دانلود تحقیق بنا های اسلامی

شیوه خراسانی: شیوه خراسانی در دوره نخست هجری پدید آمد و تا سده 4 ادامه یافت.

دگرگونی های فرهنگی بیشتر در خراسان رخ می داد.

گروهی از معماران آن را ادامه شیوه پارتی می دانند.

تأثیر مفاهیم اسلام بر خصوصیات این شیوه سادگی تا حد امکان استفاده از مصالح بوم آورد پرهیز از بیهودگی مردم وارگی استفاده از قوس های بیضی و تخم مرغی شکل.

مثال در مورد مردم واری و پرهیز از بیهودگی: انسان در کنار ساختمان آتشکده فیروز آباد احساس کودکی می کند.

یا به طور مثال در ایران مدائن (کاخ ؟؟) غارسازی ساختمان بگونه ای انجام شده که بنظر 3 اشکوب (3 طبقه) می آید ولی ساختمان یک اسکوب بیشتر نداشته و نسبت این خا خالی است.

پس از شیوه خراسانی در شیوه های رازی و آذری دوباره ساختمان ها را شکوهمند می ساختند و از مردم ؟؟؟

دور شدند.

غرفه آن سر در مسجد جامع یزد است.

در زمان ساسانیان چون به ساختمان های بیشتری نیاز داشتند ساختمان را به سنگ توشه می ساختند بدهی است که گونه کیفیت ساختمان سازی نسبت به دوره اشکانیان و شیوه پارقی افت کرد .

از دیدگاه نیارش معماری شیوه خراسان با شیوه خراسانی با شیوه پارتی تفاوتی نکرد.

ساختمایه ای که در شیوه خراسانی بکار رفته ؟؟؟

آورد است.

به طور کلی بناهای دوره اسلامی را می توان به 2 گروه عمومی تقسیم کرد: بنا های مذهبی متامل مسجد- آرامگاه مدارس ؟؟

تکایا- مصلی ها بناهای خیر مذهبی متامل پل ها- کاخ ها – کاروانسراها – حمام ها – بازارها- قلعه ها- آب انبار ها .

تا قبل از آن در زمان حکومت هخامنشی- اشکانی- ساسانی- احداث مجموعه های معماری بوده مثل بناهای فیروز آباد نیشابور- سروستان فارس- تخت سلیمان آذربایجان که در دروه اسلامی پیدایش اینگونه مجموعه ها با ایجاد یک آرامگاه ساده یا یک مکان مذهبی یا سیاسی شروع می شد و در طول زمان با اضافه کردن بناهای دیگر مثل مسجد- کتابخانه- آب انبار به یک مجموعه تبدیل می شد مثل حرم امام رضا- مجموعه شیخ ؟؟

در اردبیل، اینگونه مجموعه ها عمدتا دریافت اصلی و مراکز ؟؟

بصورت ؟؟

به وجود می آید مانند مرقد حضرت معصومه در قم.

7- بارزترین معماری این دوران معماری مساجد است.

در صدر اسلام مساجد علاوه بر اینکه انجام فوامین و اقامه نماز بود نهادهای سیاسی- اجتماعی – اداری به شمار می رفت .

مسجد تالار اجتماعات مسلمین- خانه ؟؟

اقامت گاه مسافران- مکانی برای درس و اعلام جنگ و بسیج و اخذ مالیات بود.

مسجاد اولیه بناهایی بسیار ساده بودند.

در محوطه ای مربع و یا مستطیل شکل و رو به قبله، با دیوارهای خشتی ساخته می شدند مانند مساجد مدینه – کوفه- بصره با مسدود کردن 3 طرف آتشکده و چهار طاقیها و ایجاد و قبله گاه از آنها برای برگزاری آیین های مذهبی استفاده می کردند.

طبق تمدن تاریخی در 2 قرن اولیه اسلام سنت و شیوه معماری و نوع مصالح دوره ساسانی و بلع داشته باست.

مسجد شوش و ؟؟

از قدیمی ترین نمونه های مساجد در دوره اسلامی است.

مساجد اولیه بناهایی بسیار ساده بودند در محوطه ای مربع یا مستطیل شکل و روبه قبله با دیواره های خشتی ساخته می شدند (مانند مساجد مدینه، کفوه و بصره) با مسدود کردن سه طرف آتشکده ها و چهار طاقیها و ایجاد قبله گاه از آنها برای برگزاری آیینهای مذهبی استفاده می کردند.

گر چه در ایران از مساجد و بناهای اولیه اسلام نمونه های زیادی به جا نمانده ولی طبق متون تاریخی در دو قرن اولیه ی اسلام سنت و شیوه ی معماری و نوع مصالح دوره ی ساسانی رواج داشته است.

تحقیقات باستان شناسی و تاریخی نشان داده که مساجدی مانند مسجد شوش و فهرج از قدیمترین نمونه های مساحد در ایران دوره ی اسلامی است.

ضمن کاوشهای هیات باستان شناسی فرانسوی در محوطه باستانی شوش، بقایای مسجدی کشف شد که طرحی بسیار ساده داشت و شبستانی ستوندار در یک طرف آن ساخته شده بود این مسجد از شخت بنا شده و فاقد تزیینات بوده است.

در سالهای اخیر در فهرج یزد مسجدی شناسایی شد که به اعتقاد معماران و محققان متعلق به صدر اسلام است.

شیوه ی بنا و ویژگیهای این مسجد به معماری بناهای ساسانی شباهت دارد.

قرن دوم هجری با تحولات سیاسی در جهان اسلام همراه بود.

خراسان در شرق ایران در این تحولات نقش اساسی داشت و از این خطه ایرانیانی بر خاستند که با شیوه ی حکومتی عباسیان مخالف بودند و به حفظ برخی از رسوم ملی ایران علاقه داشتند.

این مخالفت به تدریج گسترش یافت و منجر به تشکیل سلسله های مستقلی گردید که رفته رفته نفوذ خود را از شرق به دیگر نقاط گسترش دادند.

در نقاط مختلف ایران مانند سیستان ، فارس ، طبرستان و اصفهان سلسله هایی مانند صفاریان، طاهریان ، سامانیان، علویان و بالاخره زیاریان و آل بویه تشکیل گردید.

در قرن چهارم هجری حکومت غزنویان با مرکزیت غزنه به وجود آمد و منطقه ی وسیعی از طبرستان ، گرگان، خوارزم، سیستان و خراسان تا گجرات هندوستان در حوزه ی اقتدار این سلسله قرار گرفت .

بعد از محمود غزنوی حکومت آنان روبه ضعف نهاد و دیری نگذشت که بیشتر قلمرو حکومتی آنان به دست سلسله ی دیگری به نام سلجوقیان افتاد.

آثار معماری قابل توجهی از دوره ی غزنویان به جا نمانده است ولی از نظر گسترش ادبیات، این عصر از دوره های مهم تاریخ ایران به شمار می آید.

روستای فهرج روستای فهرج در دوازه کیلومتری شرق جاده یزد کرمان واقع شده است.

در این روستا کهنترین مسجد ایران، که قدمت آن به قرن اول هرجی می رسد، ساخته شده است.

جغرافی نویسانی مانند استخری، ابن حوقل، یاقوت و ابوافداء از فهرج و مسجد آن یاده کرده اند.

این مسجد به شکل ساده و تقریبا با شیوه رایج معماری در قرون اولیه هجری مانند تاریخانه دامغان، نیریز و نایین بنا گردیده و شامل حیاط، شبستان، راهرو و مناره است.

میانسرای مسجد از جنوب به سه دهانه شبستان، از شرق و غرب هر یک به دهانه ایوان و از سمت شمال به چهار صفه محدود می شود.

پوشش صفه ها ساده و به شکل نیم گنبد است.

از دیگر زیباییهای مسجد نقوش گچبری شده روی دیوار شرقی است.

مصالح ساختمانی مسجد از خشت با ابعاد 5*32*32 میلیمتر است.

این خشتها با خشت های به کار رفته در معماری عصر ساسانی مشابه است.

مسجد جامع فهرج یک بار گچ اندود گردیده و قسمت هایی از آن نیز با گچبری تزیین شده است.

طاقهای مسجد گهواره ای شکل است و به طاقهای دوره ساسانی شباهت دارد.

شبستان مسجد دارای ده دهانه است که دهانه میانی بزرگتر است.

مناره مسجد را در قرون بعد، احتمالا قرن چهارم هجری ساخته اند.

همچنین ورودی اصلی مسجد در کنار مناره، بعدها به مسجد اضافه شده است.

دامغان: تاریخانه در شهر دامغان مجموعه بنایی به نام «خدایخانه» یا «تاریخانه» وجود دارد که احداث آن به 300 هجری باز می گردد.

این مسجد نمونه بسیار زیبا و کاملی از مساجد قرون اولیه اسلام به شمار می رود.

شیوه معماری مسجد مأخوذ از معماری عهد ساسانی است.

ساختمان مسجد شامل یک صحن یا حیاط مرکزی است که اطراف آن را رواقهایی سرپوشیده احاطه کرده است.

شبستان مسجد بر روی هجده ستون مدور (سه ردیف شش تایی) استوار شده است.

این ستونها یک مترونیم قطر دارند و از نظر ویژگیهای معماری مشابه ستون های کاخهای ساسانی هستند.

طاق های مسجد «تاریخانه» از آجر است و به طاقهای دوره قبل از اسلام، یعنی عهد ساسانی شباهت بسیار دارد (نقشه 2-2 ب) در طی قرون، تاریخانه دامغان بارها مرمت و بازسازی شده است.

مناره آجری زیبایی در عهد سلجوقی به این مجموعه اضافه شده است.

مناره کنونی 25 متر ارتفاع دارد و بدنه آن با آجر کاری تزیین شده است.

طبق کتیبه کوفی مسجد، مناره به همت بختیاربن محمد، در قرن پنجم هجری احداث و به مجموعه زیبایی تاریخانه الحاق شده است.

را: آرامگاه اسماعیل سامانی را از شرهای مهم خراسان بزرگ در دوره اسلامی است.

در این شهر بناهای با شکوهی بنا گردیده که هر یک از نظر معماری و تزئینات از اهمیت خاصی برخوردارند، در دوره ساسانی بخارا مورد توجه حکمرانان این سلسله قرار گرفت و رویه آبادانی گذاشت و مرکز تجمع هنرمندان و شاعران شد.

در حدود سال 300 هجری بنای کوچک و زیبایی که یادآور معماری عهد ساسانی است در این شهر بنا شد.

این بنا در مرکز شهر قرار دارد و آرامگاه امیر اسماعیل، یکی از معروفترین شاهان سلسله سامانی است.

بنای مزبور به شکل مربع بوده، اندازه هر ضلع آن ده متر است.

مقبره دارای گنبد نیمکره ای است که در چهار گوشه آن چهار گنبد کوچک بنا کرده اند.

گنبد بر فراز اتاق چهار گوشی با کمک سه کنج با فیلپوش احداث شده که قابل مقایسه با شیوه گنبد سازی در معماری پارتی و ساسانی است.

مقبره اسماعیل سامانی گرچه بنای بسیار کوچکی است ولی سادگی و موزون بودن اجزای آن و بالاخره تزیین فوق العاده در سطوح داخلی و خارجی این بنا، آن را در زمره شاهکارهای معماری صدر اسلام قرار داده است.

آجر کاری به کار رفته در این مقبره متنوع و شامل طرح های دیسک مانند و نوعی طرح شبیه سبد بافته شده است.

این بنا دارای چهار در ورودی در چهار ضلع است.

مسجد نایین مسجد جامد نایین یا مسجد علویان از دیگر بناهای صدر اسلام در شهر نایین است.

این مسجد مانند تارخانه دامغان و مسجد جامع تبریز دارای طاقهای هلالی است که در دوره های بعد به طاقهای بلند جناغی تبدیل شده اند.

تزئینات مسجد با طرح های مختلف، یاد آور سنته ای گذشته ایران است.

اهمیت مسجد جامع نایین بیشتر به دلیل وجود منبر و درب زیبای منبت کاری شده آن است.

منبر دارای کتیبه ای با تاریخ 711 هرجی و به خط نسخ است که در زمینه آن نقش شاخ و برگ کنده کاری شده است.

این کتیبه نشان می دهد که منبر در قرن هشتم هجری و مجموعه بنا اضافه شده است.

بر طبق آن، منبر را شخصی به نام جمال الدین ملک التجار وقت کرده است.

مسجد نایین پس از احداث چندین بار تعمیر و مرمت گردیده است که یک بار آن در سال 874 بوده و تاریخ آن در کتیبه ای در قاب چوبی درب مسجد درج شده است.

نیریز: مسجد جامع مسجد جامعه نیریز یکی دیگر از مسجاد اولیه اسلام است که با نقشه یک ایوانی، در حدود 363 هجری بنا شده است.

این مسجد از نظر معماری و شیوه ساخت همانند دیگر آثار معماری صدر اسلام، از معماری عهد ساسانی متأثر است.

برای مثال ایوان رفیع و بلند آن به بناهای قبل از اسلام تشبیه است.

مسجد مزبور دارای مناره ای آجری است که همزمان با مسجد ساخته شده و همچنین دارای محراب گچبری شده بسیاری زیبایی است که در سال 363 هجری به بنای مسجد افزوده شده است.

شیراز: مسجد جامع این مسجد از بناهای معروف صدر اسلام در شیراز است که ساختمان اولیه آن به روزگار صفاریان می رسد.

در سال 281 هجری به دستور عمر و لیث صفاری مسجد جامعه فعلی بنیان نهاده شد که در طول زمان، بخش اعظم آن ویران گردید.

به سال 752 هجری ابواسحاق اینجو، «خدایخانه» را به مسجد افزود و در سال 1034 نیز شاه عباس اول صفوی این مجموعه را بازسازی کرد از تزئینات جالب توجه مسجد، کتیبه سنگی آن است که در آن سوره های قرآن کریم با هنرمندی تمام به خط یحیی الجمالی الصوفی، هنرمند زمان ابواسحق نوشته دشه است.

دشت گرگان : گنبد قابوس یکی دیگر از شاهکاری های معماری صدر اسلام، آرامگاه قابوس در دشت گرگان است.

قابوس مردمی دانشمند و حامی شعرا، نویسندگان و هنرمندان بود.

به اعتقاد پوپ، محقق و ایرانشناس آمریکایی، او ایرانشناس آمریکایی، او سراسر زندگیش را برای آسایش و امنیت کشور صرف کرد.

مقبره قابوس قبل از مرگ وی بنا شد.

آرامگاه قابوس یکی از قدیمی ترین برجهای آرامگاهی است که طبق کتیبه آن در 397 هجری بنا شده است.

ساختمان مقبره روی تپه ای با ارتفاع حدود هفده متر و با آجرهای سخت و مقاوم ساخته شده سات.

درون گنبد که اکنون به رنگ سبز متمایل به ابی در آمده از آجرهای فشرده پوشیده شده است.

روی بدنه استوانه ای خارجی، ده پره نیرومند با زاویه قائم از قاعده تا بام بنا پیش آمده است.

آرامگاه از سطح تپه 55 متر ارتاع دارد و بنا دارای گنبد مخروطی (رک ) است که ارتفاع آنها به هجده متر می رسد.

در بخش ورودی داخلی گنبد در درون طاق هلالی، گلویی مقرنسی قرار دارد که به نظر می رسد نخستین کاربرد و توسعه این نوع تزیینات معماری بوده است.

گفته اند این مقرنس ساده و در عین حال زیبا از اولین نمونه های مقرنس سازی در بنا های اسلامی است.