آشنایی با رشته طراحی صنعتی
آیا باید محصولات زیبا در موزه ها و نمایشگاه ها دید؟
یا اینکه باید دنیایی داشته باشیم که زیبایی در گوشه گوشه آن جلوه گر باشد؟
رشته طراحی صنعتی بر اساس دیدگاه دوم شکل گرفته است.
البته نباید تصور کرد که رشته طراحی صنعتی فقط به زیبایی محصولات مورد استفاده بشر باید از لطافت، زیبایی و ظرافت هنر و همچنین فناوری و کارآیی علم بهره گرفت تا بتوان زندگی زیباتر و راحتتری داشت.
یعنی طراحان صنعتی توسعه دهنده و تکامل بخش محصولاتی هستند که ما هر روزه از آنها استفاده می کنیم.
معرفی رشته طراحی صنعتی
اگر بخواهید یک روز زندگی خود را شرح دهید، در آغاز چه صحنه ای را توصیف خواهید کرد؟
زمانیکه با زنگ ساعت از خواب بیدار می شود یا هنگامی که صورت خود را در مقابل روشویی می شویید؟
آیا از لحظه صرف صبحانه سخن می گویید یا از زمانی که پیاده یا سواره به مدرسه می روید؟
می پرسید هدفم از طرح این سئوال ها چیست؟
می خواهم بگویم که هر یک از صحنه‌های فوق، بیانگر نقش مهم رشته طراحی صنعتی در زندگی روزمره ما است.
زیرا تولیداتی که ما روز مره با آنها سرو کار داریم از قبیل ساعت، لوازم بهداشتی، لوازم خانگی و یا خودروها، یا با ایده طراحان صنعتی ساخته شده اند و یا طراحان صنعتی فعالیتی که بر طبق عوامل اقتصادی، فنی و زیبایی شناختی، محصولات، وسایل و یا سیستم هایی را که بعد از تولید وارد بازار خواهند شد، ابداع می کند.
آقای لاهیجی مدرس طراحی صنعتی دانشگاه تهران در معرفی ایت رشته می گوید:
؛ رشته طراحی صنعتی به طراحی محصولات می پردازد.
یعنی کلیه لوازم، تجهیزات و محصولات بسیار پیچیده مثل سیستم های کامپیوتری را طراحی می کندو به عبرات دیگر طراحی صنعتی تلاش می کند که سختی و خشونت صنعت را از آن بگیرد تا محصول صنعتی برای مشتری لطیف گردد و در این کار هم منافع کارفرما و هم استفاده کننده را در نظر می گیرد“
و آقای لاهیجی در ادامه می گوید:“ امروزه دیدگاههای جدیدی در زمینه طراحی صنعتی ارایه شده است.
برای مثال می گویند که طراحی باید احساس مسؤولیت کند و محصولی را طراحی کند که به طبیعت ضرری نرساند.
و قابل بازیافت باشد.
این دیدگاه، طراحی صنعتی را کاری بسیار تخصصی می داند که نیاز به گذراندن دوره های خاص و تحربه کاری دارد.”
وی همچنین در مورد نحوه کار یک طراح صنعتی می گوید: “ یک طراح صنعتی در ابتدا یکی از مشکلات جامعه را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد و نیازهای تولید کننده و مصرف کننده را در زمینه مورد نظر جمع آوری می کند و سپس بر اسا اطلاعات به دست آمده صورت مسأله خود را تهیه می کنئ و در نهایت با توجه به فرهنگ بومی، اقتصاد، روانشناسی، دیدگاه های هنری، روشهای تولید، تکنولوژی تولیذ، نوع مواد مورد استفاده و مسائل زیست محیطی، طرح محصولی جدید را ارائه می دهد و یا یکی از معایب محصولات قدیمی را بر طرف می سازد”
خانم حجازی مدرس طراحی صنعتی دانشگاه تهران در معرفی این رشته می گوید:
“ طراحی صنعتی که شالوده ای از علم و صنعت و هنر است، کوششی ذهنی برای آماده کردن بعضی نیازها به بهترین وجه ممکن می باشد.
این رشته نوعی فعالیت مهندسی است که تقریبا همه حوزه های زندگی بشری را در بر می گیرد و بر کشفیات و قوانین در ساخت کالاهای مفید به وجود می آورد”
محمدرضا محمدی دانشجوی طراحی صنعتی دانشگاه تهران نیر می گوید:
“ طراحی صنعتی تلاش و حرکتی به سوی پاسخ دادن به نیازهای واقعی و گاه کاذب انسانها است.“
وی در توضیح سخن خویش می گوید:“ یک زژطراح صنعتی نیازهای روحی و جسمی انسان را کشف، شناسایی و حتی ایجادمی کند.
برای مثال وقتی طراح صنعتی دید که سیستم های قدیم بانکی، نمی تواند پاسخگوی نیازهای جامعه باشد، طراح عابر بانک را ارائه داد.
همچنین در جوامع مدرن گاه یک طراح صنعتی نیازهای کاذبی را ایجاد کرده و به آن ها پاسخ می دهد برای مثال یک کالا را طوری طراحی می کند که تاریخ مصرف داشته باشد یعنی تا یک زمان مشخص مد روز باشد و سپس از رده خارج گردد و با این کار خود در جهت منافع صاحبان صنایع قدم بر می دارد.”
محمد رحیمیان یکی دیگر از دانشجویان طراحی صنعتی دانشگاه تهران نیز معتقد است طراحی صنعتی رشته ای است که به بهینه سازی آنچه داریم و رفع نیازهایی که با آن برخورد می کنیم، می پردازد.
یعنی یک طراح صنعتی به طراحی اشیاء و وسایلی می پردازد که انسان در زندگی روزمره از آنها استفاده می کند و به این وسیله زندگی را برای انسانها راحتتر و زیباتر می کند.
ویژگیها و توانمندی های لازم برای موفقیت در رشته طراحی صنعتی
در بین دانشجویان طراحی صنعتی معروف است که می گویند: “ یک طراح صنعتی اقیانوسی است که با یک متر عمق ” یعنی یک متخصص طراحی صنعتی باید اطلاعات عمومی بسیار گسترده ای داشته باشد تا بتواند به یاری این اطلاعات طرح جدیدی ارائه بدهد.
خانم حجازی در همین زمینه می گوید: ” طراحی نوعی فعالیت خلاق است که نیاز به پایه محکم در ریاضیات، فیزیک، شیمی، مکانیک، ترمودینامیک، هیدرودینامیک، مهندسی برق، مهندسی ساخت و تولید، تکنولوژی مواد، نظریه طراحی و همچنین دانش و تجربه علمی در حوزه های تخصصی دارد.
در ضمن ابتکار، تصمیم، بینش اقتصادی، پشتکار، خوش بینی، اجتماعی بودن و کار گروهی کیفیت هایی هستند که طراحان را در جایگاهی مناسب قرار می دهد و یک طراح مسؤول باید از این ویژگی ها برخوردار باشد” وی در ادامه می گوید:“ یک ویژگی مهم و ضروری برای طراح، احساس مسؤولیت و تعهد می باشد چرا که یک طراح صنعتی به صورت اشیاء در اختیار انسان نوعی رابطه جسمی و روحی با او برقرار می کند.
به گونه ای که اگر کلیه نکات و مقتضیات لازم در تولیدات رعایت نشود.
ممکن است خسارات جبران ناپذیری بر روح و جسم انسانها وارد کند“.
آقای لاهیجی نیز درباره ویژگی ها و توانمندی های لازم برای موفقیت در این رشته می گوید: ” در رشته طراحی صنعتی، خلاقیت حرف اول را می زند و دانشجوی این رشته باید توانایی نوآوری و تفکر خلاق را داشته باشد و بخواهد که کار هنری بکند.
یعنی هم هنر و هم صنعت را درک کرده و هم قدرات مدیریت داشته باشد و علاوه بر موارد فوق با مباحث کاربردی علوم پایه مثل فیزیک، شیمی، هندسه و زیست شناسی آشنا باشد.“ وی در ادامه ضمن انتقاد از نحوه برگزاری آزمون ورودی رشته طراحی صنعتی می گوید:” در انجمن های بزرگ طراحی صنعتی جهان برای کسانی که می خواهد وارد این رشته شوند، در آغاز نحوه کار یک طراحی صنعتی شرح داده می شود یعنی می‌گویند که در این رشته باید روزی 6 ساعت طراحی کرد، مطالعه نمود، زحمت کشید و در مسابقات هنری بین المللی شرکت داشت تا بتوان موفق شد تا اگر کسی صبر و حوصله لازم را ندارد و واقعا علاقه مند به این رشته نیست، از همان ابتدا وارد رشته طراحی نشود.
البته در کشور ما با این حجم داوطلب امکان چنین کاری وجود ندارد اما حداقل می توان در آزمون سراسری علاوه بر سؤالهای تستی، چند آزمون طراحی نیز از داوطلبان گرفت برای مثال از آنها خواسته شود تا در یک فرصت محدود، محصولی را طراحی کرده و مشکل آن را حل سازند.
بدون شک چنین آزمونی می تواند در سنجش قدرت خلاقیت، آمادگی و علاقه داوطلبان نقش مهمی داشته باشد، حتی اگر هیچ داوطلبی طرحهای فوق را به درستی نکشیده باشد” محمدرضا محمدی نیز ضمن اشاره به اهمیت توانایی طراحی و آشنایی با سواد بصری برای دانشجویان این رشته می گوید: ” عده ای تصور می کنند که برای موفقیت در رشته طراحی صنعتی باید در ریاضی، فیزیک و یا علوم مهندسی قوی بود و تبحر داشت.
این دیدگاه اشتباه است چونمطمئنا چنین چیزی غیر ممکن می باشد.
در واقع تنها لازم است که یک طراح صنعتی تا حدودی با این علوم آشنا باشد تا بتواند از محدودیت ها و ظرفیت های این علوم مطلع شود.
و با متخصصان علوم یاد شده ارتباط برقرار کند.
نه ایم که خود در حد یک متخصص الکترونیک، مکانیک و یا فیزیک اطلاعات تخصصی داشته باشد.“ نازنین محمدپور دانشجوی طراحی صنعتی دانشگاه تهران نیز خلاقیت را مهمترین اصل برای موفقیت در این رشته می داند تا فرد بتواند به یاری قدرت خلاقه خویش از محیط اطرافش ایده بگیرد.
وی همچنین اعتقاد دارد که دانشجوی طراحی صنعتی باید مردم شناس، روانشناس و جامعه شناس خوبی باشد تا وسایلی که طراحی می کند، منطبق با نیازها و علایق مردم باشد.
لیلا خجسته راد فارغ التحصیل طراحی صنعتی دانشگاه الزهرا نیز در این مورد می گوید: ” دانشجوی این رشته باید نگاه خود را به اطراف و اشیاء دقیق تر کرده و پیوسته نیازهای فردی و اجتماعی را در ذهن خود مرور کند او باید به راحتی با محیط های کاری ارتباط برقرار کرده و تجارب خود را از نظر فنی گسترش دهد به گونه ای که بتواند عملکرد طرح خود را کاملا توجیه نماید و تمامی مراحل اجرایی آن را خود زیر نظر داشته باشد“ وی همچنین در مورد جاذبه های این رشته می گوید:” طراحی صنعتی رشته متنوع و جذابی است که در صورت فعال بودن و داشتن علاقه، ذهن جستجوگر فرد را به سوی یافته های تازه هدایت می کند و با تکامل و رشد در آن می توان به نیروی کارامدی تبدیل شد که همواره در پی یافتن ایده های نو و قابل طرح باشد“