنعت چای صورت نگیرد همین میلیاردها سرمایه موجود نیز به زودی ناکارآمد ، فرسوده و از رده خارج می شوند و خسارت های اجتماعی و اقتصادی هنگفتی به جای می گذارند .

5- تجارت خارجی سودجویانه ، انحصارگرانه و رانت طلبانه که از طریق تحلیل سیاست های تجاری و حذف امکان رقابت و ایجاد قدرت اقتصادی برای شبکۀ وارداتی تونسته است رقابت سالم را از این صنعت بگیرد منشاء اصلی خسارت وارده به تولید چای ملی است .

این فعالیت ها از طریق سیاستگزاریهای رسمی و به خصوص سازمان چای کشور صورت می گیرد .

به موجب آن ، قیمت گذاری ناعادلانه و انبار کردن های چای داخلیدر کنار واردات رسمی و گسترده و نیز واردات قاچاق چای شکل می گیرد که نتیجه آن زیان و نابهره وری تولید داخلی و عدم امکان بهبود و اصلاح کیفی است که این نیز به نوبه خود بهانه ای می شود برای آنکه شماری از مسئولان و واردکنندگان ، ارضای ذائقۀ ایرانی را دلیل روی آوردن به واردات بدانند .

اما در واقع ما به این نتیجه رسیدیم که چنین دور بسته ای مصنوعی و تحمیلی است و با چند تغییر سیاست ساختاری می توان اوضاع را به نفع دو ضابطه همزمان تولید ملی و رفاه مردمی تغییر دارد .

با این وصف همایش هرگز از ذکر دو یافته مهم دیگر نیز غافل نمی ماند .

نخست این که ساختار اداری و مدیریتی مداخله گر ، موجب سوخت رسانی به گردش در دور بسته سود انحصاری و وارداتی و تخریب چای ملی شده است و این مداخله باید جای خود را به روش های کیفیت عملی اصلاح و گسترش چای داخلی بدهد ؛ دوم اینکه اصلاح این امور هرگز از مسئولیت صنعت چای برای آن که با انتقال منابع می تواند زمینه را برای به زراعی و اصلاح نبات و افزایش کیفیت کاشت و تولید صنعتی و بسته بندی و بازاررسانی فراهم آورد ، نمی کاهد .

6- تاکنون سیاست ها و راه حلهای مطرح شده از سوی دولت ، علی رغم برخی حسن نظرها که وجود دارد ، دردی را از مشکل چای کشور دوا نکرده است بلکه در اصلی ترین موارد یعنی تنظیم بازار داخلی و خریدهای خارجی در واقع دور بسته تخریب و سودجویی را تحمیل کرده است .

با آن که بارها ، به ویژه در روزهای آخر سال 1379 وزارت کشاورزی دستور توقف واردات را داده است ، به نظر تجربی کارشناسان در بازار کماکان چای خارجی از منافذ مختلف رسوخ می کند و به این ترتیب این فرصت موقت نیز برای آن که چای داخلی از زیر ضربه های سازمان یافته و هولناک بیرون آید ، از دست می رود .

سیاست های خرید و قیمت گذاری و انبار کردن چای داخلی تبدیل به اهرم فشار به چای داخلی شده است .

انتقال منابع مالی به این فعالیت که همراه با سیاست های قیمت گذاری و مهار واردات باشد بکار نمی رود .

طرح ساماندهی چای که از سوی سازمان مدیریت و برنامه یزی تدوین و به تصویب شورای عالی اقتصاد رسید با مشکلات اجرایی و عدم تعهدهای اجرایی جدی و حتی نافرمانی روبرو شد .

سازمان چای سیاست های کاملاً در تضاد با منافع اقتصاد ملی را در پیش می گیرد و چه بسا با سیاست های رسمی از در ناسازگاری در می آید .

سیاست های سازمان چای سود واردات را به اعلا درجه می رساند و به اصطلاح برای ذائقۀ ایرانی چای خارجی فراهم می آورد و به لحاظ تضییقات به کار رفته باعث می شود که تولید کنندگان ایرانی نتوانند برای ذائقۀ ایرانی چای تهیه کنند و به اصطلاح حتی خود نمایی نمایند .

ام ذائقۀ ایرانی نیز از طریق پرداخت بهای بسیار بالا به وارد کننده به نوعی ارضا در شرایط کم انتخابی می رسد .

7- بدیهی است بخش قابل توجهی از چای عرضه شده ایرانی از کیفیت ممتوسط و پایین برخوردار است .

در حالی که در حدود یک سوم از چای ایرانی کیفیتی عالی دارد که با عادت کردن ذائقه به طور اساسی قابلیت رقابت و جایگزینی می یابد .

در حال حاضر امکان اقتصادی جهت تقویت کیفی چای ایرانی برای باغداران و صاحبان صنایع وجود ندارد .

از طرف دیگر چای خارجی آمیخته با عطر و رنگ مصنوعی است .

بخش مهمی از چای داخلی بجای آنکه وارد بازار داخلی شود به خارج می رود رنگ و عطر مصنوعی به آن افزوده می شود و در بسته بندی های متنوع و البته با طعم های مصنوعی متنوع راهی بازار داخلی می شود .

این فرآیند و همۀ نهادهایی که به این فرآیند یاری می رسانند نشان دهندۀ بیماری و تخریب اقتصاد ملی اند و با رفاه واقعی مصرف کننده و اشتغال داخلی سر ناسازگاری دارند .

8- راه حل راهبردی و اساسی پیشنهادی همایش آنست که اقدامهای اساسی و عاجل و مشارکتی با همکاری چایکاران ، سندیکای کارخانجات چای شمال ، نمایندگان مجلس ، کارشناسان دولتی و کارشناسان مستقل برای آن که صنعت چای صرفه مند و بهره ور شود به عمل آید .

برای این کار باید نسبت به اختصاص وام ، ایجاد سود فروش چای داخلی از طریق واگذاری انبارها ، قیمت گذاری مناسب و محدودیت جدی وارداتی اقدام شود ، اما شرط دیگر و در واقع شرط اصلی آنست که سود حاصل وارد عمیق ترین فرآیند تولید از به زراعی و اصلاح نبات گرفته تا فرآیند تخمیر و خشک سازی و بسته بندی بشود و برای این منظور نظارت کارشناسی و رسمی وجود داشته باشد .

این راه حل کلی مطلقاً نمی تواند به بهای اجبار و محدود کردن ذائقه مصرف کننده ایرانی و کاهش رفاه مصرفی صورت گیرد ، چنین رویه ای موجب حمایت بی جا و تنبل کننده از صنعت می شود و رشد درون زا را بدست نمی دهد .

به این منظور باید قیمت گذاری ، تنوع کیفیت ، عرضه محصول خوب ، انتقال عطر و طعم مناسب بهداشتی برایبخشی از تولید داخلی با بسته بندی های متمایز ، امکان واردات محدود پس از سپری شدن دوره محدودیت کامل واردات برای ایجاد چای مخلوط با بسته بندی های متمایز در کوتاه مدت صورت گیرد .

اما راه حل میان مدت همانا انتقال منابع برای گسترش تولید و بهبود کیفی است .

به هر تقدیر در این راه حل کلی باید سازمان های دولتی مداخله کننده به کلی تغییر ساختار بدهند و برای همسویی با این هدف ها بازسازی شوند و نتوانند به سیاست های یک سویه و مبتنی بر رأی شخصی اقدام کنند .

9- بیانیه همایش ، به عنوان راه حل های مشخص و عملی موارد زیر را پیشنهاد می کند : · یک – کنترل واردات در آغاز و سپس هماهنگی واردات محدود با نظارت سندیکا و اتحادیه و تعاونی کشاورزان با کاهش نفوذ سازمان های دولتی و انحصارهای وارداتی .

· دو – کمک به برقراری نظام کامل سندیکایی و اتحادیه ای و زیر پوشش بردن چایکاران و تولید کنندگان برای خدمات کامل تأمین اجتماعی .

· سه – منع تبلیغات چای خارجی .

· چهار – منع مصرف و خرید چای ایرانی در ادارات و نهادهای دولتی .

· پنج – تدوین برنامه هماهنگی و مشاوره از سوی سندیکا و سازمان حمایت از تولید کننده و مصرف کننده و نظارت بر مواد غذایی .

· شش – همکاری و هماهنگی و مشاوره با نهادهای غیر دولتی به ویژه طرفدار محیط زیست .

· هفت – تغییر قیمت گذاری برای صرفه مند کردن تولید و کشت .

· هشت – طبقه بندی چای داخلی ، مخلوط و چای توأم با عطر و رنگ با نظارت دقیق و پی گیر سندیکای کارخانجات چای شمال و اتحادیه کشاورزان چایکار و سازمان حمایت از تولید کننده و مصرف کننده .

· نه – انتقال موجودی انبارها به سندیکا برای عرضه در بازار یا فروش به خارج یا برای خارج از رده کردن بخشی از چای مانده که موجب آزردگی بازار داخلی می شود .

· ده – تدوین برنامۀ مطالعه صادرات که بتواند در 1 تا 3 سال به صادرات کافی و هدف گیری شده و قراردادهای مفید برسد .

· یازده – تدوین اساسنامه های خود حمایت کننده و مشارکتی برای اتحادیه چایکاران .

· دوازده – یافتن راه حل جهت انتقال منابع دولتی برای بهسازی اولیه تکنولوژیکی و کیفی در راستای حمایت از چایکاران و افزایش تولید و کیفیت ، در چارچوب قوانین تصویب شده بودجه کل کشور و بودجه و اعتبارات وزارت جهاد کشاورزی .

10- همایش پیشنهاد می کند که کلیه مقالات و سخنرانی های ارائه شده به همراه اظهار نظرها و بحث های متفاوت در میز گرد و پژوهش های جانبی و به همراه بیانیۀ نهایی اصلاح شده حداکثر تا پایان تیر ماه در یک جلد به چاپ برسد و در اختیار مسئولان محترم ، استادان ، پژوهشگران ، مدیران و دانشجویان قرار گیرد .

همچنین پیشنهاد می شود که مؤسسۀ تحقیقات چای به سندیکا یا به یکی از دانشگاه های منطقه که قرارداد بلند مدت با سندیکا و اتحادیه چایکاران منعقد می کند متصل شود .

و این مؤسسه به جز بحث های تحقیقات فنی و کشاورزی یک بخش تحقیقاتی و کارشناسی قوی اقتصاد و بازرگانی چای داشته باشد و به هر حال سندیکا و اتحادیه از خدمات یک گروه کارشناسی اقتصادی برخوردار شوند .

این مؤسسه و گروه کارشناسی آن در واقع نقش اطلاع رسانی و ارتباط ملی و کاربردی با دانشگاه های دیگر را خواهد داشت و می تواند بورس های تحصیلی در اختیار دانش پژوهان شایسته قرار دهد و به ایجاد درآمد و جلب کمک های پژوهشی اقدام نماید .

11- پیشنهاد می شود که سال آینده همراه با برگزاری جشنوارۀ چای در اردیبهشت ماه در یک شهر چای خیز شمالی و اعلام روزی به نام روز ملی چای ، همایش برای ارزیابی نتایج یک ساله و برای اظهارنظرهای تازه تر در همان شهر برگزار گردد و هر چه زودتر از پژوهشگران گرامی و گرانقدر میهمان درخواست تحقیق و تهیه مقاله شود .

مناسب است که سندیکا بپذیرد که دو یا سه بورس تحصیلی برای تهیه رساله کارشناسی ارشد و دکتری در رشتۀ اقتصاد چای برای سال جاری در اختیار دانشجویان علاقمند قرار دهد و نتایج کار در همایش بعدی منعکس گردد .

می توان از هم اکنون به هم اندیشی و همکاری با سازمان های علاقمند برای تشکیل همایش بین المللی در سال 1381 یا 1382 پرداخت .

12- همایش در یک کلام بازسازی ، بهبودی ، رفاه بخشی و رونق چای کشور برای مصرف داخلی و صادرات را امری کاملاً شدنی ، مفید و ضرور اما نیازمند همت و شجاعت علمی و اقدام لازم و پی گیر در راستای منافع میهنی و مردمی می داند و آن را توجیه می کند .

هدف از تشکیل نخستین همایش اقتصاد چای در ایران فکر تشکیل این همایش تقریباً از یک سال پیش ، وقتی که اقتصاد چای کشور به طور جدی با دور تازه ای از بحران روبرو و مشخص شد که این بحران محصوا مداخله های ناروا و سودجویانۀ ویژه در بازار است که نمی گذارند چای داخلی به مرغوبیت قابل قبول تولید و به اشتغالزایی درآمد آفرینی دست یابد ، در میان مدیران سندیکای کارخانجات چای شمال شکل گرفت .

اما از آنجا که این مدیران همواره سعی کرده اند مسایل خود را با مسئولان و کارشناسان دولتی و غیر دولتی محترم کشور در میان گذارند و آنان را یاری دهند تا به شناخت کافی دست یابند و در حد مقررات اقدام کنند ، فکر همایش تقریباً از همان دوران در میان شماری از کارشناسان مسئول و دلسوز نیز قوت گرفت .

در سال گذشته سندیکا توانست با رایزنی ها و همکاری های لازم با مسئولان دولتی ، شماری از تصمیم گیری ها و سیاستگزاری های مفید را تسهیل نماید .

از آن جمله بود : تصمیم گیری در جهت رفع معضلات به وجود آمده ناشی از رقابت دولت با بخش خصوصی ، کنترل صدور مجوز واردات از طریق وزارت جهاد کشاورزی ، عدم فروش چای سنواتی زیر قیمت تمام شده در بازار ایران .

متأسفانه مقاومت جریان ها و افراد و سازمان هایی که به اشتباه یا بنا به منافع ویژۀ خود به راههایی بجز تقویت تولید ملی می اندیشیدند مانع تحقق این سیاست ها شد ، یا آن ها را ناکارآمد کرد .

سندیکای کارخانجات چای شمال و باغداران چای ناگزیر روی به سمت کارشناسان مستقل آوردند و در فاصلۀ شهریور تا بهمن 1379 تونستند با شماری از محققان کشت ، صنعت ، مدیریت و به ویژه کارشناسان اقتصاد کشاورزی رابطه برقرار کنند .

توصیۀ عمدۀ محققان برقراری یک محیط صمیمی و کارآمد برای گفت و گوها و راهیابی ها و انتقال آن ها به سایر کارشناسان و نیز به تصمیم گیران بود ، با صدایی رسا ، منطقی کارشناسانه و شجاعتی علمی .

خوشبختانه کارشناسان و دانش پژویانی که بتوانند پیشنهاد های یاد شده را جامۀ عمل بپوشانند حاضر به همکاری بودند .

آنان سندیکا را با جدیتی کم نظیر و با عشق و علاقه و سودای خوشبختی کارکنان کشت و صنعت این رشته یاری دادند .

چندی از آغاز فراهم کردن مقدمات کار و درخواست مقالات نگذشته بود که دانستیم وارد دریایی عمیق شده ایم که در آن دیگر آب تا کمر نیست ، اما همانقدر نیز مطوئن شدیم که کارشناسان مؤمن ، مسئولیت پذیر ، آگاه و عالم ما توان شناگری دارند .

مانده است خود ما و همکارانمان و کارشناسان دولتی و دیگر مساعدت های اهل نظر که بتوانیم با نتایج بدست آمده رو به جلو برویم .

در یک کلام هدف این همایش یافتن راه های اساسی افزایش تولید و بهبودی کیفیت با توجه به ضابطه کارآمدی ، خود اتکایی تولید کننده و رفاه مصرف کننده است .

به طور کلی محورهای اصلی همایش عبارتند از : - اقتصاد کشت و باغداری ، فرآوری و عرضه چای - ساختار تولید و نقش دولت و بخش خصوصی و تعاونی - اشتغال در کشت ، تولید و توزیع - سرمایه گذاری و امکانات آن در کشت و صنعت چای - نظام بهره برداری و باغات چای - سازمان و فن شناسی اقتصادی تولید ( از کشت و تا بسته بندی ) - فرهنگ مصرف چای در ایران علاوه بر آن لازم است بطور قاطع و منطقی به مسأله سیاست های واردات چای ، مقدار کارکرد نیروهای فعال در آن و نیز زیان هایی که این روند بر اقتصاد ملی وارد می آورد ؛ بپردازیم .

در یک کلام هدف ما یافتن راههای بهبودی کیفیت ، افزایش تولید ، رقابت سالم ، رفاه مصرف کننده و رسیدن به جایگاه مناسب در اقتصاد ملی و نجات این کشت و صنعت از ناکارآمدی و احتمالاً فروپاشی است .

پیام دبیر نخستین همایش اقتصاد چای در ایران دوستان عزیز ، اندیشه وران گرامی و کارشناسان ارجمند شرکت کننده در نخستین همایش اقتصاد چای در ایران : با سلام و بهترین آرزوها ، مقدم شما را گرامی می داریم .

این موقعیت حضور صمیمانۀ شما پژوهشگران و صاحب نظران و علاقمندان به کشت و صنعت ( و چه بسا به مصرف ) چای ایران ، برای این همایش و برای من که به عنوان دبیر آن از سوی دوستان برگزار کننده انتخاب شده ام .

به واقع گرانبها است .

ما می توانیم نظریه و تجربه و راهنمایی های شما را در این فرصت یکروزه گرد آوریم و دربارۀ آن بحث و گفتگو کنیم تا راه های عملی و در عین حال آزمودنی و علمی را برای تولید چای کشور بیابیم .

در این رشته در حدود 58 هزار خانوار باغدار ، هزاران نفر از نیروی کار متخصص و صدها نفر از مدیران برجسته فعالیت دارند و میلیاردها ریال سرمایه و مقدار زیادی از اراضی پر برکت و کم یاب در منطقه ای چشم نواز و خوش آب و هوا و سرشار از فرهنگ تلاش و هنر و کارآفرینی و طبیعت دوستی به کار افتاده است .

همۀ اینها تلاش می کنند تا یکی از کالاهای مصرفی فراغتی و رفاه بخش و در عین حال ضروری و تمدید کنندۀ قوای مردم عزیر ، یعنی چای ، را تولید کنند .

کالای تولیدی آنان نه تنها با فرهنگ و سنن و آداب و رسوم مردم ما عجین است و به آنان شادمانی و روحیه ، - این مقوله های به شدت ضرور برای مردم میهن ما – می بخشد ، بلکه همچنین یک کالای اقتصادی و مرتبط با اشتغال و صرفه جویی ارزی است .

به این ترتیب ما در اینجا برای بحث و گفتگو و شناخت مسائل و درمان جویی یک فعالیت اقتصادی گرد آمده ایم که بجز نیروی کار و نیروی مادی مربوط به خود ، به رفاه و فراغت همۀ مردم در تمامی گسترۀ میهن ما مربوط است .

چای ایرانی سابقه و فرهنگ قابل توجهی دارد و از سبد چایکاران مهربان خطۀ سبز گیلان تا سبد مصرفی مردم کلانشهرها تا دورترن نقاط مرزی جنوب کشور راه می یابد .

با این وصف وضعیت این کشت ، بازرگانی و صنعت مناسب و متوازن و اطمینان بخش نیست .

واردات سودجویانه بی رویه و بی برنامه و حتی نامبتنی بر رقابت سالم ، تولید داخلی را بی هیچ پایه و دلیل منطقی به باد نیستی می دهد .

کیفیت تولید چای ، برغم توانایی عالی منطقه و شرایط تولید ، همیشه بالا و متناسب با ذائقۀ مصرف ایرانی نیست .

رفاه مصرف کننده از یک سو با گرانی های وارداتی و از سوی دیگر با عدم دسترسی به گونه های مرغوب چای داخلی تأمین نمی شود .

درآمد و تولید چایکاران متزلزل و آسیب پذیر است و از حیث اشتغال ، روند اطمینان بخشی در این رشته وجود ندارند .

سرمایه ها و نیروی کار در کارخانه ها بهره وری کافی ندارند و به دلیل سیاست های نامنطقی و مداخله های ناروا و سودجویانه نمی توانند حتی سهم اندکی از سودها و سرمایه های کلان این رشته را برای ارتقای فن شناسی ، به خود جذب کند .

ما در این همایش با هدف بهبودی کمی و کیفی تولید و ارتقای مصرف کننده چای میهنمان گرد آمده ایم .

ما کوشش می کنیم تا با استفادۀ ناغرض آلود و نامتعصبانه از روشهای کاربردی و نظریه های اقتصادی در کنار تجربه های ارزشمند مدیران و کارشناسان و تولید کنندگان ، راه حل های سامان بخش و رشد بادوام و دمساز با محیط زیست و رفاه مصرف کننده را بیابیم و توصیه کنیم .

در واقع بخش عمده ای از این راه ها مدتهاست که شناخته شده اند .

ما در اینجا آرای یکدیگر را می شنویم ، شناخت های خود را اصلاح می کنیم و در محیطی صمیمانه با نوشیدن چای ایرانی در کنار دوستانمان به نظرگاه های مشخص و معین می رسیم و سعی می کنیم آن را به آگاهی دانشوران و کارشناسان این رشته و اگر باز میسر بود ، به گوش مسئولان برسانیم .علاقمندی و صمیمیت شما اندیشه وران گرامی که در کنارتان هنرمندان ، شاعران ، قلم زنان و روزنامه نگاران خطۀ گیلان نیز با شادمانگی و امید ، حضور به هم رسانده و سرافرازمان کرده اند و فراوانی اظهار نظرها و روشهای درستی که تاکنون توصیه شده است و نیز جمع ارزشمند کنونی ، ما را مطمئن می کند که اگر همت و خواست باشد و منافع شخصی که ضد منافع اجتماعی هستند ، مهار شود ، موفقیت حتمی است .

فریبرز رئیس دانا پیام سندیکای کارخانجات چای شمال استادان معظم ، پژوهشگران و کارشناسان ارجمند ، مدعوین گرامی ، خانم ها و آقایان : سندیکای کارخانجات چای شمال افتخار دارد تا در « نخستین همایش اقتصاد چای در ایران » میزبان شما باشد .

روند تاریخی کشت و صنعت چای در کشورمان که قدمت صد ساله دارد با فراز و نشیب های گسترده ای روبرو بوده است .

از ابتدا که بزرگ مرد اقتصاد ملی این مرز و بوم – کاشف السلطنه – چای را به ایران هدیه کرد تاکنون که به دلایل گوناگون اجتماعی و اقتصادی و سیاسی این کشت و صنعت در معرض بحران های جدی قرار گرفته است ؛ شاهد آن بوده ایم که به جز در مقطع زمانی کوتاهی منافع ملی ما تحت شعاع جریان هایی قرار گرفته است که نتیجۀ آن چیزی جز رکود و در محاق واقع شدن نبوده است .

به گمان ما ضرورت دارد جهت رفع بنیادی نابسامانی های موجود و یافتن راهکارهای درست ، ابعاد گوناگون اقتصادی کشت و صنعت چای به طور علمی مورد مداقه قرار گیرد .

متأسفانه تاکنون در پژوهش هایی که پیرامون این موضوع انجام شده است ؛ کمتر ابعاد اقتصادی و مقایسه ای آن مد نظر بوده است .

پس از تدوین طرح « ساماندهی کشت ، صنعت و بازرگانی چای » که آن را نقطۀ عطفی در تاریخ مناسبات اقتصادی چای در ایران می دانیم ؛ این ضرورت احساس شد که به کمک متخصصین و کارشناسان خبره و اقتصاد دانان مستقل ابعاد گوناگون تولید و مصرف چای تبیین شود .