دانلود مقاله انقلاب

مقدمه: از روزی که پیامبر اکرم (ص)، علی (ع) و شیعیانش را گروه رستگاران نامید و ابوذر، سلمان، عمار، مقداد، و دیگر یاران پیامبر(ص) و همچنین مبارزترین و انقلابی ترین مجاهدان اسلام چون حجربن عدی، صعصه بن صوحان، مالک اشتر، عدی بن حاتم، برای نخستین بار به نام شیعه شهرت یافتند تشیع با خاطرات و تجربیات پرباری از مقاومت، مبارزه، قیام و شهادت آمیخته شد و بعنوان یک مکتب انقلابی، پرچم رسالت خونبار جهاد را در برابر ظلم، خودکامگی و فساد به دوش گرفت.

تاریخ شیعه آکنده از مبارزه مداوم و بی امان و نهضتها قیام ها بر علیه حکام خودکامه و ظالم است.

شیعه هیچ گاه در طول تاریخ سنگر مبارزه را ترک نکرده است و همواره شعار عدالت و امامت را به عنوان اصیلترین پیام وحی بدوش کشیده است و تا محقق نهایی این دو اصل، مبارزه با همه قدرتهای مانع و حکومتهای ظالم و براندازی هر نوع ستم اجتمایی را فرض، و بخش اجتناب ناپذیر ایمان دانسته است.

مورخ و دانشمند معروف اهل تسنن «الوی» در این مورد می گوید: « شیعه نخستین کسانی هستند که تفکر انقلابی و پرچم قیام را در اسلام بر ضد طفیان بدوش کشیدند و همواره نظریات شیعه روح انقلاب را با خود همراه داشت.

عقیده به امامت که شیعه بدان سخت ایمان داشت.

آنها را به انتقاد و اعتراض نسبت به هیئتهای حاکمه و بالاخره به جبهه گیری در برابر آنها وا می داشت و این حقیقت در سراسر تاریخ شیعه مشهور است.

بعقیده‌ی آنها ( شیعه) هر حکومتی غاضب و ظالم است، بهر شکل و در هر قالبی که باشد مگر آنکه امام معصول یا نایب آن زمان حکومت را در دست گیرد.

به همین دلیل بود که شیعه در تاریخ بطور مداوم در یک جریان انقلابی مستمر بسر می بردند، نه آرام می گرفتند و نه آن را رها می کردند» فصل اول اقدامات شاه و اطرافیان او اعلان سرکوب از طرف رژیم نطق یاوه گویانه شاه در 23 اسفند 1341، در پایگاه وحدتی دزفول، پرده از چهره فریبکارانه رژیم برداشت.

و شاه خائن رسماً با روحانیت و رهبری نهضت اعلام جنگ نمود و مخالفان را به مرگ تهدید کرد.

اعلام موضوع سرکوب از طرف شاه که در حقیقت پاسخ به اعلامیه مستدل آیات و مراجع قم بود.

موجی از بگیر و به بزور اسارت و زندان و شکنجه و تبعید و محدودیت های غیر قانونی در سراسر کشور بوجود آورد و خود موجب اوجگیری بیشتر مبارزه گردید.

امام با نزدیک شدن عید نوروز 1342، طی یک سلسله نامه ها و پیامها خطاب به علمای اعلام و حجج اسلام، عید نوروز را اعلام نمود ؟؟

حوز و علما را به عنوان تسلیت به امام عصر عجل الله مقامی فرجه الشریف قرار داد و تأکید فرمود علما با استفاده از این رویه مردم را به مصیبتهای وارده به اسلام و مسلمین متوجه نمایند و ضمنن اخطار شدید الحن به دولت خواستار برکناری دولت مستبد شد.

علمای تهران به پیروی از خواسته رهبر نهضت، عید 1342را عزا اعلام نمودند و به هنگام خاموشی چراغهای حرم در قم که به علامت تحویل سال انجام گرفت، اعلامیه ها و ؟؟

فضای صحن و حرم را سفید پوش کرد، و ؟؟

های ساواک نتوانستند در برابر این ابتکار عمل آگاهی بخش، عکس العملی نشان دهند سیاست تضعیف مذهب در فاصله سالهای 1941- 1925 کاملاً آشکار شد که می توان عشایر را شکست داد و دریک برهه‌ی زمانی معین به نابودی کشاند همان گونه که طعم کوتاه زندی سکنی نشینی اجباری سبب گردید که تعداد آنان از لحاظ مرگ و میر بر اثر بیماری به گونه چشم گیری کاهش یابد.

هم چنین آشکار شد که بازرگانان و اشراف برای حفظ منافع شخصی خود ندای مخالفتشان را خاموش خواهند کرد اما ملاها ( روحانیون) باقی مانده بودند با قدرتی که کمتر محسوس بود و جامعه زیر نفوذ ( معنوی) آنان قرار داشت وظیفه آنانه به عنوان تفسیر کنندگان شریعت به این معنا بود که آنان می بایست به حیاتی ترین اعمال بشری یعین ازدواج، طلاق، شهادت، سند استیفای دین از ملک رهنی انتقال املاک و قرار دادهای بازرگانی اعتبار بخشد.

دو نظام قانونی مجاز شناخته شدند: قوانین شرعی که حکمفرما بر اموری مانند احوال شخصیه بود.

قوانین عرفی که جنبه‌ی غیر مذهبی داشتند و قرار بود بر امور دولیت به کار برده شوند البته به دلیل بی ثباتی کشور در سال های اخیر قوانین شرعی از تمامی اقتدارات قانونی برخوردار شده وگسترش قوانین عرفی متوقف گردیده است.

براثر این وضعیت مقامات حقوقی کاملا با ضوابط شرعی پیوند خورده اند از این رو منزوی کردن روحانیون و شکست دادن آنها بسیار دشوار شده است مخالفان قوانین شرعی ناگزیر بودند که ابتدا یک نظام حقوقی را جانشین آن سازند سپس به متزلزل کردن رکن مذهب بپردازند.

رضا شاه نیز همین کار را کرد.

در حالی که در نظر بود آموزش و پرورش غیر مذهبی و تبلیغات ملی گرایانه که ایران پیش از اسلام نمونه آن بود برای سست کردن وفاداری مذهبی مردم به نهاد روحانیت به کار گرفته شوند اما این سیاست هنگامی می توانست کامیاب شود که عمر آن بیشتر از نظم نوین رضاشاهی باشد این سیاست با احساسات خصمانه مردم نسبت به هنر گرایی رضاشاه روبهرو شد در حالی که پادشاهی سلسله هخامنشی به زمانهای بسیار دور تعلق داشت.

آزادی حاصل از گردش به اسلام از نظر نگاه تاریخی نزدیک تر می نمود.

رفع حجاب از زنان: در سال 1935 (1314 شمسی) به سرگذاران کلاه اروپائی (کلاه شاپو) به وسیله مردان اجباری شد.

در بازارهای کلاهدوزی، کلاهدوزان نمونه کاله شاپوی انگلیسی را پشت ویترین مغازه های خود گذاردند این کلاه از جنس حلبی بود.

که آن را رنگ می کردند تا قیافه یک کلاه واقعی را داشته باشد.

به این ترتیب بود که دستورات نظم جدید، به طور کامل و با ترس و لرز، اجراء گردید، اما در موضوعات عمده: بسیاری از این دستورات وسیله سوء استفاده و استثمار مردم قرار گرفت.

تخمین زده می شود که از 000/300 نفر جمعیت مرد و زن تهران، نزدیک به 4000 زن رفع حجاب کردند.

در پائیز 1934( مهر 1313) دولت با صدور اعلامیه ای، مردم را برای پذیرش آموزگاران زن بی حجاب آماده کرد.

در مه 1935 (خرداد 1314) یک مرکز فرهنگی زنان که زیر نظر یکی از دختران شاه قرار داشت تأسیس گردید، و دخترها با لباس ورزشی رژه رفتند.

در 28 ژوئن 1935 ( دوم مرداد 1314) نخست وزیر یک مجلس عصرانه تاریخی در یکی از باشگاه های بزرگ تهران ترتیب داد که اعضای کابینه و مقامات بلند پایه، با همسران خود در آن شرکت کردند.

از این رو مایه حیرت نیست که در پی وقفه ای که در اصلاحات رضاشاه- با توجه به قیام مردم افغانستان علیه امان الله خان- به وجود آمد، اصلاحات رضاشاهی در زمینه لباس مرد، منجر به یک قیام در مشهد مقدس گردید و نیروهای ارتش که مجهز به مسلسل بودند، به داخل مسجد یورش بردند در این ضمن، حضور بانوان سرشناس بی حجاب در معابر عمومی، و پوشیدن لباس به شیوه اروپائی ادامه یافت.

مردها از لحاظ نوع لباس مورد نظر خود با محدودیت مواجه شدند زیرا مقررات جدید درباره‌ی لباس مردان با شدت اجراء می شد.

نتیجه‌ی این سیاسیت این بود که لباس سنتی مردها که زیبا هم بود، تبدیل به لباس عجیب و غریبی شد، و سلیقه‌ی خوب ایرانیان در لباس پوشیدن، در ظرف چند سال، از بین رفت.

اما مردم فقیه، همچنان به پوشیدن پیراهن های بدون یقه.

ادامه دادند.

ریش خود را نتراشیدند، چرا که تراشیدن ریش را به معنای فقدان اسفبار این سنت اسلامی می دانستند.

در 1936 (1315 شمسی) که روحانیون به اندازه‌ی کافی ضعیف شده بودند.

آماده پذیرش اصلاحات رضاشاه گردیدند.

از این زمان به بعد قضات می بایست دارای دانشنامه‌ی لیسانس از دانشکده حقوق تهران یا یک دانشگاه خارجی بوده و به مدت دو یا سه سال، کارآموزی قضائی کنند.

قضات سابق که فاقد این شرایط بودند، می بایست برای ادامه کار در وزارت دادگستری امتحانات خاصی را بگذرانند اما به هر تقدیر، نمی توانستند از رتبه شش قضایی بالاتر روند.

فروش زمینهای دولتی به مردم و رونق زمین بازی: دولت به عنوان تشکیلات بالای مملکتی قادر نبود که برای خود اعتبار بگیرد.

تنها راه ممکن، وام گرفتن از دولت هایخارجی بود که در دوران حکومت قاجاریه متناول بود.

اما رضاشاه، با این کار به شدت مخالف بود.

این حقیقت که دولت قادر نبود از منابع مالی داخلی وام بگیرد، بیان گر نوع رابطه‌ی دولت و مردم بود.

همچنین به این معنی بود که دولت، برای تأمین مالی هزینه های « نظم نوین رضاشاهی ناگزیز بود که پول نقد را به طریقی به دست آورد.

به این جهت ایجاد درآمد برای دولت مسأله اصلی آن را تشکیل می‌داد.

یکی از راه های آن فروش زمین به مردم بود.

این جریان پس از سال 1933 ( 1312 شمسی) یعنی هنگامی که مجلس شورای ملی لایحه فروش نامحدود مستقلات را تصویب کرد، شتاب بیشتری می گرفت.

این جریان سبب شد که الگوی مالکیت زمین، دگرگون شود، هر چجند که محاری از تأثیر بنیانی در وصفیت کسانی بود که مالک به شمار می آورند.

در حالتی که آن وقت، زمین های دولتی را اجاره می‌دادند اینک مستأجران سابق، مالک این زمین ها شده بودند.

در مناطق دور از پایتخت خان ها و اعیان و اشراف که اجاره و از زمین های دولتی بودند، به صورت مالکان آنها در آمدند.

در نزدیکی پایتخت افسران ارتش و افراد نوکیسه ای که هوادار رژیم بودند، از این فرصت بهره گرفتند و در برگه مالکان زمین، در آمدند.

به این جهت پس از تصویب لایحه مزبور، این افراد در موقعیت برتر قرار گرفتند، خریداری زمین، بسیار رایج شد.

چرا که علاوه بر منبع درآمد بودن رضاشاه توانست با این کار مجلس را هم از رژیم راضی نماید.

اعضای مجلس در 1937( 1316 شمسی) ثروت باد آورده‌ی دیگری را هم نصیب خود کردند، زیرا در این سال که موضوع تأمین بودجه بانک جدید « صنعت و کشاورزی» در میان بود رضاشاه از مجلس خواست که فروش خالصه جات دولتی را هم، اجازه دهد.

این خالصه جات در اطراف تهران قرار داشت پیدایش طبقات اجتماعی جدید در دوران رضاشاه، طبقات جدیدی پیدایش یافتند و تلاش شد تا طبقات قدیم را از بین ببرند.

طبقه جدیدی از ثروتمندان پروبال گرفتند که بسیاری از آنها از افسران ارتش بودند که مورد مرحمت شاه قرار داشتند.

طبقه جدیدی از سرمایه داران اقتصادی زایش یافتند.

امکاناتی که رضاشاه از لحاظ اجرای خدمات عمومی فراهم کرد و در دوران سلطنتش ادامه یافت، بوسیله‌ی ارتش متخصصین « در دوران اشغال ایران» مورد استفاده قرار گرفت.

فرزندان نامه رسان ها و مستخدمین دولت، به صورت سرمایه داران اقتصادی و میلیونرها درآمدند ثروت در دست کسانی انباشته شد که آماده فعالیت وارداتی در رشته هائی بودند که بازرگانان سنتی بازار با آنها ناآشنا بودند.

نظیر ماشین آلات، وسایل نقلیه، قطعات یدکی و ماشین آلات صنعتی از انواع مختلف، همه اینها، کالاهایی بودند که بازرگانان قدیمی که عادت به واردات چای، شکر و قماش داشتند، به سختی حاضر می شدند وارد فعالیت وارداتی کالاهای جدید شوند.

از سوی دیگر، بسیاری از اشراف قدیمی، از کارهای دولتی کناره گرفتند.

برخی از آنها به ویژه آنان که در مراکز استانها زندگی می کردند- بخت و اقبالشان رو به ادبار نهاد در دوران رضاشاه، طبقات جدیدی پیدایش یافتند و تلاش شد تا طبقات قدیم را از بین ببرند.

برخی از آنها به ویژه آنان که در مراکز استانها زندگی می کردند- بخت و اقبالشان رو به ادبار نهاد مشیرالدوله نمونه خوبی از رجالی است که از سیاست کنار رفت.

رضاشاه و مجلس دوره پنجم به او ماموریت دادند که در انتخابات دوره ششم مجلس نظارت کند.

پس از آن، تقریباً گوشه عزلت را برگیرند.

و عمر خود را وقف نگارش تاریخ ایران باستان کرد.

سایرین به خارج از ایران رفتند.

برخی نیز گفتار مجازات هائی شدند که زائیده حساسیت زمامداران جدید ایران نسبت به مسائلی بود که آنها را توهین به خویش فرض می‌کرد و نیز نسبت به مخالفت بالقوه آنان سوء ظن داشت.

مثلاً مصدق به زندان افتاد.

بسیاری از رجال نیز گرفتار آزمندی فزاینده رضاشاه، آنهم در دوران پیری اش، شدند.

رضاشاه تمام املاک آنها را تصاحب کرد.

تغییر نظام آموزش و پرورش تلاش های بزرگی برای تهدید کتاب های درسی و مدارس و تجدیر سازمان آزمایشی اوقاف صورت گرفت تا بودجه لازم برای گسترش فرهنگ تامین شود.

موقوفات از آغاز دوره دوم مجلس در 1911( 1290 شمسی) زیر نظر وزارت معارف قرار گرفت.

چون در ایران مرسوم است که وقتی سلسله جدیدی برسرکار می‌آید، آثار و بقایای سلسله گذشته را از بین می برد، از این رو سلسله پهلوی نیز مبادرت به سلب مالکیت از برخی مساجد و مدارس موقوفه کرد و ظاهراً دلیل تراشی می کرد که این موقوفات یادآور عصر قاجاریه می باشد.

بسیار بودند کسانی که دولت را متهم کردند که هدف واقعی اشت از این کار، سوء استفاده از عواید موقوفات است با وجود این مخالفت ها، شورای عالی معارف که در 1921 ( اسفند 1300 شمسی) تاسیس شد، موضوع استفاده از عواید موقوفات را برای تاسیس مدارس دولتی، مورد بحث قرارداد.

از جمله اختیارات این شورا، این بود که درخواست های افراد برای تاسیس مدارس خصوصی را مورد رسیدگی قرار می داد.

همچنین، اجازه داشت که یک کمیته فرعی (سوکمسیون) برای بازرسی از مکتب خانه های قدیم و پیشرفت آنها، تشکیل دهد.

یکی از توصیه های شورای عالی معارف، این بود که باید نظام آموزش و پرورش اروپا را به طور جدی مورد مطالعه قرار داد و سطح برنامه تحصیلی دانشسراها را بالا برد.

از آغاز این جریان، یک نظم نوین با آهنگی شتابان، به نظام آموزش و پرورش ایران پای نهاد.

این نظام تقریباً در سیطره کامل دولت درآمد و درچهره یک نظام یکپارچه هویدا شد.

امتحان از دانش آموزان مدارس ملی ( خصوصی) در پایان سالهای ششم ابتدائی و سوم و ششم دبیرستان، توسط وزارت فرهنگ صورت می گرفت دانش آموزانی که با کامیابی امتحانان را می گذراندند.

دیپلم دبیرستان دریافت می کردند.

در نظام جدید، دوازده سال تحصیلی وجود داشت.

شش سال اول آن، در مدرسه ابتدائی سپری می شد و دروس آن شامل املاء- زبان فارسی، ریاضیات، جغرافیا، تاریخ و تربیت بدنی ( ورزش) بود دوره شش ساله دبیرستان به تقلید از فرانسه، از دو سیکل تشکیل می شد.

به تدریج برنامه تحصیلی مدارس سنگین تر شد و تعداد درسهائی که دانش آموزان بایستی می خواندند، به 15 درس رسید.

این موضوع یکی از مشکلات عمده نظام آموزش نوین ایران را تشکیل می دهد زیرا نتیجه آن حفظ کردن طوطی وار درس ها است، در حالی که امکان پیشرفت شخصیت یا قوه تفکر دانش آموز را کم می کند.

آن هم محدود به پیدا کردن راه حل مساله های ریاضی است.

البته بخشی از این مشکلات را باید ناشی از ناشایستگی آموزگاران دانست.

دانش آموزان سال اول دبیرستان باید به فراگرفتن درس های هندسه، علوم طبیعی، زبان خارجه، عربی، تاریخ جهان و ایران و بهداشت بپردازد.

درس های سال دوم شامل مروزیست شناسی و فیزیک و شیمی و زمین شناسی و رسم فنی است.

تسهیلات آزمایشگاهی عملاً وجود نداشت و هنوز نیز از این لحاظ فقیر هستند.

شیوه آموزشی بیشتر جنبه نظری دارد.

دروسی که در سه سال آخر دبیرستان تدریس می‌شود، عبارت ان از: مثلثات، هندسه ترسیمی، جانور شناسی و انضباط دانش آموز برای گرفتن دیپلم دبیرستان باید امتحانات دروس مزبور را با موفقیت بگذراند.

درس زبان که فارسی خود شامل دستور زبان، متن های ادبی و ادبیات فارسی است بر تعداد دروس می افزاید.

چنین برنامه تحصیلی بلند پروازانه ای که عرضه شد، نیازمند آموزگاران ورزیده بود که یک مشکل دیگر این نظام را تشکیل می داد.

در قانون تربیت معلم مصوب 1934 ( اسفند 1312 ) پیش بینی شده بود که در مدت پنج سال آینده، تعداد 25 دانشسرا ( مقدماتی) تاسیس شود.

در هنگام استعفای رضاشاه ( 25 شهریور 1320) تعداد 36 دانشسرا در سطوح مختلف در سراسر کشور وجود داشت.

رویارویی با روحانیت در زمینه آموزش و پرورش در تصمیم رضاشاه برای اصلاح نظام آموزش و پرورش، نیت ضمنی او دایر بر تضعیف روحانیت وجود داشت.

آموزش و پرورش ایران تا زمان انقلاب مشروطه در دست روحانیون بود.

عادی کردن ( غیر مذهبی کردن) و غربی کردن کشور به موازات یکدیگر صورت گرفت.

تاکید نظام جدید آموزش و پرورش بر ورزش و تمرینات شبه نظامی، در واقع آنتی تز( برابر نهاد) نظام قدیم مکتب خانه ها بود.

یعنی به جای این که دانش آموزان بر روی زمین پیرامون آموزگار ریش دار خود بنشینند، دانش آموزان باهوش، در پشت میزها و درکلاس های بزرگی نشستند که مشرف بر زمین های بستکبال بود.

دیگر، چوب و فلک کردن دانش آموزان در حیاط مدرسه صورت نمی گرفت.

به جای آن بایستی در برابر آموزگاران خردمندی سرفرود می آوردند که می خواستند به آنها بفهمانند که هر چه درس بخوانند باز هم کم خوانده اند و باید دفترهای بزرگ خود را بگشایند.

درسهایی تدریس می شد که از قدرت انسان برای غلبه بر محیط مادی پیرامونش وزیر درس جسمانی همراه با غرور و از این اعتقاد که ایرانیان اگر از سایر علت ها برتر نباشند هم چون سایر ملل، شایسته هستند سخنی می گفت این اندیشه یک وزنه مقابل لازم در برابر تحقیرهای گذشته بود.

اما زمینه ی سرخوردگی آینده را ریخت.

امیدهایی را بیدار کرد که عملی نبود.

این اندیشه را در نسل جوان تلقین کرد که می‌توان همه چیز را به دست آورد.

این نادیده گرفتن حقیقت، تأثیر ناگواری در برنامه ریزی و توسعه در سال های پس از جنگ (دوم جهانی) باقی گذارد و روحیه آنان را به سهولت آسیب پذیر ساخت حمله رضاشاه به طبقات مذهبی (روحانیون) در زمینه وضع قوانین صورت گرفت.

بدین سان رضاشاه آنها را از وظیفه اجتماعی و اصلی و منبع عمده درآمد مشروع شان محروم ساخت دستگیری امام و قیام خونین پانزدهم خرداد بدنبال سخنرانی آتشین و کوبنده عصری عاشورای امام، عملیات فاشیستی رژیم آغاز گردید و همزمان با دستگیری رهبر نهضت اسلامی ایران و بسیاری از علما و ؟؟

و شخصیتهای ذینفوذ در قم، تهران و شهرستانها، زمینه یک سرکوب وحشیانه و خونین توسط ایادی دژخیم فراهم گردید.

اجتماعات و تظاهرات مردمی زنان و مردان در اعتراض به بازداشت امام در قم، و برخی دیگر از شهرستانها با هجوم نیروهای مسلح و مأمورین خون آشام به خاک و خون کشیده شد.

رژیم درمانده، دانشگاه را با تانک و مسلسل و افراد مسلح به محاصره درآورد ولی نمی دانست که آتش قیام و قهر از هر کجا قابل شعله ورشدن است.

سیل خروشان کشاورزان غیور وکفن پوش ورامین، دهقانان آن، و مردم حجاران به سوی تهران سرازیر شدند و انبوه جمعیت اعم از بازاریان، بارفروشان، معلمان، دانشگاهیان، و اقشار مختلف مردم با غریوی آسای « یا مرگ یا خمینی و مرگ بر شاه تهران را به لرزه درآوردند.

شاه که در برابر قیام قهر آلود ملت، تاج و تخت خود وسلطه آمریکا را در حال زوال و سقوط می دیده با رگبار مسلسل به جنگ ملت آمد و توسط نیروهای جهلفی و خون آشام خود، تظاهر کنندگان را با وضع فجیعی قتل عام نود و در پانزده خرداد 1342 تهران را به گشتارگاه مخوف و حمام خون مبدل ساخت.

قیام قهرآمیز و خونین مردم غیور تهران در شانزدهم خرداد، یکبار دیگرشان داد که هیچ نوع سرکوب و کشتار نمی تواند نهضتی که به رهبری امام آغاز شده، خاموش سازد.

همزمان با قتل مردم مبارز در تهران، کشتارهای فجیعی در قم، شیراز، مشهد، تبریز و دیگر شهرستانها توسط دژخیمان رژیم به وقوع پیوست و برای ادامه سیاست سرکوب، دولت درمانده اعلام حکومت نظامی نمود.

فصل دوم هویت و اوضاع ایران هویت ایرانی در مقابل غربگرایی غربگرایی فرهنگی روز افزون حکومت پهلوی مورد تنفر طبقات عامه مردن بود بخصوص بازاریها و نیز علمای مذهبی که شخصیت و موقعیتشان مورد حمله قرار گرفته بود.

عادات و اخلاق غربگرایی از لوازم سلطه سیاسی- اقتصادی غرب پنداشته می شد و افکار و ایده های ضد غربگرایی و ضد رژیم نیز پیش از بیش ؟؟

توده های مردم تمسک می جست در دهه 1960( 1340 به بعد) اندیشمندان ایرانی بحث از دفاع در مقابل غربگرایی و بازگشت به هویت فرهنگی ایران را آغاز کردند.

بدین منظور آنان « غربزدگی» را محکوم کردند.

این عکس العمل، در چارچوب تلاشهای ضد امپریالیستی مصدق، و نیز غربگرایی سریع سالهای پس از کودتای 1953 ( 1332) قابل درک بود.

اوضاع اقتصادی ایران در دوران رضاشاه متأسفانه نظام نوین رضاشاهی، برای مدرم بسیار گران تمام شد حکومت رضاشاه نتوانست مشکل کهنه‌ی بی پولی دولت را حل کند.

کسری مداوم بودجه ها به وخامت اوضاع (مالی) افزود.

چرا که ایران فاقد شرایط لازم برای اجرای سیاست های توسعه اقتصادی، به گونه کامیابانه بود.

همچنین عاری از تجربه و درک مشکلات بوده دولت به دلایل چندی از انحصارات دولتی، آنهم در درجه‌ی محدودی، هواداری کرد.

زیرا مردم ایران مروگرا هستند، و با چنین روحیه ای به دشواری می توان بخش خصوصی را ندیده گرفت.

از این رو، شرکت های خصوصی، با نظارت دولت تأسیس شدند، از سوی دیگر، توسعه سرمایه گذاری (خصوصی) مخاطره طلب، باشد محدود و؟؟

صورت گرفت، زیرا سرمایه گذاران، ذاتاً به سفته بازی علاقمند بودند.

سفته بازی را باید نوعی تعلیق در گردش سرمایه دانست که پیدایش آن که گاه ناشی از بی ثباتی کشور، در گذران سده‌های بسیار، بعد گاهی نیز ناشی از دشمنی بخش خصوصی با دولت بود.

البته، مردم بی میل نبودند که در طرح های پول ساز سرمایه گذاری کنند، اما، وقتی ثروتی به هم می‌زدند ترجیح می دادند که آن را در خارج از ایران نگه دارند.

بازگشت به قدرت مطلقه شاه هدف انقلاب مشروطه ایران و رجال صدر مشروطه که به تدوین قانون اساسی سابق و متمم آن پرداختند.

چیزی جز محدود کردن قدرت مقام سلطنت و تاسیس مجلس شورای ملی برای تثبیت حکومت مردم نبود.

زیرا « آنچه که دربار قاجار فاقدش بود، منطق بود و عدالت و رعایت اصول اخلاقی شاهان این سلسله به اندک بهانه‌ای، دستور شکنجه و کشتن مردم را صادر می کردند و گاه به خاطر یک حاضر جوابی، از جرایم مسلم و غیر قابل اغماض می گذشتند اما عمو دموکراسی پارلمانی ایران، با تشکیل دوره ششم مجلس، به سرآمد.

شاید از همان زمان بود که اصطلاح « مجلس فرمایشی، متداول گردید رضاشاه با قبضه کردن قدرت در « ید بلامنازع خود» همه نیروهای سیاسی و مخالفان داخلی اشت را سرکوب کرده یا وادار به اطاعت نمود، یا از میان برد و راه را برای برقراری یک نظام کاملاً خود کامه، همواره کرد.

در میان مخالفان رضاشاه، بایستی از جامعه روحانیت نام برد که از دیدگاه آن «… رضاشاه، مانند پیشیان قاجار خودیک غاصب به شمار می رفت» خط مشی جاه طلبانه رضاشاه بدون پاسخ باقی نماند و در پی استعفای وی (25 شهریور 1320)، ایران صحنه فعالیت شدید گروه های سیاسی شد که به مدت 16 سال آزگار، سرکوب شده بودند.

ظهور ارتش به عنوان یک نیروی غالب، در شرایط حکومت یک رژیم نظامی، دادن نقش غالب به ارتش، یک امر بدیهی است.

تا حدی که ارتش وظیفه حراست از مرزهای کشور را داشت، تقویت آن یک هدف ملی به شمار می آمد.

تاسیس ارتش نوین (مرکب از نیروهای سه گانه) در دوران رضاشاه، نه تنها بودجه کلانی را به خود اختصاص داد « بلکه مقامات کشوری عملا تحت فشار مامورین نظامی قرار گرفتند و مخالفان داخلی رضاشاه، توسط ارتش سرکوب شدند.

اما همین ارتش به ظاهر نیرومند، با بروز جنگ دوم جهانی و اشغال نظامی ایران، به هیچ وجه نتوانست از مرزهای کشور دفاع نماید.

دخالت ارتش در سیاست از همان زمان آغاز شد و به عنوان پشتوانه اصلی رژیم به شمار آمد.

شایان ذکر است که در این دوران، تعداد پرسنل ثابت ارتش.

به 000/150 نفر می رسید و 5/33% از کل بودجه، به هزینه های نظامی اختصاص داشت.

فصل سوم آغاز انقلاب جرقه های انقلاب اسلامی درگذشت مشکوک فرزند بزرگ امام، مرحوم آیت الله حاج آقا مصطفی در نجف اشرف، موجی از تأثر توأم با خشم را میان اقشار مختلف ملت ایران بوجود آورد، و بیشتر مردم، رژیم را متهم به توطئه در این فاجعه نمودند و در قم و شهرستانهای مجالسی برای بزرگداشت شهادت فرزند بزرگوار رهبر نهضت اسلامی برپا گردید و مجلسی که در مسجد اعظم قم به همین مناسب برگذار شد، بنوبه خد در شکستن سد استبداد و اختناق، و بسیج خشم مردم، و بهره گیری بشتر از جو آزادیهای نسبی، نقش بسیار مؤثری داشت و از آن زمان زبانها و لحن ها تندتر و مبارزات تشدید گردید.

این حادثه که در تعبیر امام به عنوان لطف خفی الهی آمده است.

گرچه در آن زمان ضربه مهلکی بر پیکر نهضت اسلامی ایران بود، ولی نخستین جرقه ای محسوب می شد که شعله های انقلاب اسلامی را روشن کرد و راه را برای افشای هرچه بیشتر ماهیت ضد اسلامی و ضد مردمی رژیم و حامیش آمریکا باز نمود رژیم شاه به تصور این که فقدان این شخصیت بزرگ که امید آینده انقلاب اسلامی بود.

رهبر انقلاب اسلامی را دچار شکست رومی و نهایتاً آسیب پذیر می کند، ناگهان در برابر صلابت امام که در کمال آرامش بدون آنکه خم به ابرو بیاورد از کنار آن گذشت دچار سرگیجه شد، و با درماندگی دچار اشتباه بزرگ دیگری شد که آغاز انقلاب اسلامی محسوب می گردد.

این اشتباه که از یک محاسبه غلط نشأت گرفته بود، و رژیم به گمان خود، زمان را رای حدود شخصیت رهبر نهضت اسلامی مناسب تشخیص داده بود و رژیم به گمان خود زمان را برای ترور شخصیت رهبر نهضت اسلامی مناس تشخیص داده بود، با مقاله ناشیانه احمد رشیدی مطلق تحت عنوان ایران و استعمار سرخ و سیاه.

جامه عمل پوشید.

نویسنده بی شخصیت واجید ساواک رد این مقاله با وقامت کامل سعی کرده بود: اهانت به امام به زغم خود شخصیت رهبر نهضت اسلامی را بشکند و امام را به طرفداری از مالکین و شهرت طلبی و عامل اسعتار بودن متهم نماید.

انتشار این مقاله ننگین در همزمان با 17 دی، به اصطلاح روز آزادی زن بود، در سراسر ایران باعکس العمل تند و خشم و نفرت عمومی مواجه گردید و بلافاصله درسها و جماعتها در حوزه علیه قم به عنوان اعتراض تعطیل شد و فضلا و طلاب بطور دسته جمعی به سوی منازل مراجع و آیات قم به راه افتادند و اجتماع بزرگ روز 18 دی در مسجد اعظم با شعارهائی چون مرگ بر حکومت پهلوی و درود برخمینی همراه شد، و با حمله پلیس تبدیل به صحنه زد و خورد گردید و در اندک مدتی زد و خورد به خیابانهای اطراف کشیده شد و تا پاسی از شب همچنان ادامه یافت.

نوزدهم دیماه 1356 قم شاهد یک تعطیل عموی بود بازار و مدارس تعطیل شد و انبوه حروم به روحانیون پیوستند.

و تظاهرات عظیمی براه افتاد که تا ساعت 9 شب ادامه یافت و حمله دژخیمان مسلح، تظاهرات معتد ؟؟

را به خاک و خون کشیده و با کشتار فجیع مردم بی گناه قم، 15 خرداد سال 1342 یکبار دیگر تکرار کردید.

انتشار کشتار قم در سراسر ایران بازتابهای خشونت آمیزی را به دنبال آمده و اکثر مراکز آموزشی عالی به تعطیل کشیده شد و اعلامیه حضرت امام به همین مناسبت که با تعطیل یک هفته ای حوزه علمیه نجف همراه بود، مردم را بر آن داشت که فاجعه‌ی کشتار قم را چون 15 خرداد زنده نگهدارند و با بزرگذاشت شهدا و قم و افشاگری رژیم سفاک شاه بپردازند.

مراسم چهلم شهدای قم در تهران و شهرستانها با تحلیل فراوان و تظاهرات عظیم مردمی، و سخنرانی های افشاگرانه، و مبارزات خشم آلوی برگزار شد و خشونت پلیسی و حملات دژخمیان مسلح رژیم، مردم خشمگین را وادار به عکس العمل نموده و در چنین شهر سینماها، مشروب فروشیها، ساختمانهای خرب وستاخیز، مجسمه های شاه، بانکها و اتومبیلها مورد حمله مردم عصبانی قرار گرفت و آتش سوزی های سهمگینی را بوجود آورد.

کامیونهای ارتشی و تانکها که بری فرونشاندن شعله هی قیام اسلامی مردم به صحنه آورده شده بود، با سنگ و آجر پرانی مردم مواجه گردید و سفید گلوله ها و غرش مسلسلها علی رغم کشته ها و مجروحین زیادی که بجای گذاشت، برای اولین بار حالت رعب انگیزی و وحشتزائی خود را از دست داد و با مقابله مردم دست خالی از اثر افتاد.

قیام خونین بیست و نهم بهمن تبریز، علی رغم حکومت نظامی و پوشدن بیمارستانها از کشته شدگان و مجروحین.

روح مقاومت مردم را بیشتر کرد و آنها را در به دست گرفتن ابتکار عمل جدی تر نمود.

قیام خون بار مردم قم و تبریز سراسر ایران را در ماتم فرو برد و مردم به تبعیت از رهبری نهضت، عید را عزای عمومی اعلام نمودند و اجتماعات را به بزرگداشت شهدای قم و تبریز اختصاص داد.

در همان روزهای اولیه سال نو، جنبش باشکوه مردم یزد حماسه قم و تبریز را تجدید نمود، و آیت الله صدوقی مردم را به تعطیل عمومی و اجتماع در مسجد جامع یزد دعوت نمود.

و در آن اجتماع باشکوه خواستار بازگشت امام و آزادی آیت الله طالقانی آیت الله منتظری و سایر زندانیان سیاسی شد و در پایان سخنرانی پرشور این روحانی مجاهد، مردم به خیابان ریختند و خشم و نفرت خود را با شکستن شیشه های مشروب فروشی ها، سینماها و گیشه های رستاخیزی به نمایش گذارردند.

این راهپیمایی با شکوه با تیراندازی مأمورین مسلح رژیم به صحنه خونین و وحشیانه ای تبدیل شد و جمعی کشته و عده ای زخمی گردیدند و سیاست سرکوب خونین یکبار دیگر جایگزین فضای باز سیاسی گردید.

رژیم شاه بدنبال قیامهای خونین که پشت سر هم در قم، تبریز و یزد به وقوع پیوست، جمعی از علمای مبارز را به زندان، و عده ای را به تبعید گاه‌ها فرستاد و یکبار دیگر همه چیز عوض شد و سیاست سرکوب سالهای خفقان 1342- 1344 تکرار گردید.

سال تجدید حیات سیاسی در ایران برای ملت ایران سال 1356 بدنبال سالها دیکتاتوری و سرکوب و اختناق که با نسیم فضای باز سیاسی و به برکت آزادی کارتری چون داروئی مخدر دردهای خود را فراموش کرده بود، سال تجدید حیات سیاسی محسوب می شود شاه در نیمه‌ی دوم سال 1356 به آمریکا رفت تا با کارتز ملاقات کند و با گزارش انجام مأموریتهای محوله ضمن جلب حمایت وی، دستورات جدیدی را دریافت نماید.

هنگامی که شاه در مقابل کاخ سفید با کارتز دست می داد، فریاد « مرگ بر شاه» دانشجویان مسلمان و مبارز در برابر تظاهرات مصنوعی موافقین شاه که عمدتاً از ساواکیها بودند، نمونه ای از آثار فضای باز سیاسی را به نمایش گذاشت با تجدید حیات نهضت اسلامی ملت ایران، که مبارزات اسلامی با قدرت وسعت رو به تزایدی پیش رفت دیگر راه برگشت وجود نداشت حتی اگر کاخ سفید هم از سیاست خود در ایران پشیمان می شد کاری نمی توانست از پیش ؟

اکنون سیاست حقوق بشر به همان اندازه که مشکل حزب حاکم در آمریکا را حل کرده بود، برای رژیم وابسته شاه، مشکلات سیاسی بوجود آورده بود.

سیاست فضای باز سیاسی نیز نه تنها رژیم شاه را به اهداف سیاسی خود نائل کرده و تشنج و خشم ملت را نزد واه بود، بلکه مشکلات جدیدی نیز بر انبوه مشکلات حل نشده پیش، افزوده بود.

فرار شاه از ایران سرانجام مصدق تلاش کرد تا در مورد انحلال مجلس به آرای عمومی مراجعه کند، لکن با مخالفت شدید کاشانی روبرو شد و نتوانست نقشه خود را عملی سازد.

شاه در 13 اوت (23 مرداد) سرلشکر زاهدی را به جانشینی مصدق تعیین کرد اما مصدق از اجرای فرمان شاه خودداری نمود.

در 14 اوت ( 24 مرداد) نقشه سرلشکر زاهدی برای دستگیری مصدق به شکست انجامید و زاهدی ناگزیر به پنهان شدن در نقطه ای گردید.

در همان زمان شاه همراه با ملکه ثریا و یک خلبان با هواپیمای اختصاصی خود از کلار دشت پرواز کرد و به بغداد رفت.

وی پس از اقامت کوتاهی در بغداد راهی رم شد.