مقدمه
سپاس فراوان آفریدگاری را سزا است که جهان هستی را همسان و هماهنگ با احتیاجات و نیازهای بشر سامان داده و با تدبیر حکیمانه خود آنرا پرورده است.
تحیات و درود نامحدود بر والاترین معلم و مربی انسان یعنی پیامبر گرامی اسلام (ص) که با مدد وحی الهی و کتاب آسمانی، بشریت را به صراط مستقیم و رهنمودهای درخشان فرهنگ و تمدن آشنا ساخته است، و همچنین بر امامان و پیشوایان راه حق که همواره اهتمام و عنایات خود را بر تعلیم و تربیت جامعه بشری مصروف داشته اند.
موضوع تعلیم و تربیت و روشهای آن ، مطلبی است که از دیر باز و زمانهای بسیار دور توجه بشر را به خود معطوف ساخته و در تمام عصرهای گوناگون زندگانی انسان ما از اهمیت والائی برخوردار بوده است.
علاوه بر پیامبران الهی که رسالت و مسئولیت تعلیم و تربیت جوامع بشری را بعهده گرفته بودند دانشمندان و اندیشمندان هرجامعه و ملتی همگام با آنان در این رهگذر می کوشیدند دانشمندان آن کتابها و رساله های فراوانی در این زمینه ساخته و پرداخته اند، و پیوسته کوششهای آنان هنوز در این زمینه به وضوح چشمگیری ادامه دارد.
این ادعا گزافه گوئی نیست زیرا دانش و بینش بنیاد و اساس هرگونه اصلاح و زمینه برای پیشرفت هر جامعه ترقی خواه می باشد.
تعلیم و تربیت است که می تواند این بینش و دانش را برای جامعه تضمین نموده و رسالت نشر علم و تقویت عقل و تهذیب نفوس مردم را بخوبی اداء نماید.
تعریف موضوع تحقیق
تحقیق در زمینه تعلیم و تربیت و روشهای آن در تاریخ تعلیم و تربیت انسان بخصوص جهان معاصر تازگی ندارد ولی با توجه به اهمیتی که روشها برای دستیابی به اهداف تعلیم و تربیت دارند الخصوص از این نظر دیدگاه معصومین علیه السلام عنوان این تحقیق است.
قسمت عمده ای از مشکلات اخلاقی بر اساس روشهای تربیتی نادرست و غیر اسلامی ایجاد می گردد .
مطالعه تاریخ تعلیم و تربیت در اسلام نشان می دهد تربیت انسان متقی، مؤمن متعهد و خداجو بر اساس روشهای اصول الهی.
اسلامی امکان پذیر است.
در منابع معتبر اسلامی آیات و روایات بسیاری در زمینه های اصول و روشهای تربیتی اسلام آمده است.
هدفهای کلی و آرمانی تحقیق
اهداف کلی و آرمانی این تحقیق به دو قسمت تقسیم می شود، خود موضوع تحقیق و پیشنهادها.
از آنجا که اهداف تعلیم و تربیت یک کشور باید با توجه به فلسفه اجتماعی مردم و ارزشهای مورد توافق یک جامعه تدوین شود، لذا در این تحقیق روشهای تعلیم و تربیت از دیدگاه معصومین مورد بررسی قرار گرفته که بینش اسلام و قرآن و بینش انبیاء الهی است.
با توجه به اینکه روشهای تعلیم و تربیت برگرفته از قرآن و احادیث معصومین علیهم السلام می باشد.
این روشها در جوامع اسلامی مخصوصاً ایران مورد استفاده نهادهای آموزشی پرورشی قرار می گیرد.
و از سویی الگوهای واقعی تعلیم و تربیت اسلامی ائمه معصومین می باشد که سعی در پژوهش و بررسی روشهای تعلیم و تربیت از دیدگاه معصومین ضروری می باشد.
سؤالهای ویژه تحقیق
نظر معصومین علیه السلام درباره شخصیت دادن و محّبت به کودکان و نوجوانان یک روش تربیتی چیست؟
اهمیت تربیت کودک در خردسالی از دیدگاه معصومین علیه السلام چیست؟
دیدگاه معصومین درباره نقش خانواده در تربیت کودک چیست؟
آیا تربیت امکان پذیر نیست؟
روش تحقیق
از آنجا که این تحقیق سعی دارد، روشهای تعلیم و تربیت از دیدگاه معصومین علیه السلام در کتب منابع اصلی مورد بررسی قرار دهد و مشخص کند روشهای تربیتی معصومین برای هدایت و راهنمائی انسان به سوی خداوند متعال و سعادت دنیا و آخرت دارای جنبه کاربردی می باشد.
از آنجا که در این تحقیق سعی دارد ، روشهای تعلیم و تربیت از دیدگاه معصومین علیه السلام در کتب و منابع اصلی مورد بررسی قرار دهد و مشخص کند روشهای تربیتی معصومیت برای هدایت و راهنمائی انسان به سوی خداوند متعال و سعادت دنیا و آخرت دارای جنبه کاربردی می باشد.
اهمیت و ارزش تحقیق
از آنجا که منابع مهم تعلیم و تربیت اسلامی بعد از قرآن کریم و احادیث و روایات رسیده از ائمه معصومین علیهم السلام می باشد، و آثار این احادیث در تربیت مسلمانان بر هیچ فرد منضفی جای ابهام و تردید باقی نمی گذارد این تحقیق در نظر دارد که تعلیم و تربیت از دیدگاه معصومین (ع) را از کتب و منابع غنی اسلام مورد بررسی قرار دهد.
قسمت عمده ای از مشکلات اخلاقی بر اساس روشهای تربتی نادرست و غیر اسلامی ایجاد می گردد مطالعه تاریخ تعلیم و تربیت در اسلام نشان می دهد تربیت انسان متقی، مؤمن و متعهد و خداجو بر اساس روشهای اصول و الهی اسلامی امکان پذیر است.
در منابع معتبر اسلامی آیات و روایات بسیاری در زمینه های اصول و روشهای اسلام آمده است.
تعریف واژه ها یا اصطلاحات تحقیق
معنی لغو تربیت
«این کلمه در زبان عربی از «ربی، یربی» به معنای تهذیب ، جهت دادن، تدبیر، و رهبری کردن و غذا دادن آمده است.
و فضل نور با ، یربو» به معنی زیاد شدن و نمو کردن می باشد.[1]
تربیت از نظر اصطلاحی
«تربیت عبارت است از : پرورش دادن، یعنی استعدادهای درونی را که بالقوه در یک شئی موجود است به فعلیت در آوردن و پروردن.
»[2]
معنی تعلیم :
«عبارت است از یاد دادن به طوری که نیروی فکری را پرورش و استقلال بدهد و قوه ابتکار او را زنده کند.
[3]
معنی لغوی الگو
«روبر، مدل ، سرمشق، مقتدی ، اسوه، فدوه ، مثال ، نمونه»
معنی اصطلاحی
روش سرمشق گیری یا الگو برداری از رفتار دیگران از طریق مشاهده رفتار آنان است.
فهرست منابع
تعلیم و تربیت اسلامی محسن شکوهی یکتا
مسائل تربیتی اسلام سید محمد باقر حجتی
تعلیم و تربیت در اسلام استاد شهید مرتضی مطهری
تعلیم و تربیت در اسلام استاد شهید مرتضی مطهری
تعلیم و تعلم از دیدگاه شهید ثانی
اسلام و تعلیم و تربیت سید محمد باقر حجتی
آداب تعلیم و تعلم در اسلام سید محمد باقر حجتی
تعلیم و تربیت در اسلام، صدرا، غفران، چاپ هجدهم، پاییز 70
جامعه و تعلیم و تربیت تألیف دکتر علی شریعتمداری
10-رشید پور، مجید 1303
آشنایی با تعلیم و تربیت اسلامی با تأکید بر روشها سازمان انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران
11-امینی، ابراهیم، 1304
اسلام و تعلیم و تربیت ابراهیم امینی – تهران : سازمان انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران ، 1379.
11-امینی، ابراهیم، 1304 اسلام و تعلیم و تربیت ابراهیم امینی – تهران : سازمان انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران ، 1379.