دانلود مقاله موقعیت و مکان در معماری

تاثیر شرایط جغرافیایی، خاص هر منطقه و ناحیه جغرافیایی تاثیر غیرقابل انکاری در مسیر تکامل زندگی و توسعه اجتماعات و گروههای مختلف، از نژاد انسان به جای گذاشته است.

با توجه به این ویژگی خاص، مشاهده می شود به علت متفاوت بودن شرایط طبیعی در مناطق و نواحی مختلف جغرافیایی، گروههای متفاوت انسان، با سطح فرهنگ گوناگون و جدا از هم بوجود آمده است.

امروزه با توجه به تفاوتهای فرهنگی می توان ابنای بشر را از جلگه های بسیار حاصلخیز رسوبی گرفته، تا صحاری لم یرزع و از قلل کوهها تا خط زیر برفهای دایمی سراغ گرفت.

پس این واقع و حادثه مهم روشن می سازد که چه گونه بشر با همه تفاوتهای موجود در شرایط گوناگون جغرافیایی، توانسته برای ادامه زندگی در تمام سطح کره زمین ماوا و مسکن برای خود بوجود آورد.ص27 می توان گفت ساخت و ساز مسکن و سایر تاسیسات ضروری برای سکونت نژادهای مختلف، در مناطق و نواحی جغرافیایی از 20000 سال قبل بدست انسان آغاز شده است.

لکن با توجه به گذشت یک میلیون سال از ظهور و پیدایش انسان در سطح زمین، توان گفت تسلط او به معنا و مفهوم واقعی کلمه شاید از 2500 سال قبل شروع شده است.

به هر حال از آغاز این واقع تا به امروز، آثار و یادمانهای بجا مانده از او نشان می دهد؛ تغییرات و جابجایی های انسان در سطح زمین، در مقیاس وسیع صورت گرفته است.

بطوریکه در طول 2000 سال اخیر گروههای مختلف اسنان با داشتن تکنولوژی مهم توانسته با شجاعت و جسارت بی نظیر خود به تمامی قاره ها نفوذ کند.

متعاقباً در مناطق و نواحی جغرافیایی جدید، دست به ایجاد یک سلسله از تاسیسات زند، که نتایج حاصل به روشنی مهارت و کنترل هوشمندانه او را ثابت می کند.

نا همواری ها: در صورت فراهم بودن شرایط مناسب آب و هوایی جهت اسکان، تاثیر ناهمواریها بویژه کوهها را می توان درمعماری مشاهده نمود.

در کوهها، عامل ناهمواری بیش از عامل آب و هوا مانع رشد سکونتگاهها است.

کوهها، خواه در امتداد جلگه ها قرار می گیرند و خواه به موازات فلات ها واقع شوند، سکونتگاههای موجود در آن مناطق پیوسته به سمت دره های وسیع گسترش خواهند یافت.بنابراین، پراکندگی سکونتگاهها بصورت رشته های باریک و یا گسترده خواهدبود.

به طور کلی، سکونتگاهها دورتر ازاعماق دره ها واقع شده و ا غلب در تراسها و یا مخروط افکنه های کوچک استقرار می یابند.

در صورت قرارگیری سطوح فرسایشی بر روی یکدیگر، همانند دره هایی که توسط یخچالهای طبیعی تغییر شکل یافته اند ردیف سکونتگاهها به طرف ارتفاعات عقب نشینی می کنند.

لیکن در دره های عمیق غالب سکونتگاهها بر روی دامنه های با شیب ملایم و یا در سطوح فرسایشی به صورت پراکنده قرار می گیرند.

دشتهای مرتفع و یا فلاتها به جهت قرار گیری در مناطق آب و هوایی متفاوت، بالطبع دارای تاثیرات متفاوتی خواهند بود.

در بعضی از مناطق معتدله، وجود نقاط مرتفع و شرایط نامناسب آب و هوایی به موازات افزایش ارتفاع، سبب کاهش سکونتگاهها گردیده است.

به عنوان مثال، کمی جمعیت وجه تمایز فلات مرکزی فرانسه از سایر نقاط اطراف می باشد.

به همین ترتیب به استثنای آلپ ها، شوابیش آلمان جنوبی با دارا بودن سکونتگاههای نامتراکم و دور از هم، یکی از کم جمعیت تربن مناطق این کشور را تشکیل می دهد.

در منطقه گرمسیری زمینهای مرتفع به شکل متفاوتی مورد بهره برداری قرار می گیرند، بدین صورت که سیاه پوستان آفریقایی تا حد امکان از ارتفاعات دوری جسته ون بندرت در «منطقه جنگلهای مه آلود» اسکان می یابند.

آنها اغلب فلاتهای داخلی را که ارتفاع آنها بین 1000-1500 متر می باشد، ترجیح می د هند.

در مکزیک مرکزی و جنوبی، آمریکای مرکزی و منطقه کوههای آند آمریکای جنوبی، بخش عمده ای از سکونتگاهها در فلات داخلی قرار دارند.

از آنجاییکه در دامه های غربی و شرقی کردیلرا بخشی را کویری و بخش دیگر را جنگلهای بکر فرا گرفته است، لذا از طرف ایندیوها بعلت دارا بودن شرایط نامساعد آّب و هوایی ترجیح داده نمی شوند؛ مضاف بر اینکه ایندویوها به خاطر سلامتی خود آب و هوای کوهستانی را ترجیح می دهند.

در مقابل هندو چین، جلگه های حاصلخیز واقع در امتداد مدارات،نسبت به مناطق مجاور از تراکم جمعیت بیشتری برخوردار می باشند.

به همین ترتیب سفید پوستان مهاجر به منطقه گرمسیری، با علم به اینکه جلگه های ساحلی امتیاز اقتصادی برای آنها تامین نموده و دارای شرایط مناسب ارتباطی نیز می باشند، با این حال سکونت در مناطق مرتفع را به لحاظ بالا بودن قابلیت تطابق آنها با آب و هوای این مناطق ترجیح داده اند.

بدین جهت، استراحتگاههای اروپائیان در مناطق گرمسیری کشورهائی از قبیل هندوستان و اندونزی در ارتفاعات بالا قرار دارد.

در آفریقای گرمسیری نیز سکونتگاههایی که سفید پوستان با اهداف تجاری و اداری برپا نموده اند در فلاتهای مرتفع قرار گرفته اند.

به استثنای موارد فوق الذکر، جلگه ها با هر منشأیی که دارند، مطلوبترین مناطق سکونتگاهی را تشکیل می دهند، بویژه جلگه های رسوبی محصور توسط کوهها که پیوسته انسانها را به خود جذب نموده اند.

با این حال، در این نواحی عمدتاً برای مقابله با خطر سیلاب اتخاذ تدابیرلازم ضروری می نماید، تدابیری همانند موانع طبیعی ساحلی، سدها و غیر، عامل تعیین کننده ای در پراکندگی سکونتگاه ها بشمار می آیند.

با این وجود جمعیت در این مناطق و بویژه در کنار رودخانه ها از تراکم بالاتری برخوردار می باشد.

مثل جلگه گسترده پو در ایتالیا که تراکم جمعیت در آن بین 200-150 نفر می باشد.

در حوضه گنگ و براهماپوترا تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع 250 نفر است.

در زمینهای رسوبی جوان بنگال نیز تراکم جمعیت به 500 نفر افزایش می یابد.

به همین شکل در جلگه های دیگر مثل آیراودی- منام، مکونگ و یا در جلگه های چین و یا در دره هاو دلتای یانگ چویانگ سکونتگاهها پیوسته از تراکم بالایی برخوردار می باشند.

جلگه ها، به دلیل ساخت آنها اگر زمینه های مساعدی را برای پراکندگی یکنواخت سکونتگاهها فراهم نمایند( همانند فلات های هموار و بدون بریدگی) در یک منطقه وسیع بندرت چنین تراکمی به چشم می خورد.

تنوع خاکها، سطوح متفاوت آبهای زیرزمینی و محیط متفاوت، در شکل گیری مختلف سکونتگاهها اهمیت بسزایی دارند.جلگه پورسا در این مورد مثال خوبی است.

تراکم سکونت در شمال و جنوب این جلگه بسیار متفاوت می باشد.

آهکی بودن زمینها و پایین بودن سطح آبهای زیرزمینی در نیمه شمالی جلگه در مقایسه با نیمه جنوبی آن، سبب کاهش تعدد سکونتگاهها در شمال و برعکس، افزایش آن در جنوب گردیده است.

این اختلاف در نوع کشت به طور کلی در فعالیتهای زراعی نیز به خوبی مشهود است.

با وجود اینکه در پراکندگی جمعیت و سکونتگاه، آب و هوا و اشکال زمین عومل تعیین کننده ای بشمار می روند، ولی نقش اساسی را در این میان انسان ایفا می کند.

وجود شرایط نامساعد طبیعی در بسیاری از مناطق کره زمین عوامل بازدارنده ای در تجمع و اسکان انسانها به صورت متراکم به شمار می روند.

در مقابل، مناطقی نیز وجود دارند که با دارا بودن شرایط مناسب جهت اسکان، به مفهوم واقعی مسکون نگردیده اند.

این نکته بیانگر آن است که در پراکندگی جمعیت و سکونتگاه در اصل باید عوامل انسانی مورد توجه قرار گیرند.(کتاب جغرافیای سکونت ) موقعیت و مکان مفهوم موقعیت و مکان در برگیرنده ی شرایط جغرافیایی بسترانواع معماری است، بهمراه تمامی جنبه های فیزیکی که درارزیابی و تفسیر مکان بعنوان زمینه فعالیت تاثیر داشته یا تاثیرمی گذارد.

در توضیح معماری بومی زمینه یا سایت بعنوان عاملی مستقیم در زندگی روزمره مردم اثر می گذارد،وعلاوه براین کلیدی برای دستیابی به فهم عمیق تری از سکونتگاه ها و ساختمان سازی می باشد.

زمین بطور طبیعی نتیجه ی تغییر تدریجی بلند مدت فرایندهای وابسته به زمین شناسی، اقلیمی و زیست شناسی است انسان از این دسته مواد منظره فرهنگی ای را بوسیله ی کشت و کار و بهره برداری از طبیعت بوجود آورده است.

این منظر به جود آمده تا حدودی منبع مهم تغذیه و رزق روزانه مردم و به طور کلی مکانی برای خانه سازی و زندگی است.

خانه های بنا شده در این منظرنشان دهنده راه های مستقیم و غیرمستقیم چگونگی ارتباط مردم با طبیعت و ایجاد انواع مختلف زندگی در آنجا است.

برای ایجاد پیش زمینه ای برای مطالب بعدی که با انواع مختلف موقعیت های مکانی در جزئیات سر و کار دارد، باید دقت کرد که این مطالب جنبه های مفهومی موقعیت و مکان را بعنوان اهداف، تفسیر، ارزیابی و مورد تاکید قرار دهد.

برای تفسیر سکونتگاه در زمینه اش( بافت پیرامونش) ممکن است روش ها زیادی به کار رود.

در اینجا سه گروه از این روشها ذکر می شوند اولین نظریه به عنوان یک فرضیه اساسی به این مفهوم است که یک سکونتگاه یک ماهیت وجودی دارد که ، برای مردم عادی وجهانی است.

فرضیه این روش است که این ماهیت می تواند بوسیله ایده ها و نظریه های مشخص و روش های توصیفی متفاوتی اظهار شده باشد، که بطور مثال، هدف نورنبرگ شولتنر بود.

دومین روش به عنوان پایه استدلالی بکار می رود که اگر چنانچه این ماهیت وجودی ،که ممکن است به طور رایج وهمگانی درک شود ،وجود داشته باشد ،غیرممکن است که بتوان آنرا به وسیله عقاید معین وراههای توصیفی مختلف اظهار داشت .این روش تا حد امکان در مدت زمان بسیار کوتاهی در خلال تفسیر پدیده های محلی درفضا وزمان ظاهر می شود.برای مثال می توان به روشی که Taoists [1]در متقاعد کردن وتوصیف دنیای جامدات بکاربرده اشاره کرد.سومین روش زمانی بکار می رود که هیچ ماهیتی وجودی و همگانی وجود نداشته باشد ویا حداقل جستجوی آن کاری عبث وبیهوده باشد.

ماهیت وجودی به دو روش مورد توجه قرار می گیرد :از طریق توصیف آن توسط مفاهیم نیروهای بیرونی خود انسان وتلاش وی برای آن نیروها (خدا ،طبیعت وغیره )وهم از طریق توصیف آن توسط مفاهیم ساختارهای خود انسانها ،مانند آهنگ (ترکیب ) مغز انسان واجزاء کاربردی آن وهمچنین ساختارهای زبان شناسی .(Levi Strauss) [1] بستر(مکان) بعنوان مجموعه ای از منابع: شرایط اقتصادی و اکولوژی فاکتورهای اصلی مردم درانتخاب مکان و روش زندگی شان بوده اند.نیروهای مختلف و حوادث گوناگون سبب جابجایی و نقل مکان مردم شد ه و است، اگرچه تصور اینکه مردم باید جایی ساکن شوند که نمی توانند به زندگی در آنجا مطمئن باشند بسیار سخت است.

تاریخ پر ازنمونه های چگونگی ایجاد هماهنگی بین روشهای زندگی مردم با محدودیتها و امکانات موقعیت و مکان سکونتشان است.

تاثیر متقابل پویای بین احتیاجات و منابع موجود نشان دهنده کم توجهی به موقعیت مکان بعنوان منابعی معلوم و معین است که دستخوش تغییراتی مداوم با توجه به تغییر احتیاجات مردم است.

بنابراین به نظر می رسد درک موقعیت و مکان در چارچوب مدیریت منابع نکته قابل انجامی برای شروع حرکت باشد.مفهومی که بر پایه این چارچوب است می بایددرک همه جانبه ااز بافت مکان را پرورش دهد.

پس مفهوم " منابع" باید در گستره ی بزرگتری بوضوح بیان شود.

تفسیر بافت مکان به استفاده ی فرهنگی و کاربردی مکان برمی گردد که نتیجه ی ملاحظات ( مشاهدات) زیر است: اولاً جزء پویای تمام فرایندهای فرهنگی ست که به نام منابع انسانی می شناسیم؛ دوماً پدیده ی فیزیکی ست که به نام منابع مصالح شناخته می شود و ثالثاً منابع فرهنگی مکان با معرفی چنین گستره ی بزرگی از مفاهیم منابع، به عنوان پایه درک سکونتگاه در بافت مکانی خود، بدون قرار گرفتن در مسیرهای کاربرد گرایی و یا به طبیعت گرایی ،ممکن بنظر می رسد.

برای نمونه، موردی رومانیایی انتخاب شده است.

مردم در دلتای رودخانه ی دانوب اساساً بوسیله ماهیگیری بعنوان ریشه و فرهنگی دنبال شده زندگی می کنند.

سکونتگاهها در این روستاها بصورت خطی در کناره ی آبها شکل گرفته و خانه ها اساساً توسط خود روستاییان و با مصالح بومی و منطقه ای ساخته می شوند.

منابع انسانی در این مورد بکسانی گفته می شود که با دانش و تجربه، توانایی فیزیکی، خلق و خوی و هوش و استعداد خود و غیره در اینکار شرکت و همکاری میکنند و منابع مصالح به طور مثال شامل آب و هوا، آب و خاک و نیزارها و درختان، ساختار روستا و ابزار کار می باشد.

و در آخر منابع فرهنگی دربرگیرنده ی اقتصاد بومی منطقه، الگوی دارایی جمعی، مفهوم سبک و استانداردهای زندگی، سنت کمک کردن به همسایه در ساختن خانه و الگوی طرحهای اولیه است.

در برابر این پیش زمینه این امکان وجود دارد تا بتوان منابعی که اهمیت و ارزش بیشتری نسبت به بقیه دارند راشناسایی کرد بدین معنی که اثابت کرد که چگونه مردم معماری خود را در اولویت قرار داده اند، درحالیکه همزمان با آن دورنمای کلی را نیز حفظ می کنند.

سپس ضروری است که به منابع مشخص یا ترکیبی از منابع که در یک روش بینابینی مثل عوامل بحرانی اتفاق می افتد نگاهی افکند ومحدودیتهای کمابیش کامل برای چگونگی رفتار مردم در برابر دیگر منابع مکان برقرار نمود.بطور مثال بارندگی ها و سرازیری های دامنه های باریک کوههای آلپ در اروپای مرکزی.

از یک طرف وبارندگی های شدید آن منطقه باعث رشد فراوان چمن شده که باعث جذاب شدن آن منطقه است و کشاورزی رمه گردانی را در آن منطقه ممکن ساخته همچنین از طرف دیگر بارش برف سنگین در طی زمستان تهدیدی جدی برای سکونتگاههای آن منطقه است که مردمان آنجا باید از خود در مقابل بهمن های ناگهانی به طرق مختلف حفاظت کنند.

در اینجا بارندگی آمیخته با توپوگرافی می تواند بعنوان یک عامل بحرانی شناخته شود، همانگونه که منابع به روش بینابینی ایجاد می شوند و به آسانی در معماری بومی منطقه ای خوانا می شوند.

خلاقیت و تغییر(دگرگونی): موقعیت (مکان) بعنوان بافت(زمینه) سکونت گاه باید بوسیله ی جمع آوری کردن گروهی از منابع محل ،به خوبی مدیریت منابع در طی سالها درک و فهمیده شود.

مفهوم "منبع" معمولاً به عنوان هر چیزی که ممکن است خواسته های انسان را برآرود تصور می شود.

پدیده هایی که در مکانی موجود اتفاق می افتد خنثی هستند، آنهم تازمانیکه فعالیتی فیزیکی یا ذهنی در آنجا رخ دهد.

بمحض اینکه این فعالیت با نیازها روبرو می شود در همان زمان نیز تفاسیر شروع می شوند.

چه چیزی چه نتیجه ای را انجام می دهد؟

چه چیزی معنا بخش آن است؟

سپس پدیده ها به پارامترهایی تقسیم و دسته بندی می شوند تا عملی را مشخص ( تعریف) کند و یا بعنوان منابع در نظر گرفته شود که امکانات را ایجاد می کند.

در عمل، حرکتی انتقالی بین چیزی که بنظر می رسد محدود کننده است و یا چیزی که دارای پتانسیل متعدد می شود اتفاق می افتد.

آن چیزی که در درجه اول بعنوان یک پارامتر در نظر گرفته می شود، ممکن است بعداً بعنوان منبع محسوب گردد و یا بالعکس (Braten and Hoyem) توانایی چیرگی و انجام بیشتر آن تغییرات، بخش بسیار سخت آن چیزی است که خلاقیت می نامیمش، بمعنای دیگر با مطالعه ی راههای ارتباط مردم با منابع در پیشبرد خانه سازی با توجه به پتانسیل موقعیت( مکان) امکان درک خلاقیت مردم وجود دارد.

غالباً این خلاقیت برای انجام دادن از یک دیدگاه کلی، حتی تحت شرایط بینابینی استفاده می شود.

منابع از زمانی دیگر چه آنهایی که ساخته ی بشر باشند یا حتی منابع طبیعی نیز تغییر می کنند.

سپس موقعیت یا مکان باید بعنوان مرحله ای از دگرگونی دائمی منابع درک شود.

نمونه ها نشان دهنده این است که اگر چه شرایط طبیعی ممکن است وخیم تر شود بعنوان مثال بدتر شدن آب و هوا، باز هم این امکان وجود دارد که بتوان آنها را حفظ کرد یا حتی استانداردهای روش زندگی درآن مکان را بهبود بخشید.

این امکان توسط انتقال ارزشهای فرهنگی از یک جامعه به جامعه ای دیگر از طریق ساختمانها، کشت و کار و منظره سازی( محوطه سازی) ، توسعه ی سیستمهای حمل و نقل، بکارگیری فن آوری های بهتر و غیره ایجاد می شود.

نمونه ی مشهور آن استقرار مردم والسر در بلوک والایز سوئیس است.

در طول قرن هشتم مهاجرانی از شمال به آنجا رسیدند.

سرتاسر قرون وسطی آب و هوا تقریباً معتدل بودو سکونت در ارتفاعات بلند را ممکن می ساخت.

محدوده های پوشش گیاهی در بعضی نقاط 100 متر بالاتر از حد امروزی بودند.

وقتی شرایط آب و هوایی در قرن هفدهم بدتر شد مرزهای پوشش گیاهی و کوههای یخ رو به پائین فشار آوردند.

در طی نسلهای طولانی مردم روشهای تولید، سازماندهی الگوها و انواع شیوه ساختمان سازی را که با شرایط تغییر یافته بخوبی وفق داده می شد را توسعه دادند.

از طریق جمع آوری این منبع امکان حفظ و نگهداری بیشتر مساکن حتی بعد از بدتر شدن هوا وجود داشت.

در غیر اینصورت موقعیتهای (مکانهای) موجود در ارتفاعات اقامت را تحت شرایط جدید و خنک آب و هوایی در منطقه ،غیر ممکن می ساخت.

( Fibicher) نسلهای آگاه سرمایه های خود را درراهی که امکانی برای زندگی بهتر نسل های آینده وجود داشته باشد هزینه و تقسیم می کنند.

منابع در مکانها جمع شده بود وتوسعه پیدا می کرد و از آن به طریقی که نسل آینده بتواند شرایط بهتری از گذشته داشته باشد محافظت و مراقبت می کردند.

شاید این مهمترین درسی است که معماری بومی باید به نسل حال حاضر بدهد.

یک مفهوم کلی: فهم مااز موقعیت و مکانی نتیجه ی تغییرات است.

تغییرات یک مکان ازحالت طبیعی آن به مکانی که نمایانگرمنظر فرهنگی ای است که توسط مدیریت منابع نسلها در طی زمان در آن اعمال شده( Tobey).

در مطالب زیر موقعیت و مکان بعنوان نمونه های جغرافیایی با توجه به ویژگی فیزیکی زمین از قبیل توپوگرافی، آب و هوا، نوع خاک، آب و پوشش گیاهی طبقه بندی می شوند.اگرچه ویژگیهای فیزیکی مکانهای جغرافیایی کاربرد بیشتری دارند ولی این مکانها همچنین دربرگیرنده ارتباطات مافوق طبیعی مانند افسانه ها، حکایت ها، تصاویر و خیالپردازیهای اقوام مختلف در جائیکه محیط و زندگی انسان بطور کامل بیکدیگر پیوسته هستند می باشند.

این خصوصیات اگر چه واقعی یا غیرواقعی، امروزی یا تاریخی باشند نمی توانند تا زمانیکه بخش مهمی از مفاهیم را در مورد موقعیت و مکان تشکیل می دهند نادیده گرفته شوند.

نظریه ی تجربه و تفسیر کردن یک موقعیت به نظریه ی "روح مکان" یا" GENIUS LOCI" نزدیک است.

شرایط جوی از طریق فیلتری که وابسته به پیش زمینه ی فرهنگی، زمینه ی تجربی، درجه سختی، سطح دانش و غیره است مورد ارزیابی قرارمی گیرند.

برای توصیف خصوصیات یک مکان در چارچوب مدیریت منابع، منابع یک مکان باید از دورنمای تمام جهاتی که ممکن است در آینده تغییرکنند مورد توجه و ارزیابی قرار بگیرندکه آیا محدودیت ایجاد می کنند یا قابلیت ها را ارائه می دهند؟

و اینکه چگونه در گذشته اداره می شده اند و اکنون چگونه آنرا بکار می برند- میزان منابع، مدیریت آنها در طی زمان و بالقوه بودن مکان، هدف آزمایش و تفسیر است.

این موضوع می تواند بعنوان" روح مکان" در چارچوب پیش طرح بالا درک شود.

موقعیت سایت نباید صرفاً بعنوان رویدادی فیزیکی ملاحظه شود بلکه بهتراست بعنوان کلیتی بر پایه ی رویدادهای طبیعی ورفتار و روش انسان در سرتاسر تاریخ درنظرگرفته شود.

نواحی زیرزمینی: اصطلاح" مکان زیرزمینی" نشان دهنده تمایز اصلی بین موقعیت های زیرزمین و بالای زمین است.

مکانهای روی زمین متمایز شده اند( ساحلی، بیابانی، جنگلی و غیره ...) ؛ موقعیت های زیرزمینی یک گروه تلقی می شوند.

نمونه های موقعیت ها و سایت های زیرزمنیی در بافتهای جغرافیایی متفاوت رخ می دهند مثل؛ مناطق دشتی( صحرایی)، دره ها، مناطق کوهستانی و جلگه ها چیزی که در تمامی این موارد رایج است زمینی است که خودش هم بعنوان مکان و هم پوشش ساختمانی بکار گرفته می شود.

تاریخچه غارنشین ها به قدمت تاریخ بشر است.

غارهای طبیعی بعنوان سرپناهی برای اجداد بشر بکار می رفتند که معروفترین آنها شاید پکنیک من( peking man) یا (Home eretus) باشد، که 1700000 سال پیش در غارها زندگی می کرد.

غارهای اقامتی ساخته بشر بقدمت سه هزار سال پیش از میلاد بر می گردد که آثاری از آن در غزه فلسطین پیدا شده است.

امروزه تعداد قابل توجهی از مردم در مکانهای زیرزمینی زندگی می کنند که بطور مثال تقریباً 25000 نفر در فرانسه و 40-30 میلیون نفر در چین در اینگونه مکانهای زیرزمینی زندگی می کنند.

غارهای طبیعی و یا ساخته بشر معمولاً بشکل صخره ای و سنگی هستند.

مکانی متداول برای بینان و ساخت غار سنگ آهک است، نرمی و ترکیبات شیمیایی آن (caco3) برای فرسایش آسان وکنده کاری توده های سنگی بسیار مناسب است.( هم از نظر مکانیکی و هم از نظر شیمیایی).

بهر حال رسوبات کربنات کلسیم سنگ ماسه و حتی دیگر مواد سخت تر مثل گرانیت که در صخره های دریایی، فرسایش جنگلها، کوههای یخ و رودهای زیرزمینی دیده می شوند، غارهای زیرزمینی( سرداب) را تشکیل داده اند.

همچنین صخره های نرم توسط بشر تراشیده شده است تا بصورت زیرزمین و فضایی قابل سکونت درآید، مثل سنگ آهکی در پروینس (Provence) و در میندانوآفرانسه، جزایر فیلیپین) و سنگ رسوبی کلسیم( توفا)درآنتالیای ترکیه و جزایر یونان.خانه های ساخته شده از خاک رس بیشترین نوع سکونتگاههای ساخته بشر است که اساساً به علت جوامع وسیع زیرزمینی چینی ها است.

خاک رس درمکانهای متعددی پیدا شده مثل :سیبری، در ه ها ی می سی سی پی، اسرائیل جنوبی، تونس جنوبی و چین.

با وجود یکنواختی در ساختار خاک رس، این مواد می تواند شرایط خوبی را برای حفاری داشته باشد و قابلیت های لازم را نیز برای تشکیل دیوارهای عمودی و محکم، شکلهای گنبدی و غیره را دارد.

خاک رس شامل لایه های روی هم انباشته از ذرات مناسب است.

ظرفیت معدنی آن و استقامت خاک بعلت منبع ذرات و طول عمر لایه ها در موقعیت است.

خانه های زیرزمینی در خاک رس در دامنه ی کوهها مثل نمونه غاری که در پرتگاه است و دشت ها مثل نوع غار حفره ای( غارهای چاله ای) پیدا شده است.

سایت ها درفلات ها بوسیله حفر کردن گودال در محوطه ی حیاط بزحمت درست می شوند.

غارهای موجود دراین مناطق به این حیاط ها رو کرده اند و بمنزله ی گودالی هستند که تل خاک اطراف چاله آنرا احاطه کرده است.

درمحوطه های رسی این غارها با ساختارهای دوگانه ای یافت می شوند؛ مثل غاری که نیمی از آن گودال و نیمی دیگر صخره ی باشد یا بخشی از آن غار و بخشی دیگر ساختمان باشد.

سیستمهای دسترسی هم بر روی زمین و هم در تونلها کارگذاشته شده اند.

وجود منابع که برای ساختن زندگی توسط مردم اساسی است ممکن است از مکانی به مکانی دیگر در موقعیتهای سایت های زیرزمینی تفاوت کند.

توانایی اقامت در زیرزمین ممکن است سطح زمین را برای دیگر مقاصد رها سازد مانند نمونه هایی درچین که فعالیتهای روستایی را دوباره به غارهای موجود در دامنه های کوهها انتقال داده اند، بنابراین زمین کشاورزی با ارزشی را بوجود آورده اند.

اگرچه، از منظر مدیریت منابع کیفیت زمینها بسیار قابل توجه است بخصوص بهنگام استفاده، ساختار خاک و صخره و پایداری آنها برای کاربرد بعنوان مصالح ملاحظات مهمی هستند به طور مثال آیا آنها به آسانی بریده می شوند؟

آیا آنها پایداری مطلوب را دارند؟

و آیا مثل آنها فراوان هستند ؟و آیا قیمت ساختمانها پائین است؟

در خصوص شرایط آب و هوایی زیرزمین نیز اینکه آیادر زمستان گرم و در تابستان سرد هستند؟

و آیا نوسانات دمای شب به روز کاهش پیدا کرده است؟

شرایط بخصوص آب و هوایی در فضای زیرزمین برای فعالیتهای بومی( محلی )که شامل فعالیتهای متفاوت روزانه در زندگی روزمره خانواده هاست مناسب است ، مانند انواع ذخیره سازی (حتی ذخیره سازی غذا) پرورش گیاهان( مثل قارچ و ریواس) و نگهداری حیوانات در داخل منزل.

نواحی ساحلی: نواحی واقع در هر دو کناره ی خط ساحلی را (ساحل) می گویند.

خط ساحلی به مرز دقیق خشکی و دریا گفته می شود.

این منطقه توسط فعالیتهای زمین ساختی مانندفرسایش که بوسیله موجها و بادها ایجاد شده،رسوب دریا، بادها و رودخانه ها وتغییرات مربوط به دریا شکل گرفته.

برای تعریف محدوده ی ساحلی کناره دریا به حساب آوردن شرایط آب و هوایی منطقه که به سبب برخورد خشکی و دریا ایجاد می شود و همچنین مشاهده وبرداشت از دریا الزامی است.

محدود کردن این دسته به خانه سازی هایی که ارتباط مستقیم با رفتار دریا دارند قابل قبول است.

دستیابی به منابع روی زمین(خشکی) و دریا مشخصه ی متداول سواحل است و گذرگاه بین دریا و خشکی ویژگی طبیعی و متداول "ساحل" بعنوان یک گونه مکانی است .همچنانکه از مکانهای دریاچه ای پیداست، موقعیتهای ساحلی به آبهای شور یا بدمزه وابسته هستند( مربوط می شوند) تفاوتهای موجود بین موقعیت های مختلف ساحلی بیشمار است توپوگرافی این مناطق شامل گونه های متقاوتی می شود مثل صخره های چسبیده به دریا، سطوح ساحلی عمیق، خلیج ها، مرداب ها دلتاها، محوطه ها، مجموعه رودخانه ها و رودها.

تقاوتهای آب و هوایی و حرکتهای مخصوص آب( موجها و جزر و مد) ، منابع گیاهی و جانوری دریا مانند خاک و پوششهای گیاهی که در روی زمین هستند، عوامل سرنوشت سازی( بنیادین)هستند که ایجاد سکونتگاهها و توسعه ی معماری بومی منطقه ای را فراهم می سازند.

تغییرات سطح دریا به سبب تغییرات حجم آب اقیانوسها است که به طورمثال وقتی حجم مقدار زیادی یخ تغییر می کند ایجاد می شوند.

خود زمین( خشکی) ممکن است بدلایل مشابهی بالا یا پائین برودنیتجه اینکار در مدت زمانی طولانی جابجایی خط ساحلی غالباً در فواصل طولانی است.

( press,siever) این جابجایی ها ساحلی برای سکونتگاهها نزدیک به ساحل نتایج مهمی در بر داردکه آیا آنها بالای سطح دریا یا پائین آن قرار گرفته اند.

تغییرات وجابجایی هایی که در مدت زمان کوتاه انجام می گیرند، باید بعنوان عاملی که بویژه بر موقعیت سکونتگاه تاثیر گذار است در نظر گرفته شود: امواج، جزر و مدها، سیل ها(طغیان دریا)، رسوبات گل و لای، فعالیت آتش فشانی، شکلهای مرجانی و بادها همگی می توانند خط ساحلی را در مدتی کوتاه تغییر دهند.

حتی مقاومت انواع صخره ها ممکن است در طول زمان توسط نیروهای سخت موجها فرسایش بیابدوسواحل بوسیله ی فرسایشی که از طریق خرابی ناشی از امواج و جابجایی ذرات توسط باد ایجاد می شود از بین بروند.

رودخانه ها ذرات کوچک را به اقیانوس یا نواحی خشکی جدیدمی برند و مسیر آنها را تغییر می دهند.

آگاهی از چنین تغییراتی منجر به جانمایی سکونتگاهها در فواصل دورتر از دریا می شود تا هیچ وقت تحت تاثیر تغییرات و حرکات خط ساحلی نگیرد و یا در مقابل تغییرات احتمالی بوسیله ی موارد دفاعی فیزیکی مثل قرار دادن دیوارها و سدها مقاومت داشته باشند.

برای زندگی در کنارسواحل حفاظت از بندرهالازم وضروری است.

این حفاظت ممکن است به شکل احاطه ای جزایر و یا صخره ها باشد، یا ممکن است بوسیله قرار دادن بندرگاه در آبگیر و خلیج و یا در بالا دست رودخانه ای پرآب که به شکل دلتا یا دهانه ای بزرگ به ساحل می پیوندد،باشد.

بسیاری از اجتماعات در نقطه ی تلاقی رودخانه ها و بندر واقع شده اند.

تعداد کمتری از سکونتگاههای ساحلی نیز از ترکیب رودخانه و یک بندر مناسب، جایی که جویبارها منابع ضروری آب تازه را تأمین می کنند،شکل گرفته اند.

بندر در درجه اول بعنوان جایی است که کشتی های ماهیگیری می توانند بصورت حفاظت شده در آنجا توقف و آنچه را از دریا با خود بهمراه آورده اند در آنجا تخلیه نمایند.

اینکار خود شامل استقرارفعالیتهایی نظیرخدمات حمل ونقل دریایی،مراکز داد و ستد، تاسیسات رفاهی برای مسافران و انبارهاو کارگاههای پالایش مواد خام بدست آمده از دریا، می شود.

بر این اساس،شهرها، شهرکها و روستاها فرهنگ وراهکارهای معمارانه خود را براساس پاسخ به نیازهای مرتبط به اقامت و فعالیت در این مکان بنیان می نهند.افرادمقیم نیز به مکانی امن برای نگهداری از قایق های کاری و قایق هایی که کارکرد فرهنگی دارند نیازدارند.

فرهنگ اقتصاد ترکیبی در سکونتگاههای ساحلی بدلیل وجود منابع خشکی و دریایی مشترک در یک مکان رایج است.(Healthcote).

عموماًاین موضوع منجر به ایجاد تیپهای مختلف ساختمانی برای کاربری های مختلفی می گردد که انعکاسی ازدستیابی به منابع گوناگون و طبیعت ترکیبی زندگی ساکنان لین مناطق است.

فعالیتهای گوناگون، نیازمندمکانهای خاص،سازه ها و ساختمان هایی متناسب با کاربریشان می باشند که معمولاً با توجه به نوع معماری بومی منطقه ای بنا شده باشند.

هر چند، ارتباط مستقیم با دیگر نواحی دنیا و کشورهای مختلف از طریق دریا موجب گشته تا نواحی ساحلی از سایر فرهنگها تأثیرپذیر باشند و ممکن است تحت تاثیرروشها، فن آوری و مصالح ساختمانی جدید قرار بگیرد.

ساحل تجمعی ازآشکارها وضدو نقیض هاست: از یک طرف عناصر فعال متضاد ،ساخته های بشری ،با عناصر طبیعی و از طرفی دیگر برخورد آب و خشکی بعنوان عناصری ابدی که ریشه در زمین دارند.

زمینهای شیب دار: دلایل متعددی برای استفاده ازتپه ها و مناطق شیب دار کوهپایه ای بعنوان مکانی برای احداث سکونتگاهها و زندگی وجوددارند.

اگرچه ساخت و ساز، حمل و نقل و زراعت و کشاورزی بر روی زمینهای صاف مناسبتر هستند.

اما سکونتگاههایی هسته ای شکل و جمعی زیادی وجود دارد که بر روی مکانهای شیب دار بنا شده اند چرا که مزایایی دارد که این مزایا مشکلات ساختمان سازی و سکونت بر زمین های شیب دار راجبران می کند به طور مثال سهولت در دفاع، امنیت در مقابل سیل، حفظ از مکانهای مسطح بمنظور کشاورزی و زراعت، نزدیکی به مراتع و چراگاهها، تسهیل دفع زبالات به زمین های پست ودردسترس بودن زمین برای همه از جمله این مزایا می باشد.

در طی قرنهابی ثباتی سیاسی ودفاع در ایجاد اقامتگاههای جدید بر مکان های شیب دار عاملی تعیین کننده به شمار می رفت از قرنهای دهم تاچهاردهم سکونتگاههای جدید از ایبری پنی سیلویا ، در طول کل حوزه مدیترانه، تا دامنه کوههای هیمالیا بدلیل جستجوی رومیان برای پناه بردن به مناطق بالاتر برای فرارازگسترش آئین اسلامی ایجاد شده بود.

شهرکهای تپه ای و صومعه هایی در اسپانیا، ایتالیا، یونان و نپال بر روی سراشیبی ها توسط مسیحیان و بودایی هایی که در مقابل تغییر مذهب خود به مذهب جدید تر مقاومت می کردند، ساخته شد.

مرض مالاریا بسیاری از مناطق صاف و مسطح مدیترانه ای را که آبهای راکد در آنجا باعث بوجود آوردن پیشه های ناقل بیماری شده بود را آلوده کرده بود.(Carrer) در این میان زمینهای شیب دار زهکش آبی مناسبی را ایجاد می کرد و بنابراین باعث جلوگیری از انتقال وگسترش بیماریهایی که توسط حشرات آبی منتقل می شد می گردید.

دامنه ی کوهها همچنین مانع بروز خطرات ناشی از سیل می باشد ،در کناره ی جلگه سیلابی رودنیل،خانه ها بر روی تپه های کوتاهی که پناهگاهی مناسب در برابر سیلهای سالانه ای که خاک را جهت زراع و کشاورزی غنی ترمی سازند، ساخته می شوند.زمین های سراشیب دامنه کوهها درآسیا و اروپا در فیلیپین تا نپال و اتریش بصورت حاشیه زمین های مسطح قرارگرفته اند که خاک را در مقابل فرسایش محافظت و برای زراعت آماده می سازند.

جوامع کشاورز در تلاشی برای حفظ مناطق مسطح کمیاب جهت زراعت در تعدادی از روستاهای آلپ و در چین خانه های خود را بر روی دامنه های شیبدار کوهها می ساختند.

زمینهای شیب دار همچنین برای خانه سازی های فصلی ( ویلایی) توسط چوپانانی که برای استفاده از چراگاهها در بالکان به بالای تپه ها و کوهها می رفتند استفاده می شد.