آتش سوزی
حادثه خبر نمیکندوهمیشه باید برای مقابله با آتشسوزی آماده باشیمآتش عامل مخرب مهمی است که، در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، باعث خسارتهای جانیو مالی فراوان میشود و با بسیاری از بلایای طبیعی و سوانح
همراهاست
آتشسوزیهایی که به دنبال زلزله ، سیل، انفجار و یا سایر حوادث ایجادمیشوند، اغلب بیش از فاجعه اصلی، ویرانی به دنبال دارند
رعایت نکات ایمنی قبل از وقوع آتش سوزی
- اصل دوری مواد قابل اشتعال از وسایل آتش زا را در تمام تأسیسات و مکان های مسکونی و حتی معابر عمومی رعایت کنید.
- در ساختمان ها درهای خروج اضطراری پیش بینی کنید و وسایل اطفای حریق را کنترل کنید.
- حداقل دو راه برای خروج اضطراری از ساختمان تعیین کنید.
- مکانی را در خارج از خانه تعیین کنید تا، بعد از گریز، یکدیگر را در آنجا بیابید.
- برنامه خروج اضطراری و گریز از آتش را حداقل دو بار در سال تمرین کنید.
- حتماً، هنگام خروج از محل، شیر اصلی ورودی گاز به ساختمان را ببندید.
- برای باخبر شدن از آتش سوزی احتمالی، از آشکارگرها (دود، حرارت یا شعله) استفاده کنید و نسبت به نصب آن در منزل دقت لازم را به عمل آورید.
- کپسول آتش نشانی مناسبی در منزل داشته باشید و در مورد نحوه استفاده از آن، آموزش ببینید و به اعضای خانواده نیز آموزش دهید.
در ساختمان های بزرگ از سیستم خاموش کننده اتوماتیک استفاده کنید.
-از انباشتن مواد آتش زا، به ویژه در نزدیکی منابع حرارتی، خودداری کنید.
- از نگهداری مایعات و گازهای قابل اشتعال در منزل خودداری کنید.
در صورت لزوم این مواد را در ظروف خاص خارج از ساختمان قرار دهید.
- وسایل برقی و اتصالات آنها را به دقت کنترل کنید تا از استاندارد بودن آنها مطمئن شوید.
- به محض مشاهده سیم های لخت، آنها را ترمیم کنید.
- در این باره با هم بحث و تمرین کنید که چگونه در هنگام آتش سوزی منزل را ترک خواهید کرد و در صورت لرزم چگونه از دیگران کمک می گیرید و یا به آتش نشانی خبر می دهید.
- در ساخت و انتخاب محل سکونت خود و خانواده تان ایمنی ساختمان در برابر آتش سوزی، شامل نوع مصالح ساختمانی، اسکلت ساختمان و اجزای ساختمانی بنا را مورد توجه قرار دهید.
چوب و عایق ها، مواد پلاستیکی، فایبرگلاس و نظیر آنها قابل اشتعال هستند، فلزات، گچ و شیشه دیر اشتعال هستند و شن، خاک، سنگ و آجرنسوز غیر قابل اشتعال هستند.
- خانه، خانواده و اموالتان را در برابر آتش سوزی بیمه نمایید.
برنامهریزى کنید و آماده باشید (چک لیست)
آتشسوزی یکی از حوادثی است که بیش از هر حادثه طبیعی دیگر موجب مرگ میشود.
بارعایت نکات ایمنی قبل، حین و بعد از وقوع آتشسوزی میتوانید خسارتهای مالی و جانیحادثه را کاهش دهید.
همراه با اعضای خانواده دور هم جمع شوید و در مورد چگونگیانجام اقدامات لازم به شرح زیر، قبل و هنگام وقوع آتشسوزی، با هم مشورت کنید
آشکارگرهای دود (دستگاههای نشانگر دود) را خارج از هر اتاق خواب در جاهای دیگر محلاقامت خود نصب کنید و باتریهای جدید در دسترس داشته باشید
برای باخبر شدن از آتش سوزی احتمالی، از آشکارگرها (دود، حرارت یا شعله) استفاده کنید و نسبت به نصب آن در منزل دقت لازم را به عمل آورید.
آشکارگرهای دود را ماهی یک بارامتحان کنید.
نموداری رسم کنید وبعد از انجام آزمایشهای هر دوره روی آن علامتبگذارید
به کپسول آتشنشانی خود توجه کنید.
مطمئن شوید کپسول آتشنشانی به اندازهکافی پر شده است.
از درجه یا دکمه آزمایش استفاده کنید.
اگر فشار دستگاه کم یادستگاه خراب است آن را تعویض و یا تعمیر کنید.
در مورد نحوه استفاده از کپسولآتشنشانی آموزش ببینید و به اعضای خانواده و دوستان نیز آموزش دهید
محلی امن در خارجاز خانه یا محل زندگی انتخاب کنید تا، بعد از گریز از آتش، یکدیگر را در آنجاببینید
ـ تصمیم بگیرید خانواده به هنگام تخلیه کجا بروند.
تمرین گریز از آتش راحداقل دو بار در سال انجام دهید نکات ایمنى هنگام وقوع آتشسوزى ـ سرعت عمل هنگام روبرو شدن با آتشسوزی، برای نجات جان خود و مصدوماناحمالی، کاملاً حیاتی است همانطور که میدانیم آتش خیلی سریع انتشارمییابد، بنابراین بلافاصله آتشنشانی و اورژانس را خبر کنید و تا آنجا کهمیتوانید، اطلاعات کاملی در مورد بروز حادثه به آنها بدهید - سعی کنید کهافراد را از ساختمان بیرون ببرید ـ با رعایت جوانب احتیاط به خاموش کردن آتشبپردازید - برای نجات جان مصدوم از اتاق آتش گرفته ای که در آن بسته است باید قبل از ورود، با لمس در اتاق، حرارت را بسنجید.
اگر داغ باشد وارد اتاق نشوید و اگر داغ نباشد، قبل از ورود به اتاق چند نفس عمیق بکشید تا خون شما پر اکسیژن شود.
سپس با شانه خود از پهلو به در ضربه بزنید.
آن را باز کنید و در همین حال صورت خود را برگردانید.
اتاق ممکن است پر از هوای سوخته فشرده باشد و احتمال دارد هر لحظه انفجاری رخ دهد.
اگر دود کاملاً متراکم باشد روی زمین سینه خیز بروید زیرا با توجه به این که هوای داغ بالا می رود، ممکن است لایه ای از هوای تمیز در کف اتاق وجود داشته باشد.
ـ به هیچ وجه وارد ساختمان آتش گرفته نشوید مگر آن که مجهز به ماسکتنفسی باشید و کاربرد آن را بدانید ـ اگر به هر دلیل ناچار هستید وارد اتاق پراز دود شوید ابتدا مطمئن شوید جانتان به خطر نخواهد افتاد ـ قبل از فرار ازاتاقی که در آن بسته است، در را لمس نمایید.
اگر در داغ باشد از خروجیهای دیگراستفاده کنید ـ اگر در ساختمان آتش گرفته گرفتار شدهاید فوراً به اتاقی کهدارای پنجره است بروید و در را ببندید.
سپس پتو یا فرش را طوری زیر در قرار دهید کهدود وارد اتاق نشود و آن گاه، از طریق پنجره، تقاضای کمک کنید ـ اگر دود،حرارت یا شعلههای آتش مسیرهای خروجی شما را مسدود کرده است در را ببندید و در اتاقبمانید.
تنها با استفاده از پارچه سفید از طریق پنجره کمک بخواهید.
اگر در اتاقتلفن وجود دارد با اداره آتش نشانی تماس بگیرید و موقعیت خود را خبر دهید ـزمانی که در جریان حریق واقع میشوید، با حفظ خونسردی تمام تهویههای ساختمان راخاموش کنید تا به این ترتیب از ورود اکسیژن به داخل ساختمان جلوگیری شود ـ درصورت امکان فوراً مواد سالم و قابل استفاده را از محل خارج کنید ـ امدادگرانو یا افرادی که در جریان حریق واقع شدهاند باید لباسهای دارای الیاف مصنوعی وپلاستیکی را از خود دور کنید ـ در فرو نشاندن آتشسوزی سوختهای نفتی از آباستفاده نکنید ـ ظرف مشتعل را حرکت ندهید.
شعله را با شن، نمک، پتوی نمناک یاپوششهای دیگر خفه کنید نکات ایمنى بعد از وقوع آتشسوزى و نجات مصدوم از اتاق پردود ـ ابتدا مطمئن شوید برای نجات مصدوم جان خود را به خطر نمیاندازید ـ طنابنجات را به کمر خود ببندید و آن را به دست یکی از حاضران بدهید ـ روشی ازنشانههای قراردادی بین خود و کسی که طناب را در دست دارد برقرار کنید تا زمانی کهعلامت دادید شما راب یرون بکشد.
بهترین روش این است که طناب را به صورت دائم درحالت کشیده نگه دارید و در هنگام خطر آن را شل کنید تا فرد متوجه خطر شود و شما رابیرون بکشد توجه: بستن دستمال خیس به دور دهان و بینی باعث محافظت شما در برابرگاز یا دودهای سمی خواهد شد.
ـ مصدوم را بگیرید و با توجه به رعایت تمام جنبههایایمنی به سرعت به سمت در خروجی بکشید.
لباس سوخته مصدوم را با استفاده از پتو، گلیمو یا کت خاموش کنید.
ـ اگر مصدوم هشیار باشد کاملاً ا زاو مراقبت کنید زیراممکن است، بر اثر نیم سوز شدن اشیایداخل اتاق، گاز منواکسید کربن در هوای اتاقپراکنده شده باشد و این امر بر هوشیاری مصدوم به تدریج تأثیر میگذارد.
ـ اگرتنفس مصدوم قطع شود بلافاصله تنفس مصنوعی را شروع کنید وسپس مصدوم را به بیمارستانبرسانید.
ـاگر مصدوم در پارکینگ بستهای که ماشین یا موتور در آن روشن استگرفتار شده است در پارکینگ را باز کنید تا دود از پارکینگ خارج و هواز تازه بهاندازه کافی وارد شود.
نباید وارد چنین محلهایی شوید مگر آنکه مطمئن شوید خطری جانشما را تهدید نخواهد کرد شیمی و آتش نشانی چه نوع مواد شیمیایی در ساختمــــان یک دستگاه آتش نشانی، استفاده می شوند؟
این مــواد چگونه به خاموش شدن آتش کمک میکنند؟ آتش خاموش کن ها بسته به کاربردی که دارند ، شامل مواد شیمیایی مختلفی هستند .خاموش کننده های دستی که اغلب درفروشگاه های ابزارالات عرضه می شوند وبرای استفاده در آشپزخانه ها و گاراژها مورد استفاده قرار می گیرند ، با نیتروژن یا کربن دی اکسید تحت فشار مشخص، تنظیم شده و به منظور ایجاد جریــانی از عامل اطفاء حریق از گسترش آتش سوزی جلوگیری می کنند.
در اینجا ماده ی موثر ممکن است پودری مانند پتاسیم هیدروژن کربنات، آب مایع ، یک عامل پیشران مانند فلوئوروکربن یا … باشد.
مؤثرترین و معروفترین فلوئوروکربن به کار رفته تاکنون برومو کلرو دی فلوئوروکربن بوده است که با عنوان هالون 1211 شناخته می شود.
بر اساس یک توافقنامه ی بین المللی ،از سال 1994 تولید همه ی انواع هـــالونها متوقف شده است .
زیرا اتمهای برم و کلر موجود در این مواد شیمیـایی می توانند با مهاجرت به لایه ی استراتوسفر هواکــــره با ایجــاد یک چرخه ی بسیار مؤثرکاتالیزی ، با لایه ی اوزون واکنش داده آن را تخریب کنند .
بسیاری از آتش خاموش کن ها نیز برای محافظت از ساختمانها و سایر اماکن بزرگ تر مورد استفاده قرا ر می گیرند .
آب پاشهای سقفی و دیواری رایجترین نوع سیستم ثابت هستند زیرا ارزان و قابل اطمینان تر بوده و برای مردم عوارض جانبی به همراه ندارند .
اما خسارت های ناشی از خود آب را هم نباید نادیده گرفت ، مثلاً در یک اتاق کامپیوتر ؛ یا خــــاموش کردن مخزن سوخت ؛ یا در جایی که فضای قابل توجهی ندارد و نگهداری مقادیر زیاد آب امکان پذیر نیست ( مثلاً در هواپیما)، نباید از آب برای اطفاء حریق استفاده کرد.دراین حالات ، درترکیب شیمیـــــــایی آتش خاموش کن ها از مواد متفاوتی استفاده می شود .
برخی از آتش خاموش کنها با کمک یک گاز به مقابله با آتش می روند ولی این گاز در غلظتهای بالا سمی است ، بنابراین در محلی که افراد حضور دارند نمی توان از این گاز استفاده کرد .
ماده ی دیگر بروموتری فلوئورومتان (هالون 1301 ) یک خویشاوند نزدیک هالون 1211 است که دمای جوش و میزان سمیت کمتر ی نسبت به آن دارد ، ویژگی ها از هالون 1301 یک ماده شیمیــــــایی موثر در اطفاء حریق ساخته اند ، به ویژه درمکانهــــــــــایی که استفاده از سیستم های آب پاش جایز نیست .
دولتمردان و پژوهشگران صنـــــایع در جهت متوقف ساختن تولید هالونها ،و به کارگیری جایگزین های مناسب برای آنها تلاش هایی داشته اند ولی تا به حال موفق به یافتن جایگزینی نشده اند ،که از یک سو سازگار با محیط زیست و از سوی دیگر دارای تمام ویژگی های مثبت هالون 1211و هالون1301 ، باشد .
هرچند اتمهای برم و کلر موجود در مولکول های هالون از رایج ترین دشمنان استراتوسفر هستند ولی به شدت در برابر گسترش آتش عمل می کنند این اتمها در حرارت بالای آتش از مولکول هالون جدا می شوند و با هجوم سریع به اتم های هیدروژن که عامل تداوم یافتن واکنش زنجیری احتراق هستند،آنها را می ربایند و با اجرای نقش کاتالیزی خود ، چرخه ی ایجاد مولکول های و را پی ریزی می کنند.به علاوه،دراین چرخه اتمهای و با ربودن اتمهای فعال هیدروژن ، آنها را به مولکولهای پایدار تبدیل می کنند و به این ترتیب واکنش زنجیری احتراق متوقف می شود.
سازندگـــان مواد اطفاء حریق برای کاهش اثرات زیست محیطی هالون ها ، خانواده ی جدیدی از مواد شیمیایی را معرفی کرده اند که فاقد اتمهای کلر و برم در ساختمان خود هستند ، و هیدروفلوئورو کربن ها یا نامیده می شوند که از نظر ویژگیهای فیزیکی همانند هالون ها بوده ولی قادر به تخریب لایه اوزون نیستند.
این مواد به دلیل نداشتن اتمهای کلر وبرم در ساختار شیمیایی خود نمی توانند به خوبی هالون ها ، در واکنش زنجیری سوختن اختلال ایجـــــــاد کنند.
خاموش کننده هـــای محتوی هیدروفلوئور کربن ها از یک نظر عمل می کنند و آنهم جذب گرمای محیط و کم کردن غلظت اکسیژن است .
تا به حال کارخانه های زیادی محصولات متفاوتی از هیدرو فلوئورو کربن ها را برای بکار گیری در مصارف گوناگون ، تولید کرده اند.
از آن جمله می در حال حاضر تلاش برای یافتن هالــــــــون ها همچنان ادامه دارد .
پژوهشگران به طور جدی به دنبال مواد متفاوتی شامل آمیزه ای از ترکیبات آهن و فسفرو هیدروفلوئورو کربن ها هستند.
که نسبت به موادشیمیایی رایج کنونی، توانایی مقابله با آتش را بیشتر داشته باشد .
مثلاً ، بکار گیری یک ماده پیشران جامد ، برای ایجاد مخلوط گازی بی اثر به همان صورت که در کیسه هوای اتومبیل ها به کارمی رود نمونه ای از آنهــــــاست.
چنین سیستمی ، به محض فعال شدن ، می تواند به سهولت خاموش کردن یک شمع با دمیدن یک فرد ، آتش سوزی های را مهار کند.
ماهواره های آتش نشان اگر جنگلی آتش بگیرد و هیچ کس در اطراف آن محل نباشد تا کمک بخواهد؛ چه بایدکرد؟.
سازمان ملی هوا-فضای آمریکا برای این معضل چاره ای اندیشیده است.
به کمک فناوری جدید "ناسا"، چشمهایی در آسمان، وقوع آتش سوزی را بسیار سریعتر به آتش نشانان هشدار می دهند.
نرم افزار جدیدی که در"آزمایشگاه جت رانش" ناسا در کالیفرنیا ساخته شده است؛ ماهواره های علمی و تحقیقاتی ناسا را در اطراف زمین به هم پیوند می دهد و شبکه ای مجازی از حسگر ها می سازد که می توانند زمین را بسیار دقیقتر از یک ماهواره منفرد زیر نظر بگیرند.
تصویرگری که بر روی یک ماهواره نصب می شود؛ می تواند آتش سوزی ویا خطرات دیگر را ردیابی کند و بطور خودکار، ماهواره دیگری که قادر است عکسهای دقیقتری از محل حادثه بگیرد را در جریان بگذارد .
در صورت اثبات وجود خطر، ماهواره واکنشگر اطلاعاتی را تهیه می کند تا برای گروه کنترل کننده زمینی ارسال نماید.
این گروه، سپس، آتش سوزی را به مقامات جنگل و گروههای علمی علاقه مند گزارش می کند.
دکتر "استیو چین"، دانشمند برجسته هوش مصنوعی در مرکز آزمایشگاه جت رانشی اظهار می دارد: "اساسا، ما در حال افزودن ساز و کار واکنش به فرایند ردیابی هستیم.
این، اولین گام بسوی دادن توانایی به کاربران استفاده کننده از اطلاعات حسگر راه دور ماهواره ای است که به کمک آن نوع اطلاعات مورد نظر خود را مشخص می کنند؛ مانند اطلاعات آتش سوزی در جنگل ویا سیل.
در روش قدیمی، کاربران فقط می توانستند اطلاعات مکانی دریافت کنند؛ مثلا: جستجو در شمال مونتانا و...".
یکی از اجزاء اصلی این تلاش گروهی، "سیستم نظارت بر اهداف علمی" است که توسط مرکز پروازهای فضایی "گادرد" در ناسا بوجود آمده است.
این سیستم، دانشمندان را قادر می سازد هدفی را که به دنبال آن می گردند و نحوه عکس العمل در برابر آن را دقیقا مشخص نمایند.
آنگاه، سیستم کلیه اطلاعات علمی را برای مقایسه حوادث عمده ای که قبلا توسط دانشمندان ثبت شده بودند؛ تهیه می کند.
"جرمی جونز"، رئیس سیستم نظارت "گادرد" می گوید: "هنگامی که واقعه ای اتفاق می افتد؛ این سیستم خودبخود عکس العمل مطلوب دانشمندان را از طریق ماهواره های مختلف، هماهنگ و اجرا می کند.
سیستم مذکور بگونه ای طراحی شده است که با انواع مختلف پدیده ها سازگار باشد و دامنه گسترده ای از «هماراست رایانه های» شبکه های حسی را حمایت کند".
با استفاده از روش شبکه حسی، کاوشگران دیگر مجبور نخواهند بود برای نتیجه گیری، متکی به تحلیل اطلاعات پس از واقعه باشند.
اطلاعات بدست آمده را می توان جهت پاسخگویی سریع به وقایع خطرناکی مثل آتش سوزی در جنگلها به کار برد.
برای توصیف کار این سیستم بصورت دقیقتر مثالی می زنیم.
فرض کنید که ابزارهای تصویرگر واکافت متوسط که بر روی هر دو ماهواره و سوارند؛ هر روزه سرتاسر سطح زمین را نظاره می کنند.
اطلاعات دریافتی توسط این تصویرگر ها بر روی زمین بطور خودکار در همان لحظه بوسیله سیستم واکنش سریع مرکز پروازهای فضایی گادرد پردازش می شود.
اگر پردازشگر نقطه گرمی را پیدا کرد؛ ماهواره مشاهده گر خودبخود عکسهایی با واکافت بالا از منطقه مزبور تهیه می کند.
پس از اینکه این عکسها بدست محققان رسید و بر روی آنها تجزیه و تحلیل گردید؛ مقامات مسول جنگل قادر خواهند بود واکنش لازم را در قبال حادثه اتخاذ کنند.
کلیه این فرایندها در عرض 24 یا 48 ساعت به وقوع می پیوندد که در مقایسه با روش معمول که 14 روز به طول می انجامد؛ زمان بسیار ناچیزی است.
ساخت حسگر شبکه ای ماهواره ای حاصل یک تلاش گروهی است بین و مرکز پروازهای فضایی گادرد.
پروژه واکنش سریع همچنین از همکاری دانشگاه مریلند نیز با این مرکز بهره برده است.
این دانشگاه به ریاست دکتر "کریس جاستیس" می باشد و در "کالج پارک" قرار دارد.
سرپرستی نیز بعهده موسسه فن آوری کالیفرنیا واقع در "پاسادنا" است.
آموزش چگونگی استفاده از خاموش کننده های دستی آتش نشانی عمومی ،عنوان یک دوره آموزشی کوتاه مدت بود که در هفته پایانی مهرماه از سوی مرکز آموزش ایمنی شرکت پازارگاد جهت آشنایی بیشتر خانواده های کارکنان پتروشیمی ساکن در منطقه برگزار گردید در این دوره آموزشی که 40 نفر از خانم ها شرکت داشتند طرز صحیح استفاده از کپسول های آتش نشانی دستی و سایر موارد مربوط به نکات ایمنی جهت پیشگیری از آتش سوزی در منازل مسکونی آموزش داده شد