دانلود مقاله امامت

امامت
برترى امامت بر نبوّت
ناگزیرى از حجّت (نیاز به رهبر الهى)
حجّت، امامى است شناخته شده
گاه حجّت در بیم و گمنامى به سر مى‌برد
اگر امام نباشد زمین‌در هم فرورود
فراخواندن هر امتى با امام وپیشواى آن
شناخت امام
شرایط امامت و ویژگیهاى امام
آنچه خداوند بر پیشوایان حقّ واجب کرده
حقوق متقابل امام و امّت
پیشوایان شما نمایندگان شما هستند
هر که از پیشوایى جز پیشواى حقّ ...
پیشوایان دوزخ
مدّعى امامت
از کسى که فرمانبر خداوند سبحان ...
وجوب قیام در برابر فرمانروایان ستمگر
آنچه که «خوددارى از قیام را» ...
انتخاب امام
حدیث ثقلین
وجوب همراهى اهل بیت
علّت رفتار خودکامانه نسبت به اهل بیت
فلسفه حکومت از نگاه اهل‌بیت
ترس از تفرقه
امامان دوازدهگانه
علم امام

17) الإمامَه ُ - امامت‏

الإمامَه ُ

«الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً» .

امامت‏

«امروز دینتان را براى شما کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را دین شما برگزیدم».

v الإمامُ علیٌّ علیه السلام : الإمامه ُ نِظامُ الاُمّه ِ .

امام على علیه السلام : امامت رشته کار امّت است .

v الإمامُ الباقرُ علیه السلام : بُنِیَ الإسلامُ على‏ خَمْسٍ : على‏ الصَّلاه ِ ، والزَّکاه ِ، والصَّومِ، و الحَجِّ، والوَلایه ِ، ولَمْ‏یُنادَ بِشَیْ‏ءٍ کَما نُودِیَ بالوَلایه ِ.

امام باقر علیه السلام : اسلام بر پنج پایه استوار است : نماز ، زکات ، روزه ، حجّ و ولایت و به هیچ چیز به اندازه ولایت دعوت نشده‏است .

v الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : لا یَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ العِبادِ الأعمالَ الصّالحه َ الّتی یَعْمَلونَها إذا تَوَلَّوا الإمامَ الجائرَ الّذی لیسَ مِنَ اللَّهِ تعالى‏

امام صادق علیه السلام : اگر بندگان ، پیشواى ستمگر را که از جانب خدا نیست به زمامدارى گیرند ، خداوند کارهاى شایسته‏اى را که انجام مى‏دهند نخواهد پذیرفت .

v الإمامُ الکاظمُ علیه السلام : الإمامه ُ هِیَ النُّورُ ، وذلکَ قولُهُ‏عزّ و عجل : «آمِنُوا باللَّهِ وَرَسُولِهِ والنُّورِ الّذی أنْزَلْنا» ، قالَ : النُّورُ هُوَ الإمامُ .

امام کاظم علیه السلام : امامت نور و روشنایى است ؛ همان که خداوند عزّ و جل فرموده : «به خدا و پیامبر او و نورى که فرو فرستادیم ایمان آورید» .

فرمود : نور همان امام است .

v الإمامُ الرِّضا علیه السلام : وأنْزَلَ فی حِجَّه ِ الوَداعِ وَهِیَ آخِرُ عُمْرِهِ صلى الله علیه وآله «الیَومَ أکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ ...» وأمرُ الإمامه ِ مِنْ تَمامِ الدِّینِ .

امام رضا علیه السلام : در حجه الوداع که سال آخر عمر پیامبر صلى الله علیه وآله بود آیه «امروز دینتان را براى شما کامل کردم ...» نازل شد .

امر امامت ، از جمله کمال دین است .

v عنه علیه السلام : إنَّ الإمامه َ اُسُّ الإسلامِ النّامی وفَرْعُهُ السّامی .

امام رضا علیه السلام : امامت ریشه بالنده اسلام و شاخه برافراشته آن است .

v عنه علیه السلام : إنّ الإمامه َ زِمامُ الدِّینِ ، ونِظامُ المُسلِمینَ ، وصَلاحُ الدُّنیا ، وعِزُّ المُؤمِنینَ .

امام رضا علیه السلام : امامت زمام دین است و رشته کار مسلمانان و اصلاح و آبادانى دنیا و سرفرازى مؤمنان .

فَضل الإمامَه ِ عَلى‏ النُّبُوّه ِ

«وَإِذِ ابْتَلَى‏ إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً» .

برترى امامت بر نبوّت‏

«و (بیاد آر) هنگامى که ابراهیم را پروردگارش به کلماتى آزمود و او آنها را به انجام رسانید، خدا فرمود: من تو را پیشواى مردم گردانیدم».

v الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إنَّ اللَّهَ تبارَکَ وتعالى‏ اتَّخَذَ إبراهیمَ عَبْداً قَبْلَ أنْ یَتَّخِذَهُ نَبِیّاً ، وإنَّ اللَّهَ اتَّخَذَهُ نَبِیّاً قَبْلَ أنْ یَتَّخِذَهُ رَسُولاً ، وإنَّ اللَّهَ اتَّخَذَهُ رَسُولاً قَبْلَ أنْ یَتَّخِذَهُ خَلیلاً ، وإنَّ اللَّهَ اتَّخَذَهُ خَلیلاً قَبْلَ أنْ یَجْعَلَهُ إماماً ، فَلَمّا جَمَعَ لَهُ الأشیاءَ قالَ : إنّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إماماً

امام صادق علیه السلام : خداوند تبارک و تعالى ابراهیم را به بندگى گرفت پیش از آن که او را به پیامبرى برگزیند ، و او را به نبوّت رساند پیش از آن که به رسالت گزیند و او را رسول خود ساخت پیش از آن که به دوستى برگزیند و او را دوست و خلیل خود گردانید پیش از آن که امامش قرار دهد .

و چون همه این مقامات را در او گرد آورد فرمود : من تو را امام و پیشواى مردم قرار دادم .

الاضْطِرارُ إلى‏ الحُجَّه ِ

ناگزیرى از حجّت (نیاز به رهبر الهى)

v الإمامُ الباقرُ أو الإمامُ الصّادقُ علیهما السلام : إنَّ اللَّهَ لَمْ یَدَعِ الأرضَ بِغَیْرِ عالِمٍ ، ولولا ذلکَ لَم یُعْرَفِ الحَقُّ مِنَ الباطِلِ .

امام باقر علیه السلام یا امام صادق علیه السلام : خداوند زمین را بدون عالم نگذاشته است ؛ و اگر این نبود حقّ از باطل شناخته نمى‏شد .

v الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : لَم تَخْلُ الأرضُ - مُنْذُ کانتْ - مِن حُجَّه ٍ عالِمٍ ، یُحْیی فیها مایُمیتُونَ مِنَ الحَقِّ ، ثُمَّ تلا هذِهِ الآیه َ : «یُرِیْدُوْنَ لِیُطْفِؤُوا نُوْرَ اللَّهِ بِأفْوَاهِهِمْ ...» .

امام صادق علیه السلام : زمین از همان گاه که پدید آمده ، از حجتى دانا که هر حقى را مردم به دست فراموشى بسپارند زنده مى‏کند ، تهى نبوده‏است ؛ آن گاه این آیه را تلاوت فرمود : «مى‏خواهند با دهانهاى خود نور خدا را خاموش کنند ...» .

الحُجَّه ُ إمامٌ یُعرَفُ‏

حجّت، امامى است شناخته شده‏

v الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إنَّ الحُجَّه َ لا تَقُومُ للَّهِ‏عزّ و عجل على‏ خَلْقِهِ إلّا بإمامٍ حتّى‏ یُعْرَفَ .

امام صادق علیه السلام : حجّت خداوند عزّ و جل بر خلقش بر پا نگردد مگر به وجود امامى که شناخته شده باشد*** 1 درباره نایب فاعل «یُعرَف» که در متن حدیث آمده است چند احتمال داده‏اند: خدا، امام، حقّ و باطل.

ولى ما به توجه به عنوان مبحث احتمال دوم را ترجیح داده‏ایم - م.

*** .

قد یکونُ الحُجَّه ُ خائفاً مَغْمُوراً

اه حجّت در بیم و گمنامى به سر مى‏برد

v الإمامُ علیٌّ علیه السلام : اللَّهُمَّ بلى‏ لا تَخْلو الأرضُ مِنْ قائمٍ للَّهِ بِحُجَجِهِ ، إمّا ظاهراً مَشْهُوراً ، أو خائفاً مَغْموراً لئلّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وبَیِّناتُهُ .

امام على علیه السلام : آرى چنین است ، زمین از کسى که حجّتهاى خدا را بر پا دارد - آشکار و سرشناس یا بیمناک و گمنام - تهى نیست ، تا حجّتها و برهانهاى خداوند از بین نرود .

v الإمامُ الباقرُ علیه السلام : لا تَبقى الأرض بِغَیرِ إمامٍ ظاهرٍ أو باطنٍ .

امام باقر علیه السلام : زمین ، بدون امام - آشکار یا نهان - باقى نمى‏ماند .

لَولا الإمامُ لَسَاخَتِ الأرضُ‏

اگر امام نباشد زمین‏در هم فرورود

v الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : لَو بَقِیَتِ الأرضُ بِغَیْرِ إمامٍ لَسَاختْ .

امام صادق علیه السلام : اگر زمین بدون امام مى‏ماند ، به یقین در هم فرو مى‏ریخت .

v عنه علیه السلام : إنّ الأرضَ لا تکونُ إلّا وفیها حُجَّه ٌ ، إنَّهُ لایُصْلِحُ النّاسَ إلّا ذلکَ ، ولا یُصْلِحُ الأرضَ إلّا ذاکَ .

امام صادق علیه السلام : در زمین همیشه حجّت هست ؛ زیرا مردم را اصلاح نکند مگر حجّت و زمین را به سامان نیاورد مگر حجّت .

دَعْوَه ُ کُلِّ اُمّه ٍ بإمامِها

«یَوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» .

فراخواندن هر امتى با امام وپیشواى آن‏

«روزى‏که هرگروه از مردم‏را با پیشوایشان فرا خوانیم».

v الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إذا کانَ یومُ القِیامه ِ ...

یَأتی النِّداءُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ جلَّ جلالُهُ : ألَا مَنِ ائْتَمَّ بإمامٍ فی دارِ الدُّنیا فَلْیَتَّبِعْهُ إلى‏ حَیْثُ یَذْهَبُ بهِ ، فَحِینَئذٍ «تَبَرَّأ الَّذینَ اتُّبِعُوا مِنَ الّذینَ اتَّبَعُوا ...» .

امام صادق علیه السلام : در روزقیامت ...

از سوى خداى بزرگ ندا آید که هر کس در سراى دنیا به امامى اقتدا کرده باید در پى او به همان جا رودکه او را مى‏برند .

در این هنگام «پیروى شدگان از پیروان بیزارى مى‏جویند ...» .

معرفه ُ الإمامِ‏

شناخت امام‏

v رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : مَن ماتَ وَهُوَ لا یَعرفُ إمامَهُ ماتَ مِیته ً جاهلیّه ً.

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : هر که بمیرد و امام خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلى مرده‏است .

v عنه صلى الله علیه وآله : مَن ماتَ بغیرِ إمامٍ ماتَ مِیته ً جاهلیّه ً .

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : هر که بدون داشتن امام بمیرد به مرگ جاهلى مرده‏است .

v الإمامُ الحسینُ علیه السلام - لَمّا سُئل عَن مَعرفه ِ اللَّهِ - : مَعرفه ُ أهلِ کُلِّ زمانٍ إمامَهُمُ الّذی یَجِبُ عَلَیهِمْ طاعَتُهُ .

امام حسین علیه السلام - هنگامى که درباره شناخت خدا از او سؤال شد - : شناخت مردم هر زمان از امامى که باید از او فرمان برند .

v الإمامُ الصّادقُ علیه السلام - فی قولِهِ تعالى: «وَمنْ یُؤْتَ الحِکْمَه َ ...» - : طاعه ُ اللَّهِ ومعرفه ُ الإمامِ .

امام صادق علیه السلام - درباره آیه «و هر که را حکمت داده شود ...» - : (حکمت) فرمانبرى از خدا و شناخت امام است .

v عنه علیه السلام : الإمامُ عَلَمٌ بَیْنَ اللَّهِ‏عزّ و عجل وبَیْنَ خَلْقِهِ ، فَمَنْ عَرَفَهُ کانَ مُؤمناً ، ومَنْ أنْکَرَهُ کانَ کافراً .

امام صادق علیه السلام : امام راهنماى‏میان‏خداوند عزّ و جل و آفریدگان اوست ؛ هر که او را بشناسد مؤمن است و هر که منکرش شود کافر .

v عنه علیه السلام : مَن لَم یَعْرِفْنا ولَم یُنْکِرْنا کانَ ضالّاً حتّى‏ یَرْجِعَ إلى الهُدى‏ الّذی افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ مِنْ طاعَتِنا الواجِبه ِ ، فإن یَمُتْ على‏ ضَلالَتِهِ یَفْعَلِ اللَّهُ بهِ ما یَشاءُ .

امام صادق علیه السلام : کسى که ما را نشناسد و منکر ما هم نباشد گمراه است تا آن که به سوى‏هدایتى که خدا بر او واجب کرده ، یعنى لزوم اطاعت از ما ، برگردد .

و چنانچه در حال گمراهیش بمیرد خدا با او آن کند که خواهد . 

و چنانچه در حال گمراهیش بمیرد خدا با او آن کند که خواهد .

شرائطُ الإمامهِ وخَصائصُ الإمامِ‏ «وَجَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمّا صَبَرُوا وَکانُوا بِآیاتِنا یُوقِنوُنَ» .

«أَفَمَنْ یَهْدِی إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدّی إِلّا أَنْ یُهْدى‏ فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ » .

«إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَزَادَهُ بَسْطَهً فِی الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ » .

شرایط امامت و ویژگیهاى امام‏ «از میان آنها پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما به هدایت مى‏پردازند چون شکیبایى ورزیدند و به آیات و نشانه‏هاى ما یقین داشتند».

«آیا آن که به سوى حقّ راه مى‏نماید به پیروى سزاوارتر است یا آن که به حقّ راه نمى‏نماید و خود نیز نیازمند هدایت است؟

شما را چه مى‏شود؟

چگونه داورى مى‏کنید؟».

«خدا او را بر شما برگزیده و به دانایى و توانایى او بیفزوده است».

 الإمامُ علیٌّ علیه السلام : لا یَحمِلُ هذا العِلمَ إلّا أهلُ البَصَرِ والصَّبْرِ والعِلْمِ بِمَواضِعِ الحَقِّ .

امام على علیه السلام : این امر (امامت) را به دوش نکشد مگر کسى که اهل شکیبایى ، بینایى و آگاهى از سر رشته امور باشد .

 عنه علیه السلام : یَحتاجُ الإمامُ إلى‏ قلبٍ عَقُولٍ ، ولسانٍ قَؤولٍ ، وجَنانٍ على‏ إقامهِ الحَقِّ صَؤولٍ .

امام على علیه السلام : امام و پیشوا باید اندیشه‏اى خرد ورز ، زبانى گویا و دلى خروشان در راه برپایى حقّ داشته باشد .

 عنه علیه السلام : مَن نَصَبَ نَفْسَهُ للنّاسِ إماماً فَعَلَیْهِ أنْ یَبدأَ بتعلیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تعلیمِ غیرِهِ ، ولْیَکُنْ تأدیبُهُ بسِیرَتِهِ ، قبلَ تأدیبِهِ بِلِسانِهِ .

امام على علیه السلام : هر که خود را پیشواى مردم کند باید پیش از آموزش دیگران به آموزش خویش بپردازد و پیش از آن که (دیگران را) به گفتار ادب کند باید به رفتار خود تربیت نماید .

 عنه علیه السلام : لا یُقیمُ أمْرَ اللَّهِ سُبحانَهُ إلّا مَنْ لا یُصانِعُ ولا یُضارِعُ ولا یَتَّبِعُ المَطامِعَ .

امام على علیه السلام : فرمان خدا را بر پا ندارد جز کسى که (در اجراى حکم خدا) باج نمى‏دهد ، کوتاه نمى‏آید و در پى منافع (شخصى) نمى‏رود .

 عنه علیه السلام : کِبارُ حُدودِ وَلایهِ الإمامِ المَفْروضِ الطّاعهِ أنْ یُعْلَمَ أنَّهُ مَعْصومٌ مِنَ الخطأِ والزَّلَلِ والعَمْدِ ، ومِنَ الذُّنوبِ کُلِّها صغیرِها وکبیرِها ، لا یَزِلُّ ، ولا یُخْطئُ ، ولا یَلْهو بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الاُمورِ المُوبِقَهِ للدِّینِ ، ولا بِشَیْ‏ءٍ مِنَ المَلاهی ، وأنَّهُ أعْلَمُ النّاسِ بِحَلالِ اللَّهِ وحَرامِهِ ، وفَرائضِهِ وسُنَنِهِ وأحْکامِهِ ، مُسْتَغْنٍ عَنْ جَمیعِ العالَمِ ، وغَیْرُهُ مُحتاجٌ إلَیْهِ ، وأنَّهُ أسْخى‏ النّاسِ وأشْجَعُ النّاسِ .

امام على علیه السلام : مرزهاى بزرگ ولایت امامى که اطاعتش واجب مى‏باشد این است که معلوم شود از خطا و لغزش و گناه عمدى و از همه گناهان ، کوچک و بزرگ ، مصون است ، نه مى‏لغزد و نه اشتباه مى‏کند ، به هیچ امر دین‏براندازى دل‏نمى‏بندد وهیچگاه‏عیاشى و خوشگذرانى نمى‏کند ، داناترین مردم به حلال و حرام خدا و واجبات و مستحبات و احکام اوست ، از همه جهانیان بى‏نیاز است و دیگران به او نیازمندند و بخشنده‏ترین و دلیرترین افراد است .

 عنه علیه السلام : وقَدْ عَلِمْتُمْ أنَّهُ لایَنبغی أنْ یَکونَ على‏ الفُروجِ والدِّماءِ والمَغانِمِ والأحْکامِ وإمامهِ المُسلِمینَ : البَخیلُ فَتَکُونَ فی أموالهِمْ نُهْمَتُهُ ، ولا الجاهلُ فَیُضِلَّهُمْ بِجَهْلِهِ ، ولا الجافی فَیَقْطَعَهُمْ بِجَفائهِ ، ولا الحائفُ للدُّولِ فَیَتَّخِذَ قوماً دُونَ قومٍ ، ولا المُرْتَشی فی الحُکْمِ فَیَذْهَبَ بالحُقوقِ ویَقِفَ بها دُونَ المَقاطِعِ ، ولا المُعَطِّلُ للسُّنّهِ فَیُهْلِکَ الاُمَّهَ .

امام على علیه السلام : دانستید که نباید کار نوامیس ، جانها ، غنایم ، احکام و پیشوایى مسلمانان را به دست بخیل سپرد که بر اموال آنان آزمند و حریص مى‏گردد و نه به دست نادان که با نادانى خود ایشان را گمراه مى‏کند و نه به دست بیرحم و ستمگر که با بیرحمى خود آنان را از نیازهایشان محروم مى‏سازد*** 1 ابن ابى الحدید در شرح این عبارت مى‏نویسد : چون مردم بر اثر ترس از حکمران بیرحم و ستمگر نیازها و مشکلاتشان را پیش او نمى‏برند.

مرحوم فیض چنین ترجمه کرده است: ...

تا به ظلم وجور آنان را مستأصل و پریشان کند.

- م .

*** و نه به دست بیعدالت در تقسیم مالها که به مردمى مى‏بخشد و مردمى را محروم مى‏سازد*** 2 مرحوم فیض این عبارت را چنین ترجمه کرده است: و نه ترسنده از تغییر ایام تا با گروهى همراهى کرده دیگرى را خوار سازد - م .

*** و نه به دست کسى که در داورى رشوه ستانَد که حقوق مردم را پایمال مى‏کند و در رساندن حقّ به صاحبانش کوتاهى مى‏ورزد و نه به دست کسى که فروگذار سنّت است که امّت را به نابودى مى‏کشاند .

 الإمامُ الحسینُ علیه السلام - فی کتابهِ إلى‏ أهلِ الکوفهِ - : فَلَعَمْری ، ما الإمامُ إلّا الحاکمُ بالکِتابِ ، القائمُ بالقِسْطِ ، الدّائنُ بِدِینِ الحَقِّ ، الحابِسُ نَفْسَهُ على‏ ذاتِ اللَّهِ .

امام حسین علیه السلام - در نامه‏اش‏به‏کوفیان - : به جان خودم سوگند ، امام و پیشوا کسى نیست مگر آن‏که بر اساس کتاب خدا حکومت کند ، عدل و داد را بر پا دارد ، پایبند دین حقّ باشد و در برابر خداوند ، نفسش را مهار کند .

 الإمامُ الباقرُ علیه السلام - فی تَبْیینِ عَلَامهِ الإمامِ - : طَهارَهُ الوِلادَهِ وحُسْنُ المَنْشأ ، ولا یَلْهو ، ولا یَلْعبُ .

امام باقر علیه السلام - در توضیح نشانه امام - : حلال زادگى ، تربیت و پرورش نیکو و نپرداختن به لهو و لعب .

 الإمامُ الرِّضا علیه السلام - فی صِفَهِ الإمامِ - : مُضْطَلِعٌ بالإمامهِ ، عالِمٌ بالسِّیاسَهِ .

امام رضا علیه السلام - در بیان‏ویژگى‏امام - : در امامت و پیشوایى توانمند و از سیاست و کشوردارى آگاه‏است .

ما فُرِضَ على‏ أئمَّهِ العَدْلِ‏ آنچه خداوند بر پیشوایان حقّ واجب کرده‏  الإمامُ علیٌّ علیه السلام : إنَّ اللَّهَ جَعَلَنی إماماً لِخَلْقِهِ ، فَفَرَضَ عَلَیَّ التَّقْدیرَ فی نَفْسی ومَطْعَمی ومَشْرَبی ومَلْبَسی کَضُعَفاءِ النّاسِ ، کَیْ یَقْتَدیَ الفقیرُ بِفَقْری ، ولا یُطْغِیَ الغَنِیَّ غِناهُ .

امام على علیه السلام : خداوند مرا پیشواى خلق خود کرد .

از این رو ، بر من واجب کرد که درباره خودم و خورد و خوراک و پوشاکم همانند مردمان تنگدست باشم تا نادار به نادارى من تأسى جوید و توانگر را توانگریش به طغیان و سرکشى نکشاند .

 عنه علیه السلام : إنَّهُ لَیسَ على‏ الإمامِ إلّا ما حُمِّلَ مِنْ أمرِ رَبِّهِ : الإبلاغُ فی المَوعِظهِ ، والاجتهادُ فی النَّصیحهِ ، والإحْیاءُ للسُّنّهِ ، وإقامهُ الحُدودِ على‏ مَسْتَحِقِّیها ، وإصدارُ السُّهْمانِ على‏ أهْلِها .

امام على علیه السلام : بیقین‏چیزى بر امام‏واجب‏نیست جز وظیفه‏اى که پروردگار بر عهده‏اش نهاده : کوتاهى نکردن در موعظه و اندرز ، کوشش در خیر خواهى ، زنده کردن سنّت ، اجراى حدود الهى بر آنان که سزاوار آنند و رساندن سهام (بیت المال) به کسانى که سهم مى‏برند .

الحُقوقُ المُتَبادَلَهُ بَیْنَ الإمامِ والاُمّهِ حقوق متقابل امام و امّت‏  الإمامُ علیٌّ علیه السلام : حَقٌّ على‏ الإمامِ أنْ یَحْکُمَ بما أنْزَلَ اللَّهُ وأنْ یُؤدّیَ الأمانهَ ، فإذا فَعَلَ فَحَقٌّ على‏ النّاسِ أنْ یَسْمَعوا لَهُ وأنْ یُطیعوا وأنْ یُجیبوا إذا دُعوا .

امام على علیه السلام : امام وظیفه دارد بر اساس کتاب خدا حکومت کند و امانت را ادا نماید .

چون چنین کند مردم وظیفه دارند سخنش بشنوند ، فرمانش ببرند و هرگاه آنان را فرا خواند ، اجابت کنند .

 عنه علیه السلام : أمّا بَعْدُ ، فإنَّ حَقّاً على‏ الوالی أنْ لا یُغَیِّرَهُ على‏ رَعِیَّتِهِ فَضْلٌ نالَهُ ، ولا طَوْلٌ خُصَّ بِهِ ، وأنْ یَزیدَهُ ما قَسَمَ اللَّهُ لَهُ مِنْ نِعَمِهِ دُنُوّاً مِنْ عِبادِهِ ، وعَطْفاً على‏ إخْوانِهِ .

ألَا وإنَّ لَکُمْ عِندی أنْ لا أحْتَجِزَ دُونَکُمْ سِرّاً إلّا فی حَرْبٍ ، ولا أطْویَ دُونَکُمْ أمْراً إلّا فی حُکْمٍ ، ولا اُؤخِّرَ لَکُمْ حَقّاً عَنْ مَحِلِّهِ ، ولا أقِفَ بِهِ دُونَ مَقْطَعِهِ ، وأنْ تَکونوا عِندی فی الحَقِّ سَواءً ، فإذا فَعَلْتُ ذلکَ وَجَبَتْ للَّهِ عَلَیْکُمُ النِّعْمَهُ ولی عَلَیْکُمُ الطّاعهُ .

امام على علیه السلام : امّا بعد ، وظیفه حکمران است که اگر به زیادتى رسید یا به نعمتى مخصوص گشت موجب تغییر حال و دگرگونى رفتار او بر رعیتش نشود و نعمتهایى که خدا نصیبش کرده بر نزدیکى او به بندگان خدا و مهربانى او به برادرانش بیفزاید بدانید حقّ شماست بر من که رازى را از شما نپوشانم مگر در جنگ و بدون رایزنى با شما کارى را نکنم مگر در حکم و حقّ شما را از موقع آن به تأخیر نیفکنم (حقوق و عطایاى شما را به موقع بپردازم) و در رساندن آن درنگ نکنم و همه شما را در حقّ برابر و یکسان دانم .

پس ، هرگاه چنین کردم نعمت خدا بر شما واجب شده‏است .

و بر شماست که از من فرمان برید .

أئمَّتُکُمْ وَفْدُکُمْ‏ پیشوایان شما نمایندگان شما هستند  رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : إنّ أئمّتَکُمْ وَفْدُکُمْ إلى‏ اللَّهِ ، فانْظُروا مَنْ تُوفِدونَ فی دِینِکُمْ وصَلاتِکُمْ .

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : همانا امامان شما نمایندگانتان به نزد خدایند ؛ پس ، بنگرید که در دین و نماز خود چه کسانى را به نمایندگى مى‏فرستید .

 عنه صلى الله علیه وآله : إنّ أئمّتَکُمْ قادَتُکمْ إلى‏ اللَّهِ ، فانْظُروا بِمَنْ تَقْتَدونَ فی دِینِکُمْ وصَلاتِکُمْ .

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : امامان شما راهبران شما به سوى خداوندند ، پس ، بنگرید که در دین و نماز خود به چه کسى اقتدا مى‏کنید ؟

مَنِ ائْتَمَّ بِغَیْرِ إمامِ الحَقِ‏ هر که از پیشوایى جز پیشواى حقّ پیروى کند  الإمامُ الباقرُ علیه السلام : قالَ اللَّهُ تبارَکَ وتعالى‏ : لاُعَذِّبَنَّ کُلَّ رَعِیَّهٍ فی الإسلامِ دَانَتْ بِولایهِ کُلِّ إمامٍ جائرٍ لیسَ مِنَ اللَّهِ .

امام باقر علیه السلام : خداوند تبارک و تعالى فرموده است : بى‏گمان هر رعیتى از رعایاى اسلام را که حکومت هر پیشواى ستمگر غیر خدایى را بپذیرد عذاب خواهم کرد .

 الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : مَنْ أشْرَکَ مَعَ إمامٍ إمامتُهُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مَنْ لَیسَتْ إمامَتُهُ مِنَ اللَّهِ کانَ مُشْرِکاً باللَّهِ .

امام صادق علیه السلام : هر کس پیشواى غیر الهى را با پیشوایى که امامتش از جانب خداست شریک گرداند به خدا شرک ورزیده‏است .

أئمَّهُ النّارِ «وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّهً یَدْعُونَ إِلَى‏ النّارِ» .

پیشوایان دوزخ‏ «و آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به آتش (دوزخ) فرا مى‏خوانند».

 الإمامُ علیٌّ علیه السلام : إنّ شَرَّ النّاسِ عِنْدَ اللَّهِ إمامٌ جائرٌ ضَلَّ وضُلَّ بِهِ ، فأماتَ سُنَّهً مأخُوذَهً وأحیا بِدْعهً مَتْروکَهً ،وإنّی سَمِعْتُ رسولَ‏اللَّهِ صلى الله علیه وآله یقولُ : یُؤتى‏ یومَ القِیامَهِ بالإمامِ الجائرِ ولَیسَ مَعَهُ نَصیرٌ ولا عاذِرٌ ، فیُلقى‏ فی نارِ جَهَنَّمَ ،فَیَدُورُ فیها کما تَدورُ الرَّحى‏ ، ثُمَّ یُرْتَبَطُ فی قَعْرِها .

امام على علیه السلام : بدترین کس نزد خداوند پیشواى ستمگرى است که خود گمراه است و مردم نیز به سبب او گمراه مى‏شوند ؛ زیرا سنّت معمول را مى‏میراند و بدعت متروک را زنده مى‏کند .

شنیدم پیامبر خدا مى‏فرمود : در روز قیامت پیشواى ستمگر آورده مى‏شود بى‏آن که پشتیبان و عذرخواهى داشته باشد .

پس ، در آتش دوزخ افکنده مى‏شود و همچون سنگ آسیا در دوزخ به چرخش در مى‏آید .

سپس در قعر آن به بند کشیده مى‏شود .

مُدَّعِی الإمامهِ مدّعى امامت‏  الإمامُ الباقرُ علیه السلام - فی قولِهِ تعالى‏ : «وَیَوْمَ القِیامَهِ تَرَى‏ الّذِینَ کَذَبُوا عَلَى‏ اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّهٌ » - : مَنْ قالَ : إنّی إمامٌ ، ولیسَ بإمامٍ .

امام باقر علیه السلام - درباره آیه «در روز قیامت آنهایى را که به خدا دروغ بسته‏اند سیه روى مى‏بینى» - : کسى است که بگوید من امام هستم و امام نباشد .

 الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : مَنِ ادّعى‏ الإمامهَ ولَیسَ مِنْ أهلِها فَهُوَ کافِرٌ .

امام صادق علیه السلام : هر که ادعاى امامت کند در حالى که شایستگى آن را ندارد ، کافر است .

لا طاعهَ لِمَنْ لَمْ یُطِعِ اللَّهَ سُبْحانَهُ‏ «وَقالُوا رَبَّنا إِنّا أَطَعْنا سادَتَنا وَکُبَرَاءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبِیلَا» .

از کسى که فرمانبر خداوند سبحان نیست‏ نباید فرمان برد «و گفتند: پروردگار ما!

ما از مهتران و بزرگان خود فرمان بردیم و آنها ما را گمراه کردند».

 رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : لا طاعهَ لِمَنْ لَمْ یُطِعِ اللَّهَ .

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : از کسى که فرمانبردار خدا نیست نباید فرمان برد .

 عنه صلى الله علیه وآله : یا علیُّ ، أربعهٌ مِنْ قَواصِمِ الظَّهْرِ : إمامٌ یَعصی اللَّهَ ویُطاعُ أمْرُهُ ...

.

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : اى على!

چهارچیز کمرشکن است : پیشوایى که خدا را نافرمانى مى‏کند ولى فرمانش مى‏برند ...

 الإمامُ علیٌّ علیه السلام : بَعَثَ النَّبیُّ صلى الله علیه وآله جَیْشاً وأمَّرَ عَلَیْهِمْ رَجُلاً وأمَرَهُمْ أنْ یَسْتَمِعوا لَهُ ویُطیعوا ، فأجَّجَ ناراً وأمَرَهُمْ أنْ یَقْتَحِموا فیها ، فأبى‏ قومٌ أنْ یَدْخُلوها وقالوا : إنّا فَرَرْنا مِنَ النّار .

وأرادَ قومٌ أنْ یَدْخُلوها ، فَبَلَغَ ذلکَ النّبیَّ صلى الله علیه وآله فقالَ : لو دَخَلوها لَم یَزالوا فیها ، وقالَ : لا طاعهَ فی مَعْصیهِ اللَّهِ ، إنّما الطّاعهُ فی المَعْروفِ .

امام على علیه السلام : پیامبر خدا سپاهى را گسیل داشت و مردى را فرمانده آنان کرد و به سپاهیان فرمود تا دستورهاى او را بشنوند و اطاعت کنند .

او آتشى بیفروخت و به سپاهیان دستور داد خود را در آن بیندازند .

گروهى از وارد شدن به آتش سرباز زده گفتند : ما از آتش گریزانیم و گروهى تصمیم گرفتند وارد آتش شوند .

این خبر به پیامبر خدا رسید ، فرمود : اگر به درون آتش مى‏رفتند براى همیشه در آتش بودند .

آن گاه فرمود : در معصیت خدا نباید از کسى اطاعت کرد بلکه در خوبیها باید فرمان برد .

وُجوبُ الخُروجِ على‏ أئمَّهِ الجَورِ وجوب قیام در برابر فرمانروایان ستمگر  رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : إنّ رَحى‏ الإسلامِ سَتَدورُ ، فحَیْثُ ما دارَ القرآنُ فدوروا بِهِ ، یُوشِکُ السُّلطانُ والقرآنُ أنْ یَقْتَتِلا ویَتَفَرَّقا ، إنَّهُ سَیَکونُ عَلَیْکُمْ مُلوکٌ یَحْکُمونَ لَکُمْ بِحُکْمٍ ، ولَهُمْ بِغَیْرِهِ ، فإنْ أطَعْتُموهُمْ أضَلُّوکُمْ ،وإنْ عَصَیْتُموهُمْ قَتَلوکُمْ .

قالوا : یا رسولَ اللَّهِ ، فکَیْفَ بنا إن أدْرَکْنا ذلکَ ؟

قالَ : تَکونون کأصْحابِ عیسى‏ : نُشِروا بالمَناشِیرِ ورُفِعوا على‏ الخَشَبِ .

مَوتٌ فی طاعهٍ خَیْرٌ مِنْ حیاهٍ فی مَعْصیهٍ .

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : سنگ آسیاب اسلام بزودى به چرخش در خواهد آمد .

پس شما بر محور قرآن بچرخید .

نزدیک است که سلطان و قرآن با یکدیگر به پیکار برخیزند و از هم جدا شوند .

بزودى شاهانى بر شما حاکم خواهند شد که براى شما به گونه‏اى حکم مى‏کنند و براى خود به گونه‏اى دیگر .

اگر از آنان فرمان برید گمراهتان کنند و اگر نافرمانى کنید شما را بکشند .

گفتند : اى پیامبر خدا !

در چنان روزگارى چه کنیم ؟

فرمود : همچون یاران عیسى باشید ، که آنها را با ارّه‏ها پاره پاره کردند و بر چوبه دار آویخته شدند .

مردن در راه اطاعت (خدا) بهتر است از زندگى در معصیت .

ما یُجَوِّزُ القُعُودَ آنچه که «خوددارى از قیام را» روا مى‏دارد  الإمامُ الباقرُ علیه السلام : إذا اجْتمَعَ للإمامِ عِدَّهُ أهلِ بَدْرٍ ثَلاثُمائهٍ وثَلاثَهَ عَشَرَ وَجَبَ عَلَیْهِ القِیامُ والتَّغْیِیرُ .

امام باقر علیه السلام : اگر براى یارى امام به شمار اهل بدر، سیصد و سیزده تن گردآیند واجب است بر او که قیام کند و اوضاع را تغییر دهد.

 الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : واللَّهِ یا سَدیرُ ، لَو کانَ لی شِیعهٌ بِعَدَدِ هذهِ الجِداءِ ما وَسِعَنی القُعودُ .

[ قال سدیر :] نَزَلْنا وصَلَّیْنا ، فلَمّا فَرَغْنامِنَ‏الصَّلاهِ عَطَفْتُ على‏ الجِداءِ ، فعَدَدْتُها فإذا هِیَ سَبْعَهَ عَشَرَ .

امام صادق علیه السلام : اى سدیر !

به خدا قسم اگر تعداد شیعیانم به اندازه این بزغاله‏ها بود نشستن را روا نمى‏دانستم .

[سدیر گوید : ]ما فرود آمدیم و نماز خواندیم و چون از نماز فارغ شدیم به بزغاله‏ها نگاه کردم و آنها را شمردم هفده رأس بود .

اختیارُ الإمامِ‏ انتخاب امام‏  الإمامُ المهدیُّ علیه السلام - لَمّا سألَهُ سَعْدُ بنُ عبدِاللَّهِ القُمّیّ عَنِ العِلّه الّتی تَمْنَعُ القومَ من اختیارِ الإمامِ لأنفسِهِمْ - : مُصْلِحٌ أو مُفْسِدٌ ؟

، قلتُ : مُصْلحٌ ، قالَ : فَهَلْ یَجوزُ أنْ تَقَعَ خِیَرَتُهُمْ على‏ المُفْسِدِ بَعْدَ أنْ لا یَعلمَ أحدٌ ما یَخْطِرُ بِبالِ غیرِهِ مِن صَلاحٍ أو فسادٍ ؟

قلتُ : بلى‏ ، قالَ : فَهِیَ العِلَّهُ .

امام مهدى علیه السلام - در پاسخ به سؤال سعد بن عبداللَّه قمى که پرسید چرا مردم نمى‏توانند براى خود ، امام انتخاب کنند - : آیا آن امام مصلح است یا مفسد ؟

عرض کردم : مصلح .

فرمود : آیا امکان دارد فرد برگزیده ، مفسد از کار درآید ؛ زیرا هیچ کدام از انتخاب کنندگان نمى‏داند چه خیر یا شرى در ذهن او مى‏گذرد ؟

عرض کردم : بله .

فرمود : همین علّت است .

حَدیثُ الثّقَلَیْنِ‏ حدیث ثقلین‏  رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : إنّی قَد تَرَکْتُ فِیکُمُ الثّقلَیْنِ ، ما إنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهما لَن تَضِلّوا بَعْدی ، وأحَدُهُما أکْبَرُ مِنَ الآخَرِ : کِتابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدودٌ مِنَ السَّماءِ إلى‏ الأرضِ ، وعِتْرَتی أهلُ بَیْتی ، ألَا وإنَّهُما لَن یَفْتَرِقا حتّى‏ یَرِدا علَیَّ الحَوضَ .

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : من در میان شما دو شیئ گرانبها گذاشته‏ام که تا وقتى به آنها چنگ زنید هرگز پس از من گمراه نشوید .

یکى از آن دو بزرگتر و والاتر از دیگرى است .

(یکى)کتاب خداکه ریسمانى‏است‏از آسمان به زمین کشیده و متصل و(دومى) عترت و خاندان من .

بدانید که این دو هرگز از هم جدا نشوند تا بر لب حوض نزد من آیند .

وُجوبُ مُلازَمهِ أهلِ البیتِ علیهم السلام‏ وجوب همراهى اهل بیت‏  رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : إنّما مَثَلُ أهلِ بیتی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفینهِ نُوحٍ ؛ مَنْ رَکِبَها نَجا ، ومَنْ تَخَلَّفَ عَنها غَرِقَ .

پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : همانا مثل خاندان من در میان شما به کشتى نوح ماند که هر که بر آن سوار شد نجات یافت و هر که از آن بازماند غرق شد .

 الإمامُ علیٌّ علیه السلام : انْظُروا أهلَ بیتِ نبیِّکُمْ ، فالْزَموا سَمْتَهُمْ ، واتَّبِعوا أثَرَهُمْ ، فلَنْ یُخْرِجُوکُمْ مِن هُدىً ، ولَنْ یُعیدوکُمْ فی رَدىً ، فإن لَبَدوا فالْبُدوا ، وإن نَهَضوا فانْهَضوا .

امام على علیه السلام : به خاندان پیامبر خود بنگرید و راه آنان را در پیش گیرید و در پى آنها حرکت کنید ؛ زیرا آنان هرگز شما را از راه راست منحرف نمى‏کنند و به هیچ هلاکتى در نمى‏افکنند .

اگر نشستند شما نیز بنشینید و اگر بپا خاستند ، شما نیز بپاخیزید .

 عنه علیه السلام : ألَا إنّ مَثَلَ آلِ مُحمّدٍ صلى الله علیه وآله کَمَثَلِ نُجومِ السَّماءِ إذا خَوى‏ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ ، فکَأنَّکُمْ قَد تَکامَلَتْ مِنَ اللَّهِ فیکُمُ الصَّنائعُ ، وأراکُمْ ما کُنْتُمْ تَأملونَ .

امام على علیه السلام : هان !

خاندان محمّد صلى الله علیه وآله همچون ستارگان آسمانند که هرگاه ستاره‏اى ناپدید شود ستاره‏اى دیگر آشکار مى‏شود ، پس ، چنان است که نعمتهاى خداوند در میان شما کامل گشته و آنچه را آرزو مى‏کردید به شما داده‏است .

 عنه علیه السلام : نَحْنُ شَجَرَهُ النُّبُوّهِ ومَحَطُّ الرِّسالهِ ، ومُخْتَلَفُ المَلائکهِ ، ومَعادِنُ العِلْمِ ، ویَنابیعُ الحُکْمِ .

امام على علیه السلام : ماییم درخت نبوّت و جایگاه فرود آمدن رسالت و جاى آمد و شد فرشتگان و کانهاى دانش و چشمه‏هاى حکمت .

 عنه علیه السلام : إنّما الأئمّهُ قُوّامُ اللَّهِ على‏ خَلْقِهِ ، وعُرَفاؤهُ على‏ عِبادِهِ ، ولا یَدْخُلُ الجنّهَ إلّا مَنْ عَرَفَهُمْ وعَرَفُوهُ ، ولا یَدْخُلُ النّارَ إلّا مَنْ أنْکَرَهُمْ وأنْکَروهُ .

 امام على علیه السلام : همانا امامان از جانب خدا تدبیر کننده کار مردمانند و کارگزاران او بربندگانش .

به بهشت در نیاید مگر کسى‏که آنان را بشناسد و آنها نیز او را بشناسند و به دوزخ وارد نشود مگر کسى که ایشان را انکار کرده و ایشان نیز او را انکار کرده‏اند .

عنه علیه السلام : نَحْنُ الُّنمْرُقَهُ الوُسْطى‏ بها یَلْحَقُ التّالی وإلَیْها یَرْجِعُ الغالی .

امام على علیه السلام : ما تکیه‏گاه میان راهیم ؛ وامانده خود را به آن رساند و آن که زیاده تاخته به سوى آن برگردد .

 الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : - فی ذِکْرِ حالِ الأئمّهِ وصِفاتِهمِ - : جَعَلَهُمُ اللَّهُ حیاهً للأنامِ ، ومَصابیحَ للظَّلامِ ، ومَفاتیحَ للکلامِ ، ودَعائمَ للإسلامِ .

امام صادق علیه السلام - در بیان حال ائمه و ویژگیهاى آنان - : خداوند آنان را (مایه) حیات مردمان و چراغهاى تاریکى و کلیدهاى سخن و ستونهاى اسلام قرار داده‏است .

علّهُ الاستبدادِ على‏ أهلِ البیتِ علیهم السلام‏ علّت رفتار خودکامانه نسبت به اهل بیت‏  الإمامُ علیٌّ علیه السلام : أمّا الاسْتِبدادُ علَینا بهذا المَقامِ - ونحنُ الأعْلَونَ نَسَباً والأشَدُّونَ بالرّسولِ صلى الله علیه وآله نَوْطاً - فإنّها کانتْ أثَرهً ، شَحَّتْ علَیها نفوسُ قومٍ وسَخَتْ عنها نفوسُ آخَرِینَ ، والحَکَمُ اللَّهُ .

امام على علیه السلام : علّت آن که در زمینه خلافت با ما خودکامانه و انحصار طلبانه رفتار کردند - با آن که نسب ما برتر و پیوند ما با پیامبر صلى الله علیه وآله استوارتر است - این است که خلافت مرغوب و جذاب بود .

گروهى آزمندانه به آن چسبیدند و گروهى دیگر (اهل بیت) سخاوتمندانه از آن گذشتند .

و داور (میان ما و ایشان) خداست .