مواد مخدر
مقدمه :
1- افزایش توانایی جسمی : بدلیل اثرات ذهنی نئشه آور مصرف مواد باعث کاهش خستگی واحساس افزایش توانایی جسمی می شود غافل از آنکه، مصرف مواد باعث از دست رفتن نتیجه اقتصادی کار آنها و حالت خستگی و رخوت و افسردگی می شود.
2- افزایش توانایی جنسی : مصرف اوپیوئیدها در ابتدای مصرف باعث تاخیر انزال و طولانی شدن زمان مقاربت می شود که از نظر افرادی که از روابط جنسی سالم بی اطلاعند مطلوب تلقی می شود و با مصرف تریاک از روابط جنسی خود رضایت پیدا می کنند غافل از آنکه این سوء مصرف به زمانهای دیگر نیز سرایت نموده و وابستگی بهاوپیوئید پیش می آید که مصرف مداوم آن به کاهش میل جنسی و ناتوانایی جنسی می انجامد.
3- اختلالات روانپزشکی درمان نشده : بیماریهای روانپزشکی شیوع زیادی دارد و 25% جمعیت درهر مقطع زمانی نیاز به درمان روانپزشکی دارند اما به دلایل متعدد این افراد درمان صحیحی دریافت نمی کنند و اقدام به سوء مصرف مواد مخدر می کنند.
برخی از این اختلالات عبارتند از : اختلالات خلقی- اختلالات سایکوتیک - اختلالات اضطرابی - شبه جسمی- شخصیت- عملکرد جنسی- خواب و اختلالات کودکی و نوجوانی.
برای مثال بیماری مانی ملال انگیز که با تشخیص نادرست افسردگی نامیده شده و داروهای ضد افسردگی تجویز می شود اما نه تنها باعث بهبود بیمار نشده بلکه حال او وخیم می شود و از درمان ناامید می گردد و به مصرف اوپیوئیدها دست می زند که علائم بیماری کاهش می یابد و وابستگی به این مواد را ایجاد می کند.
4- دردهای جسمی مزمن : بیماریهای طبی درمان نشده که با دردهای مزمن تظاهر می کننددرایجاد موثرند و عدم درمان مناسب آنها باعث مستعد شدن پذیرش مصرف مواد مخدر می گردد.
مشکل بودن درمان بیماری، در دسترس نبودن درمان طبی مناسب و سهل الوصول بودن موادمخدر باعث وابستگی به مواد مخدر می شود و پس از ترک نیز چون دردهای پنهان آشکار میشود ممکنست باعث عود کردن آن شود.
5- همانند سازی با بزرگترها : درخانواده هایی که یکی از والدین وابسته به مواد باشد این کار بعنوان یک رفتار آموخته شده روشی برای مقابله با استرس، سبک از زندگی و ...
در فرزندان دیده می شود و گاه ممکن است این سوء مصرف نشانه بزرگی و عضویت در گروه بزرگسالان به حساب آید.
این جوانان برای کسب یک هویت بالغانه شروع به مصرف می کنند باید در بحرانهای نوجوانی، با غلبه بر سردرگمی نقش و ایجاد هویت و ایجاد محیطی باغنا و حمایت کافی جوانان این مرحله را به سلامتی طی نمایند.
6- دسترسی به پول هنگفت : برای کسی که راههای عاقلانه خرج کردن آنرا نمیداند.
دسترسی به پول زیاد و تجربه نمودن لذتهای متفاوت باعث گرایش به مصرف مواد و تجربه کردنلذت ناشی از آن می شود.
این افراد راه دیگری برای مصرف پول بادآورده خود ندراند و برای افراد سودجو طعمه مناسبی می باشند.
7- تصورات نادرست درباره مصرف مواد مخدر : " تفریحی بودن مصرف مواد و ترک آن در هرزمان که اراده نمایند، بدون آنکه معتاد شوند" ، از جمه تصورات نادرست درباره مصرفمواد مخدر است.
هر فردی با مصرف مواد چه با دوزبالا و چه دوزکم معتاد محسوب می شوداما گاهی فرد بدلیل آنکه نمی خواهد او را معتاد بدانند می گوید که تفریحی و تفننی مصرف می کند و هر وقت اراده کند ترک می نماید.
این تصورات کاملاً واهی و نادرست میباشد.
8- ایجاد احساسات ویژه مواد مخدر : باعث تغییر در وضعیت هوشیاری فرد می شودو این تغییر در سطح هوشیاری، ادراک، تفکرگاهی به عنوان احساسات متعالی تفسیر می شود.
با این تفسیر افراد طالب این احساسات اقدام به مصرف مواد می نمایند.
احساس نئشه، خودبزرگ بینی، خوش بینی کاذب، سرخوشی، توهم زایی بینایی ولمسی، جذاب شدن رنگها، احساس شناوری از جمله این احساسات است.
حتی گاهش انتظارات فرد در حین مصرف مواد در نوع تجربه آنها اثر می گذارد.
کاملاً واضح است که تجارب حاصلاز مصرف، نشانه تغییرات بیمار گونه در مکانیزمهای عصبی هستند اما آموزشهای نادرستو سودجویانه باعث می شود که این تغییرات بیمارگونه احساسات متعالی تلقی شود.
9- عضویت در یک خرده فرهنگ برای کسب حمایت : معتادان دارای یک خرده فرهنگ خاص هستند.
ارتباط و داد و ستد و ملاقاتها و حالات نئشه و استفاده از سرنگ مشترک و گاهی شبکه ای از حمایت عاطفی، اگر چه حمایت واقعی را فراهم نکرده اما فرضی نادرست را در اعضاء القا می کند که نوعی رابطه عاطفی و دوستانه در جریان است و این رابطه معتادگونهجایگزین حمایتهای واقعی زندگی می شود.
10- روشهای مقابله با استرس پخته : همه ما روزانه با استرسهای مختلف مواجهیم و دربرخورد با آنها از روشهای آگاهانه (استراتژیهای مقابله ای ) و گاهی ناخودآگاه (مکانیزمهای دفاعی) استفاده می کنیم .
یکی از بزرگترین معضلاتی که قشر جوان امروز با آن مواجه است مسئله ی خدمت اجباری سربازی است.
خدمت اجباری در ایران از بزرگترین موانعی است که سر راه زندگی یک پسر جوان قرار دارد.
مانعی که او از زمان وارد شدن به سالهای آخر دبیرستان با آن مواجه می شود و باید هرگونه تلاشی را انجام دهد تا زمان آن را به تعویق بیاندازد تا باعث بازنگاه داشتن وی از پیشرفت و ادامه تحصیلات نشود.
اکثراً خانواده هایی که مقداری شرایط مالی بهتری دارند و همچنین در قسمتی از دستگاه نظام هم آشنا دارند؛ با قیمت نسبتاً بالایی اقدام به خریدن مدت سربازی می کنند.
که البته این کار به صورت "غیر قانونی" انجام گرفته و بعدها می تواند برای فرد ایجاد مشکل کند.
به طور مثال دیگر نمی تواند در مراکز دولتی و یا برخی از ادارات خصوصی استخدام شود
یکی از بزرگترین معضلاتی که قشر جوان امروز با آن مواجه است مسئله ی خدمت اجباری سربازی است.
که البته این کار به صورت "غیر قانونی" انجام گرفته و بعدها می تواند برای فرد ایجاد مشکل کند.
به طور مثال دیگر نمی تواند در مراکز دولتی و یا برخی از ادارات خصوصی استخدام شود چون اکثرآً برای فرار از سربازی برگه های ناتوانی جسمی جعلی خریداری می کنند که نشاندهنده ناتوانی فرد در انجام بعضی از فعالیت هاست.
جالب اینجاست که سربازی تا چند سال قبل به صورت قانونی فروخته می شد.
اما برای جلوگیری از "بی عدالتی" از فروش آن جلوگیری شد تا امروز تنها قشر ثروتمند قادر به خرید آن باشند.
در حالیکه مبلغ قبلی برای قشر متوسط و پایین آنچنان هم زیاد نبوده که غیر ممکن بنماید.
بسیاری بر این عقیده اند که شرایط خفقان حاکم بر حکومت و ترس آن ها از حمله کشورهای دیگر به قصد براندازی جمهوری اسلامی مخصوصاً خطر حمله آمریکا باعث شده حکومت تلاش بیشتری برای جذب نیروهای مسلح کرده زیرا می داند که دیگر کسی حاضر نیست داوطلبانه جانش را فدای تفکرات پوچ و متحجر آنها کند.
البته اکثر نظامیان عالی رتبه قادر به معاف کردن فرزند خود هستند و در غیر این صورت شرایط راحت و سهلی برای آن ها در طول خدمت فراهم می کنند.
این در حالی است که با بالارفتن سطح فکری جامعه، جوانان دیگر حاضر نیستند برای یک نظام ضد انسانی که احساس اشتراکی با آن ندارند خدمت کنند.
جوان امروز به فکر آسایش، رفاه، تحصیلات و کار مناسب است و حاضر نیست 2 سال از موثرترین و کلیدی ترین سال های عمر خود را در جایی سپری کند که جز دشنام و حرف زور چیز دیگری نمی شود و باید تمام مدت تحت فرمان شخص دیگری باشد.
جوان امروز نیازی نمی بیند که تیر اندازی فرا گیرد و به در دست گرفتن اسلحه و پوشیدن لباس نظامی افتخار نمیکند.
آن هم نظامی که با وی سر دشمنی دارد و در اولین فرصت وی را قربانی میلیتاریسم و خودکامگی های قدرتمندان خواهد کرد.
جدیداً برای اینکه جوانان را به خدمت تشویق کنند و همچنین به خاطر همان خطراتی که گفته شد سعی کرده اند در پادگان ها شرایط بهتری فراهم کنند.
البته این شرایط تنها به این ختم می شود که فرمانده کمتر به سربازان درجه دار دشنام دهد و یا غذای بهتری به سربازان درجه دار داده شود.
البته وضع در تمام پادگان ها به یک شکل نیست و به قول معروف مخصوص به پادگان هایی است که نور چشمی ها در آنجا خدمت می کنند و باید شانس بیاوری تا در بین آن ها بر بخوری!
اما با این همه حتی در همان پادگان ها نیز آمار سربازان فراری بسیار زیاد شده است.
بسیاری که از ابتدا تن به خدمت نمی دهن، یا از کشور فرار می کنند یا اینکه در همان شرایط داخل به عنوان یک فراری و در واقع همچون مجرمی که از زندان گریخته باشد به زندگی خود ادامه می دهند.
عده ای نیز در طول خدمت خود از شرایط آزار دهنده صبرشان لبریز شده و مشکلات بعدی را بجان میخرند و از پادگان فرار می کنند.
آنهائی هم که ترجیح میدهند وضع را تحمل کنند و طوری این مانع را از سر راه بردارند با مشکلات دیگری مواجه میشوند.
تاریخچه: تاریخچه مصرف مواد مخرد به قرنها پیش بر می گردد و در گذشته های دور برای درمان بیماریها از آن استفاده میشد ولی در حال حاضر علل و انگیزه هایی دیگر نیز در مصرف آن دخالت دارند.
اعتیاد بر شرایط و اوضاع خاصی در ساختار یک جامعه دلالت دارد و در نزد مبتلایان بهاعتیاد بیگانگی به حد اعلای خود میرسد.
نظارت گروههای نخستین چون خانواده کاهش مییابد، همبستگیهای اجتماعی متزلزل و سست می گردد و فرهنگ حزن و اندوه حاکم می شود.
عل و انگیزه های اعتیاد را به دو دسته کلی 1- عوامل فردی و درونی 2- عوامل اجتماعیو بیرونی می توان تقسیم کرد.
از جمله عوامل فردی، عکس العمل فرد در مقابل مصرف اولین بار این مواد تخدیرزاست که اگر مصرف آن در فرد ایجاد حالت رضایت کند فرد بتدریجبه مصرف آن ادامه داده و باعث اعتیاد او می شود.
اما اگر مصرف آن در فرد عکس العملمنفی ارگانیزم را بدنبال داشته باشد، پدیده اعتیاد اتفاق نمی افتد، انگیزه پناهندگییکی دیگر از عوامل فردی است که بشر امروز برای فرار از اضطر ابهای زندگی ماشینی وبرای فرار از ناسازگاریها و نگرانیهای فکری به مواد مخدر پناه می برد و آرامش خود را در پناه آن جستجو می کند.
کنجکاوی و تمتع نیز از دیگر عوامل فردی برای گرایش به اعتیاد هستند.
وجود فقر مادی خانواده ها: وجود ستیزه بین والدین و اعضاء خانواده و اوضاع نابسامان خانواده، همچنین اعتیاد پدر یا مادر یا یکی از اعضا خانواده نیز از جمله عواملی هستند که در گرایش افراد به اعتیاد میتوانند موثر باشند.
گاهی حتی وجود شرایط مساعداقتصادی و ضعیف شدن روابط بین انسانی باعث گرایش افراد به مواد اعتیاد آور می گردد.عواملی از قبیل در دسترس بودن دارو و همچنین وجود اختلافات طبقاتی در هر جامعه ایباعث بی ایمانی بیشتر افراد جامعه به شرایط اقتصادی شده و همین ناباوری به شرایط اجتماعی در گرایش به اعتیاد تاثیر بسزایی دارد.
عواملی از قبیل بیکاری و رشد بی قوارهصنعت و همچنین وجود جنگ و بحرانهای اقتصادی و یا تسلط گروههای اقلیت نژادی در هر جامعه ای از عوامل اجتماعی برای گرایش به اعتیاد خواهندبود اعتیاد و ”کرک“ مسئله بسیار بزرگی که در بویژه اخیرا در پادگان ها شیوع بیشتری از گذشته پیدا کرده است اعتیاد است.
این تحفه جدید خرید و فروش ماده مخدر معروف به "کرک" در بین سربازان است.
در واقع شرایط حاکم بر پادگان در دوران آموزشی اجازه نمیدهد تا افرادی که به مواد مخدر آلوده هستند از موادی که دارای بوی آشنا میباشد مانند تریاک و حشیش استفاده کنند.
همچنین آماده و مصرف کردن این مواد نیز به زمان و جای مناسب نیاز دارد که بسادگی در اختیار سربازان نیست و با ورود کرک به ایران "راه حلی" برای این مشکل پیدا کرده اند!
جوانی که باید از طرف دولت ساپورت و تشویق شده تا اعتیاد خود را ترک کند حتی در این وضعیت جرات ابراز بیماری خود را ندارد و در شرایط سخت پادگان حتی نیاز بیشتری نیز به این مواد پیدا میکند.
اما تنها موادی که در دسترس وی قرار دارد کرک است که بو ندارد و مصرف آن آسانتر است و این در حالی است که کرک جزو خطرناکترین مواد شیمیایی اعتیاد آور شناخته شده است که باعث گندیدن و کرم گذاشتن نسوج بدن می شود.
همچنین اعتیاد به آن بسیار شدید بوده و به آسانی سم زدایی نمی شود.
ولی جوان بیمار از ترس بازخواست فرمانده خود با علم به اینکه مصرف این مواد با آنچه وی به آن معتاد بوده بسیار فرق دارد مجبور به مصرف آن می شود.
همچنین مصرف قرصهای والیوم از جمله ترامادول که جزو قرص های آرام بخش بسیار قوی هستند نیز بسیار شیوع پیدا کرده تا جاییکه دولت مجبور شده فروش بدون نسخه ی آن را ممنوع کند.
اما همچنان می توان بدون نسخه از بعضی از داروخانه ها به طور قاچاق تهیه کرد و برای همین با قیمت بالایی در پادگان ها به فروش می رسد که البته جنبه ای فراگیر تر دارد و به مصرف سربازانی که بیماری ندارند نیزمی رسد.
می توان گفت این داروها تنها عامل آرامش سربازانی است که صبح تا شب مشغول تحقیر شدن هستند.
این مشکلات در بین سربازان دیپلم و زیر دیپلمی که بنام سربازان سردوشی شناخته می شوند بیشتر است چون عده ی بسیاری از آن ها از قشر آسیب پذیر جامعه بوده و با مشکلات فراوان از جمله اعتیاد به مواد مخدر به این مکان بسته وارد می شوند.
اما در بین سربازان سردوشی سربازان سن پایین بسیاری به چشم می خورند که شرایط ناعادلانه جامعه آن ها را به این جهنم خاموش کشانده.
بسیاری از این سربازان دو سه شب اول گریه می کنند و صدای شنیدن صدای گریه در چند شب اول عادی است.
رفتار فرمانده پادگان و دژبانان با سردوشی ها به شدت تحقیر آمیز است و تمام سعی آن ها در شکستن و نابود کردن شخصیت آنها می شود و هر کس که به این امر اعتراض کند به انفرادی فرستاده شده و در صورت ادامه به مکانی بد آب و هواتر تبعید می شود و اضافه خدمت می خورد.
با وجود این شرایط سخت نمیتوان از یک نوجوان 18 ساله انتظار داشت که سیگار، قرص یا کرک را از دست همقطار خود نگرفته و درد تحقیر و توهین را مقداری آرامش نبخشد بدون آنکه به فردای آن فکر کند.
اما سربازی تنها گوشه ای از تحقیر ها و موانعی است که بر سر راه ما جوانان در کشورهائی مانند ایران قرار دارد.
انواع مواد مخدر : با تغییر تدریجی شیوه زندگی بدنبال پیشرفت تمدن ، همانگونه که بشر از رفاه بیشتری برخوردار می شود عوارض و معضلات نیز رخ می نماید .
زمانی انسانها به شیوه ای سنتی و ابتدائی زندگی می کردند و مسائل و مشکلات جمعی و روانی شان را نیز سنتی حل می کردند اما با تغییر شیوه زندگی به شکل امروزی و جدید گاهی مسائلی ایجاد می شود که حل آن از عهده بسیاری از افراد خارج است .
بروز بیماریهای روانی و سیر تدریجی آن منجر به ایجاد رفتارها و عادت هایی در انسان می شود که بعضاً کنترل و ترک آن بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است .
اعتیاد انسان به مصرف مواد و داروها از جمله این عادت هاست .
طبق آخرین آمارها در کشور 5000000 نفر از افراد حداقل یک بار مصرف مواد مخدر را تجربه کرده اند و 2000000 نفر معتاد به آن هستند .
سیر پیشرونده اعتیاد به مواد و ترویج روشهای مصرف غیربهداشتی آن همچون تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک منجر به بروز بیمایهای لاعلاجی همچون ایدز می شود که بیش از 70000000 نفر را در جهان گرفتار نموده است و در کشور ما نیز بیش از 14000 نفر به آن آلوده اند .
مجموعه مسائل موجود ، دست اندرکاران و آگاهان را می بایست وادار به برنامه ریزی و اقدامات مناسب جهت کنترل معضلات اجتماعی نماید .
یکی از استراتژی های مهم مبارزه با بروز معضلات اجتماعی ، آموزش و اطلاع رسانی است .
ما نیز به نوبه خود کوشیده ایم سهمی کوچک در آگاهی رسانی به جوانان و هم وطنان داشته باشیم و با ترسیم روشهای پیشگیری و درمان معضل اعتیاد ، قدمی هر چند کوچک برای کمک به هم وطنان خود برداریم .
کلیات مواد انواع مواد خانواده حشیش : حشیش ، چرس ، بنگ و ....
خانواده مخدرها : تریاک ، هروئین ، کراک هروئین ، مورفین ، کدئین و ...
خانواده محرکها : متاآمفتامین ( یا شیشه ) ، ریتالین و ...
خانواده کوکائین : کوکائین و کراک کوکائین خانواده توهم زاها : LSD یا اسید لیزرژیک ، اکستازی و ...
خانواده مواد استنشاقی : چسب ، بنزین ، تینر و ...
داروها : داروهای مخدر یا محرک مثل ترکیبات کدئین ، دیفنوکسیلات ، ترامادول ، ریتالین ، فن فلورامین ، پزودوافدرین و ...
داروهای خواب آور مثل خانواده بنزودیازپین ها شامل دیازپام ، اکسازپام ، لورازپام ، فلورازپام و ....
یا خانواده فنوباربیتال الکل و مشروبات الکلی مواد مخدر : مواد مخدر طبیعی (natural opiates ) ( مانند تریاک ) از جوانه تریاک (papaver somniferum) (opium poppy) که یک گیاه زیبا و گل دهنده است و سالیانه جوانه می زند ، گرفته می شود .
این گیاه تا ارتفاع یک متر رشد می کند و گلهای آن به رنگهای سفید ، صورتی ، قرمز و بنفش است.
قدمت استفاده از مواد مخدر به 6 هزار سال قبل برمی گردد .
از مواد مخدر برای درمان بیماریهای متفاوتی از جمله بیماری افسردگی استفاده می شد .
استفاده از این ماده بسیار گسترده بود و اغلب افراد از آن برای درمان خود استفاده می کردند .
چرا که عمدتاً به عنوان مرهمی برای تمامی مشکلات آدمی (از جمله کاهش درد ، درمان سرفه و اسهال ) پنداشته می شد .
لذا ، تجارت و داد و ستد این ماده مخدر رشد چشمگیری داشت اصطلاح شناسی مواد مخدر از مشتقات تریاک (opium ) هستند که شامل مورفین ، کدئین و مواد نیمه سنتز شده از آنها مانند هروئین می شود .
اصطلاح اپیوئید ( opioid ) اصطلاحی است گسترده تر که تمامی آگونیستها ( agonists ) و آنتاگونیستهایی ( antagonists ) را که فعالیت مشابه مورفین دارند (مانند پپتیدهای اپیوئیدی طبیعی از جمله آندورفینها را ) شامل می شود .
گاهی اوقات به اپیوئیدها اصطلاح مخدر اطلاق می گردد ، چرا که این مواد خواب آلودگی یا حالت شبه رویا که به آن چرت زدن (nod ) نیز گفته می شود ایجاد می کنند .
موارد استفاده در سال 1806 داروساز آلمانی به نام فردریک سرترنر (Frederich serturner ) عنصر فعال موجود در تریاک را کشف کرد و آن را مورفیوم (morphium) نامید که برگرفته از لغت مورفیوس (morphius ) در زبان یونانی به معنای خدای رویاهاست .
در 1832 ماده کدئین کشف شد که این ماده نیز مانند مورفین ، دیگر ماده روان گردان موجود در تریاک به شمار می رود .
شناسایی این مواد مصادف گشت با ابداع سرنگهای زیرپوستی (hypodermic syringes ) در اوایل دهه 1850 که این امر از یک سو به شکل چشمگیری به درمان دردهای شدید و از سوی دیگر به افزایش شیوع اعتیاد به مواد مخدر منجر شد .
از آنجا که استفاده از مواد مخدر تحت هیچ گونه سیستم نظارت کننده ای قرار نداشت و دسترسی به آنها نیز بدون نسخه پزشک ممکن بود ، لذا شیوع آن افزایش چشمگیری پیدا کرد .
علاوه بر این ، استفاده از این مواد در میان بسیاری از سربازان که در جنگهای قرن نوزدهم مانند جنگ داخلی آمریکا (1861-1865) شرکت داشتند ، رواج یافت و زمانی که این سربازان از جنگ برمی گشتند اعتیاد آنان به این مواد ادامه می یافت .
از این رو اعتیاد به تریاک در آن زمان ، به عنوان بیماری سربازان (soldiers disease ) شناخته شد .
طی قرن نوزدهم ، تعداد پزشکان و درمانهای پزشکی بسیار محدود بود و برای رفع این کمبود ، صنعت جدیدی به وجود آمد که استفاده از داروهای مقوی حاوی مواد مخدر و شربتهای مختلف حاوی این ماده را تشدید کرد .
این داروها و شربتها بسیار ارزان قیمت بود و موجب کاهش درد و نا آرامی و رفع اسهال و سرفه می شد ، ولی در عین حال مواد اعتیاد آور بود .
در ایالات متحده ، نگرانی از افزایش تعداد افراد مبتلا به اعتیاد به مواد مخدر باعث وضع قانون غذا و دارو (food and drugs act ) در سال 1906 و نهایتاً قانون مواد مخدر هاریسون گشت که براساس آن تجویز این مواد تحت کنترل و نظارت پزشکان قرار گرفت .
(رابینز ، 1973 ) مواد مخدر نیمه سنتز شده ( نیمه مصنوعی ) استفاده گسترده از مواد مخدر و توانایی چشمگیر آنها در کاهش درد ، و نیز وجود بازار بالقوه سود آور ، باعث شد تا تحقیقات بسیاری در خصوص ساختار شیمیایی این مواد انجام پذیرد .
در اواخر قرن هجدهم ، محققان دریافتند که با اضافه کردن دو گروه استیل به مولکول مورفین ، می توان به ماده جدیدی به نام هروئین دست یافت .
اضافه شدن دو گروه استیل به مورفین باعث افزایش حلالیت آن در در چربی می شود و نهایتاً آن را قادر به عبور سریع از سد خونی می سازد.
هروئین با ورود به مغز مجدداً به مورفین تبدیل می شود .
آثار مورفین و هروئین کاملاً مشابه یکدیگر است ، با این تفاوت که هروئین 3 برابر قوی تر از مورفین است و سریع تر از مورفین اثر خود را اعمال می کند .
مواد مخدر سنتز شده (مصنوعی ) یکی از شناخته شده ترین مواد مخدر سنتز شده ماده متادون است که نیمه عمر طولانی ( چیزی حدود 18 تا 22 ساعت ) دارد .
این ماده طی جنگ جهانی دوم توسط آلمانها به منظور مقابله و جبران کاهش مورفین و دیگر مواد بی حس کننده تولید شد.
این ماده ابتدا دولوفین (dolophine ) (گرفته شده از نام آدولف هیتلر ) به منظور درمان معتادان به هروئین به بازار آمد .
متادون دارویی است اعتیادآور و روان گردان ، ولی زمانی که در شرایط کنترل شده کلینیکی مصرف شود باعث کاهش نیاز به مواد مخدر در محیطهای غیر قابل کنترل (مانند خیابانها) می شود .
علاوه بر این ، استفاده از آن درمقدار بالا نه تنها باعث انسداد و یا از بین رفتن آثار سرخوشی هروئین می شود بلکه خطرهای مرتبط با استفاده جمعی از سرنگهای آلوده به ویروس ایدز ویا هپاتیت را کاهش می دهد .
ماده مخدر سنتز شدهی دیگر مپریدین (meperidine ) یا دمرول (Demerol ) نام دارد که در مقایسه با متادون از نیمه عمر کوتاه تری برخوردار است .( جافی و مارتین (jaff & martin ) ، 1975 ) پپتیدهای اپیوئیدی مغز همانطور که ذکر شد ، اپیوئیدها موادی اعتیادآور و روانگردان هستند و سلامت افراد را به خطر می اندازند ، لذا در اینجا این سوال مطرح می شود که به چه علت بدن افراد به اپیوئیدها پاسخ میدهد ؟
در اوایل دهه 1970 محققان دریافتند که گیرنده های مواد مخدر درونزاد (endogenous) نه تنها در سیستم اعصاب مرکزی بلکه در سیستمهای دیگری مانند معدی - روده ای نیز وجود دارند .
دلیل وجود گیرنده های خاصی مانند این نوع گیرنده ها در بدن اینست که بدن خود به تولید موادی که شبیه مواد مخدر خارجی (exogenous opioids) هستند ، می پردازد .
اولین اپیوئیدهای پپتیدی درونزادی که کشف شدند دارای زنجیره آمینواسید کوتاهی بودند که به نامهای لوسین – انکفالین (leucine-enkephaline ) و متایونین – انکفالین (methionine-enkephalin ) شناخته شدند .به دنبال شناسایی این دو اپیوئید پپتیدی ، اپیوئید پپتید دیگری به نام بتا اندورفین(beta endorphin ) نیز کشف شد که قسمتی از ساختار آمینو اسیدی آن شبیه ساختار آمینو اسیدی متایونین – انکفالین بود .
با پیشرفت فناوری و افزایش تحقیقات ، محققان دریافتند که آندورفینهای مختلف و متنوعی در مغز و دیگر قسمتهای بدن تولید و ساخته می شوند که هدف آنها مقابله طبیعی بدن با درد است ؛ برای مثال تحقیقات نشان داده اند که در حین تولد نوزاد ، وقایع آسیب زا و نیز در حین دویدن ، میزان آندورفین موجود در پلاسما افزایش می یابد .
در حقیقت ، درخصوص مورد آخر( دویدن ) ، افرادی که به شکل مرتب به ورزش دویدن می پردازند ، از پدیده ای به نام سرخوشی دونده (runners high ) برخوردارند که طی آن فرد دونده میزان لذت زیادی را در حین دویدن و بعد از آن احساس می کند.(بلوم (bloom )،1983 ) آنتاگونیستهای اپیوئیدی آنتاگونیستهای اپیوئیدی داروهایی هستند که از تأثیرگذاری مواد مخدر بر گیرنده های مربوطه پیشگیری می کنند و آثار آنها را خنثی میکنند .
در صورتی که این دسته از داروها به شکل داروی پیشگیری کننده (prophylactic ) استفاده شوند ، مواد مخدر مسمومیتی ایجاد نخواهند کرد .
آنتاگونیستهای اپیوئیدی آن قدر در خنثی کردن آثار مواد مخدر موثرند که از آنها در درمان مسمویت ناشی از استفاده بیش از حد (overdose) دارو استفاده میکنند؛ برای مثال ، داروی نالوکسون ( نارکن ، narcan )، که یک آنتاگونیست اپیوئیدی است بدین منظور استفاده میشود .
این دارو، فقط بعد از چند ثانیه بعد از تزریق وریدی ، باعث میشود تا بیمارانی را که دچار حالت اغمای ناشی از استفاده بیش از حد اپیوئیدها شده اند ، به سرعت به حالت هوشیاری برگرداند .
آنتاگونیست اپیوئیدی دیگری به نام نالترکسون (ریویا،revia ) وجود دارد که در درمان معتادان به الکل و هروئین موثر است .
تأثیرات رفتاری – زیستی مخدرها در جدول 1-7 ذکر شده اند .
(جافی و مارتین ، 1975 ) جدول 1-7 تاثیرات زیستی – رفتاری اپیوئیدها انقباض مردمک چشم کاهش میزان نبض کاهش دمای بدن کاهش تنفس بازتابهای آهسته تکلم آهسته و آرام استفراغ حافظه و توجه مختل گیجی یا اغما روشهای استفاده 1.دهانی : قدیمیترین روش استفاده از مخدرها، روش دهانی است .
کیکهای تریاکی ، آب نباتها و شربتهای مختلف توزیع ، پخش و دفع : کلیه مخدرها در تمامی قسمتهای بدن توزیع و پخش می شوند ، بالاخص در قسمت دستگاه اعصاب مرکزی که تاثیرات روانگردانی خود را در آنجا اعمال می کنند .
از آنجا که قابلیت حلالیت در چربی ، مواد مخدر طبیعی کم است ، عمدتاً کندتر از مخدرهای نیمه سنتز شده ، مانند هروئین ، وارد مغز می شوند ( بنت ، میچل و شاینر ، 1990 ) مانند داروهای دیگر ، اگر مواد شبه مخدر دود شوند (یا کشیده شوند ) به سرعت وارد خون می شوند .
مواد مخدر در کبد متابولیزه می شوند و از نیمه عمر تقریباً کوتاهی برخوردارند (تقریباً سه ساعت ) .
تنها مورد استثنا در این خصوص ، داروی متادون است که نیمه عمر آن چیزی حدود 22 تا 25 ساعت است .
مصارف پزشکی استفاده عمده ازمواد شبه مخدر، مانند مورفین ، در درمان درد است .
مواد شبه مخدر در کاهش درد بسیار موثرند .
زمانی که افراد تحت تأثیراین مواد هستند ، از وجود درد آگاهی دارند ، ولی قادر به پاسخگویی به آن نیستند .
مواد شبه مخدر که به شکل کدئین هستند در درمان سرفه بسیار موثرند ، گرچه مشتقهای سنتزشده آن مانند دکسترومتورفان (dextromethorphan ) بدون آنکه دارای خواص اعتیاد آور و مسکنی باشند ، در درمان سرفه نیز استفاده می شوند .
در مقایسه با داروهای روانگردان غیرمخدر ، مخدرها مضرات کمتری دارند .
با این حال ، مخدرها مضرات بالقوه ای برای افراد دارند برای مثال این داروها از قابلیت اعتیاد آوری ونیز مسمویت بسیار بالایی برخوردارند .
همچنین باعث کاهش فعالیت آن دسته از قسمتهای ساقه مغز می شوند که میزان دی اکسید کربن (co2) موجود در خون را کنترل می کنند .
یکی از تبعات مسمومیت با مخدرها کاهش میزان تنفس و نهایتاً مرگ است .
اکثر مخدرها باعث تحریک نورونهای موجود در قسمت بصل النخاع مغز و موجب رفلکس استفراغ می شوند .
در نتیجه ، افرادی که از موادی مانند هروئین استفاده می کنند حالت تهوع و استفراغ را تا زمانی که وضعیت تحمل نسبت به این ماده و در آنها ایجاد نشده ، تجربه می کنند .
تأثیرمخدرها بر روی جنین زنان بارداری که از مخدرها سوء استفاده می کنند نه تنها خود بلکه جنین خود را در معرض خطر قرار میدهند .
آن دسته از زنان معتاد به هروئین ، در صورت قطع مصرف این ماده ( زمانی که کودک آنها متولد می شود ) علایم ترک دارو را تجربه می کنند که این تجربه می تواند بسیار ناراحت کننده و مضر برای جنین آنها باشد .
کودکان زنان معتاد به هروئین اغلب از ناراحتیهایی مانند بی قراری و تحریک پذیری رنج می برند .
همچنین این کودکان به علایم ترکی که بزرگسالان از آن رنج می برند ( مانند آبریزش بینی ) نیز دچار می شوند و گریه آنها بسیار شدید است .
نوزادان زنان معتاد به هروئین اکثراً جثه کوچک تری دارند و محیط سر آنها بسیار کوچک تر از نوزادان مادران غیرمعتاد است .
در ارتباط با رشد شناختی کودکان مادران معتاد به هروئین گزارشهای چندان روشن و واضحی در دسترس نیست .
با این حال گزارشهای موجود حاکی از آن است که این کودکان زمانی که وارد دوره ابتدایی می شوند ، توانایی یادگیری شان نسبت به کودکان دیگر کمتر است و اکثراً دچار عقب ماندگی ذهنی (delayed mental ability ) و تأخیر رشد(delayed motor development ) می شوند .
مادران معتاد به هروئین ، اغلب مواد دیگری (مانند نیکوتین ) نیز استفاده می کنند و از مراقبتهای پیش از تولد ( مانند مراقبتهای بهداشتی ، اجتماعی و روانی ) کمتری بهره مند می شوند .
درنتیجه ، این عوامل می توانند منجر به تأثیرات عمیقی بر روی آنها و بروز بیماریها و استرس روحی – روانی درآنها گردد ، همچنین می تواند زمینه ساز بروز بیماریهای متعددی ( اعم از فیزیکی و روانی ) برای کودکان آنها نیز باشد.
سوء استفاده و وابستگی به مخدرها پدیده تحمل نسبت به مواد مخدر فقط طی چند روز پس از استفاده از آن ایجاد می شود و با تداوم در طول فرایند اعتیاد افزایش می یابد.
تحمل نسبت به مواد شبه مخدر بسیار جالب و متفاوت است .
در پاره ای از مواد، شاید میزان بسیار کمی از اختلالات در فرد مسموم شده مشاهده می گردد برای مثال تحمل نسبت به آثار ضددردی و سرخوشی و همچنین تاثیرات جانبی استفاده از این مواد ( مانند استفراغ ) ایجاد می شود، ولی تحمل نسبت به تاثیرات ضد درد این گونه مواد مخدر بر روی انقباض مردمک چشم ایجاد نمی گردد و در خصوص تأثیریبوستی ایجاد تحمل بسیار کم است .
در میان معتادان مزمن، حتی مقادیر بالای دارو سرخوشی کمی ایجاد می کندو استفاده از دارو فقط به منظور دوری جستن از بروز علایم ترک صورت می گیرد.
مواد شبه مخدر به طور کلی و بدون در نظر گرفتن نوع آنها ( طبیعی ، نیمه سنتز شده ویا سنتز شده ) وابستگی فیزیکی ایجاد می کنند .
استفاده مرتب و منظم از این داروها نهایتاً ، بعد از قطع مصرف ، باعث بروز علایم ترک می شود .
ترک داروهای مخدر ضددرد به ندرت زندگی فرد را به مخاطره می اندازد .
این گونه علایم شبیه علایم بیماری آنفولانزاست، یعنی فرد دچار درد می شود واحساس خستگی، تحریک پذیری ، حساسیت بیش از حد وآبریزش بینی را تجربه می کند .
بعضی از این علایم فقط به مدت چند ساعت بعد از آخرین دفعه استفاده از دارو بروز می کنند.