تر در سالنهای پرورش جوجه های گوشتی
مقدمه:
از اصلی ترین عوامل موثر برای دستیابی به حداکثر تولید اقتصادی، مدیریت پارامترهای محیطی و بخصوص مدیریت یستر در سالن پرورش می باشد.
چرا که وجود بستر مناسب خود حکایت از مناسب بودن شرایط محیطی در سالن دارد.
بطور کلی بستر به مخلوطی از فضولات دفعی طیور وکاه و کلش که در در ابتدای دوره در سالن پرورش پخش شده، اطلاق می شود.
هر دو عامل تهویه و وضعیت حرارتی سالن، از جمله فاکتورهای بحرانی هستند که دائما باید توسط پرورش دهندگان کنترل شوند.
به عنوان مثال اگر رطوبت سالن به دقت تحت نظارت قرار نگیرد، بستر موجود در سالن خیس شده و سطح لغرنده و چسبناکی را بوجود خواهد گرفت که اصطلاحا Caked litterنامیده می شود.
در چنین وضعیتی، بستر به سادگی از آب اشباع شده و به آب به حالت راکد در سالن می ایستد.
یکی چنین بستر مرطوبی عمدتا در سالنهایی که از آبخوریهای فنجانی و قطره ای استفاده می کنند، دقیقا در نزدیکی محل آبخوری به وفور مشاهده می شود.
لذا تعبیه شیارهای خروج آب در چنین محلهایی از مسائل مهم مدیریتی محسوب میشود.
بهر حال اگر رطوبت بستر ، بیش از حد مجاز باشد شیوع بیماریهای باکتریایی و ایجاد یک محیط غیر بهداشتی پیامدی اجتناب ناپذیر خواهد بود و چه بسا که بوی نامطبوع آمونیاک در سالن منتشر شده و یا عواقبی مانند تجمع حشرات موذی و وارد شدن جراحتی در نواحی کف پاها و تاولهای در سینه را به دنبال داشته باشد.
نباید فراموش کرد که تحت چنین وضعیتی، لاشه حاصل از این جوجه هایی، بازارپسندی و تقاضای کمی دارد.
یک توصیه کاربردی در این زمینه اینست که میانگین رطوبت بستر، همواره باید در دامنه 25 الی 35 درصد نگهداشته شود.
بستر مناسب و عاری از بیماری را می توان مجددا در دوره پرورش آتی نیز مورد استفاده قرارداد.
بطور کلی فاکتورهای متعددی در بوجود آوردن یک بستر خیس دخیل می باشند و با رعایت بعضی اصول و توصیه های کاربردی می توان راهکارهای مدیریتی مناسبی در بستر سالن، پیاده کرد.
هدف این مقاله بررسی جنبه های مختلف موجود در این زمینه و ارائه راهکارهای مناسب پیشگیری کننده از بروز آنها می باشد.
مدفوع خیس:
اسهال از جمله مواردی است که تحت تاثیر عدم توازن موادمغذی جیره و یا ابتلا گله به عوامل عفونی دیده می شود .
به عنوان مثال افزایش بیش از حد مجاز مواد معدنی مانند پتاسیم و سدیم و منیزیم و سولفور یا کلرور همواره باعث افزایش میزان مصرف آب در سالن و نتیجتاً باعث افزایش دفع فضولات به صورت آبکی می گردد.
بهر حال در صورتی که پرورش دهنده با خیسی بستر مواجه شود، در اولین فرصت باید محتوای سدیم و پتاسیم(نمک) جیره را اندازه گیری نمایید.
نباید فراموش کرد که ممکن است با وجود اینکه در بالانس جیره، درصد نمک در حد مجاز باشد، ولی مخلوط کردن جیره به درستی صورت نگیرد.
مضاعفاُ اینکه آب مورد مصرف طیور نیز همواره از لحاظ غلظت یونها مهمی همانند میزان سدیم و منیزیم مورد آزمون قرار گیرد.
جیره های غذائی که حاوی چربی نامطلوب یا چربی فاسد باشد، همیشه منجر به دفع مدفوع به صورت آبکی می شود.
همچنین استفاده از ترکیبات غذایی مانند گندم و جو و چاودار و کاساوا معمولا موارد مشابهی از خیسی بستر را متعاقب خواهد شد.
بهر حال یکی از راهکارهای موجود برای کنترل خیسی بستر، استفاده و افزودن آنزیمهای تجاری در جیره هایی است که برپایه گندم یا جو و چاودار فرموله می شوند
مواد غذایی کپک زده:
در صورتی که از اقلام غذایی کپک زده در تغذیه جوجه های گوشتی استفاده شود، حضور مایکوتوسینها در چنین جیره ای، مطمئناً منجر به خیسی بستر خواهد گردید.
مایکو توکسینها از جمله عواملی هستند که باعث اختلال در عمل سیستم گوارشی می گردند و قادرند که صدمات جبران ناپذیری را به سیستم کلیوی جوجه های مبتلا وارد نمایند.
مایکوتوکسینهای ochratoxin,oosporin,citrinin ازمعروفترین مایکو توکسینهایی هستند که در بروز عفونتهای کلیوی و اختلال در سیستم کلیوی دخیل می باشند.
بروز چنین اختلالاتی باعث افزایش بیش از حد مصرف آب شده و نتیجتاً عواقب بعدی مانند خیسی بستر را به دنبال خواهد داشت.
مقدمه: از اصلی ترین عوامل موثر برای دستیابی به حداکثر تولید اقتصادی، مدیریت پارامترهای محیطی و بخصوص مدیریت یستر در سالن پرورش می باشد.
بطور کلی فاکتورهای متعددی در بوجود آوردن یک بستر خیس دخیل می باشند و با رعایت بعضی اصول و توصیه های کاربردی می توان راهکارهای مدیریتی مناسبی در بستر سالن، پیاده کرد.
هدف این مقاله بررسی جنبه های مختلف موجود در این زمینه و ارائه راهکارهای مناسب پیشگیری کننده از بروز آنها می باشد.
مدفوع خیس: اسهال از جمله مواردی است که تحت تاثیر عدم توازن موادمغذی جیره و یا ابتلا گله به عوامل عفونی دیده می شود .
مضاعفاُ اینکه آب مورد مصرف طیور نیز همواره از لحاظ غلظت یونها مهمی همانند میزان سدیم و منیزیم مورد آزمون قرار گیرد.
جیره های غذائی که حاوی چربی نامطلوب یا چربی فاسد باشد، همیشه منجر به دفع مدفوع به صورت آبکی می شود.
بهر حال یکی از راهکارهای موجود برای کنترل خیسی بستر، استفاده و افزودن آنزیمهای تجاری در جیره هایی است که برپایه گندم یا جو و چاودار فرموله می شوند مواد غذایی کپک زده: در صورتی که از اقلام غذایی کپک زده در تغذیه جوجه های گوشتی استفاده شود، حضور مایکوتوسینها در چنین جیره ای، مطمئناً منجر به خیسی بستر خواهد گردید.
مایکو توکسینها از جمله عواملی هستند که باعث اختلال در عمل سیستم گوارشی می گردند و قادرند که صدمات جبران ناپذیری را به سیستم کلیوی جوجه های مبتلا وارد نمایند.
بروز چنین اختلالاتی باعث افزایش بیش از حد مصرف آب شده و نتیجتاً عواقب بعدی مانند خیسی بستر را به دنبال خواهد داشت.
لذا برای پیشگیری از بروز چنین مواردی، استفاده از اقلام خوراکی تازه در فرمولاسیون جیره های طیور و همچنین مدیریت نگهداری آنها در سالن توصیه می گردد.
تجهیزات و لوازمی که با نگهداری و توزین و آسیاب مواد خوراکی در ارتباط هستند، باید به طور مستمر مورد بازبینی و ضدعفونی قرار گیرد.
مواد غذائی کپک زده که گاها در تجهیزات اینچنینی مدتها باقی می ماند به آسانی قادر به آلوده کردن مواد غذایی است که در تماس با این تجهیزات هستند بنابراین هر نوع ماده خوراکی کپک زده باید از تماس با چنین لوازم و تجهیزاتی خارج گردد.
بیماریها: شیوع بعضی از بیماریها، حاوی علائمی همانند خیسی بستر و مدفوع آبکی می گردد.
بطور کلی پاتوژنهای ایجاد کننده چنین بیماریهایی با دو مکانیسم فعالیت می کنند: 1- این پاتوژنها ممکن است به طور مستقیم باعث اختلال در عملکرد سیستم گوارشی شوند که این حالت علائمی همانند بروز اسهال در گله را به همراه خواهد داشت.
2- دسته دیگری از پاتوژنها به طور غیر مستقیم باعث کاهش مصرف خوراک و افزایش مصرف آب شوند و نتیجتاً مدفوع آبکی می شود.
پاتوژنهائی مانند کوکسیدی ها از طریق مکانیسم اول مستقیما باعث آسیب سیستم گوارشی می گردند .برای کنترل بیماری کوکسیدیوز معمولا از راهکار افزودن ترکیبات ضد کوکسیدیوز در جیره استفاده می شونند.
در صورت عدم موفقیت کنترل آلودگیهای ناشی از کوکسیدیوز در کالبد شکافی آثاری همچون نکروز روده ها دیده می شود و در سالن نیز خیسی بستر غیر قابل اجتناب می باشد از جمله عوامل عفونی باکتریایی دیگر اشریشیاکلی spirochaeter وcamphulobacter jejuni هستند که از عوامل ایجاد کننده مدفوع آبکی هستند.
بعلاوه چندین رده از ویروسها مانند رتروویروسها و آدنوویروسها با مکانیزمهای پیچیدهای باعث ایجاد اسهال می شوند.
ویروسها عمدتاً مرتبط با عدم جذب مواد مغذی دارند.
کنترل شرایط مدیریتی و کارکرد تجهیزات سالن: خیسی بستر تا حدودی با وضعیت محیطی سالن پرورش (دما و رطوبت) در ارتباط می باشد و این دو فاکتور نقش عمده ای در مصرف آب و کیفیت بستر سالن دارد به عنوان مثال اگر دمای سالن در حد بالائی باشد بی تردید باعث افزایش مصرف آب و نتیجتاًُ خیسی بستر می گردد.
نبود یک سیستم مناسب آبخوری که آب مناسبی را برای جوجه ها فراهم آورد همواره در ایجاد این معضل دخالت دارد.
فشار داخل لوله های آبخوری باید توسط صفحات نمایشگر به طور مرتب کنترل شود.
سقفهای سالن پرورش باید عایقبندی شوند و سیستم تهویه باید قادر باشد تا مقدار کافی از هوا در داخل سالن جریان یابد.
جنس مواد تشکیل دهنده بستر: چندین نکته فابل توجه در رابطه با جنس مواد متشکله بستر طیور وجود دارد که از لحاظ مدیریتی نباید فراموش شود از جمله اینکه همه مواد متشکله بستر که در تماس مستقیم با جوجه ها در سالن می باشد باید غیر سمی و ترجیجاً جاذب رطوبت باشد و باعث آزاد شدن رطوبت از بستر به اتمسفر گردد.
چنین موادی باید به سهولت قابل تهیه و خریداری شوند و قیمت آنها نیز نباید بیش از حد گران باشند.
خاک اره درجه یک از جمله موادی است که در بسترهای سالنهای پرورش به وفور مشاهده می شود.
باید دقت کرد که از سایر مواد همچون پوسته برنج و از ضایعات شهرداری مانند تکه پارچه و تکه های مقوا نمی توان به عنوان مواد مناسب برای بستر اولیه استفاده کرد.
بهر حال جنس ماده مورد استفاده در بستر اولیه سالن می تواند یکی از جنبه های مدیریتی در جهت پیشگیری خیسی آتی بستر باسد نتیجه گیری: نگهداری دما و رطوبت سالن پرورش در سطوح ثابت توصیه شده در هر روز هز اهمیت خاصی در سالن پرورش برخوردار است.
از جنبه های مدیریتی موجود در رابطه از پیشگیری خیسی بستر می تواند به مدیریت فرمولاسیون جیره غذایی، کنترل وضعیت بهداشتی گله و اعمال تهویه مناسب در سالن و نهایتا کاربرد ترکیبات مناسب در ایجاد بستر اولیه اشاره نمود Other Refernce: Butcher,G.D and R.D.Miles.2002.Causes and Prevention of wet litter in brolier houses.Institue of food and Agriculture sceince.University of florida.