دانلود تحقیق شرکت های تعاونی

مقدمه نظام تعاونی، بر بنیاد آرمان هایی استوار است که خصوصیات به مراتب انسانی و اجتماعی در آن وجود دارد .

این نظام در ابتدا در ناحیه «و چدیل» انگلستان شکل گرفت و بعدها گسترش یافت.

به طوری که در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز اقتصاد کشور به سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم شده است .

در ایران قانون تشکیل شرکت های تعاونی در تاریخ 16/3/1350 تصویب شد و «وزارت تعاون و امور روستاها» نیز به عنوان بانی بخش تعاونی کشور شناخته شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و انحلال وزارت تعاون و امور روستاها و بنا به ضرورت هایی اجتماعی مجدداً در سال 1370 قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی به تصویب مجلس رسید که به موجب ماده 65 همین قانون، به منظور اعمال نظارت دولت در اجرای قوانین مقررات مربوط به بخش تعاونی و پشتیبانی از این بخش، وزارت تعاون تشکیل شد.

سازمان بین المللی کار (ILO) نیز در سال 1966 در تعریف شرکت تعاونی چنین اظهار داشت : «شرکت تعاونی، جمعیتی است مرکب از اشخاصی که داوطلبانه برای وصول به هدفی مشترک گرد هم جمع شده، سازمانی اقصادی که بر اساس دمکراسی اداره می گردد، تشکیل می دهند و هر یک از اعضای آن ، به طور منصفانه در تأمین سرمایه لازم سهیم می شوند و نسبت به سهم خود، مسئولیت سود و زیان ناشی از عملیات و کارهایی را که خود به نحو موثر در آن شرکت داشته اند بر عهده می گیرند.

2- تعریف شرکت تعاونی به موجب ماده (190) قانون تجارت ، شرکت تعاونی تولید، شرکتی است که بین عده ای از ارباب حرف تشکیل می شود و شرکا مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیا یا اجناس به کار می برند و همین قانون درباره شرکت تعاونی مصرف اظهار می دارد: «شرکت تعاونی مصرف، شرکتی است که برای مقاصد زیر تشکیل می شود:» فروش اجناس لازمه برای مصارف زندگانی اعم از این که اجناس مذکور را شرکا ایجاد کرده یا خریده باشند.

تقسیم نفع و ضرر بین شرکا به نسبت خرید هر یک از آن ها.

اما ماده (2) قانون تشکیل شرکت های تعاونی مصرف 16/3/1350 اعلام داشته است: «شرکت تعاونی، شرکتی ست از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان موافق اصولی که در این قانون مطرح است، تشکیل می شود، از طرف دیگر به موجب ماده (2) قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 1370 «شرکت هایی که با رعایت مقررات این قانون تشکیل و به ثبت برسند تعاونی شناخته می شوند.» ماده اول قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، اهداف بخش تعاونی سیم اقتصادی ایران و شرکت های تعاونی به شرح زیر معرفی می کند: ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارنرولی وسایل کار ندارند.

پیش گیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص به منظور تحقق عدالت اجتماعی.

جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت.

قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق بهره برداری مستقیم از حاصل کار خود.

پیش گیری از انحصار، تورم، احتکار، اضرار به غیر .

توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه ی مردم.

3- انواع شرکت تعاونی در فصل پنجم قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، به دو نوع شرکت تعاونی اشاره می شود: الف- تعاونی تولید ب- تعاونی توزیع 1-3- تعاونی تولید : تعاونی های تولید، شامل تعاونی هایی ست که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات ، صنعت معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر این ها فعالیت می نمایند.

تعاونی های تولید در کلیه اولویت ها و حمایت های مربوط به تعاونی ها حق تقدم دارند.

در تعاونی های تولید، عضو باید در تعاونی، به کار اشتغال داشته باشد.

2-3- تعاونی های توزیع : تعاونی های توزیع عبارت اند از تعاونی هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف کنندگان عضو خود را در چارچوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه ها و قیمت ها تأمین می نمایند.

تعاونی های توزیع مربوط به تأمین کالا و مسکن و سایر نیازمندی های روستاییان و عشایر و کارگران و کارمندان از نظر گرفتن سهمیه کالا و حمایت های دولتها و بانکی و سایر حمایت های مربوط به امور تهیه و توزیع اولویت دارند.

در تعاونی های توزیع، احتیاجی نیست که عضو در تعاونی به کار اشتغال داشته باشد.

غیر از این دو نوع تعاونی، در قانون فوق الذکر، به تعاونی های چند منظوره نیز اشاره شده است و به نظر می رسد که منظور، تعاونی هایی است که ترکیبی از فعالیت های تولیدی و توزیعی دارند.

مثلاً شرکت تعاونی که با هدف عمران روستای خاص و تهیه آذوقه برای ساکنان همان روستا ایجاد شده است.

در چنین شرکتی که عضویت آن برای همه ساکنان روستا آزاد است، داشتن عضو غیر شاغل مجاز است اما هیأت مدیره و مدیر عامل باید از میان اعضای شاغل انتخاب شوند.

4- عضویت در تعاونی عضویت در تعاونی، مخصوص اشخاص حقیقی است و اعضا باید جایز شرایط زیر باشد: تابعیت جمهوری اسلامی ایران عدم ممنوعیت قانونی و حجر و ورشکستگی به تقصیر عدم سابقه ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری درخواست کتب عضویت و تعهد رعایت مقررات اساس نامه تعاونی عدم عضویت در تعاونی مشابه اعضا در کلیه امور تعاونی، طبق اساس نامه حق نظارت دارند و مکلف اند به وظایف و مسئولیت هایی که در حدود قوانین و مقررات تعهد کرده اند عمل کنند .

مسئولیت های مالی اعضا در شرکت های تعاونی محدود به میزان سهم آنان است مگر آن که در اساس نامه ترتیب دیگری شرط شده باشد.

خروج عضو از تعاونی اختیاری است و نمی توان آن را منع کرد.

اعضای متخصص تعاونی های تولید، حداقل شش ماه قبل از استعفا باید مراتب را کتباً به اطلاع تعاونی برسانند و در صورتی که خروج عضو موجب وارد امدن ضرری به تعاونی باشد، وی ملزم به جبران آن خواهد بود.

5- اخراج از عضویت در موارد زیر، عضو از شرکت تعاونی اخراج می شود: از دست دادن هر یک از شرایط عضویت عدم رعایت مقررات اساس نامه و سایر تعهدات قانونی پس از دو اخطار کتبی از سوی هیأت مدیره به فاصله 15 روز و گذاشتن 15 روز از تاریخ اخطار دوم با تصویب مجمع عمومی فوق العاده .

ارتکاب اعمالی که موجب وارد آمدن زیان مادی به تعاونی شود و وی نتواند ظرف یک سال آن را جبران نماید یا اعمالی که به حیثیت و اعتبار تعاونی لطمه وارد کند یا اقدام به عملی که با تعاونی رقابتی ناسالم به وجود آورد.

تشخیص موارد گفته شده ، بنا به پیشنهاد هر یک از مدیران و تصویب مجمع عمومی خواهد بود .

6- فوت اعضای تعاونی درصورت فوت عضو، ورثه وی که واجد شرایط و ملتزم به رعایت مقررات تعاونی باشد، عضو تعاونی شناخته می شود و در صورت تعدد وراث، آن ها باید ما به التفاوت افزایش سهم ناشی از تعدد خود را به تعاونی بپردازد.

اما اگر کتباً اعلام نمایند که مایل به ادامه عضو در تعاونی نیستند و یا هیچ کدام واجد شرایط نباشند، عضویت لغو می گردد.

اگر تعداد ورثه بیش از ظرفیت تعاونی باشد، یک یا چند نفر به تعداد مورد نیاز تعاونی و با توافق سایر وراث، عضو تعاونی شناخته می شوند.

مطابق این قانون، در صورت لغو عضویت به سبب فوت، استعفا، انحلال یا اخراج، طبق اساس نامه و قرارداد منعقده، بفهم و کلیه حقوق و مطالبات عضو به قیمت روز تقدیم و به دیون تعاونی تبدیل می شود که پس از کسر دیون وی به تعاونی، به او یا ورثه اش پرداخت خواهد شد .

در صورتی که ورثه، تقاضا نماید که سهم عضو متوفی از عین اموال تعاونی پرداخت شود و تدافعی یا مصالحه ممکن نباشد چنانچه عین قابل واگذاری باشد و موجب اخلال و ضرر فاحش به اعضای تعاونی نگردد آن قسمت از مطالبات، تسلیم ورثه می گردد.

7- سرمایه تعاونی سرمایه تعاونی ، اموال و دارایی هایی است که برای تأسیس تعاونی یا افزایش سرمایه قبلی در اختیار آن قرار می گیرد.

طبق قانون بخش تعاون، هر تعاونی وقتی ثبت و تشکیل می شود که حداقل یک سوم سرمایه آن تأدیه و مواردی که به صورت نقدی و جنسی باشد تقیدم و تسلیم شده باشد.

اعضای تعاونی مکلف اند مبلغ پرداخت نشده سهم خود را ظرف مدت مقرر در اساس نامه تأدیه نمایند.

سهم اعضا در تأمین سرمایه شرکت های تعاونی مساوی است مگر آن که مجمع عمومی تصویب نمایند که اعضا سهم بیش تری تأدیه نمایند که در این صورت، حداقل و حداکثر سهم باید در حدودی باشد که وزارت تعاون متناسب با نوع و تعداد اعضای تعاونی ها تعیین می نماید.

توضیح این که سرمایه هر یک از اعضای تعاونی نباید بیش از 7/1 کل سرمایه باشد.

8- تشکیل شرکت اغلب، در همه شرکت ها قبل از تأسیس، هماهنگی های اولیه بین موسسان به وجود می آید، به طوری که مشخصات کلی شرکت شامل سرمایه، نحوه واریز و بهای سهم و مسئولیت افراد مشخص می گردد.

همین مراحل در شرکت تعاونی نیز طی می شود.

از این رو، در آغاز و قبل از تأسیس، یک حساب جاری به نام «شرکت در شرف تأسیس به نزدیکی از بانک های کشور افتتاح می شود و اعضای شرکت، حداقل 3/1 بهای سهام مورد نظر خود را به آن حساب واریز و رسید بانکی مربوط را به هیأت موسس تحویل می دهند.

با ثبت شرکت و تهیه دفاتر رسمی، «حساب شرکت دو شرف تأسیس» به حساب بانک شرکت تعاونی منتقل و عملیات در دفاتر قانونی منعکس می گردد.

9- ویژگی های شرکت های تعاونی با بررسی مواد قانون تجارت، قانون تشکیل شرکت های تعاونی و قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی، ویژگی شرکت های تعاونی به شرح زیر می باشد: تعداد اعضای شرکت های تعاونی حداقل هفت نفر است.

سرمایه شرکت تعاونی نامحدود و سهام آن با نام و مسئولیت هر عضو محدود به میزان سهمی ست که از سرمایه شرکت خریداری یا تعهد نموده است .

انتقال سهام شرکت تعاونی به غیر عضو شرکت، مجاز نیست.

هر عضو؛ صرفنظر از مالکیت هر تعداد سهم، فقط دارای یک رأی است.

10- انحلال شرکت تعاونی شرکت ها و اتحادیه های تعاونی در موارد زیر منحل می شود: تصمیم مجمع عمومی فوق العاده کاهش تعداد اعضا از حد نصاب مقرر، در صورتی که حداکثر ظرف سه ماه تعداد اعضا به نصاب مقرر نرسیده باشد.

انقضای مدت تعیین شده در اساس نامه، مشروط به این که مجمع عمومی مدت را تمدید نکرده باشد.

توقف فعالیت بیش از یک سال بدون عذر موجه عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط پس از 3 بار اخطار کتبی در سال از سوی وزارت تعاون ورشکستگی در صورتی که هر تعاونی منحل گردد، قبل از انحلال باید به تعهداتی که در برابر اخذ سرمایه و احوال و امتیازات از منابع عمومی و دولتی و بانک ها و شهرداری سپرده است عمل نماید.

مسئولیت اعضای هر تعاونی در این مورد تضامنی است.

برای تصفیه امور شرکت، سه نفر به عنوان مدثر تصفیه انتخاب خواهند شد که نسبت برابر تصفیه اقدام نمایند.

لیست منابع و مآخذ اصول دفترداری و حسابداری بازرگانی، ج2، حسن سجادی نژاد، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، سال 1371.

غلامحسین دوانی، مجموعه قوانین تجاری، تهران، انتشارات کیومرث، سال 1376.

حقوق تجارت، محمد علی عبادی، تهران، گنج دانش، 1353.

حقوق تجارت به زبان ساده، محمود عرفانی، تهران، موسسه انتشارات جهاد دانشگاهی (ماجد)، 1375.

حسابداری شرکت های تعاونی، فریده پور رضوان، تهران، انتشارات صفار، 1376.

حقوق تجارت، ربیعا اسکنیی، ج2، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، 1377.