دانلود تحقیق سویا

سویا : (Soya Bean)
سویا یکی از گیاهان قدیمی بومی آسیا و منچوری چین و ژاپن است .

این گیاه همیشه به صورت اهلی دیده شده است این گیاه به عنوان گیاه دانه روغنی از سال 1900 مورد استفاده قرار گرفته است و کشور آمریکا با تولید سالیانه صدها میلیون تن بزرگترین تولید کننده این گیاه می باشد .

کشورهای برزیل ، چین ، آرژانتین از بزرگترین کشورهای تولید کننده این دانه می باشند .

آمریکا 63% تولید جهانی را به خود اختصاص داده است و این 4 کشور مجموعا 90 تا 95 % تولید را به عهده دارند .

سهم جهانی تولید ایران 001/0 در صد است .

( 94 تا 95 درصد روغن کشور از طریق واردات تامین می شود ) .

سابقه کشت و کار سویا در ایران مشخص نیست .

فقط در ناحیه گیلان نوعی سویا به نام پشم باقلا یا خرس باقلا کشت می شده است.

در دهه 50 کشت سویا در استان گلستان توسعه چشم گیری یافت و تا امروز 90 تا 95% دانه های روغنی کشور در این استان تولید می شود و میزان تولید سویا در این استان در سال 1380 چیزی نزدیک به 000/200 تن بوده است .

امروزه سویا بیش از 30 تا 35 % تجارت روغن و 70تا 75 % تجارت کنجاله دنیا را به خود اختصاص داده است .

دانه سویا 15تا30% روغن و 30تا50% پروتئین دارد و به عنوان مهمترین پروتئین نباتی شناخته شده است .

مورفولوژی سویا :
سویا در نوشته های چین آمده است که از حدود 2800سال قبل از میلاد مسیح در چین جزء 5 گیاه عمده بوده است .

( برنج ، گندم ، ارزن ، جو ، سویا )
سویا از خانواده لگومینوز است 42=x2=n2 کرومزوم دارد ، یکساله است و به صورت اهلی یافت شده است .

اهلی شدن آن را به امپراتور شین هوا در سال 1700 سال قبل از میلاد مسیح نسبت داده اند و جد مشترک آنها Glycin Soya بوده است .

که نام سویا یا سوژا از آن مشتق شده است .

تابع آب و هوای گرم است به نور و آب فراوان نیاز دارد .

طول ساقه به 180 سانتی متر می رسد و دو بخش رویشی و زایشی آن بدین شرح است :
مورفولوژی رویشی :
گیاهی است با ارتفاع متوسط تا بلند 75تا180 سانتی متر شاخه بندی به صورت انشعابات زیاد و پراکنده و یا احتمالا به صورت تکشاخه در برخی ارقام مشاهده می شود انشعابات از ساقه اصلی منشاء می گیرد میزان انشعاب بستگی به عوامل محیطی و ژنتیکی از قبیل : طول روز ، فاصله بوته ها از هم ، حاصلخیزی و تراکم دارد .

برگهای سویا به سه نوع دیده می شوند : Cotyle done
1) اولین جفت بر لپه ای یا کوتیل دونی است
2) برگهای بعدی ساده می باشند
3) برگهای بعدی سه برچه ای یا شبدری ظاهر می شوند که تا انتها برگها بدین صورت مشاهده می شوند .

روی برگها کرک و موی زیادی مشاهده می شود .

طول کرکها 1 میلی متر فاصله آنها از هم 1 میلی متر و تقریبا 10درصد سطح برگ را شامل می شوند .

سطح زیرین برگ دارای روزنه بیشتری از سطح برگ است .

ریشه :
یک ریشه اصلی قوی و تعداد زیادی ریشه های جانبی دارد که عمدتا در لایه های رویی خاک متمرکزند .

ریشه چه که روی ریشه های فرعی بوجود می آید عملیات جذب آب و مواد غذایی را انجام می دهد .

همچنین یکسری ریشه نابجا از پائین هیپو کوتیل ظاهر می شود بر روی ریشه سویا مانند سایر گیاهان خانواده نخود ( لگومینوز ) برجستگیهای کروی شکل مشاهده می شود .

که این برجستگیها محل زندگی باکتریهای ریبوزوم ژاپنیکم می باشد .

که عملیات تثبیت ازت را در خاک انجام می دهد و در صورت فعال بودن تمامی ریشه را گره دار می کند .

اولین غده 10تا15روز پس از کاشت روی ریسه ظاهر می شود و در هنگام بلوغ ریشه کاملا ریشه گره دار می شود .

این باکتریها قادرند علاوه بر نیاز گیاه تا 4 تن محصول در هکتار 180تا200کیلوگرم ازت خالص را به خاک اضافه کنند .

نشانه فعال بودن این گره ها آن است که اگر یکی از برجستگیها را برش دهیم باید به رنگ صورتی یا قرمز باشد .

سفید بی رنگ و قهوه ای تیره نشان دهنده عدم فعالیت است .

گسترش افقی و عمودی ریشه بر حسب شرایط کشت متغیر است .

در خاک هایی که نفوذ خوبی داشته باشند قدرت نفوذ ریشه به 200سانتی متر می رسد ولی اکثرا در عمق 60سانتی متر خاک متمرکزند در حالت زراعی و مزرعه تمرکز ریشه ها بیشتر در لایه های 15سانتی متر خاک است .

ساقه در سویا از ساقه مستقیم تشکیل شده که از آن شاخه های جانبی منشعب می شود .

هر چه واریته دیر رس تر باشد ساقه ها بلند تر خواهد بود .

مورفولوژی زایشی سویا : گلدهی و شروع آن در سویا به دو صورت مشاهده می شود که شروع مرحله زایش بر حسب رقم و شرایط محیطی مانند طول روز و دما فرق می کند ولی به طور کلی دو نوع طبیعت رشد در سویا وجود دارد .

طبیعت محدود الرشد یا Determminat که گلدهی از بالا به پائین صورت ادامه می یابد .

با شروع گلدهی رشد رویشی متوقف می شود .

سویا رقم گرگان 3یانخ رقمی دیر رس و دترمینیت است و رنگ گل آن صورتی است .

طبیعت نامحدود الرشد :indeterminat در این وضعیت گلدهی از گره های پائین شروع شده به گره های بالا ادامه می یابد بعضی همزمان با رشد رویشی گلدهی ادامه می یابد .

رقمی مثل ویلیامز با گل های سفید که زود رس است جزء این مورد است هر چه به طرف بالاتر رویم از تعداد گلها کاسته می شود .

بطور کلی گلها در سویا کوچک به رنگهای سفید یا صورتی و به صورت خوشه ای ظاهر می شود محل ظهور گلها محل اتصال برگ به ساقه است ودر خوشه ممکن است گلها به تعداد 8تا35 عدد وجود داشته باشد .

دوره گلدهی تحت تاثیر عوامل محیطی مثل دما و طول روز بین 3تا5 هفته طول می کشد و گلها به صورت خود گشتی بوده، دگر گشتی در سویا بسیار کم است بطور معمول در طول دوره گلدهی تعدا برگهایی که تشکیل می شوند 3تا4برابر گلهایی است که به غلاف تبدیل می شوند یعنی 20تا80% گلها ریزش می کنند .

معمولا زودترین گل و دیرترین گل تشکیل شده تمایل به ریزش دارد تعداد غلافهایی که تشکیل می شود بستگی به توان و قدرت گیاه در زمان گلدهی دارد تعدا غلافها متغیر است و ممکن است به 400 عدد برسد غلافها کرکدار مستقیم و کمی خمیده اند به رنگ سیاه ، خاکستری و روشن می باشند .

معمولا در هر غلاف 2تا3بذر و به ندرت 4 بذر دارد .

میوه به صورت نیام یا دو شکاف باز می شوند و در یک گل آذین ممکن است 2تا20غلاف تشکیل شود وزن هزار دانه آن 20-50گرم و متوسط آن 150گرم است بطور متوسط دانه های سویا 14تا20% روغن و 30تا40% پروتئین دارد .

از نظر دوره رشد 90تا160روز بسته به نوع رقم طول دوره رشد دارد طریقه هایی که برای تولید روغن کشت می شوند دارای دانه هایی به رنگ زرد روشن ، واریته مصرف علوفه دانه های سیاه تا قرمز و دانه هایی که مصرف خوراکی دارند سبز زیتونی هستند .

مراحل رشد سویا : مراحل رشد در سویا به دو مرحله تقسیم می شود : مرحله رویشی مرحله زایشی جدول رشد رویشی : در این جدول E(Emergent) جوانه زدن ، V(Vegetative) رویشی ، C(Cotyle done) لپه ای ، زایشی R(Reproductive) الف ) جدول Vegetative : ب) جدول R(Reproductiv) زایشی : اکولوژی سویا: سویا یک گیاه گرما دوست است که به گرما و نور فراوان نیاز دارد و باید در یک فصل گرم کاشته شود .

سویا را می توان در مناطقی با حداقل 2000GDD کشت نمود درجه حرارت پایه سویا 10 درجه سانتیگراد می باشد و بهترین درجه حرارت برای گلدهی و دانه بندی آن 32-26درجه سانتی گراد است و در شرایطی که درجه سانتی گراد بیش از 35درجه سانتی گراد شود رشد آن رضایتبخش می باشد نور: حساس ترین گیاه زراعی به طول روز برای گلدهی می باشد و سویا یک گیاه روز کوتاه می باشد که ارقام دیررس آن به این مسئله عکس العمل شدیدتری دارند و تا طول روز به 12ساعت و کمتر از آن نرسد به گل نمی روند ولی ارقام زودرس آن در طول روز 15 ساعت نیز به گل می روند .

آب : حساس ترین مرحله رشد گیاه نسبت به کمبود آب اوایل گلدهی تا اوایل دانه بستن است .

عکس العمل گیاه سویا نسبت به آبیاری کمتر از ذرت و پنبه است .

بذر سویا هم به کمبود آب و هم به زیادی آن حساس است و جوانه نمی زند رطوبت زیاد خاک باعث افزایش بیماری قارچی در خاک ، کمبود تهویه ، ورس و کاهش مقاومت به بیماری در گیاه می گردد .

در صورتیکه بخواهیم 2000کیلو محصول در هکتار داشته باشیم باید 800-600 میلیمتر بارندگی باشد و کشت دیم مستلزم 600-450میلی متر بارندگی است .

خاک : خاکهای نیمه سنگین قابل نفوذ و بارور با PH=7/8 و شوری کمتر از 4 میلی موس مناسب است و شوری موجب عقیم شدن گیاه و خاک سفت موجب کوتاه ماندن گیاه و چوبی شدن ساقه می گردد .

آماده کردن زمین : سویا را معمولا در گرگان به عنوان کشت دوم بهد از گندم می کارند لذا باید ابتدا بقایای گیاهی را از ببین برد که برای این کار ، آنها را آتش زده و سپس مزرعه را به آب می بندند و بعد از گاو رو شدن زمین را شخم و دیسک زده و بستر را برای کاشت آماده می کنند.

روش کاشت : کشت موقت سویا در روش خطی است و فاصله ردیف برای ارقام زود رس 45-35سانتی متر و برای ارقام متوسط رس 45-40سانتی متر و برای ارقام دیر رس 65-50سانتی متر در نظر می گیرند .

میزان مصرف بذر 60-40کیلوگرم در کشت ردیفی و در کشت دستپاش تا 80کیلوگرم می رسد .

ارقام سویا: به سه گروه علوفه ای – خوراکی و روغنی تقسیم می گردد .

ارقام علوفه ای دارای شاخ و برگ ظریف و پر پشت و خوش خوراک می باشند و رنگ بذر قرمز تا سیاه می باشد .

ارقام خوراکی که به مصرف مستقیم می رسند و دارای دانه های سبز رنگ هستند و ارقام روغنی دارای رنگ زرد روشن هستند و از جنس Glycin می باشند .

در ایران رقم ویلیامز به عنوان زود رس و ارقام هیل پر چین و L.W.K به عنوان میانرس و رقم گرگان 3یا نخ به عنوان دیر رس می باشند .

رقم های موجود در ایران : ویلیامز : که میانرس است و رنگ آن مشکی است .

هیل Hill : که متوسط رس است ارتفاع بلند ، رنگ دانه قهوه ای کمرنگ ، شاخه ظریف ، دانه بشقابی بیضوی کوچک است .

پرشینگ یا Pershing یا سحر : که متوسط رس است شاخه دهی متوسط ، دانه درشت تر و بند ناف قهوه ای کمرنگ است رقم نخ ، گرگان 3 : که دیر رس بوده در منطقه گرگان در کشت های بهاره استفاده می شود .

دانه درشت ، بند ناف بی رنگ ، طول دوره رشد 120 روز و قابلیت برداشت مکانیزه را دارد .

L.W.k : مابین هیل و پرشینگ و گرگان 3است میان رس ، تک شاخه ، قابلیت برداشت مکانیزه ، ارتفاع بلند .

کود : سویا از گیاهان خانواده لگومینوز است و باعث تقویت و حاصلخیزی مزرعه می گردد ازت از عناصری است که در صورت کمبود و لزوم باید آن را مصرف کرد .

مصرف زیاد ازت باعث می شود که بلوغ به تاخیر می افتد و در صد روغن کم و پروتئین در دانه افزایش یابد و همچنین در هوای سرد موجب کاهش لقاح و عقیم شدن می گردد .

در آمریکا معروف است که می گویند : اگر شک دارید ازت مصرف نکنید .

اگر مزرعه با باکتری ریبوزوم تیمار شده باشد و غده ها فعال باشند معمولا احتیاجی به مصرف ازت نیست معمولا اگر مزرعه برای اولین بار به زیر کشت سویا رفت مصرف 120-100کیلوگرم کود ازته صورت می گیرد .

فسفر P در تلقیح ولقاح و زود رسی و دانه بندی گیاه مؤثر است و در نقل و انتقال و ذخیره مواد نقش دارد و (P) را در زمان کاشت به خاک اضافه می کنند که میزان آن 150کیلوگرم کود فسفره می باشد .

نحوه مبارزه : قبل از کاشت :جمع آوری علفهای هرز ، آتش زدن و خارج کردن علف هرز ، دیگری استفاده از علف کش قبل از جوانه زنی که بذر های علف هرز را از بین می برد سونالان یکی از این انواع است .

2-5/1لیتر در هکتار با 1000لیتر آب مخلوط کرده و 2تا3ساعت قبل از بذر پاشی استفاده می کنند .

بذر علف های هرز ریز بوده ولی بذر گیاهان کشت شده درشت می باشد و از آن جهت به بذر گیاهان کشت شده اثر نمی کند .

در اثر بخاری که توسط علف کش ایجاد می شود جوانه علف هرز را خیس کرده و دانه جوانه زده را از بین می برد .

اما اگر بذر علف هرز درشت باشد و سریعا جوانه بزندنمی تواند آنرا از بین ببرد .

بعد از کاشت : که سویا بعد از کاشت توان مبارزه با علف های هرز را ندارد و نمی تواند خیلی مقاومت کند .

بنا بر این باید به سویا در مراحل مختلف رشد آن کمک کرد .

برای مبارزه با علف های هرز در کشت ردیفی بین ردیف ها را با تراکتور یا ادواتی مانند کولتیواتور ( پره ای ، پنجه غازی ) و ….

کلوخه ها را خرد می کنند و می توان علف هرز را از بین برد و جمع آوری کرد از سموم علف کش نیز می توان به بازاگران اشاره کرد که هر چه علف هرز پهن برگ است کنترل می کند بازاگران ، آمارانتوس و گاو پنبه را کنترل می کند .

این علف کش را تا زمان 4-3و حتی 8-6 برگی شدن می توان استفاده کرد اما بعد از آن باعث سوختگی برگها و سر برگ می شود اما این سوختگی شدید نیست و باعث از بین رفتن سویا و گیاه نمی شود .

در صورت بروز و سوختگی شدید 50کیلوگرم کود اوره به صورت سرک باآبیاری کافی استفاده می کنند .

برای کنترل علف های هرز نازک برگ مثل مرغ یا چایر که فوق العاده خطر ناک است از علف کش نابواس استفاده می کنند .

نابواس باعث می شود که قسمت سنتز کننده را در علف هرز از بین برده و علف هرز را زرد می کند .

بهتر است قبل از رسیدن گیاه به 25-20سانتی متری آن را استفاده کرد .

از گالانت و فوزالیت نیز می توان برای کنترل علف هرز پهن برگ استفاده کرد .

آبیاری : معمولا 12-8روز یکبار آبیاری صورت می گیرد .

اولین آبیاری برای سبز شدن و آبیاری بعدی در طول فصل تابستان 5-4بار صورت می گیرد .

برای یک هکتار سویا معمولا 5-4هزار متر مکعب آب نیاز داریم .

بهترین آبیاری برای سویا روش جوی و پشته است و آبیاری بارانی موجب توسعه بیماری برگ می شود .

تاریخ کاشت : بهترین تاریخ کاشت در گرگان و گنبد از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد و آخرین موقع کاشت هفته اول تیر ماه است اگر تاریخ کاشت خیلی افتد بهتر است که از کشت ذرت علوفه ای یا ماشی استفاده کنیم و سویا نکاریم و در کاشت سویا از اواخر خرداد تا هفته اول تیر ماه بهتر است از ارقام زود رس که به طول روز برای گلدهی حساس نیستند استفاده کنیم .

تنک کردن : تراکم زیاد بوته ها کنار هم باعث می شود که نور کمتری به گیاه برسد و همچنین مواد غذائی کمتری به گیاهان برسد و شیوع بیماری های گیاهی زیادی را باعث می شود و باعث کاهش عملکرد می شود.

واکاری : در صورتیکه محصولی که ما کاشتیم در برخی از نقاط زمین بوته ها سبز نشده باشند می توانیم از جاهای پر پشت و پر تراکم به جاهای کم تراکم یا لخت نشاء کنیم .

تناوب : سویا به عنوان یک گیاه وجینی در اول هر تناوب قرار می گیرد و رعایت تناوب برای جلوگیری از توسعه علف های هرز ، آفات و بیماری صورت می گیرد بخصوص در مورد بیماریهایی مثل ماکروفوسیت یا پوسیدگی ذغالی که در صورت وقوع باید حداقل 5-4سال از کشت سویا یا گیاهانی که به این بیماری حساس هستند خودداری کرد .

برداشت : بهترین زمان برداشت موقعی است که برگها کاملا ریخته باشند و غلافها رسیده شوند و برداشت مکانیزه مستلزم ارقامی است که : ارتفاع آنها متوسط تا بلند باشند .

شاخه های جانبی آنها محدود باشند پائینترین غلافها از سطح خاک بالا باشند .

در غیر این صورت مقدار زیادی از غلافها در زمین باقی می مانند و برداشت نمی شوند و برای برداشت ناچاریم که ابتدا آنها را با دست درو کرده و سپس خرمن کوبی کنیم که مستلزم هزینه زیادی است .

مرحلهعنوانشرحV.Eسبز شدنلپه ها بر روی سطح خاک ظاهر شده اندV.Cلپه ایبرگهای لپه ای به اندازه کافی بزرگ شده اند بطوری که لپه ها در تماس با یکدیگر نیستندV.1برگهای ساده (گروه اول)برگهای ساده اولیه کاملا رشد کرده اندV.2گروه دوماولین جهت برگ مرکب در بالای برگ ساده کاملا رشد کرده استV.3گروه سومدومین جفت برگ مرکب در بالای گره برگهای ساده برگ ساده اولیه کاملا رشد کرده استV.nNگرهNبرگ مرکب بالای گره برگهای ساده اولیه رشد کرده است مرحلهعنوانشرحR.1شروع گلدهییکی از گرههای ساقه اصلی قابل شمارش حامل یک گل باز شده استR.2کامل شدن گلدهییکی از دو گره انتهایی قابل شمارش (در محدوده رشد گره پائین ) دارای یک گل باز شده استR.3شروع تشکیل غلافیکی از گرههای اصلی قابل شمارش حامل غلافی به طول 5 میلی متر استR.4غلاف دهی کاملیکی از گرههای انتهایی قابل شمارش در ساقه اصلی حامل غلافی است به طول 2سانتی مترR.5شروع تشکیل دانهیکی از 4گره انتهایی قابل شمارش حامل غلافی است که دانه هایی به طول 3میلیمتر داردR.6کامل شدن دانهیکی از 4گره انتهایی قابل شمارش حامل غلافی است که حفره های آن توسط دانه کاملا پر شده استR.7شروع رسیدنیکی از غلافها در ساقه اصلی رنگ رسیدن را به خود گرفته استR.8رسدن نهایی95% غلافها رنگ کامل را به خود گرفته اند