مقدمه فساد اداری (corruption)پدیده ای سرطانی است که خسارت عظیمی برای جامعه و ملت به همراه دارد.
فساداداری اعتماد مردم به دولت را خدشه دار میسازد و ثبات سیاسی و هنجارهای فرهنگی و ملی و اجتماعی را متزلزل نموده و با تخریب رقابت منصفانه در بازار و تخصیص ناکارآمد منابع، مانع رشد اقتصادی میشود.
به طور کلی میتوان گفت هر کجا که مقررات و ضوابط دست و پا گیر دولتی و بروکراسی اداری بیشتر باشد و کنترل و نظارت بر دستگاه های اداری و مالی حکومتی کمتر باشد، زمینه حضور فساد بیشتر و متداولتر است.
و بالاخره هر کجا که کارمندان دولت حقوق بسیار نازل دریافت میکنند و با اخذ رشوه از مراجعین خود به دنبال رفع نیازهای مالی خود هستند فساد گسترش یافته و با گسترش فساد و تزلزل ارکان دولتی، حکومت سیاسی نیز متزلزل گردیده و گاهاً به سقوط حکومت سیاسی منجر میگردد.
مفهوم فساد اداری[1] اصطلاح “فساد” از فعل لاتین Rumpere می‌آید که به معنی شکستن است بنابراین در فساد چیزی می‌شکند یا نقض میشود.
این چیز ممکن است یک شیوه رفتار اخلاقی یا قانونی یا غالباً مقررات اداری باشد.
الف) اقدامات ماموران دولتی که با هدف انتفاع و بهره برداری برای خود یا اشخاص دیگر یا در قبال دریافت مال برای خود یا اشخاص دیگر از طریق راههای زیر انجام می پذیرد: -نقض قوانین و مقررات وضوابط اداری -تعبیر و تفسیر قوانین و مقررات و ضوابط اداری -تعبیر در قوانین و مقررات و ضوابط اداری - خودداری، کندکاری یا کوتاهی در انجام وظایف قانونی در قبال ارباب رجوع تسهیل یا تسریه غیر عادی در انجام کار برای اشخاص معین در مقایسه با دیگران ب) اقدامات اشخاص حقیقی و حقوقی با هدف انتفاع و بهره برداری برای خود یا اشخاص دیگر در قبال پرداخت مال به مأموران دولت که به منظور برخورداری از مزایا و امتیازات از راههای غیر صحیح انجام می پذیرد.[2] تبیین مفهومی و تعاریف فساد فساد از نظر اندیشمندان و محققان علوم اجتماعی، بر مبنای افکار عمومی جامعه، براساس منافع عمومی، براساس نقش وابستگی‌های اجتماعی و خانوادگی در تصمیمات کارمندان،فساد کلان، فساد خرد، فساد سازمان یافته و فساد فردی، فساد قاعده‌مند و فساد غالب، فساد ساخت و پاختی و سپس انواع فساد ومصادیق آن در قوانین و متون حقوقی، تخلفات اداری و تفاوت آن با فساد و در نهایت فساد اقتصادی و فساد سیاسی مطرح شده که شاید بتوان با ادغام تعاریف،تعریف کاملی از فساد اداری را به صورت زیر ارائه داد: فساد اداری عبارت است از : الف) اقدامات مأموران دولتی که با هدف انتفاع وبهره‌برداری برای خود یا اشخاص دیگر یا در قبال دریافت مال برای خود یا اشخاص دیگر از طریق راههای زیر انجام می‌پذیرد: نقض قوانین و مقررات و ضوابط اداری تعبیر و تفسیر قوانین و مقررات و ضوابط اداری تغییر در قوانین و مقررات و ضوابط اداری خودداری ،کندکاری و یا کوتاهی درانجام وظایف قانونی در قبال ارباب رجوع تسهیل یا تسریع غیر عادی در انجام کار برای اشخاص معین در مقایسه با دیگران ب- اقدامات اشخاص حقیقی و حقوقی که با هدف انتفاع و بهره‌برداری برای خود یا اشخاص دیگر یا در قبل پرداخت مال به مأموران دولت به من[3]ظور برخورداری از مزایا و امتیازات از راههای غیر صحیح انجام می‌پذیرد.
در این تعریف از یک سو از مفاهیم غیر دقیق و کلی نظیر منافع عمومی یا دیدگاه عمومی استفاده نشده است و از سوی دیگر، این تعریف، فساد اداری را به نقض قوانین و مقررات محدود نمی‌کند، بلکه هرگونه تعبیر و تفسیر را هم شامل میشود و مهم‌تر از آن، فساد شامل تغییرات قانونی برای نفع شخصی و صنفی نیز میشود که به آن فساد در قانون‌گذاری می‌گویند.
مزیت دیگر این تعریف این است که در آن به انگیزه‌های مختلف کارمندان برای مشارکت در فساد نیز اشاره شده است.
لازم به ذکر است به نظر می‌رسد که فساد بیشتر به معنی سوء استفاده از قدرت یا تأثیر برفرایند تصمیم‌‌گیری است که کوچکترین مخرج مشترک همه تعاریف است.
عناصر تشکیل دهنده فساد عبارتند از: عنصر ذهنی آگاهی بر شکستن نرم، استمرار انجام خلاف، سوء استفاده از اختیارات، کسب تحصیل مال و منفعت شخصی یا گروهی .
تعریف فساد از نظر (Transparency International)TI بانک جهانی و سازمان غیردولتی شفافیت بین‌المللی (TI) تعریف زیر را از فساد ارائه کرده‌اند: (Langseth,1998) فساد عبارتست از سوء استفاده از اختیارات دولتی برای منافع شخصی” این تعریف در ایران عموماً تحت عنوان “فساد اداری ” بکار می‌رود.
انواع فساد هیدن هیمر (Hiden Heimer) فساد اداری را به سه گونه سیاه، خاکستری و سفید تقسیم می‌کند: فساد اداری سیاه: کاری که از نظر توده‌ها ونخبگان سیاسی منفور است و عامل آن باید تنبیه شود.
مثال دریافت رشوه برای نادیده گرفتن معیارهای ایمنی دراحداث مسکن.[4] فساد اداری خاکستری : کاری که از نظر اکثر نخبگان منفوراست ،اما توده‌های مردم در مورد آن بی‌تفاوت هستند مثل کوتاهی کارمندان دراجرای قوانینی که در بین مردم از محبوبیت چندانی برخوردار نیست.
فساد اداری سفید: کاری که ظاهراً مخالف قانون است،اما اکثر اعضای جامعه ( نخبگان سیاسی و اکثر مردم عادی)آن را آنقدر مضر و با اهمیت نمی‌دانند که خواستار تنبیه عامل آن باشند.
مثل چشم‌‌پوشی از موارد نقض مقرراتی است که در اثر تغییرات اجتماعی و فرهنگی ضرورت خود را از دست داده‌اند.
تقسیم‌بندی دیگری هم دیده میشود که عبارتند از (Talisayon,1998): فساد خرد: چنانچه به کارکنان دولت(که ممکن است اساساً شریف ونجیب باشند) رشوه‌های اندک پیشنهاد شود،آن را در جهت رفع مشکلات تغذیه و تحصیل خانواده خود رد نمی‌کنند.
فساد فردی: مواردی استثنایی وجود دارد که فساد رخ می‌دهد یعنی برای انجام کار درخواست رشوه میشود در این حالت کارمند خلافکار پس از بازرسی تأدیب میشود این نوع فساد جنبه فردی دارد و سازمان یافته نیست.[5] فساد نظام یافته: مسیر‌های خلاف از محل رشوه‌گیری به سمت بالا بسط می‌یابد و بقای سیستم‌ها به وجود فساد بستگی پیدا می‌کند.
در این حالت سازمانها، مقررات و هنجارهای رفتاری با فساد تطبیق یافته‌اند.
فساد بزرگ: مسئولان سطح بالای دولتی و امور عمومی وسیاستمداران، در قراردادها و پروژه‌های بزرگ که جنبه ملی دارند اعمال نظر میکنند و سودهای کلان بدست می‌آورند این سطح را فساد کلان نیز می‌گویند.
فساد می‌تواند در وجوه اقتصادی، سیاسی و اداری بروز کند که تعریف مختصری از هر کدام در ذیل ارائه میشود: فساد اقتصادی: عبارتست از کلیه رفتارها و سوء رفتارهایی که موجب اختلال در نظم اقتصادی یا عملکرد بهینه مراکز اقتصادی در مقیاس‌های مختلف از واحدهای کوچک گرفته تا اخلال در اقتصاد کشور، میگردد.
فساد سیاسی: این اصطلاح به استفاده از قدرت سیاسی برای هدفهای شخصی و غیر قانونی اطلاق میشود.
فساد سیاسی به معنای کسب منافع نامشروع شخصی از طریق قدرت سیاسی یا موقعیت دولتی است.
این تعریف با توجه به زمان، مکان و فرهنگهای مختلف متفاوت است وبه اندازه تاریخ دولت در فرهنگهای سیاسی و نظام دولتی و اندیشه سیاسی قدمت دارد و بیشتر تحت تأثیر نظام سیاسی هر کشور است.
فساد اداری : که قبلاً تعریف شده در اینجا از تعریف آن صرفنظر می‌کنیم.
تفاوت تخلفات اداری با فساد فساد اداری حالتی در نظام اداری است که در اثر تخلفات مکرر و مستمر کارکنان به وحود می‌آید و آن را از کارایی مطلوب و اثربخشی موردانتظار باز می‌دارد.
در واقع، تخلفات اداری زمینه‌ساز فساد ادرای است.
البته هر تخلفی باعث فساد اداری نمی‌شود، بلکه باید ویژگی‌های خاصی داشته باشدکه مهمترین آنها مکرر بودن، استمرار داشتن، نهادینه بودن، تأثیر نسبتاً زیاد در سطوح مختلف سازمانی است.طبق ماده 8 قانون تخلفات اداری، 38 مورد از مصادیق تخلفات اداری شناخته شده است که با توجه به تعاریف فساد ومفهوم حقوقی فساد اداری، بعضی از موارد تخلف از مصادیق فساد اداری محسوب میشود.
عوامل مؤثر بر فساد در نظام اداری: در این قسمت تعدادی از یافته‌ها از منابع تخصصی در مورد علل فساد اداری، ارائه میشود.
در مطالعه‌ای که در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور( سازمان امور اداری و استخدامی قدیم) صورت گرفته است، کانونها و عوامل فساد در قالب نمودار صفحه بعد نمایش داده شده است.
نمودار کانونها و عوامل فساد اداری +پیامدهای فساد درخصوص پیامدهای فساد در نظام ادرای مطالب زیادی عنوان شده است که جمع‌بندی آنها بشرح زیر می‌باشد: الف- پیامدهای فردی فساد اداری: خدشه‌دار شدن امنیت شغلی، بروز ناهنجاری‌های روحی و روانی، بروز اختلافات خانوادگی، خدشه‌دار شدن اعتبار و حیثیت فرد، عدم هدایت مناسب استعدادهای فردی، پایین‌آمدن انگیزه کاری در کارکنان، تقدم منافع فردی بر منافع سازمانی، افزایش هزینه زندگی برای مردم،ایجاد جو بی‌اعتمادی در مردم و تضعیف اعتماد عمومی جامعه و تحلیل سرمایه‌های اجتماعی آن، به خطر انداختن ثبات و امنیت فرد در جامعه.
ب) پیامدهای سازمانی فساد اداری: به وجود آمدن ریسک فساد در سازمان، آسیب‌رسانی به فرایند توسعه منابع انسانی، کم رنگ شدن کنترلهای درونی و تشدید کنترلهای بیرونی در سازمان، هدر رفتن سرمایه‌گذاری‌های انجام شده روی منابع انسانی، کم رنگ شدن فضایل اخلاقی و ایجاد ارزش‌های منفی در سازمان، تأثیر بر کارایی سازمانی، کاهش مسئولیت درمقابل اختیارات زیاد، افزایش فرصتهای ارتکاب فساد، بالارفتن قدرت دولت در محدود کردن صادرات و نظارت بر تجارت، عدم رعایت ضوابط و اصول شایسته‌سالاری در استخدام‌ها، پایدارسازی و گسترش فساد از راه ایجاد و بسط مقررات دست و پاگیر و وقفه‌زا در کارها، رشد انحصارگرایی دولتی و محدود ماندن فعالیت بخش خصوصی،عدم شکل‌گیری بورکراسی قاعده‌مند و ضابطه مند، کاهش اهمیت قانونی بودن و مؤثر بودن دولت‌ها، خدشه‌دار شدن حیثیت اجتماعی سازمان، تضعیف نظام ارزیابی .
ج) تأثیر بر فرایند رشد و توسعه اقتصادی : افزایش هزینه‌های اقتصادی ،افزایش درآمدهای نامشروع،توجیه غیر منطقی عقب‌ماندگی‌های اقتصادی، ایجاد شکاف میان عرضه و تقاضا و به وجود آمدن فرصتهای سودجویی برای دلالان سودجو، پایین بودن روند توسعه و تغییرات مثبت و تلاش در حفظ وضع موجود، آسیب‌دیدگی سرمایه‌گذاری‌ها در اثر فساد شدید و نا آشکار،از میان بردن شرایط رقابتی در اقتصاد، کم شدن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در اثر کاهش انگیزه، کم شدن درآمد دولت، قطع وام‌ها از طرف بانکها و سازمانهای بین‌المللی، مانع توسعه اقتصادی و اجتماعی شدن، افت کیفیت خدمات عمومی و زیر بناها،کاهش درآمد مالیاتی و انتقال استعدادها از فعالیتهای تولیدی به سمت رانت‌جویی، ایجاد اختلال در ترکیب هزینه‌های دولتی.
د) سایر پیامدها: تأثیر بر فرهنگ و اعتماد عمومی،کمک به بی‌ثباتی سیاسی، نهادینه شدن نفوذ غیرقانونی گروههای سیاسی، تردید مردم در مورد مشروعیت سیاسی، تأثیر گذاری بر نتیجه دادرسی حقوقی و نظارتی.
تحلیلی از وضعیت موجود فساد در نظام اداری ایران حکومت‌ها و دولت‌ها از قرن‌ها پیش با مشکل سوء‌استفاده کارگزاران دولتی روبه رو بوده‌اند.
در متون باستانی نیز اشارات متعددی به این پدیده شده است که نشان می‌دهد حکومت‌ها همیشه نگران سوء استفاده شخصی صاحب منصبان و کارگزاران دولتی از موقعیت وامتیاز شغلی خود بوده‌اند. درحال حاضر با توحه به فرمایشات مقام معظم رهبری در این خصوص اطلاع ایشان از وضع عمومی جامعه، وجود فساد در نظام اداری محرز است.
وضعیت موجود نظارت وبازرسی بررسی عملکرد کلی نظام کنترل کشور نشان می‌دهد که به رغم وجود قوانین بالنسبه سفت ومحکم و دارابودن دستگاههای عریض و طویل در نظام کنترل، هنوز انسجام لازم در نظام کنترل کشور مشاهده نمی‌شود.
در ابعاد کنترلهای مالی – اداری از سازمان‌هایی مانند وزارت دارایی، دیوان محاسبات کشور،سازمان بازرسی کل کشور، سازمان حسابرسی، دیوان عدالت اداری، کمیسیون‌های مختلف درمجلس شورای اسلامی ، تعزیرات حکومتی، وزارت اطلاعات، مجامع عمومی شرکت‌ها، هیأت‌های پیشگیرانه ضمن اجرا و بعد از اجرا را عهده‌دار هستند.
وزارت دارایی از طریق ذیحسابی‌ها و سازمان حسابرسی نمونه‌ای از سازمان‌هایی هستند که کنترلهای ضمن اجرا و بعد از اجرا را معمول می‌دارند.
گزارش تفریغ بودجه کل کشور بهترین مثال برای خروجی نظام کنترل مالی کشور است.
در گزارشهایی که بعد از انقلاب تهیه شده بر ضرورت تجدید نظر در شیوه‌های مدیریت مالی در کشور، لزوم افزایش حس مسئولیت حسابدهی، به روز رساندن عقب‌ماندگی حساب‌های سالانه بعضی از دستگاهها و مغایرت زیاد میان ارقام پیش‌بینی شده و ارقام واقعی اشاره شده است و همین موارد شواهد خوبی هستند که براساس آنها بتوان ادعا نمود که نظام کنترلهای ضمن اجرا به درستی وظایف خود را انجام نمی‌دهند.
تجارب کشورها در مبارزه با فساد ( مطالعات تطبیقی) تجربه مالزی در مالزی “ استقلال قوای سه‌گانه مقننه،اجرائیه و قضاییه پیش‌بینی شده و طبق قانون، نهادهایی در تابعیت قوه اجرایی مسئولیت آموزش عمومی و ترویج مشارکت مردم درمبارزه با فساد و تخلفات اداری و نظارت بر عملکرد سازمانهای دولتی را به عهده دارند.
برنامه جامع مبارزه با فساد در کره جنوبی فساد در کره جنوبی نسبت به سایر کشورها در سطح متوسط و رو به پایین دیده می شود، اما در مقایسه با رقبای اقتصادیش همچون سنگاپور، هنگ کنگ و تایوان، فساد در کره بسیار جدی تر می باشد که وضعیت آن در جدول زیر نمایان است.
برنامه جهانی مبارزه با فساد برنامه جهانی مبارزه با فساد ، مشترکاً توسط « مرکز بین المللی پیشگیری از جرائم و نظارت بر مواد مخدر سازمان ملل وموسسه تحقیقات حقوقی ( قضایی) و جرائم بین منطقه‌ای» تهیه شده است.
هدف برنامه کمک به کشورهای عضو در تلاش برای از بین بردن فساد می باشد.
برنامه جهانی مبارزه با فساد از دو قسمت عمده تشکیل شده است.
قسمت تحقیق و مطالعه و همکاری فنی.
هدف از همکاری فنی کمک به دولت های عضو برای ایجاد یا تقویت ظرفیت های نهادی برای جلوگیری ، بازرسی و مبارزه با فساد می‌باشد.
چون فساد دارای ابعاد اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی، قانونی، اداری و فرهنگی است، موثرترین و مناسب ترین روش برای برخورد با آن ضرورتاً یک روش چند جانبه می باشد.
از آن جا که مبارزه با فساد باید در سه سطح ملی، ناحیه ای و جهانی انجام گیرد، روش موثر مبارزه با فساد باید چند بعدی باشد.
معیارهای پیشنهادی برنامه جهانی مبارزه با فساد برای اعمال در سطح ملی عبارتند از: ارزیابی معیارهای موجود ملی ضد فساد ، اصلاح قوانین ، توصیه هایی در ایجاد و تقویت موسسات مبارزه با فساد، پیشگیری از فساد، آموزش.
مبارزه با فساد در برنامه کمک های آمریکا دولت امریکا، بخشی از کمک های خود به کشورهای در حال توسعه را در قالب برنامه مبارزه با فساد اختصاص می دهد.
براساس تجارب موجود هیچ پیشنهادو روش مطمئنی برای از بین بردن یاکاهش فساد وجود ندارد.
در طول سال ها، انواع راهکارها تحت شرایط مختلف با عناصر متغیر به مورد اجرا گذاشته شده است.
تنها نتیجه ای که از مقدمات مبارزه با فساد می توان به دست آورد، ضرورت روش چند جانبه، محکم و اساسی می باشد.
چهار جز اصلی چنین راهبرد جامعی ، عبارتست از : تقویت، پیشگیری، ساختار سازمانی، آگاهی مردم .
اختلاس ۳ هزار میلیارد تومانی در ایران در شهریور ۱۳۹۰ مقامات و رسانه‌های ایران از کشف اختلاسی بزرگ در بانک‌های ایران خبر دادند که مه آفرید امیرخسروی توانست مبلغ ۳ هزار میلیارد تومان ( سه تریلیون تومان ) و یا ۲۸۰۰ میلیارد تومان را از شبکه‌های بانکی ایران به سرقت ببرد.
به نوشتهٔ رسانه‌های ایران این بزرگترین اختلاس در تاریخ ایران بوده‌است.
این اختلاس بازتاب فراوانی داشت و زمینهٔ درگیری میان دو جناح مخنلف از اصولگرایان را سبب شد.
در این اختلاس ۷ بانک دخیل بوده‌اند و رقم اختلاس در سال ۸۸ کمتر از ۸۰ میلیارد تومان، در سال ۸۹ حدود ۸۰۰ میلیارد تومان و در سال ۹۰ نیز ۲۸۰۰ میلیارد تومان بوده‌است.
این اختلاس که از طریق بانک صادرات ایران انجام و کشف شده‌است منجر به لغو مجوّز بانک آریا و دستگیری رئیس آن امیر منصور آریا و افراد دیگری شده‌است.
بانک ملی، بانک سامان، بانک سپه، بانک صنعت و معدن و بانک پارسیان از جمله بانک‌های درگیر در اختلاس بوده‌اند.
در جلسات دادگاه فساد بانکی نام چندین تن از مدیران دولتی برده شده است که میتوان به وزیر سابق راه و ترابری، معاون وزیر صنایع، قائم مقام سابق بانک مرکزی، معاون سابق وزیر اقتصاد، وزیر سابق صنایع، معاون سابق وزیر راه و ترابری و برخی از نمایندگان مجلس اشاره کرد.
بر اساس حکم بدوی صادر شده ۴ تن از متهمان به اعدام، ۲ تن به حبس ابد و سایر متهمان نیز به حبس‌های طولانی مدت محکوم شده‌اند.
راهکارهای مبارزه با فساد ادرای راهکارهای سازمانی: کاستن از حجم تصدیهای دولت و خصوصی سازی کاستن از حجم قوانین و ساده و شفاف سازی آنها شایست سالاری در عزل و نصب ها اصل قرار گرفتن خدمت به مشتریان در دستگاههای دولتی مشارکت کارکنان در اداره امور ملزم ساختن دستگاههای دولتی به پاسخگویی به افکار عمومی برگزاری دوره های آموزشی مقابله با فساد ادرای راهکارهای فرهنگی و اجتماعی ترویج فرهنگ وظیفه شناسی و وجدان کاری آگاه ساختن مردم به قوانین، مقررات و حقوق شهروندی راهکارهای سیاسی تقویت نهادهای نظارتی جامعه مدنی مثل مطبوعات، احزاب و سازمانهای غیر دولتی سیاست زدایی نظام اداری تقویت دموکراسی در جامعه تقویت استقلال دستگاه قضایی راهکارهای اقتصادی اصلاح نظام پرداخت حقوق کارکنان دولت و متناسب کردن آن با سطح تورم و هزینه ها متناسب نمودن پرداخت ها با عملکرد کوچک کردن دولت حذف انحصارات اقتصادی حذف یارانه ها اختلاس ۳ هزار میلیارد تومانی در ایران در شهریور ۱۳۹۰ مقامات و رسانه‌های ایران از کشف اختلاسی بزرگ در بانک‌های ایران خبر دادند که مه آفرید امیرخسروی توانست مبلغ ۳ هزار میلیارد تومان ( سه تریلیون تومان ) و یا ۲۸۰۰ میلیارد تومان را از شبکه‌های بانکی ایران به سرقت ببرد.
این اختلاس بازتاب فراوانی داشت و زمینهٔ درگیری میان دو جناح مخنلف از اصولگرایان را سبب شد.در این اختلاس ۷ بانک دخیل بوده‌اند و رقم اختلاس در سال ۸۸ کمتر از ۸۰ میلیارد تومان، در سال ۸۹ حدود ۸۰۰ میلیارد تومان و در سال ۹۰ نیز ۲۸۰۰ میلیارد تومان بوده‌است.
این اختلاس که از طریق بانک صادرات ایران انجام و کشف شده‌است منجر به لغو مجوّز بانک آریا و دستگیری رئیس آن امیر منصور آریا و افراد دیگری شده‌است.بانک ملی، بانک سامان، بانک سپه، بانک صنعت و معدن و بانک پارسیان از جمله بانک‌های درگیر در اختلاس بوده‌اند.
جمع بندی و نتیجه گیری پیشگیری از تخلفات سازمانی زیربنا و مقدمه سالم سازی محیط سازمانی است و عوامل مختلفی در سالم سازی محیط سازمانی تأثیر دارد که یکی از اساسی ترین آنها توجه به توسعه منابع انسانی است و علت آن این است که محور و قالب سالم سازی سازمان، انسانهای سازمانی هستند.
بنابراین اگر انسانهای سازمان سالم و پرورش یافته گردند، کار سالم سازی محیط سازمانی سریعتر انجام میشود و بصورت یک فرآیند مداوم در می آید.
پایان سخن اینکه مبارزه با فساد مستلزم یک برنامه ریزی دقیق جهتا شناسایی همه جانبه است.
برای این منظور پیشنهاد می شود یک گروه تحقیق با تخصص های اقتصاد، مدیریت، جامعه شناسی، حقوق و مالی تشکیل شود و به بررسی همه جانبه ریشه های بروز فساد مالی و اداری بپردازد و راههای علمی مبارزه با آنرا مشخص نماید.
جدول درجه بندی کشورها از لحاظ میزان شیوع فساد اداری وضعیت راهبردی نظام اداری کشور از نظر فساد (نقاط ضعف، قوت، فرصت‌ها و تهدیدها) نقاط قوت وجود خواست و اراده سیاسی و عزم جدی مسئولان عالی نظام برای مبارزه و پیشگیری از فساد در نظام اداری خواست عمومی کارکنان برا ی مبارزه با فساد و ارتقای سلامت در نظام اداری کشور.
وجود باورهای دینی و اعتقادی نسبتاً قوی در نیروی انسانی برای خودداری از ارتکاب فساد.
وجود قوانین متعدد در زمینه برخورد با مرتکبین تخلف و فساد در نظام اداری برنامه ریزی برای تحول نظام اداری و شروع انجام اصلاحات در نظام مدیریت کشور.
پیش بینی احکام قانونی لازم برای اصلاحات ساختاری در قانون برنامه سوم توسعه نقاط ضعف شفاف نبودن اهداف و وظایف سازمان های اداری.
ضعف درنحوه نظارت بر عملکرد دولت از سوی نهادهای مدنی.
ضعف نظام نظارت و بازرسی کشور و تداخل وظایف نهادهای نظارتی.
پشتگرمی مدیران و مسئولان به حمایت های سیاسی، در نتیجه بی اعتنایی به پاسخگویی و نظارت‌پذیری.
تمرکز اداری و گستردگی حیطه تصدی دولت که مانع اولویت یابی نظارت و بازرسی شده است.
نبود رفاه اقتصادی و ناراضی بودن کارکنان دولت از وضعیت حقوق و معیشت خود.
نارسایی قوانین موجود در زمینه پیشگیری و برخورد با فساد و غیر نهادینه بودن اقدامات و تنبیهات در این مورد.
فرهنگ قانون گریزی حاکم بر جامعه و دستگاههای اداری.
عدم ضمانت اجرایی قوانین ومقررات موجود.
نارسایی های اداری از جمله ضعف نظام جذب و استخدام ، ضعف نظام ارزیابی ، کنترل و نظارت و...
نبود نظام های تشویق و تنبیه کارکنان در نظام اداری و بی انگیزه بودن آنها.
تاثیر پذیری نهادهای نظارتی و قضایی کشوراز جریانات سیاسی در برخورد با تخلفات.
فرصت ها دستور مقام معظم رهبری برای مبارزه با فساد تجربه امید بخش سایر کشورها در مورد مبارزه با فساد از طریق اجرای اصلاحات اساسی در ساختار مدیریت و سازمان های دولتی اقدامات و حمایت های جهانی و سازمان شفافیت بین المللی برای مبارزه با فساد در کشورها.
روند رو به رشد جهانی شدن داد و ستد و رشد بی سابقه همکاری‌های اقتصادی بین کشورها.
روند مثبت رشد روحیه قانون گرایی درجامعه در سال های اخیر.
افزایش باورمندی به لزوم یک تحول عظیم اجتماعی و اداری به عنوان یک ضرورت و نه یک انتخاب.
رشد کمی و کیفی مطبوعات وافزایش گفتمان بین دولت و مردم.
ارتقای فهم سیاسی و اشتیاق مردم به فعالیتهای سیاسی و آشنایی با حقوق قانون خود.
خواست عمومی برای مبارزه با جنبه های گوناگون فساد درکلیه سطوح جامعه.
توسعه نظارت عمومی( مردم و نهادهای مدنی) بر نهاد قدرت و فعالیتهای دستگاههای اجرایی.
برنامه همکاری UNDP برای ارتقای پاسخگویی، شفافیت و یکپارچگی در جمهوری اسلامی ایران.
تهدیدات وجود این نگرش که فساد عامل تسهیل کننده بوده و باعث کارایی بیشتر می شود ( غلبه دیدگاه کارکرد گرایی بر بخشی از مدیریت کشور) گستردگی و فراگیری پدیده خویشاوند گرایی به عنوان بارزترین الگوی فرهنگی در ایران که یکی از عوامل مهم فساد در نظام اداری و تضییع حقوق عامه مردم به نفع خواص است.
حاکمیت فضای بی اعتمادی به دلیل شرایط اجتماعی و سیاسی که باعث می شود مسئولان در دوره تصدی خود، کارهای مهم را به کسانی واگذارند که با هدف های آنها همخوانی دارند.
نهادینه نشدن فعالیت نهادهای مدنی و شفافیت در اطلاع رسانی ( حتی مطبوعات نیز در اطلاع رسانی شفاف برخورد نمی کنند) تاثیر وضع مناسب اقتصادی در اخلاق جامعه که به بی بند وباری و گسترش انواع فساد در ادارات دامن می‌زند.
تاثیر وضعیت سیاسی کشور در مدیریت جامعه و سیاسی بودن مدیریت کشور.
اهداف برنامه مبارزه با فساد در نظام اداری برنامه مبارزه با فساد در نظام اداری ، هدفهای مشخصی را دنبال می کند که در نهایت به اصلاح نظام اداری و افزایش میان رضایتمندی مردم و خدمات گیرندگان از آنها منجر می شود.
این هدفها برای افق زمانی پنج ساله مطرح است و با اتخاذ راهبردهای مناسب می تواند چشم اندازی به دور از فساد را در کشور تصویر نماید.
این هدفها عبارتند از: الف) ارتقای شفافیت و سلامت در نظام اداری ب) ارتقای پاسخگویی نظام اداری به مردم، نهادهای مدنی و دستگاههای نظارتی.
ج) احقاق حقوق ارباب رجوع و رسیدگی به شکایات مردم.
د) برخورد با متخلفان و اخلال گران در نظام اداری و اجرایی کشور.
هـ) افزایش رضایتمندی خدمات گیرندگان و مردم از دستگاههای اجرایی.
و) بهبود فرهنگ سازمانی و تقویت ارزش‌های دینی واخلاقی در رفتار سازمانی و شغلی کارکنان دولت.
ز) کمک به اصلاح نظام اداری و ارتقای کارایی دستگاههای اجرایی.
ح) بهبود وضعیت نظارت عمومی و نظارت قانونی به دستگاههای اجرایی کشور.
ط) تقویت مشارکت و فعالیت بخش غیر دولتی در فعالیت های اقتصادی و اجرای برنامه های توسعه کشور.
ی) بهبود افزایش اعتماد عمومی به دستگاههای اجرایی.
راهبردهای برنامه مبارزه با فساد در نظام اداری الف- راهبردهای کلان - پیشگیری از فساد در محورهای اصلاح و بهسازی نظام اداری و آموزش عمومی ( اقدامات میان مدت و بلند مدت) - مقابله و برخورد با مصادیق ( اقدامات کوتاه مدت و میان مدت) - مدیریت موثر برنامه مبارزه با فساد -تصویب قوانین کارآمد و راهگشا در مبارزه با فساد منابع برنامه مبارزه با فساد در نظام اداری، جمشید انصاری بررسی عوامل مدیریتی موثر در ارتکاب کجرویهای مالی، رضا اکبرزاده بررسی عوامل تهدید کننده سلامت نظام اداری، علی اصغر فندرسکی مشکلات ساختار اداری و عوامل موثر در ناهنجاری اداری ایران، دکتر اسماعیل غلامی برسی عوامل تهدید کننده سلامت نظام اداری ایران، دکتر محمد حسین اعتضادی سالاسرائیلاماراتقطرکویتلیبیایرانتونساردنسوریهکشورهای بسیار توسعه یافتهجهان20110.8880.8460.8310.7600.7600.7070.6980.6980.6320.8890.68220100.8860.8450.8250.7580.7700.7070.6980.6970.6310.8880.67920090.8840.8410.8180.7570.7630.7030.6920.6940.6300.8850.67620080.8820.8350.8250.7570.7590.6990.6880.6920.6290.8850.67420070.8820.8270.8250.7560.7550.6940.6810.6850.6280.8820.67020060.8770.8180.8160.7550.7480.6840.6750.6780.6240.8790.66420050.8740.8070.8180.7520.7410.6710.6670.6730.6210.8760.66020000.8560.7530.7840.7540.6360.6300.6460.5830.8580.63419950.8230.7240.7600.7370.5960.5850.6230.5710.8340.61319900.8020.6900.7430.7120.5340.5420.5910.5480.8100.59419850.7850.6520.7280.7150.4540.5000.5770.5330.7860.57619800.7630.6290.7030.6880.4370.4500.5410.4970.7660.558رتبه جهانی17303763648894951192011توصیحات : ایران با وجود بهره برداری از منابع نفت و گاز و ...
نتوانسته جایگاه مناسبی در جهان و حتی خاورمیانه کسب نمایدتوصیحات : ایران با وجود بهره برداری از منابع نفت و گاز و ...
نتوانسته جایگاه مناسبی در جهان و حتی خاورمیانه کسب نمایدسالاسرائیلاماراتقطرکویتلیبیایرانتونساردنسوریهکشورهای بسیار توسعه یافتهجهانرتبه3632601341336353142رتبه فساد در 2007رتبه فساد در 2007فساد664.22.534.24.72.4نمره سلامت در 2007نمره سلامت در 2007تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)تغییرات رتبه و شاخص فساد در ایران از 2004تا 2007( منبع سایت www.transparency.org)میزان نزول در 6 سالمیزان نزول در 6 سالمیزان نزول در 6 سالمیزان نزول در 6 سال201020092007200620052004سالسال59.0059.0059.0059.001461681331068887رتبه فساد ایران در جهانرتبه فساد ایران در جهان-0.70-0.70-0.70-0.702.22.52.72.92.9نمره سلامت ایران از 10نمره سلامت ایران از 10نمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدنمره 10کمترین فساد دولت و صفر بالاترین میزان فساد دولت هیچ کشور اسلامی در میان 30 کشور پاک دنیا نمیباشدتوضیحاتدر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارنددر منطقه خاورمیانه قطر امارات و بحرین در بهترین وضعیت و و ایران و عراق بدترین وضعیت را دارندتوضیحاتایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدایران در حالیکه در سال 2004وضعیت متوسطی داشته است اما اکنون یکی از فاسد ترین کشورهای دنیا می باشدتوضیحات