دانلود تحقیق آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی، توس آرامگاه فردوسی، یادمانی است در توس در شمال مشهد در خاک‌جای ابوالقاسم فردوسی که توسط هوشنگ سیحون بر پایهٔ طرح پیشین آن که توسط حسین لرزاده با کمی تغییرات در ابعاد و اندازه و تزئینات طراحی و بازسازی شد.

خصوصیات معماری بنا ساختمان کنونی آرامگاه در سال ۱۳۱۳ هم‌زمان با آیین‌های هزاره فردوسی گشایش یافت.

.

آرامگاه که به شکل بناهای پرسپولیس و مقبره کورش در پاسارگاد ساخته شده است از سه قسمت تشکیل شده است که اولین بخش آن، میانی ترین بخش است و از سنگ قبری از جنس مرمر به ابعاد ۱٫۵×۱ متر و حدود ۰٫۵ متر ارتفاع تشکیل شده است و در مرکز در سکوی مرمری قرار گرفته است.

بخش دوم شامل تالاری مربع شکل است که از سنگ مرمر ساخته شده و داخل آن با کاشی تزئین گشته است و چهار ستون بلند با دو سر ستون بزرگ در چهارگوشه این تالار موجود می‌باشد و تصویر مردی بالدار در بالای ضلع جنوبی بنای اصلی ایجاد گشته است که ویژگی‌های پرسپولیس را بیشتر به یاد می‌آورد و سومین بخش محوطه پلکانی پوشیده از سنگ مرمر است که اتاق روی آن قرار گرفته است و تعداد زیادی از اشعار فردوسی روی دیوار آن حک گشته است که حسین حجار باشی زنجانی سنگتراشی سنگ‌های بنا و قبر را انجام داده است و سنگ نوشته‌های آرامگاه را که به خط نستعلیق و از اشعار فردوسی می‌باشد از آثار طاهرزاده است.[۱] و طراحی معماری آن اثر هوشنگ سیحون است.

جایگاه کنونی تندیس رستم، رونمایی شده در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ مجموعه فرهنگی باغ آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد، در مسیری منشعب از راه عمومی مشهد به کلات نادری، نزدیک به شهر تاریخی طابران و بقعه تاریخی هارونیه قرار دارد.

روستای پاژ زادگاه فردوسی که امروزه فاز نامیده می‌شود در ۲۸ کیلومتری شرق آرامگاه فردوسی قرار دارد.

در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طرح‌هایی برای گسترش و بهسازی آرامگاه حکیم در دست اقدام دارد که در همین زمینه زمین‌ها و ساختمان‌های اطراف آرامگاه به تملک این سازمان در می‌آیند و هرگونه ساخت و ساز تازه در حریم آرامگاه کلا ممنوع می‌باشد.

با این حال متاسفانه وزارت نیرو در سال ۱۳۸۶ با نصب دکل‌های بزرگ انتقال نیروی برق دورنمای آرامگاه فردوسی را مخدوش کرده که موجب برانگیختن اعتراض عمومی گردید.

تاریخچه ساخت و بازسازی آرامگاه فردوسی، سال ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۳[۲] نمای جلوی آرامگاه فردوسی بلیت بخت‌آزمایی برای تکمیل ساختمان آرامگاه فردوسی، مربوط به جشن هزاره فردوسی، سال ۱۳۱۳ شمسی.

روی این بلیت، تصویری از آرامگاه فردوسی و شعری از این شاعر چاپ شده است آرامگاه فردوسی آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی داخل باغی شش هکتاری واقع در مقابل یکی از دروازه‏های شهر طابران طوس به نام دروازۀ رزان است.

به نوشتۀ نظامی عروضی چون جسد شاعر را از دروازۀ رزان بیرون بردند تا در گورستان عمومی شهر دفن کنند یکی از روحانیون سنّت‏گرای متعصّب طوس به بهانۀ این که وی رافضی (شیعه) بوده از دفن جسدش در گورستان عمومی ممانعت به عمل آورد، در نتیجه جنازه را به داخل شهر بازگرداندند و داخل باغچه ای که به خود فردوسی تعلق داشت دفن کردند.

نظامی که حدود صد و چند سال پس از درگذشت شاعر این خبر را داده خود گور وی را در مقابل دروازۀ رزان زیارت کرده است.

پس از آن هم کسان دیگری گور شاعر را در همان محل دیده یا زیارت کرده و از آن خبر داده اند.

شهری که باغ آرامگاه فردوسی میان ویرانه‏ های آن ساخته شده یکی از شهرهای ولایت شانزده هزار کیلومتری طوس بوده است.

طوس چهار شهر مهم به نامهای: نوقان (مشهد کنونی)، تروغبَذ (طرقبه)، رادکان (بین چناران و قوچان) و طابران (فردوسی کنونی) داشته است.

شهر طابران تقریباً از زمان فردوسی (قرن چهارم) مرکز ولایت شده و آرام آرام به « شهر طوس» شهرت یافته است، اکنون هم اهالی مشهد به آن فردوسی می گویند.

این شهر چند بار ساخته و باز ویران شده است.

آخرین بار توسط پسر تیمور (میرانشاه) در اواخر قرن هشتم تخریب شده و دیگر بازسازی نشده است.

این شهر ویرانه حدود 350 هکتار وسعت و بارویی به طول تقریباً 7 کیلومتر دارد.

شهر چند دروازه و یک ارگ داشته که اکنون ویرانه‏ های ارگ و چند تا از دروازه ‏های آن باقی مانده‏ است.

فاصلۀ این شهر از مشهد حدود 4 فرسخ (24 کیلومتر) است.

مسافرانی که قصد سفر به آرامگاه فردوسی را دارند از شهر مشهد به سوی قوچان و تهران حدود سه فرسخ در جادۀ آسیایی پیش می روند و بعد در محل سه راهی فردوسی به راست می پیچند و یک فرسخ بعد به کنار بستر کشف ‏رود و دروازۀ رودبار شهر طابران می رسند.

در دو سوی دروازه بارۀ نیمه ویران شهر دیده می شود، در سمت چپ بولواری هم که منتهی به باغ می شود بنایی تاریخی به نام هارونیه قرار دارد که خانقاهی مربوط به قرن هشتم هجری است، در کنار هارونیه هم بقایای مدرسه و مسجد اصلی شهر از زیر خاک درآمده است که روی آن را پوشیده اند.

در انتهای بولوار، باغ آرامگاه فردوسی واقع است و درون باغ استخر بزرگی ساخته شده و در سمت راست آن مجسمۀ فردوسی را قرار داده اند.

در انتهای باغ، آرامگاه 900 متری شاعر ساخته شده، پشت بنای آرامگاه هم دروازۀ رزان شهر طابران دیده می شود.

تاریخچۀ بنای آرامگاه کنونی فردوسی به این شرح است که در زمان قاجار (قرن سیزدهم قمری) بعضی از فرهیختگان ایران و خراسان در صدد برآمدند تا بنایی در خور شأن فردوسی برای او بسازند.

جدّی‏ ترین تلاش توسط شادروان ملک الشعرا بهار صورت گرفت که در نتیجۀ تلاشهای وی بنای نسبتاً مناسبی برای فردوسی ساخته شد.

پس از آن هم در اوایل قرن چهارده خورشیدی به مناسبت هزارمین سال ولادت فردوسی تصمیم به ساختن بنای آبرومندی برای وی گرفته شد، که در سال 1313 خورشیدی به پایان رسید و همراه با برگزاری کنگرۀ بزرگداشت جهانی فردوسی افتتاح شد.

تعداد بزرگانی که از سراسر جهان در این کنگره شرکت کردند تقریباً بی‏ نظیر بود.

بنای مزبور با الهام از مقبرۀ کورش در پاسارگاد توسط مهندس سیحون طراحی و ساخته شده است.

همزمان با افتتاح بنای آرامگاه مجسمۀ فردوسی هم که توسط هنرمند نامی ایران ابوالحسن صدیقی در کشور ایتالیا ساخته شده بود درون باغ نصب شد.

بنا زیر نظر گروهی از نخبگان فرهنگی و مسئولان بالامقام ایران با نام «انجمن آثار ملی» ساخته شده است.

این جمع بهترین ابیات فردوسی در شاهنامه را، که به منزلۀ شناسنامۀ تدوین شاهنامه و همت والای فردوسی است، انتخاب کرده اند که در چهار ضلع بنای آرامگاه وی حک شده است.

بنای نوساز چون از نظر زیرساخت (فونداسیون) دارای اشکال بود حدود ده- بیست سال بعد شروع به نشست کرد.

بدان سبب در سال 1343 برچیده شد و پس از احداث تالاری وسیع در عمق چند متری زمین و انتقال جسد شاعر به آنجا مجدداً قسمت بالای آن به همان صورت پیشین بازسازی شد و در سال 1347 خورشیدی افتتاح گردید.

اکنون همان بنا بر پاست و سالانه بالغ بر دو میلیون نفر بازدیدکننده و زائر از سراسر ایران و جهان دارد.

بنای جدید در قسمت داخلی تالار خود تندیس‏هایی از داستانهای شاهنامه (چون داستان زال و هفتخان و...) دارد که توسط فریدون صدیقی (پسر ابوالحسن صدیقی) در سال 1347ساخته شده است.

در راهرو زیرزمین هم نقوشی سنگی نصب است که در سال 1313 تراشیده شده است.

بنای آرامگاه فردوسی را چه کسی بر اساس آرامگاه کوروش ساخت؟

آفتاب- معصومه جوادی‌نسب: بنای آرامگاه فردوسی در سال 1313 به مناسبت جشن هزاره حکیم توس و با هدف گرامیداشت سی سال رنج این شاعر بلندآوازه ایران زمین در سرودن شاهنامه گرانقدر، در شهر توس به بهره‌برداری رسید.

این آرامگاه در قالب مجموعه ای فرهنگی به نام باغ آرامگاه فردوسی، در شهر توس در بیست کیلومتری شهر مشهد، مرکز استان خراسان رضوی کنونی، به یاد ابوالقاسم فردوسی ساخته شد.

بنای آرامگاه در مهر ۱۳۱۳ به مناسبت جشن هزاره فردوسی، افتتاح شد.

این بنا در سال ۱۳۴۸ با طراحی تکمیلی که هوشنگ سیحون بر اساس آرامگاه کوروش انجام داده بود، گسترش یافت و باغ اطراف آن به همراه موزه کنارش ساخته شد.

اما مجموعه فرهنگی باغ آرامگاه فردوسی در فاصله بیست کیلومتری شهر مشهد به طرف قوچان واقع شده است.

بنا به شواهد باستان شناسی، این منطقه؛ توس تاریخی است که در دوره اساطیری به دست توس پهلوان ایرانی بنا گذاشته شده و سراینده حماسه های بزرگ ایران نیز در همین منطقه به خاک سپرده شد.

شهر توس همواره محل مبارزه با سلطه اعراب و زادگاه دو حماسه سرای بزرگ دیگر ایران یعنی دقیقی و اسدی طوسی نیز هست.

آرامگاه فردوسی؛ بنایی است که در سال ۱۳۱۳ هجری خورشیدی همزمان با جشن هزاره فردوسی در توس، به یاد ابوالقاسم فردوسی افتتاح شد.

آرامگاه فردوسی،طوس؛ مشهد توجه به فردوسی پس از سقوط سلسله قاجار که نقطه ی پایانی بر هزار سال پادشاهی ترکان بر ایران بود بسیار افزایش یافت و چاپ انتقادی و معتبری از شاهنامه توسط بزرگترین مصححین و ادیبان آن روزگار، برگزاری جشن باشکوه و عظیم هزاره فردوسی و پرده برداری از تندیس وی در میدان فردوسی و...

از جمله کارهای مهم انجام شده در این زمینه بود.

ای حکیم نامی ای فردوسی سحر آفریــن ای به هر فن در سخن چون مرد یک فن اوستاد شـور احـیـای وطـن گـر در دل پـاکـت نـبـود رفـته بـود از ترک و تـازی هـستی ایـران بـه بـاد نیست غم گر حرمتت اهل زمان نشناختند هـر هـنـرمـنـدی بـه عصر خویش محروم اوفتاد (ملک الشعرای بهار) به دلیل نامشخص بودن مقبره فردوسی در آن دوره، برای آغاز ساختمان باید محل دقیق مدفن فردوسی مشخص می شد.

نخستین منبعی که از مدفن حکیم توس نام برده؛ چهار مقاله نظامی عروضی بوده که آن را جایی نزدیک دروازه رزان توس در محل باغ خانوادگی او ذکر کرده است.

در اردیبهشت سال 1305 خورشیدی، ارباب کیخسرو شاهرخ برای تعیین مکان دقیق مدفن فردوسی راهی توس شد.

با تحقیقات به عمل آمده مشخص شد که احتمالا مقبره فردوسی در باغ حاج میرزا علی قائم مقام است.

با همکاری مقامات استان، سراسر باغ کاوش شد که در نهایت تخت گاهی در باغ یافتند که طولش شش متر و عرضش پنج متر بود و بدینگونه مدفن حکیم توس تعیین نمودند.

آرامگاه فردوسی،طوس؛ مشهد نقشه بنا، شبیه آرامگاه کوروش بزرگ هخامنشی، توسط "آندره گدار" و پروفسور هرتسفلد طراحی شد و مهندس کریم طاهر زاده بر آن نظارت کرد.

معمار ساختمان نیز حسین لر زاده بود.

مساحت ساختمان 945 متر مربع می باشد و بهترین حجاران، تصاویری از شاهنامه را بر دیوارهایش حک کردند.

سال ها بعد مهدی اخوان ثالث (1307-1369) شاعر بلند آوازه معاصر، آن شاعر ایران دوست مَزدُشتی را نیز در کمال سادگی در گوشه ای از این مجموعه و در کنار بنای معظم مدفن فردوسی به خاک سپردند که محل تجمع عاشقان او است.

بنای آرامگاه فردوسی که در مهر 1313 خورشیدی به مناسبت جشن هزاره فردوسی افتتاح شده بود؛ در سال 1348 با طراحی که هوشنگ سیحون بر اساس آرامگاه کوروش انجام داده بود گسترش یافت و باغ اطراف آن به همراه موزه کنارش ساخته شد.

پی افکندم از نظم کـــاخی بلند کـه از بـاد و بـاران نـیـابـد گـزنـد بـریـن نـامـه بـر سـالـهـا بگـذرد همی خواند آنکس که دارد خرد بسی رنج بردم درین سال سی عجـم زنـده کردم بـدین پارسی آرامگاه فردوسی و چگونگی ساخته شدن آن در حدود سالهای ۱۳۰۰ و ۱۳۰۱ گروهی از فرهنگ دوستان و دانشمندان انجمنی را بنام انجمن آثار ملی پایه گذاری کردند.

در حدود سالهای ۱۳۰۰ و ۱۳۰۱ گروهی از فرهنگ دوستان و دانشمندان انجمنی را بنام انجمن آثار ملی پایه گذاری کردند.

این گروه برنامه های زیادی برای بزرگداشت مفاخر ملی و میراث فرهنگی مادی و معنوی برگزار کردند.

نخستین اقدام مهم و اساسی این انجمن ساخت بنای آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی و تشکیل کنگره بین المللی هزارمین سالروز تولد فردوسی در سال ۱۳۱۳ خورشیدی بود.

دکتر عیسی صدیق اعلم یکی از اعضای انجمن آثار ملی که یکی از کسانی که در شناسایی و ساخت بنای آرامگاه و جشن بزرگداشت فردوسی در جریان امر بود در سال ۱۳۵۴ در مقاله ای بنام چگونه آرامگاه فردوسی بوجود آمد؟

در مورد روند طی شده می نویسد: انجمن با جمع آوری اعانه از مردم کارهای آماده سازی برای ساخت بنایی در خور حکیم توس را آماده کرد.

به گفته صدیق اعلم در سال ۱۳۰۳ از مجلس درخواست کمک کرد.

اما چون این برنامه همزمان با غوغای جمهوری خواهی و تغییر سلطنت شد به تعویق افتاد.

در بهمن سال ۱۳۰۴ لایحه ای در مجلس به تصویب رسید که به موجب آن تمبری بنام فردوسی چاپ و درآمد آن مستقیما به ساختن آرامگاه اختصاص داشت.

در ۲۹ تیر ۱۳۰۶ قانونی به تصویب مجلس رسید که ماده واحده آن این بود: مجلس شورای ملی به اداره مباشرت مجلس اجازه می دهد که از صرفه جویی های ۱۳۰۶ مجلس شورا مبلغ بیست هزار تومان برای ساخت مقبره فردوسی اختصاص دهد تا علاوه بر وجوه اعانه که توسط انجمن آثار ملی برای همین منظور جمع آوری شده است با نظارت اداره مباشرت مجلس صرف شود.

با این مبلغ و مبلغ جمع شده توسط انجمن که حدود ۶۰ هزار تومان بود کار ساخت آرامگاه آغاز شد و در سال ۱۳۰۹ به پایان رسید .

برای آغاز ساختمان باید محل دقیق مدفن فردوسی مشخص می شد.

نخستین منبعی که از مدفن حکیم توس نام برده بود نظامی عروضی در چهار مقاله بود که آن را جایی نزدیک دروازه رزان توس در محل باغ خانوادگی او ذکر کرده بود.

در اردیبهشت ۱۳۰۵ ارباب کیخسرو شاهرخ برای تعیین مکان دقیق مدفن فردوسی راهی توس شد.

با تحقیقات به عمل آمده مشخص شد باغ حاج میرزا علی قائم مقام نایب التولیه است.

با همکاری مقامات استان سراسر باغ کاوش شد و در باغ تختگاهی یافتند که طولش شش متر و عرضش پنج متر بود و مدفن حکیم توس بودحاج میرزا علی قائم مقام باغ را که بیست و سه هزار متر وسعت داشت به همراه هفت هزار متر فرزندانش به انجمن اهدا کرد و ساخت آرامگاه در مساحتی حدود سی هزار متر آغاز شد.

نقشه بنا را که به اصرار انجمن شبیه آرامگاه کورش بود آندره گدار و پرفسور هرتسفلد دادند و مهندس کریم طاهرزاده برآن نظارت کرد.

معمار ساختمان نیز حسین لرزاده بود.

مساحت ساختمان ۹۴۵ متر بود و بهترین حجاران تصاویری از شاهنامه را بر دیوارهایش حک کردند.

بنای آرامگاه در مهر ۱۳۱۳ به مناسبت جشن هزاره فردوسی افتتاح شد.

این بنا در سال ۱۳۴۸ گسترش یافت و باغ اطراف آن به همراه موزه کنارش ساخته شد .

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسى زیارتگاه مشتاقان ادب پارسى است و توس، شهرت و معروفیت خود را مدیون آثار و شخصیت شامخ اوست.ساختمان بناى فعلى آرامگاه به دوران جدید تعلق دارد.

در سال ۱۳۰۵ هجرى شمسى، هیئتى براى کاوش مقبرهٔ فردوسى به توس اعزام شدند.

بنا بر شواهد بسیارى، آرامگاه وى را در باغى که شاعر در میان اشعار خود از آن یاد کرده است و منتسب به خودِ اوست، یافتند.

از سال ۱۳۰۷، کار احداث ساختمان آرامگاه آغاز شد و در مهرماه ۱۳۱۳ که مصادف با ایام برگزارى جشن هزارهٔ‌ فردوسى بود، پایان یافت.

لیکن در سال ۱۳۴۳ در ساختمان بناى آرامگاه تغییراتى داده شد که بناى امروزى حاصل به‌‌جا ماندهٔ‌ بناى قبلى و تغییرات بعدى مى‌باشد.بر دیوارهاى داخل آرامگاه فردوسى حجارهاى‌هایى که هر یک روایتى از شاهنامه است، به چشم مى‌‌خورند.

یکى از زیباترین این حجارى‌ها، قیام کاوهٔ آهنگر است که اشعار فردوسى را به تصویر کشیده است.

شرح نقوش برجستهٔ ‌روى سنگ‌‌ها به خط نستعلیق بر لوحه‌هاى کوچک برنجین زیر هر صفحه، بر زیبایى درون ساختمان آرامگاه افزوده است.

تصویرهایى که بر این سنگ‌ها نقش بسته‌اند عبارت‌اند از:سنگ اول: رفتن رستم به نزد شاه مازندران، به کمند گرفتن رستم رخش را، جنگ رستم با اژدها و کشته شدن اژدها، به کمند افتادن زن جادوگر به دست رستم، ‌ جنگ رستم با دیو سفید.سنگ دوم: رفتن رستم به نزد کیکاووس، جنگ رستم با پیلتن مازندران، چاره‌جویى رستم از سیمرغ براى شکست از اسفندیار، آوردن تیر دوشاخ از جنگل توسط رستم، جنگ رستم با اسفندیار و پیروزى رستم.دیگر نقش‌ها در جبههٔ جنوبى آرامگاه عبارت‌اند از : پیکار رستم و اشکبوس، جنگ ایرانیان و تورانیان، نبرد رستم و سهراب.و در جبههٔ شمالى :‌ داریوش هخامنشى بر تخت سلطنت، دو نفر از اسپهبدان در دربار شاه ساسانى، پناه آوردن پادشاه هند به دربار ساسانی.اضلاع محیط پیرامون آرامگاه فردوسى تقریباً ۳۰×۳۰ متر است و بنا از چهار سمت داراى پله مى‌باشد.

راهرویى به عرض ۵ متر آرامگاه را دور مى‌زند.

دیوارى به ارتفاع یک متر به دور آرامگاه کشیده شده است که از چهار جهت، ورودى دارد.

پس از عبور از مدخل‌هاى یادشده، راهروى دیگرى به عرض دو متر است که کف آن با سنگ‌هاى شش‌گوش فرش شده است.

طول هر یک از اضلاع دیوارى که گرداگرد آرامگاه کشیده شده ۲۰ متر است.

در راهروى دوم دیوار، بناى اصلى آرامگاه قرار گرفته است.هر یک از اضلاع پایهٔ بناى اصلى آرامگاه تقریباً ۱۶ متر طول دارد و بدنهٔ آن با سنگ مرمر حاوى ۴۷ بیت از اشعار شاهنامه به خط نستعلیق، چشم هر بیننده‌اى را خیره مى‌سازد.

بر بالاى لوح جبههٔ جنوبى، نماد و سمبل «فره‌وهر اهورامزدا» به تقلید پاره‌اى از بناهاى هخامنشى به شکل نقش برجسته جاى گرفته است.در طراحى آرامگاه فردوسى مانند بسیارى از بناهاى اوایل عصر پهلوى، بیش‌تر از عناصر معمارى دورهٔ‌ هخامنشى سود جسته شده و سازندگان آرامگاه، به نوعى، آن عناصر را با اجزاءِ معمارى معاصر تلفیق کرده‌اند.آرامگاه حکیم توس تجلى غرور افتخارآفرین ایرانى است و در طلوع هر سپیده‌دم، پذیراى مشتاقان بسیارى است که به رنج‌هاى صبورانهٔ شاعر پارسى‌گوى خود، چون سرزمین صبور خراسان، اداى احترام مى‌کنند.

در جوار فردوسى کبیر، شاعر نام‌آور معاصر مهدى اخوان‌ثالث نیز دفن شده است که ارادت خاصى به حکیم ابوالقاسم فردوسى داشت.