دانلود مقاله تعریف جرایم سایبری

جرایم سایبری، نوعی از جرایم اینترنتی می‌باشند که شامل جرم‌هایی هستند که در محیط سایبر بوجود می‌آیند، که در این مقاله ما به تعریف محیط سایبر که یک محیط مجازی می‌باشدوبه ویژگی محیط سایبر، بطوریکه کاربران می‌توانند به هرگونه خدمات اطلاعاتی الکترونیکی در سراسر دنیا دستیابی پیدا کنندوچگونگی ایجادجرایم که در فضای سایبر کپی عین اصل می‌باشدوانواع مجرمین محیط سایبرشامل هکرها، کرکرها، فریک‌های تلفن وانواع جرم‌های ممکن بانام سایبرکرایم ودرموردجرم آینده با نام تروریسم سایبر که مانند تروریست‌های معمولی دارای انگیزه‌های سیاسی برای ارتکاب جرایم هستندو همچنین بحران سازهای سایبر شامل ویروسها، عنکبوتهای موتورهای جستجووپالسهای الکترومغناطیسی، کرمهاوبمب‌های منطقی ودرمورد پلیس سایبر که مطابق با خاص بودن جرم‌های سایبر، نیاز به آموزش‌های خاص دارندو در آخر در مورد روشهای امنیت شبکه وداده‌ها می‌پردازیم.

تاریخچهٔ جرایم سایبر دراواسط دههٔ ۹۰با گسترش شبکه‌های بین‌المللی وارتباطات ماهواره‌ای، نسل سوم جرایم کامپیوتری، تحت عنوان جرایم سایبری(مجازی)یا جرایم در محیط سایبر شکل گرفته‌است .به این ترتیب جرایم اینترنتی را می‌توان مکمل جرایم کامپیوتری دانست، بخصوص اینکه جرایم نسل سوم کامپیوتری که به جرایم در محیط مجازی معروف است، غالباً از طریق این شبکه جهانی به وقوع می‌پیوندد.

ویژگی‌های فضای سایبری کاربران می‌توانند به هرگونه خدمات اطلاعاتی الکترونیکی دستیابی پیدا کنند، بدون درنظرگرفتن اینکه این اطلاعات و خدمات در کدام نقطهٔ دنیا واقع شده‌است.

محیط سایبر زمینهٔ فعالیتهای اقتصادی مهم وابزار ضروری برای انجام کلیهٔ معاملات تجاری ودر سطح بین‌المللی بدون دخالت مستقیم بشر فراهم آورده‌است.

محدودهٔ فعالیت کاربر به مرزهای فیزیکی یک خانه یا یک محل کار وحتی مرزهای یک کشور محدود نبوده ودر یک سطح کم هزینه هرکاربر می‌تواند درهرزمانی ودرهر مکانی با مردم در هر نقطه‌ای از جهان ملاقات کند واطلاعات مبادله کند، بدون اینکه از محل واقعی و هویت فرد خبر داشته باشد.

از بعد اقتصادی سایبر سپیس را می‌توان یک بازار واحد جهانی دانست که از ثمره‌های موفق جامعه مبتنی بر تکنولوژی مدرن اطلاعاتی می‌باشد که با روند توسعه آن روابط اجتماعی سنتی و فرهنگی حاکم بر روابط افراد را در سطح ملی دچار تحول نماید.

تعریف محیط سایبر از لحاظ لغوی در فرهنگ‌های مختلف سایبر به معنی مجازی وغیرملموس می‌باشد، محیطی است مجازی وغیرملموس موجوددرفضای شبکه‌های بین‌المللی(این شبکه هااز طریق شاهراه‌های اطلاعاتی مثل اینترنت بهم وصل هستند)که دراین محیط تمام اطلاعات راجع به روابط افراد، فرهنگها، ملتها، کشورهاوبه طور کلی هرآنچه در کرهٔ خاکی بصورت فیزیکی ملموس وجود دارد(به صورت نوشته، تصویر، صوت، اسناد)دریک فضای مجازی به شکل دیجیتالی وجودداشته وقابل استفاده ودسترس کاربران می‌باشندوبه طریق کامپیوتر، اجزا آن وشبکه‌های بین‌المللی بهم مرتبط می‌باشند.

تعریف حریم خصوصی: به زبان ساده می توان گفت (حریم خصوصی) از آن دست مفاهیمی است که همه آنرا می فهمند و درک می کنند لکن نمی توانند تعریفی جامع و کامل از آن ارائه نمایند لذا در بسیاری موارد ما شاهد نوعی تعارض و یا حتی چالش در زمینه مسائل مربوط به حریم خصوصی هستیم به طور مثال زمانی سخن از نصب دوربینهای مدار بسته در کافی نتها به میان آمده بود که مخالفین این طرح آنرا معارض با حریم خصوصی افراد می دانستند و برخی دیگر همچون نگارنده این مطلب آنرا غیرمرتبط با حریم خصوصی افراد تلقی می کردند.چنین اختلافاتی بعضا ناشی از آن است که تعریف ترمینولژیکی از (حریم خصوصی) ارائه نشده است لکن در مجموع می توان بیان نمود: حریم خصوصی یعنی (فرد آزادانه حق داشته باشد در خلوت خود اطلاعات مربوط به امور زندگی اش را پنهان نموده و بر آن کنترل داشته و مانع دسترسی دیگران به این اطلاعات گردد و تصمیم بگیرد که چه وقت و تا چه حد این اطلاعات را به دیگران منتقل نماید ).در تعالیم دینی نیز به بشر آموزش داده می شود که برای زندگی خود حریمی خصوصی قائل شود و از افشاء اطلاعات زندگی اش خود داری نماید آنجا که امام معصوم می فرماید چند چیز خود را از دیگران پنهان نما: اینکه چقدر مال داری؟اینکه کجا می روی؟

و اینکه مشرب فکری و مذهب تو چیست؟

نقض حریم خصوصی در فضای مجازی: تا اینجا دانستیم که انسان به حکم طبیعت و سرشت باید دارای حریم خصوصی برای خود باشد و از آن محافظت نماید در مقابل افراد بایستی نسبت به صیانت و رعایت حریم خصوصی سایرین اقدام نمایند.نقض حریم خصوصی در فضای مجازی یکی از مهمترین مسائل روز جامعه ماست که از دو منظر قابل بررسی است یکی از جانب قربانیان نقض حریم خصوصی در فضای مجازی و دیگری از سوی ناقضین حریم خصوصی در فضای مجازی.نگارنده همواره بر این مطلب تأکید دارد که بزه دیدگان در فضای مجازی نقش مهمی را در بروز جرایم ناقض حریم خصوصی ایفا می کنند و در عین حال می توانند در اقدامات پیشگیرانه علیه جرایم سایبری یا همان cyber prevention نقش آفرین باشند.

حریم خصوصی یعنی (فرد آزادانه حق داشته باشد در خلوت خود اطلاعات مربوط به امور زندگی اش را پنهان نموده و بر آن کنترل داشته و مانع دسترسی دیگران به این اطلاعات گردد و تصمیم بگیرد که چه وقت و تا چه حد این اطلاعات را به دیگران منتقل نماید ).در تعالیم دینی نیز به بشر آموزش داده می شود که برای زندگی خود حریمی خصوصی قائل شود و از افشاء اطلاعات زندگی اش خود داری نماید آنجا که امام معصوم می فرماید چند چیز خود را از دیگران پنهان نما: اینکه چقدر مال داری؟اینکه کجا می روی؟

بسیاری از بزه دیدگان جرایم سایبری و کسانی که حریم خصوصی آنان در فضای مجازی نقض می شود،استعدادی قابل توجه برای قربانی شدن (immolate) بروز می دهند و براحتی طعمه بزهکاران سایبری میشوند برخی کلاهبرداریهای اینترنتی ناشی از کسب اطلاعات به روشهای بسیار ساده و سوء استفاده از عکسها و اسرار شخصی نمونه هایی از این موضوع می باشد.

ضعف شخصیتی.فقدان اطلاعات کافی در رابطه با محیط مجازی و عدم دقت در محافظت از داده ها و ...

مواردی است که قربانی بزه سایبری را در قربانی شدنش مساعدت می کند.

در صدر عرایض بیان گردید که افراد بایستی نسبت به صیانت از حریم خصوصی خود همت نمایند،بسیاری افراد بدون رعایت مسائل امنیتی،خصوصی ترین اطلاعات خود را بر روی سیستم رایانه ای و یا حامهای داده نظیر فلش و کارتهای حافظه و تلفن همراه و سی دی و ...

ذخیره نماید و به نوعی دست بزهکار سایبری را در تعرض به حریم خصوصی باز می گذارند و اینچنین استعداد قربانی شدن در فضای مجازی را از خود نشان می دهند.

با الهام از این ضرب المثل که (مالت را حفظ کن، همسایه ات را دزد نکن) می توان گفت (در فضای مجازی از اطلاعات شخصی و حریم خصوصی خود محافظت نمائیم تا مجبور نباشیم به دنبال مجرم بگردیم) هرچند که این مطلب هیچگاه به معنای توجیه عملکرد بزهکار سایبری نیست یعنی اگر افراد در محافظت از اطلاعات شخصی و یا حریم خصوصی خود کوتاهی نمایند دلیل بر آن نیست که ما خود را مجاز به تعرض به حریم خصوصی افراد بدانیم.

اینترنت-سایبری مصادیق نقض حریم خصوصی در فضای مجازی: جنبه دیگر موضوع همانطور که معروض گردید مربوط به ناقضان حریم خصوصی در فضای مجازی است.این بزهکاران زمانی که وارد فضای مجازی یا همان اینترنت می شوند در خیالی خام آنرا (ملک طلق) خود دانسته و اجازه هرگونه فعالیت و ورود به حریم خصوصی دیگران را به خود می دهند.در زیر به برخی مصادیق نقض حریم خصوصی در فضای مجازی که در قانون جرایم رایانه ای جرم انگاری شده است می پردازیم: 1- ‎‎‎دسترسی غیرمجاز به داده های رایانه ای یا مخابراتی نظیر هک ایمیل یا اکانت افراد 2- شنود غیرمجاز محتوای در حال انتقال در سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی نظیر استفاده از کی لاگرها و نرم افزارهای شنود چتهای اینترنتی و ..

3- دسترسی غیرمجازبه داده های سری در حال انتقال در سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده یا تحصیل و شنود آن 4- در دسترس قرار دادن داده‎های سری در حال انتقال در سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده برای اشخاص فاقد صلاحیت 5- نقض تدابیر امنیتی سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی به قصد دسترسی به داده های سری در حال انتقال در سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده 6- حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش نمودن داده های دیگری از سیستم های رایانه ای یا مخابراتی یا حاملهای داده بطور غیرمجاز 7- از کار انداختن یا مختل نمودن سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی بطور غیرمجاز نظیر غیرفعال سازی دیتابیس تارنماها و ممانعت از دسترسی افراد به سایتهای شخصی افراد بایستی نسبت به صیانت از حریم خصوصی خود همت نمایند،بسیاری افراد بدون رعایت مسائل امنیتی،خصوصی ترین اطلاعات خود را بر روی سیستم رایانه ای و یا حامهای داده نظیر فلش و کارتهای حافظه و تلفن همراه و سی دی و ...

ذخیره نماید و به نوعی دست بزهکار سایبری را در تعرض به حریم خصوصی باز می گذارند و اینچنین استعداد قربانی شدن در فضای مجازی را از خود نشان می دهند بسیاری از بزه دیدگان جرایم سایبری و کسانی که حریم خصوصی آنان در فضای مجازی نقض می شود،استعدادی قابل توجه برای قربانی شدن (immolate) بروز می دهند و براحتی طعمه بزهکاران سایبری میشوند برخی کلاهبرداریهای اینترنتی ناشی از کسب اطلاعات به روشهای بسیار ساده و سوء استفاده از عکسها و اسرار شخصی نمونه هایی از این موضوع می باشد.

ذخیره نماید و به نوعی دست بزهکار سایبری را در تعرض به حریم خصوصی باز می گذارند و اینچنین استعداد قربانی شدن در فضای مجازی را از خود نشان می دهند 8- ممانعت از دسترسی اشخاص مجاز به داده های یا سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی بطور غیرمجاز 9- ربودن داده های متعلق به دیگری بطور غیرمجاز 10- هتک حیثیت از طریق انتشار صوت و فیلم تحریف شده دیگری بوسیله سیستمهای رایانه ای یا مخابراتی 11- نشر اکاذیب از طریق سیستم های رایانه ای یا مخابراتی به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی 12- فروش یا انتشار یا در دسترس قرار دادن گذرواژه یا هر داده‎ای که امکان دسترسی غیرمجاز به داده‎ها یا سیستم‎های رایانه‎ای یا مخابراتی متعلق به دیگری را فراهم می‎کند.

13- آموزش نحوه ارتکاب جرایم دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای و تخریب و اخلال در داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی.

ناقضین حریم خصوصی در فضای مجازی به دلایلی نظیر افسردگی.عصبانیت.حسادت.انتقامجوئی.حس تنفر.تفریح و سرگرمی.خودکم بینی و حقارت.حس رقابت و عدم توجه به اصول اخلاقی و ارزشهای جامعه،خود را مجاز به ورود به حریم خصوصی قربانیان دانسته و خسارات جبران ناپذیری را به حیثیت و مال و حتی جان افراد وارد می سازند.

راهکارهای مقابله با نقض حریم خصوصی کاربران اینترنت هر فردی دوست دارد محیط و فضایی داشته باشد که دیگران بدون اجازه‌اش قادر نباشند به آن ورود پیدا کنند اما این خواست مشروع و قانونی به کرات از سوی افراد حقیقی و حقوقی مورد حمله قرار می‌گیرد.

در سال‌های اخیر نیز با گسترش چشمگیر استفاده از شبکه‌های اینترنتی و افزایش کاربران فضای مجازی این حمله‌ها بیشتر و جدی‌تر شده است، مشکلی که با سد قانون می‌توان از آسیب‌ها و مشکلاتی که ایجاد می‌کند کاست.

یک تعریف ساده باید در ابتدا و برای آشنایی بیشتر با موضوع «حریم خصوصی» آن را تعریف کنیم.

به یک تعریف ساده حریم خصوصی یعنی هر فرد این حق را داشته باشد که بدون ترس و در خلوتی که دوست دارد اطلاعات مربوط به زندگی خود را مخفی کند.

در این بین فرد تصمیم می‌گیرد که چه زمانی و تا چه اندازه‌ای این اطلاعات را با دیگرن تقسیم کند.

باید بدانید که در تعالیم دینی نیز بر رعایت حریم خصوصی تاکید و از مردم خواسته شده است که از افشای اطلاعات زندگی خود خودداری کنند.

با این حال در دنیای مدرن افراد وارد فضایی می‌شوند که اطلاعاتشان از هیچ دستبرد یا تعددی در امان نیست که این وضع نقض حریم خصوصی در فضای مجازی را به یکی از مهمترین مسائل جوامع تبدیل می‌کند.

این موضوع از دو منظر قربانیان نقض و ناقضین حریم خصوصی قابل طرح و بررسی است.

نقش قربانی را بازی نکنید در منظر اول قربانیان نقض قرار دارند.

در این باره باید به این اصل توجه شود که در فضای مجازی تا نگارنده یا همان کاربر وجود نداشته باشد جرم تقض یا تعدی به حریم خصوصی نیز رخ نمی‌دهد.

به عبارتی نگارنده می‌تواند با رعایت یکسری از موارد پیشگیرانه قربانی نباشد.

باید این را بدانید که بسیاری از بزه‌دیدگان جرایم سایبری استعدادی زیادی برای قربانی بودن دارند یعنی این افراد به راحتی طعمه بزهکاران سایبری می‌شوند.

با نگاهی به صفحه حوادث و سایت پلیس فتا (فضای تبادل اطلاعات) می‌توان دریافت که بسیاری از مالباختگان و افرادی که در فضای مجازی مورد سوء‌استفاده قرار گرفته‌اند به آسانی اطلاعات خود را در اختیار بزهکار قرار داده‌اند.

کارشناسان ضعف شخصیتی، فقدان اطلاعات کافی درباره محیط مجازی و بی‌دقتی در محافظت از داده‌ها را از مهمترین دلایل قربانی شدن افراد در فضای مجازی می‌دانند.

در یک کلام ساده مردم باید بدانند همان طور که با نصب قفل‌های محکم و رعایت نکات ایمنی خانه یا خودروی خود را در برابر سرقت ایمن می‌کنند، باید در حوزه اطلاعات در فضای مجازی نیز جانب مسایل امنیتی را نگه دارند.

نگهداری اطلاعات خصوصی در فلش و کارت‌های حافظه، تلفن همراه و سی.دی و مواردی از این دست، پای مجرمان سایبری را به زندگی شما باز می‌کند.

موارد نقض حریم خصوصی در ادامه باید به مواردی اشاره کنیم که مشمول حریم خصوصی در فضای مجازی شده و ممکن است مورد تهدید یا تعدی قرار گیرد.

کم نیستند افرادی که بعد از ورود به فضای مجازی هر گونه فعالیت را حق خود می‌دانند و دست به اعمالی مانند ‎‎‎دسترسی غیرمجاز به داده‌های رایانه‌ای یا مخابراتی نظیر هک ایمیل یا اکانت افراد؛ شنود غیرمجاز محتوای در حال انتقال در سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی نظیر استفاده از کی‌لاگرها و نرم‌افزارهای شنود چت‌های اینترنتی؛ دسترسی غیرمجاز به داده‌های سری در حال انتقال در سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده یا تحصیل و شنود آن می‌زنند.

همچنین باید بدانید که برابر قانون کشور ما انجام فعالیت‌هایی مانند در دسترس قرار دادن داده‎های سری در حال انتقال؛ نقض تدابیر امنیتی سیستم‌های رایانه‌ای به قصد دسترسی به داده‌ها؛ حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش کردن داده‌های دیگری؛ از کار انداختن یا مختل کردن سیستم‌های رایانه‌ای؛ هتک حیثیت از طریق انتشار صوت و فیلم تحریف‌شده دیگری به‌وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی؛ نشر اکاذیب از طریق سیستم‌های رایانه‌ای؛ فروش یا انتشار یا در دسترس قرار دادن گذرواژه یا هر داده‎ای که امکان دسترسی غیرمجاز به داده‎ها یا سیستم‎های رایانه‎ای را فراهم می‎کند و آموزش نحوه ارتکاب جرایم دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای و تخریب و اخلال در داده‌ها یا سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی در فضای مجازی جرم است و قانون برای مرتکبان آن مجازات‌هایی را پیش‌بینی کرده است.

قانون چه می‌گوید؟

حال اگر در فضای مجازی به هر دلیل شخصی حقیقی یا حقوقی وارد حریم شما شد باید بدانید که حمایت های قانونی از شما وجود دارد و در اصولی نظیر 19، 20، 22، 40 و 42 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هرگونه تعرض به آبرو و جان و مال و حقوق و مسکن و پیشه و عقائد و اطلاعات خصوصی افراد ممنوع اعلام شده است.

طبق اصل ۲۲ قانون اساسی «حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از هرگونه تعرض مصون بوده» و حکومت و مردم باید به این محدوده احترام گذاشته و متعرض کسی نشوند، بنابر اصل ۲۳ قانون اساسی «تفتیش عقیده ممنوع بوده و هیچ کس را نمی‌توان به صرف داشتن عقیده‌ای مورد تعرض قرار داد».

همچنین در قانون جرائم رایانه‌ای و مصادیق محتوای مجرمانه در فضای مجازی حریم خصوصی مورد تاکید و مجازات‌های متفاوتی برای اخلال آن در نظر گرفته شده است.

در ماده 1 فصل اول این قانون با عنوان «جرائم علیه محرمانگی داده‌ها و سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی» آمده است که «هر کس به طور غیرمجاز به داده‎ها یا سیستم‎های رایانه‎ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است دسترسی یابد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد».

برابر ماده 3 قانون جرائم رایانه‌ای نیز شنود اطلاعات حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از بیست تا شصت میلیون ریال یا هر دو مجازات؛ انتشار اطلاعات به صورت غیر مجاز به حبس از دو تا ده سال؛ فروش یا افشای اطلاعات به سازمان یا شرکت یا گروهی دیگر به حبس از پنج تا پانزده سال را برای خاطی به همراه دارد.

باید بدانید اگر کسی به طور غیرمجاز داده‌های شما را از سیستم یارانه‌تان حذف، تخریب یا غیرقابل پردازش کرده است به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم می‌شود.

همچنین اعمالی مانند وارد کردن، انتقال دادن، پخش، حذف کردن، متوقف کردن، دستکاری یا تخریب داده‎های سیستم‎های رایانه‎ای حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات را به همراه دارد.

برابر ماده 10 این قانون نیز مخفی کردن داده‌ها، تغییر گذرواژه که مانع دسترسی اشخاص به داده‎های سیستم‎های رایانه‎ای خودشان می‌شود از نود و یک روز تا یک سال حبس یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات را به همراه دارد.

لازم است بدانید که برداشتن داده‌های دیگری بدون اجازه نیز با مجازات پاسخ داده شده است.

برابر ماده 12 قانون جرائم رایانه‌ای و مصادیق محتوای مجرمانه در فضای مجازی این افراد به جزای نقدی از یک تا بیست میلیون ریال و در غیر این صورت به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهند شد.البته در این میان قانون درباره هتک حرمت سختگیرانه‌تر برخورد کرده است و هرکس به وسیله سیستم‎های رایانه‎ای،‌ فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف و آن را منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

اگر این تغییر به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم می‌شود.

انتشار تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری و انجام این اعمال به قصد تشویش اذهان عمومی نیز با مجازاتی مشابه پاسخ داده می‌شود.

اگر حریم شما نقض شد یادتان باشد اگر به هر طریقی در فضای مجازی به حریم خصوصی شما تعدی شد راهکار بسیار ساده است؛ در قدم اول شما می‌توانید به پلیس فتا مراجعه کنید.

این پلیس به طور تخصصی به بررسی جرایم اینترنتی می‌پردازد.

دادسرای مبارزه با جرایم رایانه‌ای نیز محل مناسبی برای طرح شکایت و احقاق حقتان است.

یادتان باشد نفوذ به اطلاعات شخصی و تهدید به افشا و انتشار آن، انتشار آگهی‌های کلاهبرداری اینترنتی، خرید و فروش‌ کالاهای غیرمجاز اینترنتی، فعالیت اقتصادی مجرمانه نظیر شرکت‌های هرمی، تهیه و توزیع اینترنتی مواد مخدر و روان‌گردان‌ها، انجام جاسوسی اینترنتی روی فرد خاص، ایجاد اخلال در سیستم‌های رایانه‌ای شخص حقیقی یا حقوقی، کلاهبرداری و اغفال از طریق جادوگری، رمالی، کف‌بینی و...

اگر در بستر فضای مجازی شکل بگیرد همچنین تبلیغ و فروش محصولات جنسی نامشروع و غیرمجاز، مواردی است که کاربران محترم به محض مواجه شدن با آنها باید به دادسرای مبارزه با جرایم رایانه‌ای مراجعه کنید.

دفاع از حریم خصوصی در محیط سایبر حیثیت و آبرو روشن‌ترین نقطه شخصیت هر فرد در جامعه است که اگر برای زندگی فردی، جان باید در سلامت باشد، برای زندگی جمعی، حیثیت باید در حصار صیانت قرار گیرد.

حیثیت‌، مقوله‌ای … حیثیت و آبرو روشن‌ترین نقطه شخصیت هر فرد در جامعه است که اگر برای زندگی فردی، جان باید در سلامت باشد، برای زندگی جمعی، حیثیت باید در حصار صیانت قرار گیرد.

حیثیت‌، مقوله‌ای است که هم در احکام دینی و هم در موازین قانونی چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی مورد توجه و تاکید مکرر قرار گرفته شده است.

طبق اصل بیست و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند.

در کشور ما نیز همسو با تحولات جهانی با توسعه فناوری‌های مربوط به ضبط و انتشار تصویر و صوت و همچنین گسترش اینترنت هر روزه شاهد سوء استفاده از این وسایل علیه حیثیت و آبرو و حریم خصوصی افراد هستیم که اگر تدبیر قانونی در این زمینه ظهور نکند دیری نخواهد پایید حریم خصوصی تبدیل به صحنه سوء استفاده عمومی شده و روی سیاه فناوری اطلاعات، هویدا شده و باعث انتقاد همگانی به پیشرفت‌های بشری از یکسو و بی اعتمادی عمومی به دولت و قانونگذار در حفظ حریم خصوصی افراد از سوی دیگر خواهد شد.

مقررات فعلی در بررسی حمایت قانونی از حیثیت افراد می‌توان به قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز می‌نمایند مصوب ۱۳۷۲ و ماده (۶۴۰) قانون مجازات اسلامی اشاره کرد.

طبق قانون مصوب ۷۲ عوامل اصلی تولید، تکثیر و توزیع عمده آثار سمعی و بصری مستهجن در مرتبه اول به یک تا سه سال حبس و ضبط تجهیزات مربوطه و یکصد میلیون ریال جریمه نقدی و در صورت تکرار به ۲ تا ۵ سال حبس و ضبط تجهیزات مربوطه و دویست میلیون ریال محکوم خواهند شد و در هر حال چنان چه از مصادیق افساد فی‌الارض شناخته شود به مجازات آن محکوم می گردند (تبصره «۲» تعداد نوار بیش از «ده نسخه» به‌عنوان «عمده» تلقی می‌گردد).

براساس ماده (۶۴۰) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ هر کس نوشته یا طرح‌، گراور‌، نقاشی، تصاویر‌، مطبوعات‌، اعلانات‌، علائم‌، فیلم‌، نوار سینما و به‌طور کلی هر چیز که عفت و اخلاق عمومی را جریحه‌دار نماید برای تجارت توزیع به نمایش و معرض انظار عمومی گذارد یا بسازد یا برای تجارت و توزیع نگاه دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون ریال و تا ۷۴ ضربه شلاق یا به یک یا دو مجازات مذکور محکوم خواهد شد.

حمایت کیفری ناقص از حیثیت افراد الف) هدف دو مقرره فوق حمایت کیفری از عفت و اخلاق عمومی است و نه حمایت از حریم خصوصی افراد.

ب) طبق دو مقرره فوق زمانی می‌توان رفتارهای سرزنش‌آمیز علیه فیلم، تصویر یا هر چیز قابل نمایش متعلق به دیگری را کیفر داد که مبتذل و مستهجن بوده یا به طور کلی عفت و اخلاق عمومی را جریحه‌دار کند.

با این وصف بسیاری از موارد مثل انتشار یا عرضه یا نمایش فیلم عروسی یا مراسم یا جشن‌های خانوادگی و شخصی که عفت عمومی را جریحه‌دار نمی‌کند، عنوان مجرمانه ندارد.

ج) مقررات فوق صرفاً دربردارنده وسائل دیداری یا نمایشی است و شامل محتویات سایت‌های اینترنتی و اصوات یا نوشته‌های متضمن نقض عفت و اخلاق عمومی نمی‌شود.

د) این دو قانون در بستری به تصویب رسیده‌اند که اساساً نقض حریم خصوصی از طریق انتشار یا تصاویر خانوادگی و خصوصی به شکلی که امروزه شایع شده، مطرح نبوده است.

بنابراین نقض حریم خصوصی افراد موضوعی جداگانه از نقض عفت و حریم عمومی است و با مشاهده خلاهای فراوان موجود، قانونگذاری جدید واضح و مبرهن است.

بایسته‌های قانونگذاری در حمایت کیفری از حیثیت افراد با توجه به تفکیک محتویات شخصی و خانوادگی افراد از جرائم مرتبط با محتوا بدون اشاره به هرزه‌نگاری یا تولید و انتشار محتویات رایانه‌ای مستهجن که مجالی دیگر می‌طلبد به رفتارهای قابل سرزنشی که موجب هتک حیثیت افراد در فضای سایبر می‌شوند و لایحه جرائم رایانه‌ای در اقدامی کارشناسی شده اعمال ضمانت اجراهای کیفری نسبت به این رفتارها را وجهه همت خود قرار داده است؛ اشاره می‌کنیم این رفتارها ممکن است به سه شکل نمود یابد: الف) هرزه‌نگاری و تحریف‌نگاری شخصیت هرزه‌نگاری و تحریف‌نگاری شخصیت یا هویت عبارت است از هر اقدامی که شامل تحریف یا تغییر فیلم، تصویر و صوت دیگری گردد به نحوی که به‌صورت مبتذل یا مستهجن درآید یا موجب لطمه به حرمت و شخصیت شخص شود.

امکانات موجود در رایانه و اینترنت قابلیت آن را دارد که مرتکبین تصاویر یا اصوات اشخاص را تحریف نمایند.

لایحه جرائم رایانه‌ای در ماده (۱۵) سعی در جرم‌انگاری آن نموده است.

ب) انتشار یا در دسترس قرار دادن صوت یا فیلم یا تصویر خصوصی و خانوادگی انتشار یا در دسترس قرار دادن صوت یا فیلم یا تصویر دیگری در سال‌های اخیر به قدری شایع و خبرساز شده و عواقب وخیم آن به‌گونه‌ای ملموس بوده است که سکوت مقنن در پیش‌بینی حمایت‌های کیفری و شبه کیفری لازم در ارتباط با این رفتارهای نکوهش‌پذیر را نابخشودنی می‌نماید.

ماده (۱۶) لایحه جرائم رایانه‌ای این رفتار قابل سرزنش را جرم‌انگاری نموده است.

ج) نشر اکاذیب نشر اکاذیب یک جرم عمومی است که در ماده (۶۹۸) قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده است اما از آن‌جا که اینترنت، فضای مناسبی برای انتشار اکاذیب فراهم ساخته است و با توجه با محدودیت‌ها و خلاهای مقررات سنتی جرم‌انگاری نشر اکاذیب در فضای سایبر به‌ویژه از منظر حیثیت افراد قابل توجیه است.

این جرم موضوع ماده (۱۷) لایحه جرائم رایانه‌ای است.

نتیجه لایحه جرائم رایانه‌ای با هدف ضابطه‌مند کردن محیط سایبر و فضای تبادل اطلاعات با دستاویز کیفر و در راستای جبران خلاهای قوانین فعلی در ارتباط با حریم خصوصی افراد سه عنوان مجرمانه پیش‌بینی نموده است که از زوایای مختلف درصدد حمایت بی‌چون و چرا از حریم خصوصی افراد و به‌ویژه حیثیت و آبروی آنان است.

شیوع هتک حیثیت افراد در فضای سایبر ضرورت تصویب هر چه سریع‌تر لایحه جرائم رایانه‌ای را ایجاب می‌کند اما باید خاطر‌نشان کرد که میزان شیوع این جرائم و عواقب خطرناک آن چیزی فراتر از تصویب سریع لایحه مزبور را می‌طلبد و آن تشدید مجازات‌های این قبیل جرائم از یکسو و پیش‌بینی جبران خسارت معنوی از سوی دیگر است و در کنار این دو تصویب سریع‌تر طرح حمایت از حریم خصوصی نیز بهترین مکمل برای حمایت همه‌جانبه از حریم خصوصی افراد است.

منابع برومندباستانی«جرائم کامپیوتری واینترنتی» انتشارات بهنامی، تهران،۱۳۸۳ دکترابراهیم حسن بیگی"حقوق وامنیت در فضای سایبر"موسسه فرهنگی مطالعات وتحقیقات بین‌المللی ابرار، تهران،۱۳۸۴ http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=239365 http://hemayat.net/TextVersionDetail/1329