قبل از شروع بحث ایجاد مراکز داده و با توجه به مباحث فصل پیشین، بهتر است ابتدا تعریف دقیقی از مرکز داده داده داشته باشیم تا در ادامه دیدی شهودی تر نسبت به مرکز داده داشته باشیم.این مبحث را با پاسخ به سوال مرکز داده چیست؟
شروع می کنیم.
1- مرکز داده چیست؟
مرکز داده یک انباره مرکزی است که (چه به صورت فیزیکی و چه به صورت مجازی) برای ذخیره سازی،مدیریت،توزیع داده ها و اطلاعات طبقه بندی شده حول انواع دانش یا وابسته به یک تجارت خاص به کار می رود.
برای مثال NCDC یک مرکز داده ی عمومی است که بزرگترین آرشیو جهانی اطلاعات آب و هوای دنیا به شمار می رود.
یک مرکز داده ی خصوصی ممکن است درون یک سازمان قرار گرفته باشد یا به صورت یک عضو مجزا در خارج از آن قرار بگیرد.
به گفته خانم Carrie Higbie مدیر بازاریابی بخش کاربردهای شبکه ی جهانی در شرکت سایمون،هر سازمانی یک مرکز داده دارد،اگر چه شاید به آن اتاق سرور گفته شود یا حتی تنها یک کامپیوتر باشد که در جایی از سازمان مخفی است.
در برخی مواقع نیز مرکز داده ممکن است مترادف با یک مرکز عملیات شبکه (NOC ) در نظر گرفته شود.
مکانی محافظت شده شامل یک سیستم خود مختار که دائماً در حال مراقبت و ثبت رفتار سرور ،ترافیک وب و کارایی شبکه است.
شرکت سایمون در مقاله ای آورده است: اسم مرکز داده معانی مختلفی را در اذهان افراد مختلف تداعی می کند.
بعضی افراد فکر می کنند مرکز داده مکانی برای قرارگیری سرورها است در حالی که برخی افراد تصوری کاملاً متفاوت تر از یک مرکز داده دارند.
شاید در زمانی این یک تصور صحیح بود اما اکنون مراکز داده چیزی بیش از یک مکان امن برای سرویس دهنده هستند.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و نحوه تعاملات جدید مبتنی بر اطلاعات وتجمع اطلاعات،این مفهوم تغییر کرده وبه مکانی برای ذخیره سازی اطلاعات یک سازمان تبدیل شده است که برای عملکرد صحیح یک سازمان ضروری هستند و عدم وجود این اطلاعات حیاتی به معنای نابودی سازمان است.
برطبق آخرین تحقیقات موسسه Infonetics روی بازار مراکز داده ی آمریکایی شمالی،انتظار می رود خدمات و محصولات مراکز داده با افزایش 47 درصدی از مبلغ 6/10 میلیارد دلار در سال 2003 به مبلغ 6/15 میلیارد دلار در سال 2007 برسند.
مرکز داده می تواند تا 50 در صد هزینه های فناوری اطلاعات یک سازمان را در بر بگیرد.
کاربردهایی چون ERP ، e-commerce ،SCM ، CAD\CAM ،rich media ،B2B ،B2C و ...
جزو اهم فعالیت های یک سازمان بازیر ساخت IT است.
مراکز داده به طور ساده به دو مقوله تفکیک می شوند: - مراکز داده ی سازمانی CDC – مراکز داده ی اینترنتی IDC CDC ها اطلاعاتی را که مربوط به شرکت ها است نگهداری و راهبری می کنند در حالی که IDC ها توسط ISP6 ها به عنوان محلی برای قرارگیری وب سایت ها یا سرویس های اینترنتی مانند e-mail ، FTP و ...
مورد استفاده قرارمی گیرند.
برای تعریف کمیته ی علمی همایش نقش مرکز داده در توسعه ی فناوری ارتباطات و اطلاعات کشور مرکز داده مکانی است: الف) با امنیت فیزیکی و الکترونیکی بالا،برخوردار از پهنای باند ارتباطی وسیع،متصل به شبکه های رایانه ای ملی یا جهانی ،با خدمات تمام وقت و در دسترس.
ب) که شامل انواع تجهیزات سخت افزاری (رایانه ها ،سوئیچ ها،مودم ها و ...
) و نرم افزاری ( پایگاه های داده،سرورها ،سیستم عامل و ...) پیشرفته بوده و از پشتیبانی و نگهداری حرفه ای و تمام وقت برخوردار است.
ج) به پشتیبانی و ارایه خدمات مرتبط با اطلاعات و داده از قبیل خدمات ذخیره، نگهداری و بازیابی داده،خدمات ERP ،میزبانی خدمات اینترنتی ،میزبانی ارایه ی خدمات کاربردی (ASP )،میزبانی برون سپاری خدمات (Out-sourcing )، خدمات شبکه ی اختصاصی مجازی (VPN ) و غیره برای شرکت های خصوصی یا دولتی می پردازد.
رویکرد مرکز داده سه دوره ی تاریخی راپشت سر گذاشته است،مرحله ی مراکز داده ی متمرکز که با پیدایش رایانه های بزرگ اولیه آغاز شد،مرحله ی مراکز داده ی توزیع شده که در دهه 80 میلادی و با پیدایش رایانه های شخصی شروع شد و مرحله ی تمرکز مجدد که اواخر دهه ی 90 و با توسعه ی شبکه های رایانه ای و اینترنت آغاز گردید.
برخی از تعاریف زیر مربوط به دوران اول یا دوم هستند.
تعریف جمعبندی فوق،مرکز داده را در شرایط جاری و در دوره ی سوم توصیف می کند.
2-2- تعاریف مختلف مرکز داده 1- به مراکزی مانند مرکز پردازش کارت اعتباری بانک که مکانی برای پردازش داده های الکترونیکی است مرکز داده اطلاق می شود.
2- مرکز داده انباره ی متمرکزی برای ذخیره،مدیریت و توزیع داده و اطلاعاتی است که این داده ها به حیطه ی مشخصی از دانش یا کاربرد تعلق دارند.
مرکز داده ممکن است دارای یک مرکز عملیات شبکه ( NOC ) باشد که دسترسی محدود و کنترل شده ای دارد و شامل سیستم های خودکار مراقبت از فعالیت های سرور،ترافیک وب و عملکرد شبکه بوده و کوچکترین اختلال را به مهندسین گزارش می کند و آن ها مشکلات احتمالی را قبل از وقوع مهار می کنند.
3- مجموعه ای ا زتجهیزات متمرکز شده 4- محلی برای نگهداری یک یا چند محیط تولید و فرآوری (از قبیل کامپیوترهای سرور،تجهیزات اتصال شبکه،پایگاه های داده و کاربردها) که توسط یک سازمان برای انجام پردازش های داده های کاربران آن سازمان به کار می رود.
5- مرکز داده مجتمعی برای نگهداری سیستم های کامپیوتری حیاتی (ماموریت گرا) و اجزای مرتبط آن است.
این مراکز معمولا” دارای کنترل های محیطی (تنظیم هوا،جلوگیری از آتش سوزی و غیره) ، تدارکات برق پشتیبان و امنیت بالا می باشند.
خدمات اینترنتی و میزبانی وب معمولاً محل حضور و ارایه ی خدمات وب خود را در مراکز داده قرار می دهند.
6 - مجموعه ای از ابزارهای فوق امن و مقاوم در برابر خرابی که تجهیزات مشتری در آن قرار میگیرد و به شبکه های ارتباطی متصل است.
این ابزارها شامل سرورهای وب،سوئیچ ها،مسیریاب ها و مودم ها است.
مرکز داده از سایت های وب شرکت ها پشتیبانی می کند و محلی برای ISP ها، ASP ها، شرکت های میزبانی وب و ارایه کنندگان خدمات DSL است.
7- محل فیزیکی سیستم های رایانه ای بزرگ و پایگاه های داده 8- مرکز خدمات اینترنت که معمولا”توسط شخص ثالث ارایه می شود،شامل تجهیزات مرتبط با اینترنت برای استفاده ی سازمان ها و تشکیلات اقتصادی ،ISP ها ، ASP ها ، شرکت های تجارت الکترونیک و سایر شرکت ها است.
مرکز خدمات اینترنت معمولا” مکان برون سپاری،سرورها،میزبانی خدمات ، شبکه ی اختصاصی مجازی و سایر شبکه ها بوده و انواع خدمات انتقال اطلاعات را ارایه می کند.
9- مرکز داده بخشی از سازمان یا شرکت است که شامل سیستم های رایانه ای و تجهیزات مرتبط می باشد.
ورود داده ها و برنامه نویسی سازمان هم ممکن است در این محل انجام شود.
همچنین یک مرکز کنترل،بر کارها نظارت می کند.
10- یا ساختمان امن و محافظت شده که شامل انواع رایانه ها،سرور ها،مسیریاب ها،شبکه،سوئیچ ها و تجهیزات و تخصص های لازم برای پشتیبانی از انبوه اطلاعات معتبر که قابل دسترسی توسط کاربران گوناگون در اقصی نقاط جهان باشد.
2-3- مقدمه ای بر ایجاد مراکز داده به نظر شما مهمترین حرکت و تاثیری که IT بر صنعت گذاشته است،چیست؟شاید لیستی جلوی ذهنتان تجسم شود که در آن لیست اسامی مانند voice over ,Wireless Lanو IPشبکه های PAN¹ , 3G Wireless , هوش مصنوعی یا حتی نانو تکنولوژی هم به چشم بخورد.
ولی اگر بخواهیم از تکرار اینگونه اسامی تخصصی پراکنده که ذهنمان را به سوی دنیاهای تجملی و تصنعی مانند یخچالهای متصل به شبکه یا تلفن های تصویری و پهنای باند های بالا سوق میدهند،پرهیز کنیم ویه دنیای واقعی تری که هر روزه با آن سر و کار داریم ،بپردازیم به دنبال آن چیزی هستیم که به معنای واقعی در کار ،تجارت و سرویس های ارائه شده ،ارزش افزوده ایجاد کند .
بیاید به روشی برای تسهیل مدیریت بستر های پیچیده و پر هزینه IT بپردازیم و مراکز داده خود را از یک مرکز پر هزینه ² به یک مرکز ارزش افزا در کار خود تبدیل نماییم .بییائید با یک سری مفاهیم جدیدی که اخیرا توسط صاحبان فناوری برای نیل به این هدف معرفی شده اند ،شروع کنیم : Data Center Virtualization - Utility Computing - - Utility Fabric - Service -Center Computing - Computing Grid On-Demand Computing - - Autonomic Computing - Adaptive Information - Capacity On Demand - Service On Demand - Infrastructure Optimization بسیاری از صاحبنظران ، Utility Computing را موثرترین و پر انرژی ترین عامل در دهه بعدی عمر IT میدانند.
در یک تعریف کلی ، Utility Computing را توانائی دسترسی ساده به منابع 1.personal area network 2.
cost center 3.value center دولت ها و سازمانهای بزرگ به منظور اتخاذ به موقع و سریع تصمیم ها به صورت بلادرنگ ،ناگزیر به ایجاد مرکزی هوشمند جهت تحلیل متمرکز داده ها از طریق نرم افزارهای هوشمند هستند که علاوه بر جمع آوری جدیدترین اطلاعات از مراکز مختلف و تحلیل آنها ، بتوانند نتایج آنها را نهایتاْ در اختیار سازمانهای دولتی و خصوصی ذیربط قرار دهند و بدین وسیله مدیران در هر سطحی هر سطحی و هر حوزه ای ،بتوانند با دقت و در زمان درست قدم های بعدی خود را تعریف و تعیین نمایند.
شکل2-1)نقش در اختیار داشتن معماری کلان در همسو سازی اهداف استراتژیکی سازمانهای وابسته IT بدین منظور مدیران استراتژیک کشور باید با بکارگیری عوامل تکنیکی و تاکتیکی ،مسیر حرکت و قدم های رسیدن به دستیابی به چنین مرکزی را مشخص نمایند .اولین نیاز در این راستا ،وجود معماری کلان¹ برای اهداف حد اقل سه ساله آتی ، برای هر سازمان بزرگی در کشور است که قصد بهره برداری از چنین مرکزی را دارا است .برای اینکار مدیران استراتژیک باید راهکارهای تجاری یا سیاسی خود را با طرح های IT همسو نمایند تا بتوانند به بهترین وجه از آن ابزارهای IT در تصمیمات خود بهره ببرند.(شکل بالا).آشنائی با وضعیت فعلی و شناسایی اهداف در ابتدای کار و سپس روش نائل آمدن بر آن اهداف ، از دستاوردهای در اختیار داشتن یک معماری کلان برای سازمان ها یا شرکت ها است.
یکی از مسائلی که مدیران ارشد بهتر است در نظر داشته باشند ،این است که معماری کلان ،فرآیند طراحی یک سیستم IT نمی باشد ،بلکه آن در حقیقت ،هنر مدیریت کار آمد سازمانهای 1.Enterprise Architecture بزرگ به شیوه های جدید است .معماری کلان به فرآیندهای مستند سازی در جلوه های مختلف سازمان با دقت زیادی می پردازد.فرآیندها ،فناوری ها ،داده ها ،پرسنل و کاربران سیستم ،محل فیزیکی و حتی زمانبندی در راستای اهداف کلان سازمان جهت دهی می شوند.به عبارت دیگر معماری کلان ،همیشه باید اهداف و استراتژی کاری را به استراتژی IT متصل کند.این کار با منظر های مختلفی مستند میشود تا نشان دهد چگونه IT با نیازهای فعلی و آتی سازمان ،همسو است.
ارتباط IT با برنامه ریزی کلان مانند ارتباط یک درخت با درختان دیگر در یک جنگل است .معماری کلان جنگلی است که یکی از از درختان آن درخت IT است .
بدین منظور هر سازمانی حداقل باید یک برنامه 12 تا 18 ماهه را برای خود تعریف نماید،که در آن ، ابتدا معماری اولیه سازمان خود را تهیه نمایند و سپس مسیر حرکت خود را مشخص و در نهایت استراتژی خود را جهت نیل به آن اهداف تعیین کنند.
ابتدا معماری اولیه سازمان خود را تهیه نمایند و سپس مسیر حرکت خود را مشخص و در نهایت استراتژی خود را جهت نیل به آن اهداف تعیین کنند.
دولت ها برای حرکت از سوی یک دولت سنتی به سوی دولت شهروند گرا ،تصمیم به ارائه مدلهایی نمودند که یکی از معروفترین آنها مدل FEA¹ می باشد .
این مدل برگرفته از مدل مرجع Zackman است که به صورت خاص به مسائل دولت های فدرال پرداخته است .
مدل Zackman در شکل 4-2 نشان داده شده است .
1.Federal Architect این مدل از نگاهی دیگر به شکل زیر است: مدل Zackman در بسیاری از شرکت های تجاری دنیا مانند GM مورد استفاده قرار گرفته است .مدلی که GM در معماری کلان خود بکار گرفت ،بصورت نشان داده شده در زیر است : مدل FEA مدلی است مبتنی بر هدف افزایش کارایی و کارکرد بین سازمانی در گستره دولت .در این مدل عناصر مختلفی همچون دفتر بودجه و مدیریت (OMB)¹ و عوامل و دفاتر دولتی پراکنده ای برای تعریف و تحلیل خدمات دولتی تعریف شده است .OMB مخصوص راهبری و هدایت عملکردهای FEA است.
در بخش300OMB Circular A-11 که تحت عنوان Planning Budgeting Acquisition and Management of Capital Asset میباشد مقرر گردیده است که دفاتر دولتی مسئول همسو نمودن پروژه های IT دولتی خود با اهداف دولتی و توصیف آنها مطابق با مدل FEA در قالب مدلهای مرجع ذیل هستند: - مدل مرجع کارآیی(PRM)²: که به منظور اندازه گیری کارآیی سرمایه گذاریهای عمده و مهم در پروژه های IT و تاثیر آن بر روی پروژه های کلان دیگر ایجاد شده است .
این مدل عمدتاْ مباحث مدیریتی و اجرایی را مد نظر داشته است .
- مدل مرجع کار(BRM)³ : که عملیات و فرآیندهای روزانه دولتی را سازماندهی و توصیف مینماید.
- مدل مرجع مولفه های سرویس (SRM)4: سرویسهای کاربردی و کاری و مولفه های آنها را در داخل Service Domain ها به صورت افقی و عمودی کلاسه بندی می نماید تا بتواند از مولفه ها و سرویس ها مجدداْ استفاده نماید .آنچه که از دو مدل قبلی مشخص شده می شود در قالب برنامه های کاربردی ،متشکل از مولفه هایی جهت ارائه سرویس ها در این قسمت مدل میگردد.SRM میبایست کاملا با BRM همسو باشد .
- مدل مرجع داده ها و اطلاعات (DRM)5: که ساختار داده ای و اطلاعاتی را به صورتی تعریف می نماید که سرویسهای دولتی را پشتیبانی نماید.
- مدل مرجع فنی (TRM)6 : استانداردها،مشخصه ها و فناوریها برای پشتیبانی از ایجاد و تبادل سرویسهای دولتی در این مدل تعریف می شود.تمامی مولفه ها و سرویس های تعریف شده در DRM و SRM توسط عناصر TRM پشتیبانی و پیاده سازی میگردند.
شکل 2-7 ساختار این مدل را به صورت سلسله مراتبی نشان می دهند.در صورتیکه سازمانی در سطح 1.Ofiice of Management and Budget 2.Performance Refrence Model 3.Business Refrence Model 4.Service Component Refrence Model 5.Data and Information Refrence Model 6.Technical Refrence Model کشور یا استانی در حال برنامه ریزی IT نمی باشد،میتواند از مدلهای BRM و DRMصرفنظر نمایدو تنها به مدلهای TRM,SRM,PRM بپردازد .سه مدل اخیر میتوانند به صورت دست نخورده یا سفارشی در سازمان هایی که واحد IT با اهمیتی را در اختیار دارند بکار گرفته شود.
بحث فنی در FEA ،در قالب مدل TRM شکل 2-7 مطرح میگردد که این مدل خود بر اساس داده ها و سرویسهای مطلوبی است که در اهداف کلان و کاری ،تهیه و هدف گیری شده اند .در مدل TRM توپولوژی کلی زیرساخت شبیه شکل 2-8 تهیه میشود (که این مدل از بسیاری جهات شبیه مدل مرجع مرکز خدمات داده می باشد).چون این مدل در ابعاد مختلف بسیار شبیه به مدل مرکز خدمات داده میباشد و از طرفی گرایش خاصی به فروشنده یا تولید کننده خاصی ندارد ،لذا در ادامه بطور کلی وبه صورت شماتیک ،معماری و چیدمان اعضای این مدل را در قالب چند شکل نشان خواهیم داد.
مطابق با این مدل ،محدوده دسترسی و ارائه سرویس (محدوده سمت چپ شکل 2-8)خود دارای مولفه ها و اجزای دیگری میباشد که در شکل 2-9 آنها را نشان داده ایم: در محدوده زیرساخت سرویس ها نیز مدل فوق به صورت نشان داده شده در شکل 2-10 به جزئیات میپردازد.
در شکل2-11 ابتدا حوزه و چارچوب مولفه ها و سپس ارتباط با سرویس ها و یکپارچه سازی آنها مورد ارزیابی قرار می گیرند.
و در نهایت پیاده سازی این مدل بطور کلی در شکل 2-13 به تصویر کشیده شده است .یکی از جهاتی که در معماری کلان به آن پرداخته می شود،نحوه جمع آوری اطلاعات پراکنده در سطح کشور و یکپارچه نمودن و نهایتاْ تحلیل روی آنها است که بدین ترتیب این انباره قدرتمند اطلاعاتی ذهن ها را بسوی ایجاد مرکز داده سوق میدهد.در اختیار داشتن یک مرکز داده موضوعی است که اخیراْتوجه موفق ترین دولت های جهان را به خود معطوف داشته است و بهمین خاطر نیز صاحبان فناوری ارضای اینگونه خواسته دولت ها ،محصولات یا سرویس هایشان را با برنامه های استراتژیک کشور و همچنین جهت گیری درست بر سر نائل آمدن به یک محیط عملیاتی تمام و کمال در محیط وب ،سازگار نمودند.
2-4- نیاز به مرکز داده و خواص قابل توجه آن از نظر فنی اگر بخواهیم از نظر فنی با طرح چند سوال ،نیاز به مفاهیم جدید کامپیوتینگ و نتیجتاْ آنچه منجر به ایجاد مراکز داده جدید میشوند ،بپردازیم ،باید از اینجا شروع کنیم که آیا فکر می کنید سطح استفاده از سرویس دهنده ها در مراکز ITتحت کنترل یا مدیریت شما ،چقدر است ؟
آیا به نظر شما سطح استفاده از آنها در این مراکز پایین است؟
آیا هزینه مدیریت بر سرویس ها بالا است ؟
آیا مدت زمانی عملیاتی بودن ¹ سرویس ها به اندازه ای نیست که مایلید و هفته ها طول می کشد تا یک برنامه جدید در محل کارتان بکار گرفته شود؟
آیا هیچ مدیری هم احساس خوبی برای هزینه کردن بر روی واحد IT ندارد؟
حالا فرض کنید که یا ارائه روشهای مدیریت جدید بر منابع IT و مراکز داده ،قادر به حل همه آن مشکلات هستید و به عنوان مثال میزان بکارگیری سرویس دهنده ها را تا مرز 70 الی 80 درصد بالا 1.Uptime می برید و یا اینکه ادعا کنید که یک مدیر شبکه که تا کنون می توانسته 30 الی 40 سرویس دهنده را مدیریت نماید ،حالا با همان مقدار زمان مصرفی ،100 سرویس دهنده را مدیریت خواهد نمود.
به هزینه ای که صرفه جویی می شود فکر کنید .به بکارگیری پویای منابع برای آن برنامه هایی که نیاز به منبع دارند ،بیندیشید و ببینید که چه تغییر عمده ای را می توانید ایجاد نمایید.
حالا دیگر همه چیز میتواند تغییر کند و واحد IT به عنوان یک عامل حرکتی میتواند در عرض چند ثانیه بستر مناسب اطلاعاتی را برای حرکت های تجاری و کاری ایجاد نماید.بدین ترتیب کل سازمان اداری و تجاری شما می تواند قابل رقابت در سطح استاندارد بین الملی بوده و به اندازه کافی انعطاف پذیر و تغییر پذیر باشد.
یکی از دغدغه های مصرف کنندگان و کاربران منابع اطلاعاتی و فناوری اطلاعات ،رهایی از منابعی است که بابت آنها از قبل هزینه های گزافی را متقبل شده اند.
این در حالی است که همواره به محدودیت های فیزیکی آن منابع یا حتی پرسنل نگدارنده آنها محدود هستند و از طرفی در اغلب موارد هم ،بهره برداری کاملی از آن منابع صورت نمی پذیرد.
آنچه سازمانهای بزرگ دنیا به آن فکر می کنند خرید منابع اطلاعاتی( مانند ذخیره سازی یا حافظه )،تنها در موقع نیاز به آنها و به صورت اجاره ای است که اینکار تنها وقتی میسر است که منبع در جایی کنار هم گرد آمده باشند ودر موقع نیاز ،به کاربر و مصرف کننده آن عرضه شوند.مکانی که چنین خدماتی را می تواند به سازمانهای بزرگ کشور عرضه نماید ،مراکز داده است.در چنین شرایطی با منابع اطلاعاتی نیز همچون منابع دیگری که شهروندان از آنها استفاده میکنند ،مانند آب و برق ،برخورد می شود.
کنار هم قرار دادن مقدار زیادی از منابع اطلاعاتی و نگهداری لحظه به لحظه از آنها جهت ارائه به مصرف کننده در زمان درخواست و نیاز ایشان ،به معنی مدیریت پیچیده و فرآیند محوری از کلیه عملیات است که به موجب آن بتوان با حداقل یا گاهاً صفر نمودن زمان خرابی زیر ساخت اطلاعاتی ،منابع را به صورت همیشه در دسترس ،به آنها عرضه داشت.
همین موضوع باعث پدید آمدن مفاهیم و ابزارهای جدیدی شد که تفکر شرکت ها به نحوه استفاده و مدیریت منابع IT را تغییر داد.
افزایش ROI ، مدیریت بهینه تر ، کاهش پرسنل تخصصی و نتیجتاْ کاهش هزینه های جاری ،نگهداری زیر ساخت اطلاعاتی و همچنین افزایش سطح دسترسی به منابع اطلاعاتی (که به معنی کاهش زمان خرابی است ) ، همگی باعث شدند که بتوان به موضوع مرکز داده بیشتر پرداخت .
در ادامه ،به ابعاد مختلف مراکز ارائه خدمات داده و نگرش شرکت های صاحب فناوری به آن مقوله خواهیم پرداخت و مفاهیم جدید آن را با هم مرور خواهیم نمود.
آنچه در بالا ذکر شد همه آن چیزی است که با واژه Utility Computing به جهان معرفی شده است .
این فضای مجازی و ایده آل ،با استفاده از فناوریهای مجازی سازی¹ و بکارگیری سرویس دهنده های تیغه ای² و نرم افزارهای مدیریتی قابل تبدیل به دنیای واقعی است .اما برای رسیدن به این دنیای واقعی ،مراحلی باید طی شود که در ادامه آنها را بیان نموده ایم.
2-5- انقلاب بعدی در IT چیست؟
اگر کمی به پیشرفت های IT در دهه های اخیر بنگریم متوجه میشویم که تقریباْ هر ده سال یکبار ،تغییر عمده ای در این زمینه انجام شده است .به عنوان نمونه در اواسط دهه 1960 دنیای Mainfarme ها دنیای غالب بر IT بود و تقریباْ10 سال بعد در اواسط دهه 1970 Mini Computer ها وارد بازار شدند و پس از آن ،حدوداْ در سالهای نزدیک به سال 1985 بحث Client/Server مطرح شد و سپس شاهد بکارگیری اینترنت در بحث های بسیار مهم در دهه 1990 بودیم و حالا صاحب نظران Utility Computing را تحول بعدی در سال 2005 میدانند.
این تحول توسط Forrester Research انقلاب کامپیوتینگ نسل سوم نامیده شده است .
1.Virtualization 2.Blade Server تغییر در مدلهای مختلف کامپیوتینگ باعث تغییر در ارزش IT در محیط کار و تجارت شده است .این تغییرات که در شکل 2-14 نشان داده شده است در سالهای اخیر باعث تاثیر زیادی بر روی کارها شده است .
امروزه در مراکز داده ،تعداد زیادی بانک اطلاعاتی ،سرویس دهنده میزبان وب و سرویس دهنده های فایل / چاپ وجود دارند که با مجموعه ای از کابلها و سیم ها با یکدیگر متصل شده اند .به منظور حل پیچیدگی در آنها و دست و پنجه نرم کردن با این همه سرویس دهنده ،متخصصان IT مفهوم Server Consolidation را مطرح نموده اند .پیش بینی می شود که 75 درصد شرکت های بزرگ تا سال آینده به نوعی از Server Consolidation استفاده خواهند نمود.
این Server Consolidation اولین گامی است که بسوی دنیای Utility Computing برداشته میشود.
مرحله بعدی به اشتراک گذاری منابع همسان ،با استفاده از تکنیکهایی همچون Automationو Virtualization است .
ودر آخرین فاز در تحقیق مراکز داده با مفاهیم جدید ،به اشتراک گذاری تمامی منابع به صورت پویا ،مانند به اشتراک گذاری منابع تغذیه ،منابع ذخیره سازی و شبکه ای است .
IDC پیش بینی نموده است که بازار Utility Computing در سال 2003 از 800 میلیون دلار به 6/3 بیلیون دلار در سال 2007 خواهید رسید.
IDC بازار مراکز خدمات داده را که مبتنی بر مفهوم Utility Computing هستندبه قسمت های مختلفی تقسیم نموده است .
در دسته اول آن دسته از محصولاتی هستند که به مانیتورینگ و مدیریت این مراکز می پردازد.
در دسته دوم آن دسته از محصولاتی هستند که به بحث Automationیا خود کار سازی میپردازند.
در دسته سوم آن دسته از محصولاتی هستند که به موضوع Virtualization یا مجازی سازی پرداخته اند.در سال 2003 در میان سه دسته فوق الذکر سهم بیشتر بازار متعلق به مانیتورینگ و مدیریت مراکز خواهد بود .اما در سال 2005 این بازار برای محصولات مانیتورینگ و مدیریت ،تنها 400 میلیون دلار بوده ولی برای محصولات Automationبالغ بر 800 دلار خواهد بود و در محصولات مجازی سازی به 2/1 بیلیون دلار خواهد رسید.همین منبع پیش بینی نموده است که در سال 2007 این اعداد به ترتیب به 500 میلیون دلار ،1 بیلیون دلار و 2/2 بیلیون دلار خواهد رسید.
همان طور که از آمارهای فوق مشخص شده است ،مجازی سازی بیشترین سهم را در بازار مراکز داده خواهد داشت .در مجازی سازی ،منابع به صورت پویا از هر جایی که ما بتوانیم آنها را تامین نماییم و بر اساس سیاست های از قبل تعیین شده ،برای رفع مشکل ما اختصاص داده می شوند و پس از انجام کارشان نیز آزاد شده و به مرکز منابع¹بازگردانده می شوند.
این آن چیزی است که هدف غایی مراکز داده است و بدین ترتیب علاوه بر بکارگیری منابع IT در بیشترین سطح خود،از هدر رفتن آنها نیز جلوگیری نموده ایم و از طرفی ،تمامی مصرف کننده های منابع ،بدون محدودیت در هر زمانی ودر هر حدی که منابع خالی در کل سیستم در دسترس باشد ،آنها را بکار خواهند گرفت.
2-6- ساختار مراکز داده در مدل قدیمی ،IT عمدتاْ بر روی محاسبات ،پردازش داده ها ،تعاملات و دیگر عملیات ساخت متمرکز شده بود .برای این کاربری های خوش تعریف و قابل پیش بینی ،چنین مدلی کاملاًْ کارا و مفید بود.ولی برای مدلهایی که ساختار درست و معینی ندارند و ارتباط فرآیندهای آن خوش تعریف وقابل پیش بینی نیست ،چنین مدلی ،کار ساز،یا بهتر بگوییم مناسب نبود.
مدلهایی که تکیه زیادی بر اینترنت و قابلیت های آن دارند ،مبتنی بر استانداردهای ساده ای همچون مرورگری ،جستجو و دریافت و ارسال پست الکترونیک از طریق انتقال مولفه های مختلف هستند.همین مدل ساده کم کم چنان جا افتاد که تمامی تبادلات مهم اقتصادی و تجاری دنیا هم از این مدل تبعیت نمودند.
در مدل جدید که ترکیبی از مدل قدیم با مفاهیم جدید است ،محیط کاملاْ به صورت ماجولار طراحی می شود ،به طوری که مدیریت زیر ساخت و برنامه ها براحتی ممکن شود .
آنچه در مدل جدید Computingاهمیت دارد ،توانایی اتصال کاربران ،پردازش ها و اطلاعات ،به صورتی است که لجازه میدهد سازمان ها هر چه بیشتر انعطاف پذیر تر و جوابگو تر باشند .از طرف دیگر ،در مدل جدید،به سادگی ایجاد زیر ساختی که نگهداری و کنترل آن ساده تر باشد ،توجه خاص شده است .اینکار از طریق ایجاد محیطی واحد و یکپارچه شده به همه منابع شبکه میسر است.
1.Pool بسیاری از سازمان های بزرگ با خرید و انبار نمودن مقدار زیادی از تجهیزات ،سعی در حل مشکلات احتمالی آتی خود نمودند.یکی از راه های رهایی از چنیین هزینه ای ،ایجاد زیر ساختی پویا است ،بطوریکه از تمامی منابع آزاد با حداکثر ظرفیت استفاده شود(Grid Computing) و تنها در صورت لزوم ،منبع جدید تهیه گردد.
برای نائل آمدن بر چنین بستری ،باید از نرم افزارها وسخت افزارهایی استفاده شود که مطابق با استاندارد بوده و قابلیت تعامل با ساختارهای دیگر را داشته باشد.
موضوع مدل Computing جدید به دو موضوع انعطاف پذیری و ساده سازی بطور خاص پرداخته است .برای رسیدن به این مدل باید به یکپارچگی و مدیریت زیر ساخت توجه خاصی کرد .در چنین مدلی ،همه چیز بر اساس استاندارد بوده و با هم یکپپارچه هستند و فرآیندها خودکار و مجازی شده اند.
یکپارچگی مطلقاًً به ارتباط سه موضوع کاربران ،فرآیندها و اطلاعات می پردازد.یکپارچگی باعث انعطاف پذیری و پویایی در محیط کاری می شود.برای یکپارچه سازی سه عامل فوق شش پیش نیاز لازم است: - مدل سازی فرآیندها: مدل فرآیندها ،فعالیت ها و منابع باید تهیه گردند.
- تغییر فرآیندها: به طوریکه برنامه ها و فرآیندها مجدداْ در چرخه کاری سیستم بتواند استفاده شوند.
- یکپارچگی اطلاعات و برنامه ها :که اجازه میدهد منابع اطلاعاتی مختلف و برنامه ها با یکدیگر ترکیب شوند.
- دسترسی:که منجر به توسعه اطلاعات و داده ها به کلاس های جدیدی از ابزارها و روش های جدیدی ازتعاملات میشود و این موضوع ربطی به نوع اتصال ندارد.
- هماهنگی و همکاری : که اجازه میدهد کاربران به صورت سفارشی شده با اطلاعات ،برنامه های کاربردی ،فرآیند ها و افراد تعامل نمایند .
- مدیریت فرآیندهای کاری :که فرآیندها را با هدف مدیریت تمام و کمال ،مدل می کند ،بکار می گیرد و تحلیل می نماید.
از طرف دیگر ،مدیریت زیر ساخت ،دسترسی به اطلاعات را به صورت منطقی میسر می نماید .این کار باعث ساده سازی ،انعطاف پذیری و کاهش هزینه ها میگردد.پایه و اساس این ساده سازی ،مبتنی بر دو محور خودکارسازی و مجازی سازی است.
مجازی سازی عبارت است از جداسازی وابستگی مستقیم به منابع فیزیکی و مدیریت و استفاده از آن از طریق یک لایه مجردتر و مجازی .
مجازی سازی باعث می شود که : - سازمانها بتوانند یک منظر واحد و یکپارچه از کل منابع زیر ساخت داشته باشند و لذا دسترسی به منابع و مدیریت تابعی از محل آنها نخواهد بود.
- هزینه های عملیات بر روی منابع و نگداری آنها کاهش می یابد.
- به صورت پویا بتوان نیازهای کاربران را ارضا نمود.
- اطلاعات را از سطح مراکز مختلف جمع آوری و به آنها دسترسی داشته باشد.
خودکار سازی نیز باعث میشود که یک زیر ساخت IT بتواند بدون مدیریت انسان ،عملیات روزمره خود را مدیریت کند.با در اختیار داشتن یک ساختار خود-مدیریت ،کارایی بالا رفته و اختصصاص منابع تسهیل می گردد.یک ساختار کاملاْ خودکار شده می تواند تغییرات و شرایط آن را در زیر ساخت درک کند و عکس العمل لازم را برای به حداقل رساندن زمان خرابی سیستم انجام دهد .برای نائل آمدن بر این ساختار ساده شده و بهینه شده در زیر ساخت اطلاعاتی کشور ،قابلیت های زیر مورد نیاز می باشد: - دسترسی: که سلامت و عملکرد درست محیط IT را تضمین می نماید.
- ایمنی : که دسترسی و حفظ داده ها را تضمین می نماید.
- بهینه سازی :که حداکثر بهره وری از سیستم های IT را تضمین می کند.
- تدارک از پیش : که منابع و فرآیندها را در زمان درست به افراد واجد شرایط اختصاص دهد.
- هماهنگی بر اساس سیاست گذاری ها :تا نیاز ها را ببیند و برا ساس آن عکس العمل نشان دهد.
- مدیریت سرویس های کاری :تا محیط ما را به صورت بصری نمایش دهد و بتوان بنا بر نیاز سطوح مختلف سرویس را تعریف نمود .
- مجازی سازی منابع :که یک تصویر یکپارچه و واحد از کل منابع را در اختیار مدیر زیر ساخت قرار دهد.این تصویر باید شامل سرویس دهنده ها ،منابع ذخیره سازی و سیستم های توزیع شده باشد .
با این مدل همه برنامه ها و منابع همچون یک سرویس دیده می شوند و همه آنها می توانند شناسایی و تعریف شوند و با یکدیگر تعامل کنند .این مدل که همه چیز در آن بر اساس سرویس ها تعریف می شود ،معماری سرویس گرا نام دارد.
سرویس ها بین یکدیگر با تبادل اطلاعات ساخت یافته انتقال اطلاعات به شکل یکسری پیغام یا مستند رد و بدل می شوند و با نوع پیامی که هر سرویس میتواند تولید کنند یا دریافت کند ،به خوبی تعریف می شود .کیفیت ورفتارهای خاصی که در شرایط خاص این سرویس ها می توانند ارائه دهند ،همگی در زمان تعریف سرویس ها مشخص می شوند .معماری سرویس گرا با استفاده از استانداردهایی که نوع سرویس و نحوه کار آنها را شرح می دهند ،تعریف می شوند .
این استاندارها توسط XML واستاندارهای خدمات وب (که غالباْ استانداردهای ¹WS نامیده می شوند )مشخص می شوند .دراین معماری نیز همه جیز از طریق مفهوم مجازی سازی ،یک سرویس دیده می شود .
کلیه این توانائی ها می توانند در قالب یک یا چند مرکز خدمات داده ملی تعریف و پیاده سازی گردد.