کلمه لیزیک به معنی لیزر در ضخامت قرنیه می باشد (Laser Assisted in situ Keratomileusis LASIK).
در لیزیک دوره بهبودی کوتاه است و این عمل در افرادی که نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم دارند، موثر بوده و باعث کاهش وابستگی فرد به عینک و لنز تماسی می شود.
لیزر LASER کلمه لیزر (LASER) از حروف اول کلمات Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation گرفته شده است .در واقع لیزر منبع نوری است که نور بینهایت خالص (فقط با یک طول موج )تولید میکند .
نور سفید ترکیبی از از رنگها (قرمز-نارنجی-زرد-سبز-آبی-نیلی-بنفش) با طول موچ ۴۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر است که با چشم قابل رویت است در حالیکه نور مادون قرمز (طول موج بالای ۷۰۰ نانومتر) و فوق بنفش (طول موج ۱۰۰ تا ۴۰۰ نانومتر)را با چشم نمیتوان دید.
بنابراین لیزر ؛ تشعشع تولید شده توسط تقویت کننده های نوری میباشد که در طیف های مختلف از مادون قرمز تا فوق بنفش آن در پزشکی کاربرد دارد.
پس نور لیزر مادون قرمز و فوق بنفش را با چشم نمیتوان دید.
انواع لیزر استفاده های مختلفی در چشم پزشکی دارند مثلا در درمان آب سیاه، آب مروارید، پاک کردن کدورت کپسول عدسی پس از عمل آب مروارید، پارگی پرده شبکیه، درمان عواض چشمی دیابت و اصلاح عیوب انکسار.
در جراحیهای لیزری برای تصحیح عیوب انکساری از لیزر اگزایمر که نوعی لیزر فوق بنفش است، استفاده می کنیم.
لیزر اگزایمر ( Excimer laser ) لیزر اگزایمر وسیله ای است که از آن امروزه برای اصلاح جراحی عیوب انکسار استفاده می شود.اعمال جراحی رایجی که از این لیزر استفاده می کنند شامل : لیزیک(LASIK)، لازک(LASEK)، پی آر کی (photorefractive keratectomy (PRK ، پی تی کی ( Photo Refractive Keratectomy(PTK و …..
است.
از لیزر اگزایمر از سال ۱۹۸۷ برای عمل PRK استفاده می شد و در سال ۱۹۹۵ استفاده از این لیزر در PRK مورد تأیید انجمن دارو و غذای آمریکا FDA قرار گرفت.لیزر های اگزایمر خاصی برای لیزیک تأییدیهFDA گرفته اند.
این لیزر، لیزر سرد (عدم تولید حرارت) بوده و اجازه برداشت دقیق بافت (به منظور شکل دهی مجدد سطح قرنیه)، بدون آسیب حرارتی به بافت های مجاور را می دهد.
لیزر اگزایمر؛ لیزری بسیار دقیق بوده که با استفاده از امواج نوری با انرژی زیاد و غیر قابل رویت، سطح قرنیه را تراش میدهد.
پس می توان سطح قرنیه را کم شیب تر یا پر شیب تر کرد.
چنین می توان تصور کرد که این لیزر سطح قرنیه را طوری تراش می دهد که انگار لنز تماسی دائمی روی قرنیه گذاشته باشیم.
دقت لیزر اگزایمر به حدی است که با هر پالس طی ۱۲ بلیونیوم ثانیه ۲۵/۰ میکرون از بافت را تراش می دهد که معادل یک دویستم ضخامت موی انسان و یا ۳۹ میلیونیوم اینچ است!!!!
معیارهای اعمال جراحی لیزری معیارهای عمل لیزیک و لیزر (PRK) و لازک عبارتند از: حداقل سن ۱۸ سال و حد اکثر تا زمانی که فرد آب مروارید نداشته باشد.
عدم تغییر قابل توجه نمره عینک در یکسال گذشته یعنی حداکثر بیش از ۵/.
دیوپتر تغییر نکرده باشد.
ضخامت کافی قرنیه نزدیک بینی ۱- تا ۱۰- دیوپتر آستیگماتیسم ۵/۰ تا ۶ دیوپتر دور بینی حداکثر تا ۶+ دیوپتر عدم وجود کواتوکونوس (قوزقرنیه)و یا نامنظمی در سطح قرنیه عدم وجود بیماریهای عمومی نظیر انواع روماتیسمِ، دیابت پیشرفته و نقص ایمنی عدم حاملگی و شیردهی عدم وجود بیماریهای چشمی مثل گلوکوم (آب سیاه) ، آب مروارید، خشکی متوسط تا شدید چشم و بیماری تبخال چشمی، گشاد نشدن بیش از حد معمول مردمک چشم در تاریکی داشتن توقعات واقعی از قابلیت و تواناییهای عمل جراحی لیزر (PRK) یا لیزیک در تصحیح دید.
انجام عمل لیزیک ( LASIK ) تاکنون ملیونها نفر در سراسر جهان تحت این عمل مهیج و جالب قرار گرفته اند.
استفاده از لیزیک برای اصلاح نزدیک بینی و آستیگماتیسم درسال۱۹۹۸ مورد تایید FDA (سازمان نظارت بر مواد غذایی و دارویی آمریکا) قرار گرفته است .در آمریکا در سال ۱۹۹۹ میلادی قریب به یک ملیون نفر و در رسال ۲۰۰۰ میلادی حدود ۱۳۰۰۰۰۰نفر لیزیک شده اندو اکنون سالانه بیش از دو میلیون نفر تحت روش های اصلاح عیوب انکساری با لیزر قرار می گیرند.اکثر افرادی که از عینک و یا لنز تماسی استفاده می کنند، از این عمل سود می برند.
بهبودی بینایی در لیزیک چشمگیر و سریع است؛ بطوریکه اکثر افراد روز بعد از عمل، بدون نیاز به عینک یا لنز تماسی قادر به رانندگی هستند.
بهر حال؛ تا رسیدن به بینائی نهایی و کامل ، حدود دو تا سه هفته و در بعضی موارد چند ماه زمان لازم است.
اگر از لنز تماسی نرم(soft contact lenses ) استفاده می کنید، حد اقل از یک هفته قبل استفاده از لنزتان را متوقف کنید.
اگر از لنز تماسی سخت(rigid gas-permeable contact lenses ) استفاده می کنید، حد اقل از ۳ تا ۴ هفته قبل استفاده از لنزتان را متوقف کنید.
در صورتی که شک داشته باشیم که پس از برداشتن لنز تماسی هنوز تغییرات قرنیه ناشی از لنز به وضعیت طبیعی برنگشته است، اندازه گیری عیب انکسار (تعیین نمره عینک) تا زمان ثابت شدن عیب انکسار با فواصل یک تا چند هفته یکبار تکرار می شود و سپس آزمایشات قبل از عمل انجام می شود.
پس از مراجعه به مطب یا کلینیک چشم پزشکی، معاینه کامل چشم پزشکی شامل: معاینه با اسلیت لامپ، اندازه گیری فشار چشم ها، بررسی حرکات کره چشم و بررسی قسمت های خلفی چشم یعنی عصب و پرده شبکیه (پس از ریختن قطره گشاد کننده مردمک) و ارزیابی دقیق عیب انکسار (نمره عینک) و میزان بینائی انجام می شود.
عکس های رنگی خاصی به نام توپوگرافی و پاکی متری و یا ارب اسکن برای ارزیابی قرنیه از نظر اندازه گیری ضخامت قرنیه و عدم وجود قوز قرنیه و آستیماتیسم نامنظم و بررسی جزئیات نقشه اپتیکی سطح قرنیه انجام می شود.
پس از کسب اطلاعات کافی و آگاهی از توانایی ها و محدودیت های عمل و با انتظارات واقعی تصمیم به عمل بگیرید.
روز قبل از عمل استحمام کنید و لبه پلک ها را با شامپو بچه رقیق شده بخوبی شستشو دهید.
روز عمل به هیچ وجه از عطر، ادکلن و سایر مواد معطر استفاده نکنید(دستگاه لیزر نسبت به بو حساس است) و از آرایش لبه پلکها جدا اجتناب کنید.
تکنیک عمل لیزیک قبل از شروع عمل قطره بی حسی در چشم ریخته می شود شما در طی عمل و بعد از عمل لیزیک درد نخواهید داشت.
پلک ها با محلول بتادین ضد عفونی می شود.
سپس شما در اطاق لیزر روی تخت به پشت دراز می کشید و مجددا قطره بی حسی در چشمتان ریخته می شود.
و توسط یک وسیله مخصوصی پلک ها از هم باز نگه داشته می شود و میکروسکوپ اتاق عمل روبروی صورت شما قرار می گیرد.در داخل میکروسکوپ نور قرمز رنگ کوچکی وجود دارد که ابتدا ثابت است است و در حین انجام لیزر چشمک زن می شود.
برای افزایش دقت اصلاح باید مرتبا (بخصوص زمانی که صدای جرجر ناشی از لیزر را می شنوید) به این نور خیره شوید.
لیزیک در سه مرحله به صورت زیر انجام می شود: جراح رینگ مخصوصی را روی چشم شما می گذارد تا چشمتان را ثابت نگه دارد.
چون رینگ با ساکشن و مکش چشم را داخل خود نگه می دارد، فشار چشم بالا می رود و چند لحظه احساس تاری و فشار می کنید.
کاملا شل و آرام بخوابید و نگران نشده و به هیچ وجه زور نزنید.
در ابتدا توسط وسیله ای بنام میکروکراتوم (شبیه رنده نجاری ولی در ابعاد بسیار بسیار ظریفتر)؛ یک لایه (flap) از قسمت سطحی قرنیه به قطر تقریبی ۹ میلی متر و ضخامت در حدود ۱۶۰ میکرون (هر میکرون برابر با یک هزارم میلیمتر است) برداشته می شود.
سپس با لیزراکسایمر؛ قسمت مرکزی عمق قرنیه تراش داده می شود که میزان تراش؛ بسته به میزان و نوع شماره چشم از یک فرد به فرد دیگر تفاوت خواهد کرد.
در انتها لایه یا flap بجای اولیه خود برگردانده می شود واین لایه بدون نیاز به بخیه در جای خود فیکس می گردد.
برداشتن لایه انجام لیزر برگرداندن لایه جای اول نتایج و عوارض لیزیک پس از عمل لیزیک، تقریبا در همه افراد بینائی بهتر می شود.
بهرحال در لیزیک همیشه دید به ۲۰/۲۰ و یا حتی ۴۰/۲۰ نمی رسد.
اکثر افراد بعد از عمل بدون عینک و لنز تماس، بینائی خوبی خواهند داشت، اما کسانی که عیوب انکسار ی بالا دارند(نزدیک بینی بیش از ۷ دیوپتر و آستیگماتیسم بیش از ۳ تا ۴دیوپتر) باید توقع زیادی نداشته باشند.
نتایج مطالعات جراحی های عیوب انکسار که در نشست سالانه انجمن جراحان آب مروارید و عیوب انکسار آمریکا در آوریل ۱۹۹۹گزارش شد؛ اطلاعات مهمی را در ارتباط با نتایج عمل لیزیک ارائه کرد.
در این مطالعه ۱۷۳۶ چشم مبتلا به نزدیک بینی و یا نزدیک بینی- آستیگماتیسم تحت عمل لیزیک قرار گرفته بودند.
یک ماه پس از عمل ۸۷٪ از چشم ها بینائی ۴۰/۲۰ یا بهتر داشتند.
بینائی سه ماه پس از عمل در ۸۹٪ و در شش ماه پس از عمل در ۹۳٪ موارد به ۴۰/۲۰ ارتقا یافت.
این مطالعه نشان داد که یک ماه پس از عمل ۴۵٪از افراد عمل شده بینائی ۲۰/۲۰ و یا بهتر و شش ماه پس از عمل ۵۰٪ افراد عمل شده بینائی ۲۰/۲۰ یا بهترداشتند.
نکته حائز اهمیت این است که در این مطالعه بیماران با درجات خیلی بالای نزدیک بینی ( تا ۱۴ دیوپتر) و آستیگماتیسم ( تا ۶ دیوپتر) نیز عمل لیزیک شده بودند که نتایج عمل لیزیک در این گروه خیلی مطلوب نیست و امروزه این گروه از افراد تحت سایر روش های جراحی عیوب انکسار قرار می گیرند.پس امروزه نتایج جراجی لیزیک بسیار بهتر از آمار فوق الذکر است.
از طرفی ۵۳% افراد نزدیک بینی سه دیوپتر و یا کمتر دارند.
لیزیک عملی اختیاری و داوطلبانه است که خطرات و فواید بالقوه خود را داراست.در مجموع، داوطلب مناسب برای انجام این عمل؛ فردی است با میزان متناسب نزدیک بینی، دوربینی و یا آستیگمابیسم که آگاهانه و با اطلاعات کافی و از همه مهم تر با توقعات واقعی تصمیم به انجام این عمل بگیرد.
خطرات بالقوه پس از عمل شامل: خیرگی واذیت ناشی از نور(glare)، دیدن هاله یا پخش نور چراغ ها در شب(halos or starburst ) و عفونت قرنیه است.
خوشتختانه عوارض تهدید کننده بینائی نظیر عفونت فوق العاده نادر است شرایط و دستورات پس از عمل لیزیک بلافاصله پس از عمل لیزیک دید چشمتان تار است.
نگران نباشید.
این حالت طبیعی و قابل انتظار است.
صبح روز بعد که از خواب بیدار شوید، بینائی شما شفافیت قابل توجهی خواهد داشت.بینائیتان طی دو تا سه هفته آینده شفافتر نیز خواهد شد.
بهتر است طی هفته اول موقع خواب از محافظ چشمی (شیلد) یا عینک محافظ استفاده کنید.
قطره های چشمی را طبق دستور پزشک استفاده کنید.
کار های چشمی مثل رانندگی، تلویزیون، مطالعه و …..
تا جائیکه میزان بینائی شما کافی باشد و خسته نشوید، منعی ندارد.
چند هفته اول، بیرون از منزل از عینک آفتابی استفاده کنید.
مراقب باشید که طی ماه اول چشمتان را مالش ندهید زیرا این کار ممکن باعث جابجا شدن فلپ (لایه بریده شده قرنیه) شود؛ گرچه پس از چند روز از گذشت عمل احتمال جابجایی فلپ خیلی کم است ولی بهر حال باید احتیاط کنید.
حد اقل طی دو هفته اول پس از عمل، از آرایش لبه پلک ها و اطراف چشم اجتناب کنید.
دو تا سه هفته پس از عمل استخر نروید و پس از آن نیز از عینک شنا استفاده کنید.
حداقل تا سه ماه پس از عمل شیرجه نزنید.
بیماران لیزیک معمولا پس از عمل هیچگونه ناراحتی ندارند.
اگر چشمتان درد یا ناراحتی داشت و یا بینائیتان بجای بهتر شدن کاهش یافت، بلافاصله با پزشک معالجتان مراجعه کنید.
خشکی چشم بعد از عمل لیزیک حداقل بصورت گذرا شایع است.
این حالت باعث سوزش، احساس خشکی و جسم خارجی در چشم، و یا حتی تاری بینائی می شود.
بسیاری از جراحان توصیه می کنند که در چند هفته اول پس از عمل لیزیک از قطره های اشک مصنوعی ترجیحا بدون ماده نگهدارنده استفاده شود.
دیگر جراحان ممکن است برای پیشگیری از عوارض خشکی چشم، قبل از عمل پیشنهاد بستن موقت مجرای خروجی اشک را با “وسیله مسدود کننده مجرای اشک” بدهند و بعدا هر موقع که لازم باشد، براحتی آن را برمی دارند