کتابخوانی در کودکان
زمانی خواندن یک کتاب برای کودک خوشایند و لذتبخش است که موجودات خیالی داستان به پرواز در آیند، قطارها به صورت واقعی حرکت کنند و صدا بدهند و خرگوش ها در زیر نورماه به خواب بروند.هنگامیکه برای کودک خود کتاب می خوانید فرصت پیدا می کنید تا با صداهای موجودات و شخصیت های داستانی سخن بگویید، تخیلی رفتار کنید و حتی مانند یک کودک باشید.به عبارت دیگر از شخصیت واقعی خود خارج شده و مانند شخصیت های داستانی رفتار کنید.
شما تصمیم می گیرید که چقدر هیجان زده باشید، شادی کنید، یا غمگین و حتی عصبانی شوید.چقدر باید روی یک شخصیت تأکید کنید و چه اندازه لازم است که بر هیجان قصه بیفزایید، به این ترتیب نتیجه کار منحصر به فرد خواهد بود.
کودک در سنین خیلی پایین ( شیرخوارگی ) که درکی از معانی واژه ها ندارد و تفاوت ظریف موجود بین آنها را نمی فهمد، از شنیدن صداهای متنوع شما و دیدن احساسات و عواطف شما لذت می برد .
ادای عبارت های داستان توسط شما حاوی علایم و نشانه های محرمانه است که فقط شما و فرزندتان مفهوم آنها را درک می کنید.
چگونه برای فرزند خود کتاب می خوانید؟
با صدای آهسته، با لحنی گرم و دلنشین، با شور و حرارت یا …؟
به هر شیوه ای که برای کودک خود کتاب بخوانید، می توانید بیش از پیش به او نزدیک شده و از کنار یکدیگر بودن لذت ببرید.
وقتی که کودک از سنین پایین با کتابخوانی آشنا شود، همراهی شما به او کمک می کند که به تدریج مهارت های فردی خود را گسترش داده و تکامل بخشد.
ارزشمندترین دستاورد نیز علاقه مند شدن به کتاب است .
انتخاب کردن کتاب برای کودکان
به دنبال کتاب هایی بگردید که داستان های خوب و متنوعی دارند، کتاب ها ی مصور و کتاب هایی که شما نیز از مطالعه آنها لذت می برید و کتاب هایی که با خلق و خوی کودک شما سازگار است.
برای انتخاب کتاب مرحله زندگی کودک خود را در نظر بگیرید، و ببینید در چه دوره تکاملی قراردارد.نخستین دوره کودکی ، دوره ای است که بچه ها مهارت های سرگرم کننده متعددی را فرا می گیرند و با شرایط تازه ای روبه رو می شوند.
برای کودکان مختلف و مناسبت های گوناگون، کتاب های متنوعی موجود است، تقریباً درباره هر موضوعی کتاب وجود دارد.
به دنیا آمدن فرزند دوم، نگهداری از کودک، دوست یابی، دوستان واقعی و غیرواقعی، به مدرسه رفتن، اخلاقهای خوب، اخلاقهای بد، عواطف و احساسات، همکاری کردن، به دکتر رفتن، به دندانپزشکی رفتن، تنها بودن با خواهر یا برادر خود، خوابیدن و حتی مراسم مذهبی.
آیا تا به حال پس از خواندن عبارتی از یک کتاب به فکر نیفتاده اید که: ” این موضوع همان چیزی است که می خواهم با کودکم در میان بگذارم… “؟
خواندن کتاب کودکان ، به بزرگسالان ( والدین ) کمک می کند تا بتوانند آنچه در ذهن خود دارند، بیان کنند.
چیزهایی که گاه والدین نمی توانند برای ادای آن واژه ای بیابند.
کتابی را برای فرزند خود انتخاب کنید که :
• هر دو از خواندن آن لذت می برید و به موضوع آن علاقه مندید.
• با خواندن آن، کودک شما دانستنیهایی درباره جهان پیرامون خود می آموزد.
• به شما کمک می کند که آنچه درذهن خود دارید، بیان کنید.
• به کودک کمک می کند تا احساس خوب و مثبتی از خود داشته باشد و به قابلیت های تازه خود پی ببرد.
• به کودک کمک کند که بداند در دنیای اطراف او کودکان دیگری هم هستند که شرایط و احساسات مشابهی با او دارند.
• به کودک کمک کند تا مفاهیم و معانی ارزشها، سنتها، خانواده، جامعه و… را درک کند.
در سنین شیرخوارگی، کودک از خواندن چه نوع کتاب هایی لذت می برد؟
۱- کودک از بدو تولد از شنیدن صدای کتاب خواندن شما لذت می برد، برای او شنیدن صدای گرم و دلنشین شما لذتبخش ترین چیز در دنیاست.
تا زمانی که کودک با حوصله به سخنان شما گوش می دهد کتابخوانی را ادامه دهید.
۲- قبل از خواب ، هنگامی که کودک با شیئی بازی می کند و آن را روی زمین می غلتاند زمان مناسبی برای گوش کردن به کتاب خوانی شماست.
۳- به کودک امکان آشنا شدن با کتاب به شیوه خودش را بدهید.
در این سن ، کودک دوست دارد اشیاء را بـِجَود، پاره کند، روی آنها بنشیند یا بایستد .
بنابراین از کتابهای نرم ، پارچه ای و مقاوم استفاده کنید.
۴- کتاب هایی که در هر صفحه، یک تصویر کامل و مشخص دارند.
۵- کتاب هایی که داستان بسیار کوتاه و درباره موضوع هایی آشنا و مملوس با زندگی کودک دارند.
در دوره نـــــوپایی ، مناسب تـــــرین کتاب ها بــــرای کــــودکان کدامند؟
داستان های کوتاه در باره موضوع های مختلف و متنوع .
کتابهای کارتی ( هرصفحه از کتاب یک کارت جداگانه است) و داستان هایی که از زندگی روزمره کودک سرچشمه گرفته اند.
کتاب هایی که اشعار موزون دارند و بچه ها می توانند آنها را تکرارکنند.
کتاب هایی که مضمون واحدی دارند.
به طور مثال درباره شکل های هندسی، رنگ ها یا حروف الفبا نوشته شده اند.
کتاب های مورد علاقه کودکان پیش دبستانی کدامند؟
کتاب هایی که داستان بلند و کمی پیچیده تر دارند.
کتاب هایی که اشعار موزونی دارند و درباره زندگی روزمره کودکان نوشته شده اند و برای گسترش دنیای آنها و افزایش دانسته هایشان سودمندند.
لطیفه، قصه های بلند، قصه های محلی و سنتی که ترسناک نباشند.
در پایان ذکـــــر این نکته ضـــــروری است که : هیچگاه بیش از حد به مطالعه کتاب اصرار نکنید.
چون این امر نتیجه معکوس دارد و کودک را از کتاب گریزان می سازد.
اجبار در کتابخوانی نتیجه معکوس دارد رییس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه سوره گفت: اگر حضور و فعالیت در کلاس‌های کتابخوانی مدارس اجباری شود، نتیجه معکوس می‌دهد._ دکتر امیدعلی مسعودی، درباره طرح گنجاندن «زنگ کتاب» در مدارس به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: مهمترین دلیل پایین بودن سطح کتابخوانی، نبود انگیزه کتابخوانی در دانش‌آموزان است.
اگر کلاس‌های کتابخوانی اجباری باشد، نه تنها انگیزه کتابخوانی ایجاد نمی‌کند، بلکه نتیجه معکوس دارد.
وی افزود: بهترین راه ایجاد انگیزه کتابخوانی غیر درسی، برگزاری مسابقات کتابخوانی در دوره ابتدایی و مقاله‌نویسی در دوره راهنمایی و دبیرستان است و به طور همزمان باید روش صحیح مطالعه و یادداشت برداری و همچنین مقاله‌نویسی آموزش داده شود.
وی ادامه داد: در این راستا آموزش و پرورش باید به معلمان و کتابداران متخصص آموزش دهد تا آنها با فنون جدید کتابداری و نوشتن آشنا شوند و با توانمندی علمی، کارشان را آغاز کنند.
دکتر مسعودی گفت: برای اجرای این طرح و ایجاد جنبش کتابخوانی در مدارس باید تحقیقات و بررسی‌های گسترده‌ای انجام شود و مدارس با امکانات کتابخانه‌ای تجهیز شوند.
همچنین برای کتابخانه‌ها کتابهای جدید خریداری و حتی کتابخانه‌های الکترونیک راه‌اندازی شود.
وی ادامه داد: نظام فعلی آموزش و پرورش، نظام حفظی است و دانش‌آموزان همان حفظیات را امتحان می‌دهند.
همچنین امتحانات به گونه‌ای است که استرس ایجاد و دانش‌آموزان را نسبت به مطالعه و علم آموزی دچار ترس و دلهره می‌کند.
رییس دانشکده علوم ارتباطات سوره افزود: با توجه به اینکه معجزه پیامبر اسلام(ص) کتاب است و رهبر معظم انقلاب تاکید بر کتابخوانی دارند، باید تمهیداتی برای گسترش فرهنگ کتابخوانی در سطح ملی اندیشید.
مسعودی تاکید کرد: برگزاری جشنواره‌های کتاب و در نظر گرفتن تمهیداتی برای بالا رفتن شمارگان کتاب‌ها و دسترسی ارزان و آسان به کتاب‌ها، همچنین الگوسازی و دعوت کردن از نویسندگان و معرفی شخصیت‌های بزرگ اهل قلم به دانش‌آموزان و بازدید از چاپخانه‌ها و شرکت دادن برگزیدگان مسابقات مدرسه در جشنواره‌های بین‌المللی، در ایجاد علاقه به کتابخوانی بسیار موثر است.
همچنین وی اظهار کرد: پایه و مبنای گسترش کتابخوانی از مدارس است و باید به طور همزمان صدا و سیما به ویژه رسانه ملی در ایجاد این فرهنگ در سطح عمومی جامعه فعالیت کنند.
اخیرا محمد حسین صفار هرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم بزرگداشت روز «کتاب و دانش‌آموز»، قرار دادن ساعتی را در برنامه درسی دانش‌آموزان با نام «زنگ کتاب» برای خواندن کتابهای غیر درسی به عنوان بایدهای اجرایی مدارس مطرح کرد و گفت: اگر بنا باشد جنبش کتابخوانی راه بیفتد، باید از آموزش و پرورش و مدارس و حتی پیش‌دبستانی‌ها شروع شود.