دانلود تحقیق ادله الکترونیکی

چکیده مبحث ادله الکترونیکی، یکی از اصلی ترین مباحث کاربردی حقوق جدید کامپیوتر در تمامی حوزه های مسائل مدنی و تجاری، مثل تجارت الکترونیکی و نیز مسائل حوزه جزائی، مشابه جرایم رایانه ای می باشد.

با توجه به کمبود منابع به زبان فارسی، کتاب ادله الکترونیکی که بر اساس دبیرخانه شورای اطلاع رسانی و توسط کمیته مبارزه با جرایم رایانه ای شورای عالی توسعه قضائی، در این خصوص ترجمه شده است، یکی از منابع متنوع می باشد، که متن فایل کامل این کتاب، اخیرا آماده شده و به شکل ذیل تقدیم می گردد.

یاد آوری می نماید، تمامی حقوق مربوط به این کتاب متعلق به ناشر به شرح ذیل می باشد.مجموعه قوانین و مقررات حقوقی با هدف تعریف و تنظیم روابط متقابل انسان ها شکل گرفته است و حوزه های متنوعی را پوشش می دهد.

گسترش و یا ایجاد حوزه های نوینی از روابط، با خود مجموعه ای از مقررات را در پی دارد.

تعامل شتابان در محیط رایانه ای پدیده عصر کنونی است.

محیطی که فراخور ابراز جدیدش قواعد تعامل نوینی را می طلبد.

بکار گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور با خود نیاز به مجموعه قوانین این حوزه را دنبال داشته است.

اگاهی از تجارب حقوقی و سایر کشورها می تواند سازمان ها و متخصصان این حوزه را یاری دهد.این کتاب به منظور آشنائی حقوق دانان، قضات و متخصصین حوزه فنآوری اطلاعات و ارتباطات به درخواست و حمایت بیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی وبا همت کمیته مبارزه با جرایم رایانه ای شورای عالی توسعه قضائی قوه قضائیه در حوزه ادله الکترونیکی تهیه، ترجمه و منتشر شده است.

امید است مورد توجه علاقه مندان قرار گیرد.

مقدمه امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به یکی از مباحث اصلی و روز آمد جامعه ما تبدیل شده است با سایه افکندن این فناوری بر تمامی شوون زندگی انسان، مسائل و چالش های مختلف حقوقی نیز بوجود آمده است و افراد جامعه از علمای حقوق و کارشناسان خود می خواهند در این باره چاره اندیشی کنند.

حال چنانچه آن کشور خود پیشگام تولید و توسعه فناوری اطلاعات باشد، بالطبع خود نیز باید راهکارهای حقوقی راجع به آن را ارائه دهد و اگر وارد کننده آن فناوری باشد، نظیر کشورمان، مسلما در زمینه چاره جویی معظلات حقوقی بوجود آمده، باید به منابع کشورهای مبدع آن فناوری مراجعه و ملاحظه کند آنهایی که در این زمینه تجربه بیشتری دارند، چه راهکارهایی اتخاذ کرده اند.

یکی از مباحث مهم و حساس در نظام های حقوقی، بحث ادله و نحوه استناد و پذیرش آن جهت اثبات یا رد دعاوی خصوصی و جزائی می باشد.

به نحوی که به حق می توان گفت بدون وجود دلیل، هیچ دعوایی سرانجام ندارد.

حال با گسترش حوزه فناوری اطلاعات در تمامی شوون زندگی انسانها، آیا می توان گفت اسناد و مدارک ناشی از کارکردهای این فناوری، جهت اثبات دعاوی راجع به آن هیچ جایگاهی ندارد؟

مسلما خیر.

چراکه علاوه بر تاثیر پذیری کارکردهای فیزیکی و مادی از دنیای دیجیتال، امروزه بسیاری از امور فقط در این فضا امکان پذیر هستند و عملا می توان گفت هر آنچه اسناد و مدارک راجع به آنها لازم باشد، باید در آن فضا و فقط به صورت الکترونیکی جستجو کرد.

نمونه بارزی هم که در این زمینه می توان نام برد، در حقوق خصوصی بحث تجارت الکترونیک و در حقوق جزا، طیف وسیعی از جرایم رایانه ای است که وقوع آنها فقط در دنیای دیجیتال امکان پذیر است.

آنچه ملاحظه می کنید ترجمه کتاب ادله الکترونیک Electronic Evidence نوشته آلن گاتن Alan M.

Gahtan است که در سال ۱۹۹۹ توسط انتشارات کارس ول در کشور کانادا منتشر شده است.

این کتاب در زمینه کشف و استناد به ادله الکترونیکی – خصوصا ادله مبتنی بر سیستم های رایانه ای، راه کارهایی ارائه می دهد.

اطلاعات بسیار مهمی راجع به افراد و مشاغل، به صورت الکترونیکی ایجاد، ذخیره، پردازش و مبادله میشود.

که می توانند نقش موثری در فرایند دادخواهی یا تعقیب جزائی داشته باشند، اصولا نسخه های الکترونیکی می توانند اطلاعات ارزشمندی را ارئه دهند که در نسخه های کاغذی وجود ندارد.

از آنجا که شرکتها و اشخاص به طور گسترده ای به سیستم های رایانه ای خود وابسته شده اند، توجه وکلا و مجریان قانون، به ذخایر ارزشمند اطلاعاتی که در این سیستم ها نگهداری می شوند معطوف شده است.

این اشخاص به طور جدی جهت کشف و ارائه داده های الکترونیکی در تمامی دعاوی خود اهتمام می ورزند.

نکته جالب توجه دیگری که در این کتاب مطرح شده، راه کارهای خاص است که خوانندگان می توانند دعاوی احتمالی خود را اتخاذ کنند تا از خطرات و هزینه های ناشی از کشف و ارائه ادله الکترونیکی در امان بمانند.[1] فصل ۱ - مقدمه ای بر ادله الکترونیک ۱-۱-) اهمیت ادله الکترونیک “آنچه که یک مزیت برای خواهان (شاکی) محسوب میشود، این است که: پایگاه دادههای یک شرکت، طرحی اولیه و ایمنتر از یک محصول، که موضوع دادخواهی نیز مسئولیت تولید آن میباشد را داشته باشد؛ بتواند پیشنویس اولیه سند مهمی را اثبات کند که در رابطه با آن ادعای قصد ارتکاب کلاهبرداری مطرح بوده است؛ برگههای گسترده بکار رفته در یک کلاهبرداری در سرمایهگذاری را در اختیار داشته باشد؛ از استراتژیهای یک شرکت برای حذف رقبا در یک امر مرتبط با ضد انحصار (ضد تراست) آگاهی داشته باشد؛ اسناد و سوابق مربوط به اعمال تبعیضآمیز در استخدام، یادداشتهای دال بر قانونشکنی عامدانه در زمینهی امتیاز برخورداری از حق انحصاری و همچنین اسناد و سوابق مالی که بر هر مورد یا دعوایی مفید میباشند را در اختیار داشته باشد[2]”.

امروزه فناوری رایانه در زمینه نحوه مدیریت اطلاعات و روشهای اداره مشاغل، انقلاب بزرگی به وجود آورده است.

اطلاعات راجع به مشاغل مهم، به سرعت در حال ایجاد، ذخیرهسازی، و برقراری ارتباط به روش الکترونیکی میباشد.

امروزه، دیگر اطلاعات مختلفی که در دعاوی حقوقی یا پیگردهای جزایی نقش مهمی ایفا میکنند، در پروندههای کاغذی ثبت و بایگانی نمیشوند، بلکه در یک سیستم رایانهای یا به شکل قابل خواندن با کامپیوتر، ذخیره و بایگانی میشوند.

به همان نسبت که افراد و شرکتها، اتکای خود را بر سیستمهای رایانهای افزایش دادهاند، بازرسان و وکلاء نیز به ارزش ذخایر گرانبهای الکترونیکی پی بردهاند؛ ذخایری محفوظ در سیستمهای رایانهای که به طور گستردهای استناد به آنها برای کشف و به جریان انداختن انواع دعاوی آغاز شده است.[3] قابلیت کشف این فایلهای الکترونیکی تحت عنوان «کشف رسانههای الکترونیکی»[4] دنبال میشود.

در دعاوی اخیر، به ادله الکترونیک به عناوین مختلفی استناد شده است که از آن جمله میتوان به موارد ذیل اشاره کرد: اثبات اظهارات راجع به آزار و اذیت جنسی[5]؛ اثبات سرقت اسرار تجاری به وسیله یک کارمند[6] یا دیگر افراد [7] اثبات تعرض به حق نشر [8] یا تصدیق استفاده نابجا از نرمافزار دارای مجوز؛ [9] دستیابی به دادهها جهت تعیین داراییهای فرد؛ کشف مدارکی دال بر کلاهبرداری یا سایر فعالیتهای مجرمانه؛ اثبات اختتام غیرمجاز استخدامی کارمند؛ [10] به دست آوردن مدارکی در زمینهی داد و ستد بین کارکنان داخل سازمان یا شرکت؛[11] اثبات وجود ارتباط بین قربانی قتل عمد و متهم؛ ارائه دلایل و مدارکی در زمینه تهدید به مرگ که از طریق پست الکترونیکی فرستاده میشوند.

[12] الف) وکلای دادخواهان (شاکیان) برای یک وکیل در یک دادخواهی مدرن، نادیده انگاشتن دادههای الکترونیکی ناملموس، به منزله ریسک از دست دادن دعاویی که قابلیت پیروز شدن دارند، میباشد.

همچنین ممکن است این ریسک، موکلین را در برابر قضاوتهای پرهزینه و از طرفی اجتنابپذیر قرار دهد یا به علت قصور در ارائه یا تخریب فایلهای موجود مجازاتهایی تحمیل نماید.

دادخواهان مجرب میدانند که نتیجه یک دعوی، اغلب در طول فرآیند کشف مشخص میشود.

بنابراین، وکلای دادخواهان به طور روزافزونی برای بدست آوردن ادله الکترونیک تلاش میکنند.

این تلاش به چند دلیل صورت میگیرد که از آن جمله میتوان به دلایل ذیل اشاره کرد.[13] ۱.

درخواست کشف ادله الکترونیک را میتوان به عنوان یک ابزار مذاکره به کار گرفت.[14] فناوری اطلاعات مانند پست الکترونیکی، باعث به وجود آمدن حجم عظیمی از اطلاعات و نگهداری بیسابقه از آنها شده است.

در جریان یک دعوای حقوقی، این امر میتواند مشقت فراتر از انتظاری را بر متصرف تحمیل کند.[15] افزایش استفاده از سیستمهای پیامرسان پشتیبان بکارگیری سیستمهای چندرسانهای، به طور جدی هزینههای بازیابی و بازبینی چنین پیامهایی را افزایش داده است.

۱.

درخواست کشف ادله الکترونیک را میتوان به عنوان یک ابزار مذاکره به کار گرفت.

فناوری اطلاعات مانند پست الکترونیکی، باعث به وجود آمدن حجم عظیمی از اطلاعات و نگهداری بیسابقه از آنها شده است.

در جریان یک دعوای حقوقی، این امر میتواند مشقت فراتر از انتظاری را بر متصرف تحمیل کند.

افزایش استفاده از سیستمهای پیامرسان پشتیبان بکارگیری سیستمهای چندرسانهای، به طور جدی هزینههای بازیابی و بازبینی چنین پیامهایی را افزایش داده است.

۲.

دستیابی به دلایل و مدارک اتهامبرانگیزی که طرف مقابل از وجود آنها آگاهی نداشته ، یا از حذف یا ذخیرهسازی آنها اطلاعی نداشته است.

۳.

نسبت رو به رشد اطلاعات ذخیره شده در کامپیوتر درون سازمانی که هرگز از آنها پرینت گرفته نشده است.

به عنوان مثال، دفترچه راهنمای حفظ و نگهداری هواپیما و اسناد راجع به این نگهداری، در غالب موارد فقط به شکل الکترونیکی موجود میباشد.

۴.

ادله الکترونیک، امکان دستیابی به یادداشتهای غیررسمی که از طریق پست الکترونیک ارسال میشوند را فراهم میآورد.

آن هم یادداشتهایی که در غیر این صورت به شکل سند رسمی درنمیآمدند.

۵.

حتی در جائی که نسخه های چاپی کامپیوتری، از اسناد یا توافقات در دسترس میباشد، ممکن است پیشنویس اولیه این اسناد، تنها به شکل الکترونیکی موجود باشد.

۶.

این امکان وجود دارد که از مدارک و اسناد کاغذی تغییر یافته، تخریب یا پنهان شده نسخههای الکترونیکی به دست آید.

۷.

ممکن است نسخههای الکترونیکی اسناد و سوابق، دارای اطلاعات مضاعفی باشند یا شاید اطلاعات سیستم یا رمزهای پنهان، در کپی الکترونیکی موجود باشند و میتوان از آنها برای پی بردن به دستکاریهای انجام شده (مانند تغییر تاریخ یک سند) یا فراهم آوردن اطلاعات راجع به تولید و انتشار یک سند، استفاده کرد.

۸.

ادله الکترونیک این قابلیت را دارد که نسبت به اسناد کاغذی متقاعدکنندهتر باشد.

یک پیام شنیداری یا چندرسانهای که از یک سیستم الکترونیکی پیامرسان به دست میآید و موید اینگونه امکانات میباشد، بسیار خوب و قانع کننده است.

ب) ماموران تعقیب و بازرسان دولت سیستمهای کامپیوتری به طور اعم و مدارک الکترونیکی به طور اخص، توجه بازرسان دولتی را به خود جلب کردهاند.

بسیاری از نهادهای مجری قانون، برای خود متخصص ادله کامپیوتری استخدام کردهاند یا اینکه این تخصص را به پرسنل خود آموزش دادهاند.

شروط و مواد قانونی بسیاری، ماموران دولت را مجاز به ورود، تفتیش و کپیبرداری از اسناد و مدارک میکند که میبایست این وضعیت مطابق قوانین و مقررات متنوع، محفوظ بماند.

(۲۸) هدف اصلی از این مواد پیشبینی شده این است که دولت را قادر سازد تا تعیین نماید که آیا شرکتها ضوابط و الزامات راجع به حفظ اسناد و دیگر مقررات مندرج در قانونی که برای آنها مقرر شده را رعایت میکنند یا خیر.

بسیاری از شرکتهای بازرگانی در حال افزایش ذخیره سازی اسناد و مدارک خود به صورت الکترونیکی میباشند.

از این رو، بازرسان توجه خود را بر شکل الکترونیکی این اسناد و سیستمهای کامپیوتری ذخیرهساز آنها معطوف خواهند کرد.

همچنین دولت جهت انجام پیجویی و پیگردهای خود، به این اسناد و مدارک دسترسی دارد.

چندین قانون نظیر قانون حقوق بشر، قانون رقابت، قانون جزا و قوانین مالیاتی، ماموران دولت را محق میسازند تا وارد شرکتی شوند و اسناد و مدارک آن را تفتیش یا توقیف نمایند.

به عنوان مثال، مطابق قانون رقابت، در “ شرایط اضطراری” مامورین صلح میتوانند بدون حکم تفتیش کتبی وارد اماکن شده، اسناد و مدارک آنها را ارزیابی، کپیبرداری یا توقیف کنند.

همچنین آنها میتوانند سیستم رایانهای آن اماکن را در اختیار گرفته و دادهها را تفتیش نمایند و از مواردی که لازم است جهت ارزیابی یا کپی برداری توقیف به عمل آید، نسخه چاپی تهیه کنند مواد مشابهی نیز در قوانین مختلف آمریکا پیشبینی شده است.

دادههای رایانهای، خصوصاً اطلاعاتی که گمان میرود پاک شدهاند، ممکن است برای مقامات تعقیب و بازرسان بسیار مهم باشند.

در دعوای کام علیه کوپنهیفر، خوانده تا حدودی بر مبنای دلایل و مدارک به دست آمده از دیسک سخت کامپیوترش به قتل عمد درجه اول محکوم شد.

به این ترتیب که وی، نسخههایی از باجگیری خود و سایر اطلاعات مربوط به طرح آدمربایی را در دیسک سخت کامپیوترش ذخیره کرده بود و در حالی که فکر میکرد این اطلاعات را با موفقیت از حافظه کامپیوتر پاک کرده است، یک متخصص اف.بی.آی توانست کپیهای این اسناد را بازیابی نماید.

ج) وکلای خواندگان (متهمان) وکلایی که دارای موکلانی با مقادیر زیادی دادههای الکترونیکی هستند، باید بدانند که دادههای موکلان آنها هدف چنین کشف و بازرسی میباشد و در این زمینه لازم است به موکلان خود توصیه کنند که به چه نحو خود را آماده کنند.

استراتژیهای دفاعی که باید قبل از دادخواهی اجرا شوند، شامل یک برنامه خاص بایگانی اسناد، پالایش ادواری رسانههای مغناطیسی و اجرای سیستم مدیریت اسناد میباشد.

زمانی که دادخواهی شروع شد، وکلای متهمان باید موکلین خود را راهنمایی کنند تا از ادله الکترونیک بطور شایسته نگهداری کنند تا از ضمانت اجراهای احتمالی یا سوء تفاهمات در زمان محاکمه جلوگیری شود.

۱ـ۲) علت متفاوت بودن ادله الکترونیک دادههای الکترونیکی چندین ویژگی دارند که آنها را از مدارک و دلایل کاغذی سنتی متمایز میسازد.

برای اینکه گامهای مناسبی در مراحل اولیه اقامه دعوی برداشته شود تا اطمینان حاصل شود که تمامی منابع ادله الکترونیک مربوطه بطور شایسته حفاظت میگردد، لازم است درک بهتری از نحوه ایجاد، ذخیره، نگهداری و تخریب اطلاعات الکترونیکی در یک سازمان داشته باشیم.

مهمترین ویژگی نسخهی الکترونیکی یک سند این است که میتواند با کپی پرینت شدهی آن یکسان نباشد.

ممکن است تنها در جریان بررسی نسخهی الکترونیکی اطلاعات مخفی شدهی مهم آن قابل رویت باشد.

در نتیجه، داشتن کپی الکترونیکی یک سند یا مدرک، میتواند نسبت به پرینت به ظاهر کامل آن، اطلاعات بیشتری را به ما ارایه دهد.

معمولا رایانه ها اطلاعات را در محلهایی از قبیل فایلهای ثبت وقایع و سربرگ اسناد ذخیره میکنند که عموماً در دسترس کاربران قرار ندارند.

بسیاری از کاربران از انواع اطلاعاتی که توسط سیستمهای کامپیوتری ردگیری و ذخیره میشوند، مطلع نیستند.

همچنین دادههای الکترونیکی را میتوان به صورت بسیار فشردهای ذخیره کرد.

این عمل باعث میشود که نقل و انتقال دادههای الکترونیکی و از بین رفتن آنها نسبت به دلایل و مدارک کاغذی آسانتر شود.

بدیهی است که مخفی کردن یک دیسکت ۵/۳ اینچی، به مراتب آسانتر از پنهان نگهداشتن یک اتاق بایگانی پر از پرونده میباشد.

همچنین از بین بردن این دیسکت نسبت به صدها پروندهی اتاق بایگانی کاری فوقالعاده آسانتر میباشد.

دادههای الکترونیکی نسبت به اسناد و مدارک کاغذی آسیبپذیرتر هستند.

در مقایسه با اطلاعات مندرج در پروندههای کاغذی یا میکروفیلم، به آسانی میتوان این دادهها را دستکاری یا جعل کرد.

ضمن اینکه این دستکاری را میتوان با استفاده از دانش فنی مناسب، راحتتر پنهان کرد.

بازبینی یک سند کاغذی، به سادگی مطالعه آن میباشد.

اما ممکن است یک سند الکترونیکی در یکی از صدها نوع قالب مختلف ذخیره شده باشد.

در بیشتر موارد، چنین اسناد و مدارکی، زمانی قابل خواندن هستند که از طریق برنامهی نرمافزاری که آنها را ایجاد کرده است، خوانده شوند.

حتی در این صورت نیز ممکن است اطلاعات مفید در اسناد مخفی بمانند و به آسانی قابل دستیابی نباشند.

معمولاً تخریب دادههای الکترونیکی بعد از ایجاد آنها، مشکل میباشد.

متصدیان کامپیوتر که معمولاً مسوول کنترل این دادهها هستند، از تخریب یا از بین بردن آنها بیزارند.

دیگر ویژگی متمایز دادههای الکترونیکی، این است که میتوان آنها را تکثیر نمود.

اگرچه دستگاههای فتوکپی، کپیبرداری از اسناد کاغذی را تسهیل نمودهاند، اما تکثیر و انتشار کپیهای الکترونیکی آسانتر است.

اسناد الکترونیکی در مکانهای بیشتری ذخیره میشوند و عموماً توزیع آنها میان قشر وسیعی از افراد نسبت به اسناد کاغذی امکانپذیرتر است.

در حالیکه حذف کپیهای الکترونیکی شخصی اسناد میتواند کار راحتی باشد، اما کشف و پاک کردن همه علایم و کپیهای آن به صورت یکجا، کار دشواری است.

یک متخصص امور جنایی کامپیوتر جریانی را بازگو کرد که از شرکت وی خواسته شد، پیجویی موضوعی را که مطابق آن دو کارمند با بکارگیری محصول یک مشتری فعالیت خود را انجام میدادند، به مرحله اجرا درآورد.

دو کارمند مزبور بسیار مراقب بودند که پیامهای پست الکترونیک خود را رمزگذاری کنند.

با اینحال، ادله مورد نظر بطور کذایی به صورت پاک شده کشف شد که البته همچنان قابل بازیابی بود.

فایل مزبور نیز محتوی تصویری از برنامه power point بود که برای آغاز فعالیت شرکت جدید طراحی شده بود.

در مورد دلایل و مدارک مجرمانه کاغذی، معمولاً افراد به تنهایی میتوانند مدارک در دسترس را بازبینی نمایند و مواد و مطالب دالّ بر مجرمیت را به راحتی تخریب کرده یا تغییر دهند.

با ظهور رایانه، انجام این امور نیز پیچیدهتر شده است.

هنوز این امکان وجود دارد که بتوان دلایل و مدارک موجود در قالبهای الکترونیکی را دستکاری یا پاک کرد.

اما برای سرپوش گذاشتن بر این دستکاری یا تخریب اساسی ادله الکترونیک، نیاز به کمک یک متخصص کامپیوتر است.

در عین حال، تبانی با یک فرد دیگر (متخصص کامپیوتر) ریسکهای خود را به دنبال دارد که معمولاً باید از آن اجتناب نمود.

۱ـ۳) پست الکترونیک و فرآیند کشف پیامهای پست الکترونیکی نقش عمدهای در کشف چندین پرونده بسیار مهم داشته است: در جریان بررسیهای کنگرهی آمریکا از قضیهی ایران ـ کنترا ، بازرسان پیامهای پست الکترونیکی بسیاری را در نوارهای کامپیوتری که حاوی نسخههای پشتیبان بودند، کشف کردند که محتویات آنها گواهی الیور نورث را تکذیب میکرد.

ظاهراً او فکر میکرد که این اطلاعات پاک شدهاند، غافل از اینکه نسخههایی از آنها در این نوارهای پشتیبان وجود داشتند.

یک پرونده مهم دیگر در این زمینه به کتک خوردن رودنی کینگ مربوط میشود.

در این پرونده، یک پیام الکترونیکی که توسط لارنس پاول ، افسر لسآنجلس، در کامپیوتر کوچکش (نصب شده در داخل ماشین پلیس) ثبت شده بود، به دادگاه ارایه شد.

در این پیام نوشته شده بود: ” هی!

پسر!

خیلی وقت بود که کسی را اینجوری حسابی کتک نزده بودم.“ جوابی که از ماشین پلیس دیگر، که در صحنه ماجرا هم نبود، برای او ارسال شد، این بود: “نه!

دیگر این کار را نکن.

چرا این کار را کردی؟“ همچنین پیامهای الکترونیکی نقش بسزایی را در ماجرای منازعه بین شرکت آتلانتیک ریچفیلد و صنایع خورشیدی زیمنس ایفاء نمودند.

آرکو انرژی خورشیدی زیرمجموعه خود را به شرکت زیمنس میفروشد.

در پی این فروش، نامههای الکترونیکی کشف میشود که توسط کارکنان شرکت آرکو نوشته شده بودند.

در این نامهها آمده بود که آرکو در انتقال موفق فناوری خود از آزمایشگاه به کارخانهی ساخت و تولید، مشکلات عمدهای را پیش رو داشته است و ”به نظر میرسد که ]فناوری آرکو[ خواب و خیالی بیش نیست، بگذار این خیال واهی برای زیمنس باشد.

“ این امر باعث شد که در زمان مبادله معلوم شود، آرکو میدانسته که فناوریش از لحاظ تجاری دوامپذیر نبوده و ادعاهای زیمنس مبنی بر اینکه آرکو در زمینه توانایی زیرمجموعه خود مبنی بر توسعه فناوری، اظهار خلاف واقع کرده را تقویت کرد.

محاکمه انجام شده در پاییز ۱۹۹۸ که در آن وزارت دادگستری آمریکا و ۲۰ ایالت آن علیه شرکت مایکروسافت شکایت کرده بودند، اولین رسیدگی مهمی بود که در آن از پست الکترونیکی به عنوان دلیل و مدرک استفاده میشد.

در این محاکمه، دولت آمریکا نامه الکترونیکی را ارایه داد که نشان میداد مایکروسافت رقیب خود (NetScape) را تحت فشار قرار داده تا وارد معاملهای شود که در آن بازار نرمافزار مرورگر (۴۳) میبایست بین این دو رقیب تقسیم شود.

از طرفی مایکروسافت نیز به نامههای الکترونیکی به عنوان بخشی از دفاعیه خود استناد کرد.

این شرکت اسناد راجع به نامههای الکترونیکی را ارائه کرد که حاوی اطلاعاتی در زمینه نارضایتی کارمندان نت اسکیپ بود.

آنها معترض بودند که مدیریت این شرکت تصمیم غلطی در مورد طراحی و انتقال مرورگر خود اتخاذ کرده است.

در حالیکه دلایل و مدارک پست الکترونیکی در پروندههای زیادی از این قبیل به کار میرود، اما باید گفت که کاربرد عمده اینگونه مدارک در دعاوی مربوط به منازعات استخدامی میباشد که از آن جمله میتوان اخراج نادرست کارگران، تبعیض، و آزار و اذیت جنسی را نام برد (۴۵).

یک مثال در این زمینه، دعوای استراس علیه شرکت مایکروسافت میباشد (۴۶)میباشد.

در این دعوا، که با اعتراض خوانده همراه بود، شرکت مایکروسافت، در قضاوتی جانبدارانه و ناشی از تبعیض جنسی، استراس را که به عنوان دستیار ویراستار فنی مجله سیستمهای مایکروسافت استخدام شده بود، اخراج میکند.

در نتیجهی قصور مایکروسافت جهت ارتقاء موقعیت شغلی وی به عنوان ویراستار فنی، آن هم در زمانی که آن پست خالی شده بود، وی به خاطر اعمال تبعیض جنسی اقامه دعوا کرد.

یکی از چهار فاکتوری که به عنوان دلیل و مدرک تبعیض جنسی ارایه شده بود، رفتار نامناسب ناشر یا ویراستار اصلی در اداره بود.

به عنوان نمونه، اظهارنظرها و ارسال پیامهای الکترونیکی که توهین به زنان به حساب میآمد، از جمله این رفتارهای نامناسب بود.

مثالهایی که میتوان در این زمینه اشاره کرد، عبارتنداز: ۱.

ارائه نظراتی به خواهان (استراس) مبنی بر اینکه او زمانی «رئیس انجمن غیرحرفهای پزشکی زنان» بوده است؛ ۲.

ارسال نامه الکترونیکی به کلیه کارکنان مجله که در آن عبارت «بیضههای موش» آمده بود.

این نوشته بطور غیرمستقیم به اعضای تناسلی مرد اشاره داشت؛ ۳.

ارسال مستقیم یک نامه الکترونیکی به خود استراس که عنوان آن ”آلیس در سرزمین یونیکس“ بوده است.

در این نوشته زبان کامپیوتر با تلویحات جنسی آمیخته شده است.

ارسال دو نامه الکترونیکی به یک کارمند دفتر مجله که در آن به صراحت در مورد مسایل جنسی صحبت شده است.

این کارمند متعاقباً نامه را به سایر کارمندان مجله ارسال میکند.

اقدام شرکت مایکروسافت جهت اخراج استراس رد شد.

دادگاه احراز کرد که با توجه به سایر مدارک و دلایل خواهان، رفتار نامناسب ناشر/ ویراستار در دفتر کار ”میتواند یک هیات منصفه منطقی را به این نتیجه رهنمون کند که دلیل ارائه شده مایکروسافت، علت حقیقی قصور این شرکت در ترفیع استراس و اخراج او نبوده است.

“ ۱ـ۴ـ نتیجه امروزه، کشف ادله الکترونیک به نوینترین ابزار (که گروهی از آن به عنوان اسلحه یاد میکنند) دادخواهان تبدیل شده است.

از این رو، لازم است که وکلاء و بازرسان دولت دانش و مهارت خود را در بکارگیری این اطلاعات و مدارک الکترونیکی توسعه دهند.

از دیدگاه وکلا، درک مناسبی از فنآوری و واژگان مربوط به ادله الکترونیک به جهات ذیل مهم میباشد: ۱.

هدف قرار دادن مناسب منابع و انواع خاص ادله الکترونیک احتمالی، بدون استفاده از واژگان عمومیتر که میتواند بدون افشای ادلهای که خارج از مجموعه موردنظر میباشد، به راحتی جواب موردنظر را ارائه دهد؛ ۲.

درک درست ادله الکترونیک و پاسخ مناسب به آنها؛ و ۳.

مطرح نمودن سوالات بعدی که به طور متناسب مرتبط با پاسخهای قبلی میباشند.

البته این بدین مفهوم نیست که وکلا و بازرسان دولت باید متخصص رایانه شوند، بلکه فقط لازم است به قدر کافی در مورد واژگان و فناوری آن آگاهی داشته باشند تا سوالات صحیحی مطرح کرده و در جائی که لازم میباشد، از متخصصین رایانه در امور جنایی کمک بگیرند.

وکلایی که چنین پیشرفتهای جدیدی را نادیده میگیرند، خود را در معرض ادعای راجع به تخلفات حرفهای قرار خواهند داد فصل ۲ - کشف ادله الکترونیک فصل ۲ کشف ادله الکترونیک این فصل به مروری کلی بر مراحل کشف ادله الکترونیک میپردازد.

اما این مراحل خاص و ملاحظات راجع به آن بسته به این که دعوای موردنظر رسیدگی حقوقی یا جزایی را دربرگیرد، تفاوت میکند.

۲ـ۱ـ مراحل کلی کشف ادله الکترونیک ۱.

تعیین اینکه آیا دادههای الکترونیکی نقشی را در منازعه ایفاء میکنند یا خیر.

در این زمینه باید موارد ذیل را بررسی کرد: الف) بررسی اینکه آیا طرف مقابل، ادلهای در قالب الکترونیک که میتواند در روند پیجویی یا رسیدگی مفید باشد، در اختیار دارد؟

ب) بررسی اینکه آیا موکل شما دادههای الکترونیکی ایفاء کنندهی نقش در اختیار دارد؟

همچنین، به موکلتان توصیه کنید که اقدامات فوری برای نگهداری و مراقبت از چنین دادههایی را به عمل آورد.

احراز این موضوع که طرف مقابل از چه نرمافزار یا سختافزاری استفاده کرده است؟

میتوان نمایی اولیه از آن بدون ابراز آشکار علاقمندی به موضوع ترسیم کرد.

به عنوان مثال: الف) ممکن است کارکنان طرف مقابل در نشستهای مختلف یا مقالاتشان در مورد سیستم رایانهایشان صحبت کرده باشند.

ب) ممکن است انتشارات یک صنعت یا رایانه مقالهای را منتشر کرده باشد که در آن از شرکت و سیستم رایانهایاش به تفصیل سخن رانده است.

ج) فروشندهای که سیستم رایانهای یا قطعات آن را به طرف مقابل فروخته و ممکن است نام آن طرف را در یادداشتهای خود ذکر کرده باشد.

تدوین یک طرح استراتژیک برای کشف دادههای الکترونیک.

در این طرح موارد ذیل باید مورد توجه قرار گیرد: الف) تعیین اینکه چه کسی باید در اوایل فرآیند کشف مورد هدف قرار گیرد.

این امر موجب میشود که اطلاعات اضافی لازم در مورد سیستم رایانهای طرف مقابل را به دست آوریم و اطمینان حاصل کنیم که تمام منابع الکترونیکی مربوطه تحت حفاظت میباشد.

ب) تعیین اینکه چه اشخاص یا واحدهایی دارای سیستمهای رایانهای حاوی دادههای ذیربط میباشند.

(شرکت مادر، شرکتهای تابع، کامپیوترهای خانگی، کامپیوترهای قابل حمل، ارائهدهندگان خدمات ثالث، مشاوران، دفتر خدمات کاربری نوبتی و...

) ج) توسعه و بهبود طرحی که سوالات راجع به دادههای الکترونیکی نزد طرف مقابل را پاسخگو باشد (اگر تاکنون چنین اقدامی صورت نگرفته، ابتدائاً منازعه و بحث خاصی را طرحریزی نمایید).

د) باید توجه داشت که فرایند کشف شفاهی در مکانی صورت گیرد که طرف مقابل نیز به سیستم رایانهایاش دسترسی داشته باشد و در نتیجه بهتر بتواند پاسخگو باشد.

هـ) توجه به این موضوع که آیا ریسک منطقی تخریب مدارک توسط طرف مقابل وجود دارد و اگر چنین است برای صدور دستور نگهداری و محافظت، اقدامات متناسبی به عمل آورید ۴.

در اسرع وقت، متعاقب نامهای طرف مقابل را در جریان قرار دهید توجه داشته باشید که نامه مزبور را پیش از شروع دادرسی یا پیجویی کامل ارسال کنید تا طرف مقابل آگاه باشد که در صورت عدم رعایت مراحل خاص در زمینه نگهداری و مراقبت از دلایل، احتمال از بین رفتن آنها وجود دارد.

الف) توجه به این موضوع که در منازعات یا تفتیشها، دادههای الکترونیکی منبع ادله گرانبهایی به حساب میآیند.

نمونههای خاصی که در این زمینه باید در نظر داشت، عبارتند از ـ دادههای ذخیره شده در رایانه یا سایر تجهیزات الکترونیکی؛ ـ دادههای ذخیره شده در رسانههای مغناطیسی یا نوری قابل حمل (مانند نوارهای مغناطیسی، دیسکتهای نرم و دیسکتهای نوری قابل ضبط)؛ ـ پست الکترونیکی؛ ـ دادههای مورد استفاده برای تبادل دادههای الکترونیکی؛ - رویههای حسابرسی؛ ـ تصاویر دیجیتالی و ویدیویی (مانند دادههای ذخیره شده در فرمتهای MPEG, JPEG, GIF)؛ ـ دادههای صوتی دیجیتالی (مانند دادههای ذخیره شده در فرمتهای MP۳، WAV، Real Audio و دیگر فرمتها)؛ و ـ پست صوتی.

ب) آگاه ساختن طرف مقابل از این موضوع که ممکن است با کاربری معمول از سیستم رایانهای یا دیگر تجهیزات الکترونیکی، بدون اجرای اقدامات فوری یا محافظت از آنها، ادله الکترونیک خاصی تخریب شود.

ج) درخواست از طرف مقابل برای تهیهی فوری دو کپی تصویری کامل و تایید شده از تمام دادههای الکترونیکی مرتبط.

(ترجیحاً روی رسانههای فقط خواندنی مانند CD ROM ).

د) توصیه به طرف مقابل مبنی بر اینکه ممکن است نرمافزار پشتیبان آماده اجرای مورد نظر و/یا روشهای جاری تهیه نسخه پشتیبان، برای کپی گرفتن از همه دادههای الکترونیکی مربوطه کافی نباشد و نرمافزار تخصصی و شخص متخصصی در این زمینه لازم باشد.

ه) حتیالمقدور تعیین مشخص انواع اطلاعاتی که باید محافظت شوند و مکانهایی که احتمال میرود این دلایل وجود داشته باشند.

در بعضی موارد، احتیاط آن است که به دنبال صدور دستور حفاظت از ادله الکترونیک جهت مقابله با هر گونه تغییر یا حذف باشیم.

اجرای طرح توسعه کشف دادههای الکترونیکی : الف) تهیه پرسشنامهای رسمی حاکی از بازجویی جهت کسب اطلاعات فنی لازم در رابطه با روشها و سیستمهای رایانهای طرف مقابل.

البته این کار باید در صورت اجازه قوانین حوزه قضایی ذیربط انجام گیرد.

ب) پیگیری قضیه از طریق کشف شفاهی (شهادت) کارکنان سازمان سیستمهای اطلاعاتی، در صورت اجازه قوانین ذیربط.

ج) کسب اطمینان از اینکه تمامی درخواستهای تولید و ارائه ادله موردنظر، علاوه بر اسناد کاغذی، بر اسناد الکترونیک نیز تصریح شده است.

توصیه میشود تعریف جامع و فراگیری از آنچه میخواهید ارائه دهید.

د) جستجوی نسخههای الکترونیکی دادههایی که از طرف کارشناس گواهی دهنده تقاضا شده است.

ه) توجه به این موضوع که آیا ارزیابی یا تفتیش سیستم کامپیوتری مورد نظر لازم خواهد شد یا اینکه این امکان وجود دارد که به ادله الکترونیک افشاء شده توسط طرف مقابل اعتماد کرد؟

ملاحظهی اولیه کشف الکترونیکی دادههای تحت تصرف یا کنترل طرف مقابل، به این معناست که میتوانیم برای جلوگیری از تخریب و زوال دادههای مربوطه اقدام قانونی لازم را به عمل آوریم.

در عین حال، ملاحظه اولیهی ادله الکترونیک تحت اختیار خود خواهان نیز از اهمیت برخوردار است.

اگر اقدام متناسبی در این زمینه به عمل نیاید، ممکن است مدارک مطلوب و موردنظر به طور ناخواسته از بین بروند.

همچنین ملاحظهی اولیه دادههای خود ممکن است ادلهای به دست دهد که مرتبط با دعوای اقامه شده باشد.

همچنین شخص مذکور با در اختیار داشتن فرصت اضافی، میتواند ادله الکترونیک را به طور دقیق مرور کند و آن قسمتهایی را که حاوی اطلاعات محرمانه یا امتیاز ویژه هستند را بعداً در صورت لزوم افشاء نماید.

در دعوایی که هر یک از طرفین نفعی در فرآیند کشف ادله الکترونیک دیگری دارند، به نفع هر دو آنهاست که در مورد مقررات اساسی شناسایی و افشای چنین دلایلی به توافق برسند.

در چنین توافق یا قراردادی، موارد ذیل تایید و تصریح میشود ـ هر یک از طرفین، در راستای افشای انواع ادله برای طرف مقابل، در مورد ادله الکترونیک نیز به همان نحو عمل خواهند کرد.

ـ هر یک از طرفین، بلافاصله از تمام ادله الکترونیک مرتبط، نسخههای پشتیبانی به روش تصویری که کامل و معتبر میباشد، تهیه خواهند کرد و از آنها صیانت کامل به عمل خواهند آورد.

ـ در رابطه با هر یک از نسخههای ضبط شده، طرف دعوا آن را به طور کامل معرفی کرده و به موقعیت و نحوه کاربری از هر یک از نسخههای پشتیبان تهیه شده، اشاره خواهد کرد.

ـ هر یک از طرفین، اطلاعات لازم را در مورد برنامههای کاربردی مورد استفاده در ثبت و ضبط، اصلاح یا ذخیرهسازی موارد ضبط شده الکترونیکی فراهم مینماید.

ـ هر یک از طرفین، از نسخه اصلی تمام ادله الکترونیک مربوطه، کپیبرداری خواهند کرد.

ـ هر یک از طرفین، به شاهدان متخصص خود دستور خواهند داد که کپی کامل تمام نسخههای دادههای الکترونیکی که استفاده کردهاند یا به نوعی به آنها متکی بودهاند را حفظ و نگهداری کنند.

ـ هر یک از طرفین موافقت میکنند که از پرسنل فنی طرف مقابل مصاحبهی غیررسمی به عمل آورند.

ـ هر یک از طرفین توافق میکنند، در زمانی که بطور غیرمتعارف در فعالیتهای شغلی طرف مقابل اختلال ایجاد نمیشود، به متخصصین یکدیگر اجازه دهند که اسناد الکترونیکی موجود در محل را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند.

ـ شخصی که به او اجازهی دسترسی به ادله الکترونیک طرف مقابل داده میشود، متعهد میشود که برخلاف توافقات انجام شده، افشاگری نکند.

ـ طرفین توافق میکنند در جایی که امکان وجود اختلاف در منافع میباشد، از متخصص استفاده نکنند.

فصل دوم نقش اسناد الکترونیک در نظام ادله اثبات دعوی در ایران چکیده : رشد فزاینده کاربرد فناوری ارتباطات و اطلاعات در جهان قواعد حقوقی جدیدی در پی داشته است .