مشکلات بهداشتی صنایع کوچک
هرروزصبح منزل را به مقصد محل کارترک می کنیم درگذرازخیابان های شلوغ وپرترافیک شهر، ویترین مغازه ها چشم هر رهگذررانوازش می کند باخود می گوییم عجب مبل قشنگی چه کفش زیبایی چه فرش خوش نقشی وچه ماشین خوش رنگی و... حیرت کنان به مسیر خودادامه می دهیم
از کنار کارگاه های نجاری ،کفاشی،نقاشی وصافکاری و...می گذریم سروصدای گوش خراش آهنگری،بوی بنزین ورنگ نقاشی،گردوغبارنجاری و...
آدمی را از رویای شیرین زندگی بیدارمی کندتا لذت زودگذر زیباییهای پشت ویترین مغازه هارا فراموش کند،حس کنجکاویش راتحریک می کندکه بااندکی تامل وتوقف تغییرمسیر وارد این کارگاهها شود تا بداند خالق آن همه زیباییها درنمایشگاهها و فروشگاه ها کیست ؟
کجاست؟
چگونه ودرچه محیطی کارمی کند؟
درکارگاهی ،نقاشی راباپیستوله ای پرازخون جگرمشاهده می کنیم که چگونه روی ماشین رنگ می پاشد ومحیط کاررا آکنده ازدودقرمزاسپند می کندتا هنرش ازگزندبدنظران مصون ماند وبدانند خوش رنگی قرمز جگری ازکجاست! به کارگاه نجاری واردمی شویم سروصدای زیاد دستگاههای رنده واره فلکه و...
آهنگ ملایم محیط کارراتغییر میدهد.آشوب واضطراب رادرکارگاه حاکم می کندکه باشنیدن دستورات آهنینش ترس ونگرانی سراسروجودمان رافرا گیردوضربان قلبمان تند تندبزندبطوریکه گوشهایمان دیگر،درددل نجاررانشنوند. ازکنارکارگاه اهنگری می گذریم چشمان هررهگذرمجذوب اشعه نورانی جوشکاری میشودتاازحرارت وروشنایی آن لذت ببرد غافل از آنکه چشمانش فدای آن گرما وروشنایی کذایی خواهد شد.تیرگی سقف ودیوار،سرخی چشمان آهنگروسردی محیط کارنشان ازبی مهری کاردارددرحالیکه کار،بزرگترین تفریح زندگی (به فرموده مولی الموحدین حضرت علی (ع)وجوهروجودی هرشخص است.
انسان بیکارهمانندجسم بی روح است که باکارکردن روح درجسم اودمیده می شود.
آری نمونه هایی ازاین کارگاههارا بارهاوبارها بطورروزمره درتمام نقاط شهرمشاهده می کنیم که بصورت پراکنده تحت شرایط ناایمن وغیربهداشتی مشغول فعالیت هستند بدون پاسخ به سئوالاتی که درذهن مانقش می بنددازکنارآنهابی تفاوت می گذریم راستی چه گروهی،چه ارگانی مسئول وضامن سلامتی کارگران ومحیط کارصنایع کوچک شهرمان هستند اما نکته ای که بایدبدان توجه نمودآ‌ن است که بدانیم سلامتی این قشر عظیم زحمتکش به واسطه عوامل مضر و زیان آور محیط کارهمواره تهدیدمی شود. باتوجه به گزارشات ونتایج بازدیدهای مستمرکارشناسان وبازرسین بهداشت کارمبنی بروضعیت نامناسب وغیر بهداشتی کارگاهها، علل بروزمشکلات بهداشتی صنایع کوچک موردارزیابی قرارگرفت تاضمن گسترش فرهنگ ایمنی وبهداشت کار راهکارهای مناسبی درجهت بهبودسلامتی کارکنان صنوف فنی وخدماتی اتخاذ گردد.
عوامل بروز معضلات بهداشتی صنایع کوچک
1.نبودآموزش مستمر متصدیان صنوف فنی وخدماتی : عدم آگاهی متصدیان صنوف فنی وخدماتی ازدستورالعملهاواهداف وبرنامه‌های‌بهداشت‌کاریکی ازعوامل بروزمشکلات بهداشتی کارگاههابوده که بدون اطلاع ازعوامل زیان آور ومخاطرات بهداشتی محیط کار خود مشغول‌فعالیت‌هستندلذا‌ارتقاء‌سطح‌آگاهی‌شاغلین صنوف فنی وخدماتی مستلزم انجام اقدامات مستمری ازقبیل تشکیل کلاسهای آموزشی واستفاده ازپمفلت ها وپوسترهای آموزشی درمحیط کارو...
می باشد
2.پراکندگی صنوف فنی وصنایع کوچک درنقاط مختلف شهر: از روشهای کاهش اثرات عوامل زیان آور محیط کار میتوان به کاهش تعداد افراد در معرض این عوامل از قبیل سروصدا ،گردوغبار و...می باشد که با توجه به پراکندگی و استقرار صنوف فنی در نقاط مختلف شهر و در مجاورت منازل مسکونی ،علاوه برشاغلین صنوف، عابرین وساکنین نیزدرمعرض عوامل زیان آورقرارمی گیردکه باعث آزارومزاحمت آنان میشوند. 3.استیجاری بودن کارگاهها: اکثرکارفرمایان به علت مشکلات اقتصادی توانایی خرید مغازه راندارند به ناچار جهت تامین مکان فعالیت خود مغازه‌ای را اجاره می‌کنند که از لحاظ ساختمانی منطبق با آیین‌نامه تاسیسات و تسهیلات بهداشتی کارگاه نمیباشد علی‌رغم موافقت برخی از آنان با مرمت و تعمیر سقف و دیوار و کف کارگاه و...بعلت مخالفت صاحب ملک با هرگونه تغییروبهسازی ، با قبول شرایط موجوددرکارگاه به فعالیت خود ادامه می دهنددرغیر اینصورت مجبورند مغازه راتخلیه نمایند.
4.فعالیت بدون پروانه کسب کارگاهها: اکثر کارگاههای فنی وخدماتی بنابردلایلی ازقبیل موقتی بودن مکان فعالیت،سهل انگاری کارفرمایان در اخذمجوز فعالیت وعدم نظارت مستمر اتحادیه های صنفی و...
فاقد پروانه کسب میباشند اگرهم دارای پروانه کسب باشند بدون درنظرگرفتن ضرورت استعلام از مرکز بهداشت نسبت به تمدیدآن اقدام شده است لذاعدم نظارت بروضعیت بهداشتی کارگاهها درهنگام اخذیاتمدیدپروانه کسب کارگاهها،باعث بروزمشکلات ومخاطرات بهداشتی میگردد.
5.همکاری محدود شهرداری با صنایع محدود: تاخیر در ایجادوراه اندازی شهرک صنوف وعدم واگذاری به موقع زمین یا کارگاه صنفی به کارفرمایان ازیک طرف،اعطای پروانه ساخت بدون درنظرگرفتن تسهیلات ویژه به کارفرمایان درراستای بهسازی وضعیت بهداشتی کارگاههاازطرف دیگر، ازعلل استقراروپراکندگی صنوف فنی علی الخصوص صنوف مزاحم درسطح شهربشمارمی آیندکه بدون نظارت برفعالیت این نوع کارگاههای غیربهداشتی وعدم همکاری گسترده شهرداری درزمینه انتقال آنهابه خارج شهرعلاوه بردگرگونی بافت شهری باعث ایجاد آلودگی زیست محیطی ازقبیل آلودگی صوتی وشیمیایی و...عواقب ناگواردیگرمی گردد
. 6.وضعیت نامساعد اقتصادی کارفرمایان: یکی دیگرازعوامل بوجود آورنده معضلات بهداشتی صنایع کوچک عدم تمکن مالی وبرخورداری کارفرمایان ازتسهیلات اعطایی موسسات اعتباری وبانکهامی باشدکه اگرتسهیلاتی جهت بهسازی وضعیت بهداشنی کارگاههابه متصدیان صنوف فنی وخدماتی درنظرگرفته شود می تواند درکاهش معضلات بهداشتی کارکاهها موثرواقع گردد
7.سهل انگاری کارفرمایان در اجرای دستورات و مقررات ایمنی وبهداشتی درمحیط کار: نظر به اینکه بکاربردن دستورالعملهای ایمنی و بهداشتی توصیه شده توسط کارشناسان ذیربط ازسوی شاغلین صنوف فنی وخدماتی تضمین کننده امنیت وسلامتی آنان درمحیط کارمیباشد متاسفانه اکثرکارفرمایان باسهل انگاری دراجرای این مقرات سلامتی خود و اطرافیان رابه خطرانداخته وبه فعالیت خوددر محیط غیر ایمن و بهداشتی ادامه میدهند این درحالی است که نظارت محدودارگانهای ذیصلاح ازقبیل مرکز بهداشت،اداره کارو...بروضعیت ایمنی وبهداشت محیط کار می تواند منجر به عدم رعایت واجرای دستوالعمل مربوطه وبروزبیماریها وحوادث ناشی ازکارگردد . باتوجه به علل بروز مشکلات بهداشتی صنایع کوچک که دربالا به پاره ای ازآنها اشاره گردید راهکارهای ذیل جهت رفع آن پیشنهاد میگردد.
7.سهل انگاری کارفرمایان دراجرای دستورات ومقررات ایمنی وبهداشتی درمحیط کار: نظر به اینکه بکاربردن دستورالعملهای ایمـنی و بهداشـتی توصیه شده توسـط کارشناسان ذیربط ازسوی شاغلین صنوف فنی وخدماتی تضمین کننده امنیت وسلامتی آنان درمحیط کارمیباشد متاسفانه اکثرکارفرمایان باسهل انگاری دراجرای این مقرات سلامتی خودواطرافیان رابه خطرانداخته وبه فعالیت خوددرمحیط غیرایـمن وبهداشـتی ادامه میدهند این درحالـی است که نظارت محدودارگانهای ذیصلاح ازقبیل مرکز بهداشـت،اداره کارو...بروضعیت ایمنی وبهداشـت محیط کار می تواند منجر به عدم رعایت واجرای دستوالعمل مربوطه وبروزبیماریها وحوادث ناشی ازکارگردد . باتوجه به علل بروز مشکلات بهداشتی صنایع کوچک که دربالا به پاره ای ازآنها اشاره گردید راهکارهای ذیل جهت رفع آن پیشنهاد میگردد.
1.تامین نیازآموزشــی متصدیان صنوف فنی وخدماتی درخصوص مسایل ایمـنی وبهداشـتی محیط کاربه صورت مستمربا مشارکت وهمکاری ارگانهای ذیربط ازقبیل اداره کارمرکز بهداشت ومجامع امورصنفی و...
2.تشکیل جلسـات وهمایش هایی درزمینه بررسی علل بروزمشکلات بهداشـتی صنایع کوچک باهمکاری ارگانهای ذیربط ومشارکت مسئولین شهر وکارفرمایان ونمایندگان سازمانهاوادارات و... 3.متمرکزنمودن صنوف فنی وخدماتی درخارج ازشهروایجادشهرک صنوف باتفکیک صنوف ازیکدیگروفعالیت صنوف خاص درکناریکدیگر 4.تشویق کارفرمایان به دریافت پروانه کسب والزام به استعـلام ازمرکز بهداشـت درخصوص وضعیت بهداشـتی کارگـاه با درنظرگرفتن تسهیلات ومزایاو...درنهایت برخورد باکارفرمایان بدون پروانه ازسوی اتحادیه های صنفی 5.همکاری شهرداری ازطریق اعطای تسهیلات ویژه درزمینه مجوزمرمت وساخت کارگاهها به طوری که متصدیان صـنوف فنی وخدماتی باکمال رغبت نسبت به بهسازی وبهداشتی نمودن کارگاه اقدام نمایند. 6.برخورد قانونی بادرنظرگرفتن جرائـم سنگین برای کارفرمایان کارگاههای مزاحم به نحویـکه درجهت پرهیز ازمزاحـمت همسایگان وکاهش آلودگی عوامل زیان آور سروصداوگردوغبار محیط کار موثر واقع گردد. 7.همکاری وهماهنگی بیش ازپیش مراجع قضایی،اداره کار.مرکز بهداشت .اتحادیه های صنفی بایکدیگردرخصوص اجـرای مقررات ایمنی وبهداشتی در کارگاههای فنی وخدماتی 8.همکاری بانکها وموسسات مالی واعتباری باکارفرمایان صنایع کوچک درزمینه اعطای وام مرمت وبهسازی کارگاه 9.مشارکت ونظارت همگانی مردم برحسن اجرای مقررات ایمنی وبهداشتی درکارگاههادرهنگام تردد درسطح شهریاسکونت درجوارکارگاههای فنی به عنوان رابطین ایمنی وبهداشت کاردرجهت همکاری باکارشناسان مرکز بهداشت واداره کار. 10.همکاری تامین اجتماعی درزمینه ارائه خدمات بیمه ای به کلیه کارگاههاوحمایت اقتصادی ودرمانی درهنگام بروزحادثه وبیماری ناشی ازکار اکبــــر طاهـــری پاکــدل کارشناس بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت شهرستان ساوه پیشگیری از ایدز در محیط کار امروزه شیوع اچ-ای-وی/ایدز در جهان به نوعی است که کمتر کشوری وجود دارد که از عوارض اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن مصون مانده باشد.
با توجه به اینکه این بیماری در سنین فعال زندگی افراد را مبتلا می نماید یکی از بهترین اولویت‌ها در برنامه های پیشگیری از ایدز، برنامه‌های پیشگیری در محیط کار می‌باشد.
امروزه در آمریکا از هر 6 سازمان بزرگ (با بیشتر از 50 کارمند) یک سازمان و از هر 15 سازمان کوچک (با کمتر از 50 کارمند) یک سازمان دارای کارمند یا کارفرمای آلوده به ویروسHIV/AIDS میباشند.
بازدید از برنامه های پیشگیری از ایدز کشورهای سوئد و فنلاند و طی دو دوره آموزشی در دانشگاه کارولینسکا سوئد و سازمان جهانی کار(ILO) ، منجر به طراحی برنامه پیشگیری ازایدز در محیط کار گردید که خوشبختانه با حمایت جدی جناب آقای دکتر گویا رئیس مرکز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت درمان و اموزش پزشکی این ایده تبدیل به برنامه کشوری گردید.
برنامه پیشگیری از ایدز در محیط کار مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی و همچنین کارکنان آن ها در جهت پیشگیری از ابتلاء به ویروس اچ-ای-وی می‌باشد که برای تمامی سازمانها، مراکز تجاری، کارخانجات و حرف کوچک طراحی گردیده است تا از طریق طراحی سیاست سازمانی برای پیشگیری از اچ-ای-وی و اجراء برنامه های آموزشی برای مدیران، کارکنان و خانواده های آنها در جهت کنترل ایدز در کشور فعالیتی اثر بخش را آغاز نماید.
مدیران محیط‌های کاری در هر دو بخش دولتی و خصوصی نقشی راهبردی در برنامه‌های پیشگیری از ایدز در محیط کار داشته و لازم بذکر نمیباشد که نتایج حاصل از این برنامه که در حقیقت حفظ و ارتقاء سطح سلامت نیروی کار می‌باشد نیز به مدیران و کارفرمایان و در نهایت به جامعه باز خواهد گشت.
مدیران می‌توانند با طراحی سیاست‌های مدون و اجرای برنامه های کارآمد پیشگیری از ایدز در محیط کار، گامی اساسی را در جهت سلامت نیروی کار بعنوان محور توسعه پایدار بردارند.
تهیه مواد آموزشی مورد نیاز برای اشنایی مدیران با این برنامه که در حقیقت یک برنامه توانمند سازی بخش مولد اقتصاد و تولید جامعه می باشد نیازی بود که کمبود آن به‌شدت حس میگردید.
لذا با کمک همکار ارجمندم سرکار خانم دکتر مرجان قطبی که یکی از کارشناسان با تجربه در این زمینه میباشند راهنمای آموزشی حاضر که حاصل فعالیت گروه بین المللی SMARTWork در این زمینه بوده ترجمه و به همراه تألیف بخش‌های دیگری که مورد نیاز و مناسب کشورمان می‌باشد به‌صورت یک مجموعه آموزشی مخصوص مدیران در سطوح و بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی تقدیم حضور شما مدیران ارجمند می گردد.
امید آنکه با ارتقاء سطح اکاهی کارکنان و کارمندان در جهت حفظ سلامت نیروی کار گامی مثمر ثمر بر داشته باشیم.
نقش بهداشت حرفه ای درافزایش تولیدوبهره وری درکارخانه ها: نیروهای کار درکارخانه ها ازاهمیت بسزائی برخوردار می باشند زیرا سبب افزایش میزان تولید ونیز بهره وری می گردند.
اگر میخواهیم که همواره میزان تولیددرکارخانه ها افزایش یابد بایستی سلامتی نیروی کار بیشتر مورد توجه قرارگیرد .
دراین میان نقش کارشناسان بهداشت حرفه ای بسیار با ارزش می باشد که با آگاه ساختن مدیران کارخانه ها می توانند زمینه فرهنگی آن را درکارخانجات فراهم سازند.