دانلود تحقیق بررسی مد در جامعه

چکیده طبیعی است که بعضی از ما تمایل داریم از دیگران تقلید کنیم و در اصل به متحدالشکل شدن و وفق دادن خود با دیگران اهمیت زیادی می دهیم.

در حالی که بعضی دوست دارند از بقیه افراد متمایز باشند, به عبارتی مایلند با دیگران تطابق نداشته و مجزا از سایرین به حساب بیایند.

جریان مد به هر دوی این تمایلات توجه می کند و برای اینکه بتواند خوب کار کند باید دل هر دو گروه را بدست آورد.

«زیمل» معتقد است، هر دوی این تمایلات افراطی به ماهیت انسان برمی گردد.

انسان ها از یک طرف دوست دارند عین همسایه خود عمل کنند، و از طرف دیگر دوست دارند از او متمایز باشند.

در یک جمله باید گفت انسان ها علاوه بر این که چشم به زندگی دیگران دوخته اند تا مثل آن ها عمل کنند مایلند نسبت به همان آدم ها تفاوت داشته باشند.

همین مسأله است که بحث مد و مدگرایی را مطرح کرده است.

اما آنچه که مد و مدگرایی را به عنوان یک مسأله در جامعه ما مطرح ساخته، نوع پوشش و آرایش تعداد قابل توجهی از افراد جامعه است که با سوء استفاده و یا ناآگاهی، بدون التفات به هنجار های فرهنگی جامعه به گونه ای افراطی اقدام به پیروی از مد می کنند، هر چند که میل به تنوع طلبی، آراستگی و زیبایی در انسان امری طبیعی و فطری بوده و در حد معقول و منطقی آن از نظر روانشناسان لازم و بااهمیت است.

فصل اول کلیات تعریف مد: «جورج زیمل» جامعه شناس شهیر و نظریه پرداز «مد» معتقد است: مد عبارت است از تغییر غیرمتمرکز جنبه های فرهنی زندگی انسان که از یک نقش اساسی و پایه ای در وضعیت اجتماعی انسان ها ناشی می شود.

مدها مدتی مورد پذیرش قرار گرفته و بعد از مدتی با استقبال عمومی مواجه نشده و به اصطلاح «دمده» می شوند.

بدین ترتیب که ابتدا طرح یک لباس یا یک نوع آرایش مو و صورت به طبقات بالای جامعه نفوذ کرده و سپس به سرعت به طبقات پایین جامعه می آید و آنگاه است که طبقات بالا برای حفظ برتری خود به یک مد جدید روی می آورند.

اما نکته حائز اهمیت آن است که مد تنها به لباس و آرایش مو و صورت اطلاق نمی شود، طرز نشستن، صحبت کردن، راه رفتن، استفاده از وسایل زندگی، ظروف، جراحی بینی و ...

نیز هر روز با مد تغییر می کند.

حتی در جامعه ما خوردن بعضی غذاها نیز به صورت مد روز درآمده یا این که منسوخ می شود.

(برای مثال: مدشدن خوردن انواع غذای آماده «Fast Food» در میان مردم) تاریخچه مد: مد و مدگرایی به شکل کنونی از قدمت چندانی برخوردار نیست.

سرآغاز آن به 1960 میلادی برمی گردد.

از نخستین گروه هایی که شکل ظاهری و ایده های آن ها مورد تقلید قرار گرفت می توان بیتل ها «Beetele» و هیپی ها «Hippie» و یا پانک ها «Punk» را نام برد که هر کدام علاوه بر ظاهر متفاوت از اجتماع, دارای ایده ها و منشأهایی بودند که اغلب مخالف جامعه سالم بوده و این گروه ها حوالی سال 1960 میلادی فعالیت خود را در انگلستان آغاز کردند.

گروه هایی مانند بیتل ها و هیپی ها هدف اجتماعی داشتند، یعنی می خواستند که قوانین محدودکننده از سر راهشان برداشته شود و چون این طرز فکر باعث هرج و مرج در جامعه می شد همین مردمی که در ابتدا از آن ها طرفداری می کردند بعد از مدتی آن ها را کنار گذاشتند.

در کشورهای جهان سوم وضع به کلی متفاوت بود.

کشور ما نیز چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب دچار این مسأله بوده است.

به عنوان مثال: تقریباً طی سال های 75-80 دو گروه رپ «Rap» و هوی متال «Heavy metal» الگوی برخی از جوانان قرار گرفتند و برخی از جوانان علاوه بر این که نوار کاست موسیقی این گروه ها را گوش می دادند، پوشش و ظاهر خود را به شکل آن ها درآوردند.[1] بسترهای مدخیز مد دو بستر بسیار گسترده دارد.

زنان, جوانان و نوجوانان به علت آمادگی روحی و روانی بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

آن ها به دنبال کسب هویت، استقلال و شخصیت می باشند.

در قالب این مدها و الگوها, به دنبال ابراز هویت فردی و نقش اجتماعی خویش هستند.

جوان برای ساختن شخصیت خویش و برگزیدن صفات لازم از دیگران پیروی کرده و روش آنان را در برنامه کاری خود قرار می دهد.

او با انتخاب مد به دنبال خودنمایی، تشخّص طلبی و مقبولیت عمومی است و در واقع با تقلید افراطی از مد به غریزه تنوع طلبی خود برخلاف عرف پاسخ می دهد.

پوشش و آرایش (آن چه که باعث شده مد به عنوان یک مسأله در جامعه مطرح شود) لباس را می توان خانه اول هر انسان دانست.

هر فرد, نخست در لباس خود سکونت دارد بعد در خانه اش.

رابطه لباس و فرهنگ به اندازه ای قوی است که وقتی یک خارجی یا غریبه وارد محیطی می شود, نخستین علامتی که او را می شناساند همان لباس اوست.

گویی انسان با لباس خود با دیگران صحبت می کند.

در جامعه فعلی ما پوشش تعداد قابل توجهی از افراد به ویژه جوانان، با فرهنگ دینی ما سنخیتی نداشته و در حقیقت آن را به چالش کشیده است.

متأسفانه این دسته از جوانان با تقلید کورکورانه، در پیروی از مد، طریق افراط را پیموده و غریزه تنوع طلبی, آراستگی و زیبادوستی را از مسیر منطقی و معقول آن خارج می کنند.

به عنوان مثال: البسه ای که امروزه بر تن بسیاری از دختران و زنان و حتی پسران جامعه مشاهده می شود بسیار زننده و در عین تنگی، چسبان و بدن نما بودن, فاقد یقه و آستین می باشد که ظاهراً این نوع پوشش به پیروی از مد روز جامعه صورت می گیرد.

این نوع لباس ها نه وسیله ای برای پوشش، بلکه برای آرایش می باشد.

اثرات روحی و روانی مد «ویژگی های افراد مدگرا»: پیروی دائمی و بدون تعقل از پدیده مد، آشفتگی ذهنی شدیدی را به دنبال دارد.

فرد تا مدت ها در پی کسب آن هست و بعد از رسیدن به آن برایش کهنه می شود و با توجه به پدیده جدید ارائه شده دوباره دست به کار می شود تا آن را به دست بیاورد.

عمده هزینه و تفکر او صرف موضوعی می شود که ریشه دار نیست و به همین دلیل او را ارضاء نمی کند.

جالب آن است که بسیاری از افراد، مد جدید را قلباً دوست ندارند و فقط برای این که از قافله عقب نمانند آن را می پذیرند.

در پدیده مد و مدگرایی تفاوت فرهنگ ها و جوامع در نظر گرفته نمی شود و جریان با ساختاری یکسان در جوامع مختلف وارد می شود،در نتیجه و به طور قطع در بعضی فرهنگ ها و جوامع، جریان مد قابل قبول نیست و افرادی که از آن پیروی می کنند ناچارند علاوه بر صرف وقت و هزینه گزاف، با افراد جامعه نیز در بیفتند.

مطرح کردن افراد در مد کاملاً ابتدایی، سطحی و ظاهری است زیرا بدون توجه به تمامی ابعاد زندگی اجتماعی تعیین می شود و ماندگاری لازم را ندارد.

پیروی دائمی از مد حس حسادت افراد را تحریک و تا حدی تقویت می کند.

وقتی مد محور اصلی زندگی فرد باشد، فرد تمام مدت به زندگی دیگران چشم دوخته است تا مسایل جدید را شناخته و تهیه کند و اگر این امکان برایش فراهم نشود مشغولیت ذهنی شدیدی پیدا می کند.

از طرفی افرادی که از اعتماد به نفس کمتری برخوردارند و علاوه بر آن هیچ مزیت فکری و عقیدتی ندارند سعی می کنند بسیاری از ضعف های خود را با پوشیدن لباس ها و جواهرات گران قیمت و مدروز پنهان کنند و بدین وسیله خود را در معرض تحسین های دیگران قرار دهند.

بدون شک کسانی تابع مد و مدگرایی می شوند که به عقده حقارت دچار شده و از درون پوچ و فاقد شخصیت علمی، معنوی و اجتماعی باشند و با مدگرایی بخواهند برای خود شخصیتی کسب کنند و توجه دیگران را به خود جلب نمایند و خود را به نحوی، نشان دهند.[2] طرح سازماندهی مد ولباس از حدود یک سال پیش در کمیسیون فرهنگی مجلس طرحی موسوم به طرح «سازماندهی مد و لباس» مطرح شده است.

ظاهراً کمیسیون قصد دارد در این طرح از نمادهای بومی و ملی استفاده کرده و در طراحی لباس، متناسب با خرده فرهنگ های ایرانی و ذائقه فرهنگی کشور حرکت کند.

مجلس در این طرح قصد دارد با دخالت در نحوه ارائه پوشاک از سوی تولیدکنندگان به زنان و جوانان، سیاستی را اتخاذ نماید که پوشاکی متناسب با فکر و قامت ایرانی برتن آن ها بنشیند.

امیدواریم این طرح گامی بلند برای تطابق فرهنگ ایرانی با پوشاک ایرانیان باشد.

نظرات مقام معظم رهبری پیرامون مو و مدگرایی: بنده بعد از انقلاب به الجزایر رفتم.

در خیابان ماشین ما عبور می کرد، یک وقت دیدم پسر جوانی نصف موی سرش را تراشیده و نصف دیگر را باقی گذاشته است.

هر چه نگاه کردم دیدم این آرایش هیچ زیبایی ندارد.

مشخص بود او از کسانی تقلید کرده بود.

بنده با این چیزها مخالفم و دوست ندارم جوانان ما این طور حرکت کنند و دختر و پسر ما دائم چشمشان به آن ها باشد.

تقلید فرهنگی خطر خیلی بزرگی است اما این حرف اشتباه نشود با این که بنده با مد, تنوع و تحول در روش های زندگی مخالفم.

نه خیر، مدگرایی و نوگرایی اگر افراطی نباشد اگر از روی چشم و هم چشمی و رقابت های کودکانه نباشد عیبی ندارد.

لباس، رفتار و آرایش تغییر پیدا می کند اما موظب باشید قبله نمای این مدگرایی به سمت اروپا نباشد.

این بد است, اگر مدیست های اروپا و آمریکا در مجلاتی که مدها را مطرح می کنند فلان طور لباس را برای مردان و زنان خودشان ترسیم کردند آیا ما باید این جا در همدان یا تهران و یا در مشهد آن را تقلید کنیم؟

این بد است خودتان طراحی کنید و خودتان بسازید؟

من می خواهم بگویم اگر شما موی سرتان را می خواهید آرایش کنید، اگر می خواهید لباس بپوشید، اگر می خواهید سبک راه رفتن را تغییر دهید، بکنید اما خودتان انجام دهید از دیگران یاد نگیرید.»[3 بنده بعد از انقلاب به الجزایر رفتم.

من می خواهم بگویم اگر شما موی سرتان را می خواهید آرایش کنید، اگر می خواهید لباس بپوشید، اگر می خواهید سبک راه رفتن را تغییر دهید، بکنید اما خودتان انجام دهید از دیگران یاد نگیرید.» پیامدهای منفی مدگرایی بی تردید اگر نسل جوان ما همین رویه معمول را در نوع پوشش، رفتار و بعضا گفتار خود در پیش گیرد، مد و مدگرایی همه زندگی یک جوان خواهد شد و بیم این خطر می رود که با خیل عظیم جوانان خودباخته و مدگرا و تحت تأثیر تبلیغات مدلهای غربی قرار بگیریم.

بنابراین بیان پیامدهای منفی مدگرایی و ارائه راهکارهای مقابله با این پدیده در این شرایط کنونی، قطعا آن دسته از جوانان فریب خورده را از خواب غفلت بیدار خواهد کرد.

حجت الاسلام رضا ترابی استاد دانشگاه پیام نور در گفت وگو با گزارشگر کیهان می گوید: «باتوجه به اینکه بیشتر مدهای رایج در بین نوجوانان و جوانان برگرفته از الگوهای بیگانه و غیرخودی است، می توان گفت که مدگرایی به معنای جدید آن، نوعی از خودبیگانگی و تقلید از فرهنگ غربی را القاء می کند تا آنجا که الان برخی از جوان ها از نوک پا تا فرق سرشان غربی هستند و حتی وقتی نگاه می کنی، می بینی کلمات یا جملاتی بر روی لباس یا داشبورد ماشین یا آینه و کمد لباس شان نوشته شده که کمتر ارتباطی با زندگی شخصی یا آرمانها و علایق فردی آنها دارد و گاه حتی معنی آن را نیز به درستی نمی دانند.

عباراتی مثل «گروه لجن»، «سفید اما آشغال»، «گناه تا مرگ» و...».

به گفته وی این چیزی است که از مدگرایی یا مدپرستی برخی از جوانان امروز ما به چشم می آید چیزی که شاید بتوان گفت تا حد زیادی، ناشی از تقلید کورکورانه و غفلت از خویش است.

حجت الاسلام ترابی اضافه می کند: «تقلید هر روزه از آخرین مدهای رایج در جهان غرب، به چه معناست؟

جز از خودبیگانگی، بحران هویت، تزلزل، وابستگی اقتصادی، احساس حقارت و...؟

از همه اسفناک تر این است که بسیاری از رفتارها و هنجارهایی که امروز به عنوان مد در جامعه ما مطرح است و از سوی عده ای تبلیغ هم می شود، با اصول اخلاقی و ارزش های فرهنگی جامعه ما به هیچ وجه همخوانی ندارد.» از این استاد دانشگاه می پرسم شما کلا مد را رد می کنید و با نظر کسانی که مد را باعث پویایی جامعه اعلام می کنند مخالفت دارید؟

می گوید: «مدگرایی، تجدد و امروزی شدن تا حدودی مطلوب است و اسلام با همه نوع مد مخالف نیست.

اسلام امروزی شدن و نوگرایی در سبک و شیوه لباس پوشیدن را به صورت کلی پذیرفته است.

آنچه اسلام با آن مخالف است پشت پا زدن به ارزش هایی مثل پوشش شرعی، پرهیز از اسراف و...

رعایت نکردن اخلاق اجتماعی، آزادی مطلق در روابط دختر و پسر و همانندسازی با بیگانگان است.

حال اگر این پدیده های انحرافی در قالب مد به خورد جوانان داده شود و میل فطری نوگرایی و نیاز امروزی شدن به سمت انحرافات سوق یابد اسلام با آن مخالف است.» نوگرایی در ذات انقلاب است نوگرایی و نوخواهی در ذات انقلاب است.

انقلاب یعنی نوگرایی و این یعنی تغییر و دگرگونی بنیادی از آنچه که در گذشته بوده است و دامنه آن به یک مکان و شهر و کشور خاص نیست، تمام جاها را در برمی گیرد.

از جمله سبک لباس پوشیدن، شیوه و سبک زندگی، سطح خواسته ها و توقعات، چشم داشت ها و نگرش ها و...

که در ذات یک جامعه پرتحرک مثل ایران وجود دارد و در هر لحظه پویایی در آن دیده می شود.

دکتر امان الله قرائی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه از زوایای مختلفی به پدیده مد و مدگرایی می پردازد و به پیامدهای مثبت و بعضا منفی مدگرایی اشاره می کند.

از این جامعه شناس در مورد دلایل گرایش برخی از جوانان به مدهای مبتذل غربی سؤال می کنم، می گوید: «مسافرت و رفت و آمدهای نسل جوان به کشورهای همسایه، تماشای سریالهای مبتذل که از شبکه های مختلف ماهواره ای پخش می شود، بی تردید برخی از بینندگان را تحت تأثیر قرار می دهد و آنها را خودباخته می کند.» دکتر قرایی مقدم تضعیف شدن اعتقادات و باورهای دینی بین برخی از خانواده ها را هم در این مسئله دخیل می داند و خاطرنشان می کند: «متأسفانه به دلیل خودباختگی برخی از پدرها و بخصوص مادران که اعتقادات دینی ضعیفی دارند یا مادری که حجب و حیا و حرمت ها را رعایت نمی کند و خود را برای بیرون رفتن از منزل آرایش می کند و به فرزند 6-7 ساله اش یاد می دهد که برای دیگران باید خود را بیاراید، شاهد بروز پدیده مدگرایی به سبک غربی هستیم.» وی می گوید: «طبیعی است وقتی نوجوانی وارد گروه همسالان می شود چیزهای زیادی از آنها یاد می گیردیا برخی از سریال هایی که از تلویزیون خودمان پخش می شود هم به نوعی در الگودهی به نوجوان و جوان مؤثر است و بعضا باعث می شود دختران و پسران خودباخته شوند.» این استاد دانشگاه با تاکید بر این موضوع که این نوجوانان و جوانان خودباخته، همه نسل جوان جامعه نیستند تصریح می کند: «در کشورمان حدود 30 تا 40 میلیون جوان زیر 20 سال داریم که قشر کمی از آنها اعتقادات مذهبی ضعیفی دارند و در خانواده ای به اصطلاح غربزده زندگی می کنند، ولی بخش اعظم جوانان ما را بچه هایی تشکیل می دهند که پایبند به مقدسات دینی هستند و تحت تأثیر فرهنگ اصیل ایرانی- اسلامی می باشند و همین مسئله جای بسی خرسندی است.» دکتر قرایی مقدم در ادامه صحبت های خود به آثار مثبت مد و مدگرایی که زوایای متعدد فرهنگی اقتصادی و اجتماعی را در بر می گیرد اشاره می کند و می گوید: «مد بد نیست چون مدگرایی نوجویی و نوگرایی باعث تحرک جامعه و شکوفایی اقتصاد می شود.» به او می گویم چگونه این اتفاق رخ می دهد؟

در توضیحاتی چنین می گوید: «طبق بیانات رهبر معظم انقلاب در سال گذشته که سال حمایت از کار تولید و سرمایه ایرانی بود، اگر زنان یک شهر مثلا به جای استفاده از یک چادر یا یک کفش، چادرها و کفش های متنوعی داشته باشند، قطعا کارگران بیشتری برای تولید به کار گرفته می شوند.» به او می گویم با این کار که ترویج مصرف گرایی می شود؟

در توضیحاتی می گوید: «منظور بی رویه خرید کردن و اسراف کردن نیست، بلکه داشتن لباس ها و پوشش های مناسب و در حد نیاز با تنوع بیشتر می باشد، وقتی محصولات تولید داخل از تنوع زیاد و کیفیت بالا برخوردار باشد دیگر نیازی به استفاده از جنس چینی و ترک و...

بین مصرف کنندگان داخلی احساس نمی شود...» دکتر قرایی مقدم به مزایای مد در بعد فرهنگی هم اشاره می کند و می گوید: «از لحاظ فرهنگی مدگرایی، نوگرایی و نوخواهی ارضاء خاطر و شادی و نشاط می آورد و روح جوانان را شاد می کند.» این جامعه شناس به تیپ و ظاهر ناشایست برخی از جوانانی که در جامعه حضور پیدا می کنند اشاره می کند و می گوید: «وقتی پسری با زیر ابروی گرفته، موی دم اسبی یا موی هدهدی و سیخ سیخی در کوچه و خیابان تردد می کند یا دختری با آرایش های مبتذل در شهر و اماکن عمومی رفت و آمد می کند این کار بسیار قبیح و ناپسند است و هیچ توجیهی مبنی بر مد بودن این کار قابل قبول نیست.» ولی در عین حال تأکید می کند: «مدگرایی جامعه را زنده می کند و نشان می دهد جامعه بالنده، متحرک، نوجو و نوگراست و نشان می دهد که نمی توان فقط بر سر میراث گذشتگان نشست.

جوان ایرانی با گرایش به مدهای ایرانی اسلامی، به نظام سلطنتی و سنتی پشت پا زد و با دل و جان به الگوی اصیل اسلامی- ایرانی گرایش یافت که قدر این گرایش و استقبال را باید دانست.» مدگرایی بخشی از فرهنگ جامعه مد بخشی از فرهنگ است که مردم جامعه از آن تبعیت می کنند و در جامعه رواج دارد.

دکتر محبوبه اعلمی روان شناس دانشیار دانشگاه پیام نور در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه مد جزئی از فرهنگ محسوب می شود تأکید می کند: «اگر این جزء با کل فرهنگ در انطباق باشد خوب و مناسب است، اما اگر مد با فرهنگ در تعارض باشد می تواند آسیب زا باشد.

بر همین اساس یکی از ابزارهای تهاجم فرهنگی موضوع ترویج مدهای غربی ناسازگار با فرهنگ جامعه است که دشمن از آن استفاده می کند.»این روانشناس معتقد است: «نکته ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که نباید به مسئله مد و مدگرایی نگاه کاملا منفی داشت، بلکه مدها می توانند متناسب با فرهنگ ایرانی- اسلامی باشند و نمایانگر فرهنگ غنی ما و مشخصه ای برای معرفی ما به جهان باشند.

موضوعی که ما در آن کمی ضعف داریم و نتوانسته ایم در برابر مدهایی که از بیرون نظام فرهنگی به جامعه ما ارائه می شود مقابله به مثل کنیم و ابتکار و خلاقیت خود را به کار بیندازیم و به جای پذیرش مدهای دیگران خود ارائه دهنده مد باشیم.»دکتر اعلمی در ادامه توضیحات خود با بیان این نکته که درحال حاضر شرایط طوری است که مسئله مد و مدگرایی در جامعه بیشتر آسیب زا شده است تا مفید به حال جامعه.

از وی در مورد راهکارهای در امان ماندن از این مدگرایی می پرسم، می گوید: «باید بر روی شاخص هایی که برای جوانان جذابیت دارد کار کنیم و با کنار هم گذاشتن این جاذبه ها یک مدل ارائه داد.»دکتر اعلمی می گوید: «رسانه ها باید وارد عمل شوند و مدل های ملی- اسلامی را به عنوان ارزش در جامعه ترویج دهند، همچنین خانواده ها باید فرزندان خود را با مدل های بومی آشنا کنند و مفهوم زیبایی و تنوع را به فرزندان خود بیاموزند و معیارهای صحیح انتخاب یک مد را در اختیار آنان قرار دهند.»این روانشناس خاطرنشان می کند: «مدارس ما هم در این زمینه نقش آفرینند و می توانند از غنای فرهنگ ایرانی- اسلامی و مضرات و اهداف شوم پروژه تهاجم فرهنگی با آنان سخن بگویند و اطلاع رسانی نمایند.

مهم تر از همه اینکه تولیدکنندگان ما با حمایت دستگاه های مربوط و هنرمندان متعهد تمام تلاش خود را برای ارائه مدهای جذاب به نسل امروز به کار ببندند تا مد روی دیگر خود را به ما بنمایاند.» فصل دوم بررسی مد و مدگرایی در جامعه مقدمه با توجه به هجوم همه جانبه مدهای مختلف در تمامی زمان ها و ایجاد بحران مد پرستی و گرایش های افراطی به سمت مدهای وارداتی ،جهت تنویر افکار عمومی، به خصوص قشرهای جوان و نوجوان که در معرض این، آسیب ها قرار دارند و تبیین اهداف کسانی که در تولید مد منافع کلانی را جستجو می کنند تا هم به نتایج مادی و هم تفکرات شوم فرهنگی خود نایل شوند.

بر آن شدم تا در این نوشتار نکاتی را بیان نمایم تا شاید از سقوط اقشار مختلف به ویژه جوانان و نوجوانان به دام چاله های فریب و زینت ظاهری مدها، دستگیری شود.

بخش اول کلیات: انسان ذاتاً تنوع طلب می باشد، گاهی این ذات و غریزه در مسیر سالم و صحیح پیش می رود و موازی با هنجارهای اجتماعی در بسترخود حرکت می کند.

وزمانی نیز ساز مخالف زده، خلاف عادات جامعه حرکت می کند.

تنوع طلبی انسان، راه را بر روی بروز سلایق گوناگون گشوده و از همین مسیر است که برخی سلیقه ها بر اذهان دیگر افراد تاثیر گذاشته و درجامعه شیوع می یابد.

به واقع مد، همه گیر شدن یک فکر وسلیقه در قالب تقلید است .

در طول تاریخ بشری مد هماره وجود داشته و منحصر به عصر حاضر نمی باشد.

مد همیشه در چارچوب های تفکرات فرهنگی ظهور نموده ودر جوامعی که دارای اندیشه های عمیق و استوار تر بوده اند کمتر رسوخ یافته اما در جامعه هایی که دارای اعتقادات و تفکرات اصیل و معنوی نبوده اند بیشتر رخنه کرده است.

البته مد همیشه آسیب زا نیست و موجب پیدایش نارسایی های فرهنگی و اجتماعی نمی گردد، بلکه گاهی به عنوان تجارب و دستاورد های بشری موجب پر باری و توسعه فرهنگ وتمدن جوامع مختلف گردیده، باعث زینت صوری و ظاهری زندگی مردمان خواهد بود.

شاید در ازمنه دور مدها موجب پیدایش تمدن هایی که اکنون ما وارث آنها هستیم شده است؛ اما امروزه به عنوان معضل و گره ای پیچیده درآمده است.

ایرانیان هم همانند دیگر جوامع در معرض این آسیب قرار دارند و به همین علت است که مردم به خصوص جوانان و نوجوانان بایستی بیشتر از پیش هوشیاری به خرج دهند.

مدچیست ؟

واژه مد واژه ای فرانسوی است و در زبان فرانسه به معنی طرز ، اسلوب ، عادت ، شیوه ، سلیقه ، روش ، رسم و باب روز آمده است .

Mode از ریشه لاتین modus گرفته شده است .

این واژه پس از جنگ جهانی اول ، به دنبال نفوذ تمدن غرب ، وارد زبان فارسی شد.

و در اصطلاح ، عبارت است از روش و طریقه ای موقتی که بر اساس ذوق و سلیقه افراد یک جامعه و سبک زندگی از جمله شکل لباس پوشیدن و...

را تنظیم می نماید.

نکته قابل تأمل در این تعریف ، موقتی بودن رفتار است ، بنابراین می توان گفت مد به تغییر سلیقه ناگهانی و مکرر همه یا بعضی از افراد یک جامعه اطلاق می شود.

فرهنگ دهخدا مد را اینگونه تعریف می کند : لغتی فرانسوی به معنی روش و طریقه موقت که طبق ذوق و سلیقه اهل زمان ، طرز زندگی و لباس پوشیدن و غیره را تنظیم می کند .

شیوه متداول و باب زمان در شئون زندگی اجتماعی را مد گویند .

در زبان انگلیسی اصطلاح fashion برای مد به کار می رود و تقریباً همان تعاریفی که برای مد در زبان فارسی و فرانسه آورده شد در ذیل واژه fashion نیز به کار می رود .

روشی برای لباس پوشیدن ، رفتار کردن ، دکوراسیون یا یک علاقه که مد نظر قرار می گیرد .

دایره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی هم مد را اینگونه تعریف می کند : شیوه های نسبتاً زود گذر کنش در آرایش شخصی یا طرز گفتار و بسیاری دیگر از رفتار ها ، تفاوت مد با رسم در آن است که خلاف رسم که دوام و دیرپایی ویژگی آن است .

تازه تر محسوب می شود و تبعیت از آن بیشتر به خاطر تازگی آن است ، در جامعه شناسی ، به رفتار جمعی نوظهوری که به قدر رسم اجتماعی تثبیت نشده باشد ، مد اجتماعی می گویند .

" مد " ها الگوهای فرهنگی ای هستند که توسط بخشی از جامعه ، پذیرفته می شوند و دارای یک دوره زمانی نسبتاً کوتاه اند سپس فراموش می شوند .

بنابراین ، « مدگرایی » آن است که فرد، سبک لباس پوشیدن و طرز زندگی و رفتار خود را طبق آخرین الگوها تنظیم کند و به محض آنکه الگوی جدیدی در جامعه رواج یافت ، از آن یکی پیروی نماید .

سیر تاریخی مد گرایی : از نظر تاریخی ، این پدیده از جنبش دانشجویی دهه 60 فرانسه و جنبش های ضد جنگ ایالات متحده در دهه 60 تا 80 میلادی ، مدل لباس ، مدل موسیقی ، سر و وضع وآرایشی را به ارمغان آورد که حاصل جمع این مدها به مرور در جهان انعکاس پیدا کرد و حال که عصر ارتباطات است سرعت انتقال و کپی برداری از این مدها و مدلها بیش از پیش است .

در دهه 70 میلادی جنبش هیپی ها و هیپیزم ، در دهه ی 80 میلادی مقوله پانک و پانکیزم و در دهه ی 90 میلادی رپ ها و ریپزم و حالا هم نوبت هوی و متال و متا لیکا و سپ یاراس است .

نکته جالب این است که این موج ها عمدتاً از ایالات متحده آمریکا به تمام جهان بویژه کشور های جهان سوم فرستاده می شود .

در کشور ما هم مد گرایی در تمام سطوح اجتماعی رسوخ پیدا کرد و اگر روزی کسی را با موهای بلند سر ، سر می تراشیدند ، حال بسیاری مو های بلند دارند و این خاصیت مد است که همه چیز را بر می گیرد .

برخی رضا خان را بنیان گذار مد گرایی در ایران و تقلید از غرب می دانند و عده ای نیز معتقدند اولین محصلان ایرانی که در دوره قاجار برای تحصیل به اروپا سفر کردند ، مد را به ایران آوردند .

تاریخچه مد در ایران به دربار قاجارها می رسد .

البته در آن زمان مدهای اروپا به خصوص فرانسه فقط در دربار مشاهده می شد اما در دوره رضاخان تجدد و مدگرایی به مردم عادی هم تسری پیدا کرد و با ایجاد مغازه های خیابان جمهوری و شکل گیری طبقه متوسط ایرانی بحث مد داغ تر شد و هیپی گری اولین مدی بود که جوانان ایرانی از غرب اقتباس کردند .

بر اساس اطلاعات موجود در ایران ، آقایان پیشگامان مدگرایی بوده اند ، آنها که در دوران قاجار و سال های اولیه حکومت رضاخان مجال بیشتری برای استفاده از مدل های غربی و آراستن ظاهر خود داشتند ، در سال های بعد کم کم عرصه را به خانم ها واگذار کردند .

در یک نگاه کلی و جامعه نگر ، مدگرایی را می توان ناشی از عوامل و زیر ساخت های تاریخی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و روانی شناختی دانست .

ریشه های تاریخی مدگرایی به سال های بسیار دور بر می گردد .

با نگاهی به تاریخ ایران ، در عصر سلطنت فتحعلی شاه و ناصر الدین شاه که پای ایرانیان به فرنگ باز شد، تا عصر رضاشاه که دوره حساسی را در تاریخ ایران رقم زد ، فصل متفاوتی در مدگرایی ایرانیان گشوده شد .

از آن زمان که رضا شاه با سلطه ی سیاسی بر کشور ، نحوه و شکل لباس پوشیدن مردم ایران را تغییر داد ، تا کنون ، مد های مختلف در ایران ( و بخصوص در بین قشر جوان )، رایج گردیده است .

گرچه مد گرایی و غرب گرایی دو مفهوم جدا از هم و دارای تعاریف متمایز از یکدیگرند .

اما سیر تحولات تاریخی ـ اجتماعی در ایران به گونه ای سرنوشت این دو مفهوم را با هم گره زده است که هر گاه سخن از مدگرایی به میان می آید ، مفهوم غرب گرایی نیز به ذهن ، تبادر می کند .

زیرا پس از رشد تکنولوژی در اروپا ، سنت ها مورد انتقاد قرار گرفت و جامعه به تدریج ، اندیشه ها ، طرز زندگی و نوع لباس را تغییر داد .

همین طور در ایران و کشورهایی نظیر آن ، رشد صنعت در رأس شعارها قرار گرفت و خیلی زود تر از آن ، نوع تفکر ، طرز زندگی و آداب لباس پوشیدن ، دستخوش تغییر شد .

میل به اروپایی شدن در جامعه ی ایرانی باعث شد که جای باز سازی و نو سازی چار چوب اقتصادی ـ اجتماعی جامعه خود ، به نماها و نمادها و ظواهر صنعتی شدن توجه کنند که مهم ترین نمای اروپایی شدن ، پوشیدن لباس های اروپایی و ترویج مد های غربی به شمار می رفت .

ایرانیان بر این باور شدند که باید خود و فرهنگشان را اروپایی کنند ، تا بدین ترتیب از ضعف و عقب ماندگی رهایی یافته ، در ردیف کشورهای پیشرفته قرار گیرند .

بنابراین " مد گرایی " و " غرب گرایی " در ایران ، در یک بستر فکری و دوشادوش هم رشد کرده اند ، در حال حاضر نیز بیشترین مدهایی که در جامعه و بخصوص در بین جوانان رایج می شود ، بر گرفته از الگوهای غربی با همان انگیزه است .

حقیقت و مد گرایی : در دنیای امروز معیارها کاملاً صوری و ظاهری است ، نه باطنی و معنوی .

چون انسان تجربه تمام پدیده های لذت گرا را بدست می آورد ، بعد از مدتی ، زندگی اش به یک مدار بسته تسلسل و تکرار تبدیل می شود و بنای زندگی اش بر این قرار می گیرد که باید نوگرا باشد و تنوعاتی دست بزند که او را از این تکرار بیرون ببرد و نجاتش دهد .

زیرا که جهانی که همه چیزش در حا ل تکرار است دلزدگی و ملا لت را در روح انسان پدید می آورد و بنابراین انسان امروز انسانی است کم حوصله تر ، خسته تر ، پژمرده تر ، افسرده تر و دلزده تر .

مد و مد گرایی از مسائل روز و مهم جامعه است .

این موضوع از جنبه های گوناگون اعتقادی ، اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و روانی بررسی و دید گاه های متفاوتی درباره آن بیان شده است .

افرادی ، آن را نشانه رشد و تمدن بالا می دانند.

در مقابل نیز افرادی به شدت با آ ن مخالفت می کنند و آ ن را نوعی خود باختگی و بی هویتی می دانند .

در این میان ، افرادی می کوشند با جدا سازی مدهای خوب و بد و یافتن اشتراک میان این دو گروه ، آنها را آشتی دهند ، ولی خود به سر در گمی در تعریف "مد خوب " و "مد بد " دچار شده اند .