در یک ارزیابی از کل هزینه های ساخت (سرمایه گذاری اولیه) ساختمانهای بلند بین 25 تا 45 درصد به در یک ارزیابی از کل هزینه های ساخت (سرمایه گذاری اولیه) ساختمانهای بلند بین 25 تا 45 درصد به تاسیسات مکانیکی و برقی آنها اختصاص دارد .
هر چند این نسبت به خودی خود اهمیت تأسیسات رادر این ساختمانها نشان می دهد ولی این تصویر کاملی نیست .هزینه های سنگی دوره بهره برداری شامل مصارف آب و برق ، سوخت ، نگهداری وتعمیر و تعویض و تنظیم تقریباً به طور کامل به تدسیسات مکانیکی و برقی مربوط می شود.
در مورد تأسیسات ساختمان بلند به هیچ وجه نمی توان به صورت معمول با ساختمان برخورد کرد .
در حقیقت یک ساختمان 20 یا 30 طبقه از نظر تأسیسات حاصل جمع 20 یا 30 ساختمان یک طبقه نیست .
ساختمان های بلند دارای انبوهی از مراحل جدید، با کیفیات متفاوت در برابر طراح تأسیسات مکانیکی است که باید با راه حلهای معماری و در نظر گرفتن نیازهای فضایی حمایت شود.
اختصاص ناگزیر سطح قابل توجهی از زیربنا و حجم مفید گرانبهای این ساختمانها به فضاهای تأسیساتی از پیامدهای اجتناب ناپذیر رعایت مقررات و ضوابط ، کدها و استانداردها در توزیع انرژی است.
مسائل تأسیسات مورد توجه در ساختمانهای بلند : سیستم آبرسانی از آنجائی که حجم آب مصرفی توسط برجها و ساختمانهای بلند زیاد و قابل توجه می باشد نمی توان آب مورد نیاز آنها را مستقیماً از سیستم آب شهری برداشت کرد زیرا اولاً فشار آب شهری جوابگوی تعداد طبقات ساختمان نمی باشد و دوم اینکه دبی آب شهری نیز نمی تواند پاسخگوی نیاز ساختمانهای بزرگ باشد به مین دلیل برج باید دارای منابع ذخیره آب باشد .
به بیان دیگر باید همانند یک مرکزتوزیع آب مجزا و منفرد عمل کند.
سیستمها و منابع آبرسانی برجها معمولاً به دو صورت طراحی می شوند: منابع آب در زیرزمین می باشند و آب به وسیله پمپهای تحت فشار (Booster pump) به طبقات پمپ می شود.
دراین سیستم دو منبع به کار می رود که منبع اصلی و بزرگتر در زیرزمین بوده و یک منبع در پشت بام (بلندترین نقطه ساختمان ) قراردارد .
آب ابتدا از منبع اصلی به منبع بالا پمپ شده و از آنجا به کمک نیروی جاذبه زمین به طبقات سرازیر می شود.
مزیت این سیستم این است که نسبت به سیستم قبل از تعداد کمتری پمپ استفاده می شود اما باید در نظر داشت برای استفاده از این روش باید پشت بام توانایی تحمل وزن منبع را داشته باشد .
سیستم های حرارتی و برودتی : برای سرمایش و گرمایش مکانهای بزرگ و برجها عاقلانه و مقرون به صرفه نمی باشد که از کولر (آبی یا گاز) استفاده کرد .
(کولر آبی به کانال کشی نیاز دارد و کولر گازی مصرف برق زیادی داشته و نمای ساختمان را تحت تأثیر قرار می دهد).
استفاده از پکیج نیز مطلوب نمی باشد چون پکیج فقط برای گرم کردن به کار می رود، با توجه به موارد ذکر شده لزوم یک سیستم سرمایش و گرمایش مرکزی احساس می شود یعنی باید محلی به نام موتورخانه و دستگاههایی نظیر دیگ ، منابع آب گرم ، چیلر، برج خنک کن و ...
داشته باشیم .
معمولاً برای گرم سرد کردن اتاقها و فضاهای کوچکتر در یک برج از فن کویل و چیلر استفاده می شود و برای فضاهای بزرگ و عمومی هواساز به کار می رود.
سیستم تهویه اتاقها باید توسط میهمانها قابل کنترل باشد در صورتیکه سیستم تهویه مکانهای عمومی باید به طور موضعی کنترل شود.
همچنین باید بتوان ان را برای شلوغترین مواقع (حداکثربار) تنظیم نمود .
نکاتی چند در مورد محل و فضای موتورخانه ، سیستم تهویه، دستگاه تهویه دارای حجم زیااد و وزن نسبتاً کم می باشد.
برای اتصالات لوله فضای اضافی قابل توجهی مورد نیاز است .
دهانه های بزرگی برای ورود هوای تازه وخروج و هوای کثیف لازم است .
روش اقتصادی این است که دهانه ها مستقیماً به بیرون منتهی شود.
در صورت استفاده از دستگاه تهویه داخلی، علاوه بر سیستم توزیع مربوط به فضاهای انفرادی لازم است ارتباط لوله ای با هوای بیرون نیز مهیا باشد.
محل ورود هوای تازه و خروج هوا مولد صدای مزاحم است ، هوای تازه باید از سطح خیلی بالاتری از سطح خیابان به داخل ساختمان کشیده شود تا عاری از گردوغبار و دود باشد .
برای کاستن از این مشکلات، عموماً دستگاه تهویه را در بالای ساختمان قرار می دهد.
ارتباط با اطاقها پوپلر و چیلر ، سرماساز به وسیله لوله های آب گرم و سرد انجام می شود.
عرض اطاق دستگاه کمی بیشتر از عرض خود دستگاه می باشد .
حداقل این عرض 5متر می باشد.
گرمایش متمرکز : اگر تهویه مطبوع مورد قبول نباشد (سیستم معمول در آمریکا) لازم است اتاقها توسط رادیاتورها مجهز به کنترل انفرادی گرم شود.
این رادیاتورها نسبت به کنترل فردی پاسخ سریعی می دهد.
فضای عمومی به ویژه رستورانها، باید مجهز به سیستم تهویه مکانیکی قابل کنترل باشد تا بدینوسیله تهویه آشپزخانه تعدیل گردد .
بارها باید دارای فنهای بیرون کشنده هوا باشد .
تأسیسات مکان های ورزشی و تفریحی : معمولاً برجها و ساختمانهای بلند تأسیسات قسمتهای مختلف مثل استخر و ...
جدا است.
تأسیسات موردنیاز برای سونای مرطوب عبارت است از : دیگ بخار کوچک برای سونای خشک یا مشعل و یک دیگ کوچک .
تأسیسات آشپزخانه : در آشپزخانه مقدار زیادی هوا از طریق هودها از آشپزخانه خارج می شود لذا تأمین هوای تازه موردنیاز اهمیت زیادی خواهد داشت .
مقدار زیادی ازحرارتی که توسط اجاق ها و پلوپزها ایجاد می گردد از طریق هودهایی که در بالای آنها قراردارند به خارج منتقل می شود لذا در آشپزخانه بیاستی برای جبران باقیمانده حرارت دستگاهها جبران هوای تخلیه شده اقدام گردد .
برای آنکه بو و حرارت از آشپزخانه به فضاهای مجاور سرایت نکند، آشپزخانه نسبت به فضاهای جنبی در فشار 15% منفی میگیرد.
اگر سطح هودها در آشپزخانه حدود 45 متر مربع باشند هوای تخلیه شده هود 1350 متر مکعب = 30 ( سرعت ورودی هوا در دهانه هود متر در دقیقه ) * 45 تامین این مقدار هوا از فضاهای مجاور بدلیل زیاد بودن آن غیر ممکن است لذا برای آشپزخانه از یک دستگاه شوینده هوا استفاده خواهد شد .
این دستگاه در تابستان با استفاده از سیستم تجهیزی هوای برودت مورد نیاز و در زمان سرمای هوا حرارت مورد نیاز آشپزخانه را جبران می نماید .
این دستگاه شوینده هوا در طبقه تاسیسات نصب می شود.
مکانیکی و برقی آنها اختصاص دارد .
تأسیسات مکانهای ورزشی و تفریحی : معمولاً برجها و ساختمانهای بلند تأسیسات قسمتهای مختلف مثل استخر و ...
1350 متر مکعب = 30 ( سرعت ورودی هوا در دهانه هود متر در دقیقه ) * 45 تامین این مقدار هوا از فضاهای مجاور بدلیل زیاد بودن آن غیر ممکن است لذا برای آشپزخانه از یک دستگاه شوینده هوا استفاده خواهد شد .
تاسیسات رختشویخانه رختشویخانه از نظر وجود دستگاههای گرما زا و جبران هوای تخلیه شده نیازهایی نظیر فضای آشپزخانه دارد.
دستگاههایی مانند اتو غلطکی ، اتو پرسی دارای تلفات حرارتی زیاد می باشد که بالای آنها هودهای مناسب پیش بینی خواهد شد و دستگاههایی نظیر خشک کن نیز خود دارای سیستم تخلیه هوای مستقل می باشند .
فضای رختشویخانه عموماً مرطوب و بوناک می باشد .
لذا از این نظر بایستی دقت کافی در تخلیه هوا به عمل آید برای رختشویخانه نیز از یک دستگاه شوینده هوا استفاده می شود که در موتور خانه مجاور رختشویخانه نصب می شود.
حفظ امنیت در مقابل حریق: به دلیل استفاده از مواد سوختی در قسمت تاسیسات رعایت نکات و اصول ایمنی در این قسمتها ( به خصوص در مقابل آتش سوزی ) بسیار ضروری است.
طبق مقررات و ضوابط اماکن عمومی و ساختمانهای بالای 4 طبقه باید لوله کشی آتش نشانی داشته باشند و در طول راهروها باید جعبه های آتش نشانی نصب شود.
شعاع جوابگویی این جعبه ها معمولاً در حدود 20 متر است .
یعنی اگر طول راهرو 40 متر باشد دو جعبه آتش نشانی لازم است.
تهویه موتور خانه : به دلیل اینکه موتور خانه فضای سربسته ایست که در آن عمل احتراق صورت می گیرد در نتیجه هوای آن گرم و علاوه بر آن اکسیژن هوا نیز کم می شود به همین دلیل تهویه این مکان امریست ضروری ، تهویه موتور خانه می تواند به دو صورت شکل گیرد .
مستقیماً به بیرون راه داشته باشد یا داکتها یا هواکشهایی داشته باشد .
علاوه بر تهویه خود این فضا باید دودکشهایی جهت تامین اکسیژن مشعلهای دیگ وجود داشته باشد که به اندازه ارتفاع ساختمان بالا روند .
فضای موتور خانه : ارتفاع سقف موتورخانه باید حداقل 4 متر باشد ابعاد موتور خانه باید متناسب با ظرفیت دستگاهها تعداد آنها و فضای ارتباطی بین آنها در نظر گرفته شود .
معمولاً در برجها و ساختمانهای بلند می توان یک موتورخانه مرکزی داشت به این دلیل که فشار خیلی زیاد می شود و باعث ترکاندن لوله ها و خارج شدن آنها از آب بندی میگردد بنابراین هر 18 طبقه یک موتورخانه مجزا قرار می گیرد.
نحوه دسترسی و حمل و نقل وسائل: به دلیل سنگین و حجیم بودن وسایل باید حتماً یک دسترسی ماشین رو وجود داشته باشد که معمولاً به این دلیل که موتورخانه پایین تر از سطح زمین است از رامپ استفاده می شود موتورخانه باید درب بزرگ ( 6 متر ) داشته باشد.