دانلود مقاله مهارت خودآگاهی

خودآگاهی چیست؟

«خودآگاهی» توانایی شناخت خود و آگاهی از خصوصیات، نقاط ضعف و قوّت، خواسته‌ها، ترسها و انزجارهاست.

برای اکثر ما توصیف ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری خود برای دیگران، کار سخت و دشواری می‌باشد.به عنوان مثال ممکن است پاسخ به این سوال که چه کسی هستیم، سخت و دشوار باشد.
o اکثر ما فقط در مورد ویژگی‌های کلی و عمومی خود از جمله سن، جنس، نام خانوادگی، تحصیلات، وضعیت شغلی و ...

خود صحبت می‌کنیم و از ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری خود اطلاعات کافی و مناسبی نداریم.
o به عنوان مثال: نمی‌دانیم که چه کارهایی را خوب می‌توانیم انجام دهیم؟

چه ویژگی‌های اخلاقی خوب و مثبتی داریم؟

به چه علت مهربان هستیم؟

چه ویژگی‌های منفی اخلاقی داریم.
o رشد خودآگاهی به فرد کمک می‌کند تا دریابد تحت استرس قرار دارد یا نه و این معمولاً پیش شرط ضروری روابط اجتماعی و روابط بین فردی موثر و همدلانه‌ است.
o به طور کلی در مهارت خودآگاهی می‌آموزیم که:
o با تکیه بر نقاط قوت خود برای بهبود نقاط ضعف خود تلاش کنیم.

آگاهی از نقاط ضعف باعث می‌شود که فرد با استفاده از این آگاهی بتواند تسلط بیشتری بر خود داشته باشد.
o احساسات خود را بشناسیم.

چون فردی که از احساسات خود آگاه می‌شود می‌تواند آنها را کنترل کند.

ناتوانی در کنترل و مهار احساسات می‌تواند به اعتیاد، خشونت و ...

بیانجامد.
o از نیازهای خود اطلاع پیدا کنیم و یاد بگیریم که از مسیرهای سالم نیازهای خود را مرتفع سازیم.
o در زندگی خود اهداف واقعی را دنبال نماییم و از دنبال کردن اهداف غیرواقعی، تخیلی و کمال‌گرایانه پرهیز کنیم.

چرا که اهداف غیر‌واقع بینانه باعث ناکامی و به تبع آن خشم و خشونت می‌شود.
o در نهایت خودآگاهی باعث ارزشمندی ما می‌شود و به ما کمک می‌کند تا دنبال ارزشهای واقعی به جای ارزشهای کاذب باشیم و رضایت کافی از زندگی داشته باشیم.
شناخت احساسات:
یکی از اجزای مهم مهارت خودآگاهی «شناخت احساسات» است.
o از عوامل مهمی که به ما کمک می‌کند زندگی خوب و موفق داشته باشیم این است که خود را بشناسیم، احساس خوبی در مورد خود داشته باشیم و از کسی که هستیم، شاد و راضی باشیم.
o فکر می‌کنید کسی که احساس خوبی نسبت به خود دارد چه ویژگی‌هایی دارد؟

تعدادی از ویژگی های چنین فردی به شرح ذیل است:
o خصوصیات مثبت، توانایی‌ها و استعدادهای خود را می‌شناسد و به آن‌‌ها افتخار می‌کند.
o خصوصیات منفی و نقاط ضعف خود را می‌شناسد، می‌پذیرد و سعی می‌کند آن‌ها را اصلاح نماید.
o موفقیتها و شکستهای خود را می‌شناسد و می‌پذیرد.
o به خود و دیگران احترام می‌گذارد.
برای رسیدن به اهداف خود تلاش می‌کند.
o شما چه احساسی در مورد خود دارید؟

آیا از کسی که هستید، شاد و راضی هستید و احساس خوبی در مورد خود دارید؟
o آیا تا بحال شده فکر کنید دیگران از شما بهتر هستند و دوست داشته باشید ای کاش جای آنها بودید؟
برخی اوقات افرادی که به ما نزدیک هستند بیش از خود ما راجع به نکات قوت و آنچه که ما را منحصر به فرد می‌سازد می‌دانند.

بنابراین برای پی بردن به خصوصیات مثبت خود بهتر است فعالیت زیر را انجام دهید.
برادر یا خواهر
--------------
--------------
-------------- یکی از والدین
--------------
--------------
-------------- خودم
--------------
--------------
--------------
یک استاد
--------------
--------------
-------------- نام خود را بنویسید
--------------
--------------
-------------- یک بزرگسال
--------------
--------------
--------------
یک همکلاسی دختر
--------------
--------------
-------------- یک همکلاسی پسر
--------------
--------------
-------------- یک هم‌اتاقی
--------------
--------------
--------------
o در جدول زیر در خانه مرکزی نام خود را در فضای خالی بنویسید.
o در خانه «خودم» سه خصوصیات را که در مورد خود می‌پسندید یادداشت نمایند.
o از گروههای زیر (حداقل چهار نفر را بیابید که شما را به خوبی می‌شناسد)، بخواهید سه خصوصیت را که شما می‌پسندید نام ببرند.

سپس پاسخهای آنها را در خانه‌های مربوط بنویسید.

حالا بیندیشید:
o از پی بردن به اینکه افراد چه خصوصیاتی را در شما می‌پسندند چه احساسی پیدا می‌کنید؟
o آیا به نکات قوتی در خود پی برده‌اید که از آن اطلاع نداشتید؟
o آیا موردی وجود داشت که هیچ‌کس به نقطه قوتی که خود آن را مهم می‌پندارید اشاره‌ای نکرده باشد و شما از آن احساس ناامیدی کرده باشید؟
o چگونه می‌توان دیگران را از این نقطه قوت آگاه ساخت؟
o آیا موردی وجود داشت که در آن بیش از یک نفر به یک خصوصیت مثبت شما اشاره کرده باشد؟
o و در نهایت به این سوال پاسخ دهید کسی که احساس خوبی نسبت به خود دارد در مورد خود چطور فکر می‌کند و چگونه رفتار می‌کند.
و در نهایت به این سوال پاسخ دهید کسی که احساس خوبی نسبت به خود دارد در مورد خود چطور فکر می‌کند و چگونه رفتار می‌کند.

علاوه بر شناخت خصوصیات مثبت، شناخت نقاط ضعف خود نیز در آگاهی ما نقش مؤثری ایفا می‌کند.

شناخت نقاط منفی خود، پذیرش آنها و تلاش برای اصلاح آنها نیز می‌تواند احساس خوبی در ما بوجود آورد.

همه ما ممکن است یکسری خصوصیات منفی داشته باشیم و یا در انجام بعضی از کارها و یا دروس ضعیف باشیم.

...اگر به جای اینکه به خاطر این نقاط ضعف خود را سرزنش کنیم و یا خود را آدم بد و بی‌استعدادی بدانیم سعی کنیم آن‌ها را تغییر داده و یا اصلاح کنیم، آن وقت این نقاط ضعف تبدیل به خصوصیات مثبت و نقاط قوت می‌شود و احساس خیلی خوبی نسبت به خود پیدا می‌کنیم، آنگاه از کسی که هستیم شاد و راضی می‌شویم.

در جدول زیر 3 مورد از خصوصیات منفی و یا کارهایی که در آن‌ها ضعیف هستید، بنویسید.

سپس اضافه کنید که چطور می‌توانید آن‌ها را تغییر دهید و یا اصلاح کنید و اگر چنین کاری انجام دهید چه احساسی در مورد خود پیدا خواهید کرد.

هوش هیجانی: یکی دیگر از اجزای مهم مهارت خودآگاهی، پی بردن به«هوش هیجانی» خود می‌باشد.

به راستی هوش هیجانی چیست؟

هوش هیجانی عبارت است : از توانایی شما برای اکتساب و به کار گیری دانش به دست آمده از احساسات خودتان و احساسات دیگران به منظور دستیابی به موفقیت بیشتر و بهره‌مندی از زندگی کاملتر.

رسیدن به چنین هوشی دارای مراحل زیر می‌باشد: آگاهی از احساسات خود کنترل و اعمال مدیریت بر احساسات به ویژه احساسات دلتنگ‌کننده.

خودانگیختگی یا داشتن منبع حمایت درونی همدلی یا درک احساسات و علایق دیگران و احترام گذاردن به تفاوتهای موجود در احساسات افراد نسبت به پدیده‌های مختلف.

کنترل روابط « اثرات سودمند هوش هیجانی بر اشخاص» خودارزیابی و خودآگاهی.

شناخت نقاط قوت و حوزه‌های پیشرفت.

افزایش قابلیت و توانمندی‌های اجتماعی.

مهارت در کسب آرامش و اعتماد به نفس افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند دارای « تفکر واگر» هستند، یعنی نسبت به نظرات دیگران بی‌تفاوت نبوده بلکه آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند و با استدلال آنها را می‌پذیرند، یا رد می‌کنند و یا در صورت لزوم موارد ترمیمی به آن‌ها اضافه می‌نمایند.

این افراد دارای ویژگی « خودسامانگری» هستند یعنی، به ارزیابی توانایی‌های خود در مجموعه انسانی، گروهی و سازمانی می‌پردازند و طی آن جایگاه خود را براساس نقش‌هایی که ایفا می‌کنند ترسیم می‌نمایند که برای تحقق آن، ساماندهی روابط اجتماعی از اهمیت خاص برخوردار است.

تجربه نشان داده که هرگز توانمندی‌های افراد در کنج انزوا و عزلت به فعل در نیامده و عینی نمی‌شود.

گروه، اجتماع و همنوعان بستر مناسبی هستند که طی یک فرایند بازخوردی، رفتار افراد را شکل و جهت می دهند.

عزت نفس: از اجزای مهم دیگر خودآگاهی « عزت نفس» یا اعتماد به نفس می‌باشد.

عزت نفس کلید اصلی بهداشت روان است.

عزت نفس منوط به میزان احترام و ارزشی است که فرد برای خود قائل است.

چنانچه قضاوت ما نسبت به ارزشهایی که داریم مثبت باشد دارای عزت نفس مثبت و چنانچه قضاوت ما منفی باشد دارای عزت نفس ضعیفی هستیم.

برای بالا بردن عزت نفس خود سعی کنید.

روابط اجتماعی خود را گسترش دهید و با دوستان زیادی ارتباط برقرار کنید.

با خانواده خود ارتباط گرم و مستمر داشته باشید.

اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را به گونه‌ای طراحی کنید که بتوانید به آنها دسترسی پیدا کنید.

نقاط ضعف خود را بعد از شناسایی برطرف کنید و به شناسایی نقاط قوت خود بپردازید.

هرگز خود را با دیگران مقایسه نکنید چون این ارزیابی منطقی نخواهد بود.

خویشتن پذیر باشید.

یعنی، احساس غرور نمائید.

مثبت فکر کنید و همیشه سعی کنید نیمه پرلیوان را ببینید.

افرادی را بیابید که بتوانید از آنها چیزی بیاموزید.

اتفاقات ناخوشایند زندگی خود را بپذیرید.

بر عادات ناپسند خود غلبه نمایید.

از هیچ چیز نترسید، چون ترس از موانع اعتماد به نفس است.

خود را به دیگران وابسته نکنید و حتی المقدور به دیگران کمک کنید.

همه را ببخشید.

روح خود را آزاد کنید، نفرت را به دل راه ندهید.

اجزای خودآگاهی برخی از مهمترین اجزاء خودآگاهی عبارتند از: 1-شناخت ویژگی های جسمانی و بدنی یکی از عوامل موثر در شناخت خود، شناخت ویژگی های جسمی و بدنی است شما می توانید با تکیه بر نقاط مثبت خود و با احساس رضایت حاصل از این نقاط قوت در جهت برطرف نمودن نقاط ضعف خویش اقدام نمائید.

2-شناخت توانایی ها و مهارت های خود که شامل موارد زیر است: الف)شناخت خصوصیات و ویژگی های مثبت.

ب)شناخت توانمندی ها.

ج)شناخت پیشرفت ها و موفقیت ها.

الف) شناخت خصوصیات و ویژگی های مثبت همه ما یکسری ویژگی ها و خصوصیات خوب داریم.

هیچکس نیست که ویژگی خوبی نداشته باشد.

خصوصیات و ویژگی های مثبت زیادی در وجود ما وجود دارند که خودمان آنها را نمی شناسیم، اما دوستان و اطرافیانمان از آن ها آگاهند.

بنابراین می توانیم با دوستان خود مشورت کرده و با کمک آن ها این ویژگی ها را پیدا کنیم.

آگاهی داشتن از ویژگی های مثبت به ما اعتماد به نفس می دهد و کمک می کند تا بتوانیم با خودمان ارتباط بهتری برقرار کنیم.

ب)شناخت توانمندی ها و استعدادها هر کدام از ما استعدادها و توانایی های زیادی داریم، که باعث می شود در کارهای بسیاری موفق باشیم.

مثلاً: بتوانیم روابط اجتماعی خوبی را با دیگران برقرار کنیم و .....

اما نباید فکر کنیم استعداد در یک زمینه ی خاص به معنی کامل بودن و بهترین بودن در آن زمینه است .برای مثال: نباید فکر کنیم که حتماً باید مثل یک نقاش بزرگ نقاشی کنیم تا بگوییم نقاشی من خوب است.

با آگاهی یافتن از استعدادهای خود می توانیم آن ها را درون خود پرورش داده و به توانمندی مشخص و کارآمدی تبدیل نماییم.

ج)شناخت پیشرفت ها و موفقیت ها واقعیت امر این است که موفقیت ها و پیشرفت های ما به یک سری کارهای بزرگ و عجیب مثل کشف جدیدترین - عنصر شیمی، یا یک اختراع عجیب و غریب محدود نمی شود.

بلکه منظور از پیشرفت و موفقیت انجام یک سری کارهای معمولی زندگی است، مثلاً اولین باری که توانستیم بدون کمک دوچرخه سواری کنیم ،اولین باری که توانستیم بند کفش هایمان را به تنهایی ببندیم و موفقیت های بالاتر مثل اولین باری که یاد گرفتیم بخوانیم و بنویسیم و بازهم موفقیت های بالاتر مثل پیداکردن شغل، انتخاب همسر همه و همه جزء پیشرفت ها و موفقیت های زندگی ما محسوب می شوند.

مجموعه این آگاهی ها باعث می شود که احساس خوبی نسبت به خود پیدا کنید و به خود و توانایی هایتان احترام بگذارید.

علاوه بر موارد فوق عواملی چون شناخت نقاط ضعف خود، شناخت افکار، شناخت ارزش ها و باورهای خود، شناخت اهداف خود و .......می توان اشاره کرد که فرصت پرداختن به آنها نیست.

موانع رشد خودآگاهی بعضی از افراد ویژگی هایی دارند که شاید به نظر خود فرد مثبت و صحیح باشد ولی در عمل مانع خود شکوفایی وی می شوند که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.

1- توقعات و انتظارات بیش از حد 2-کمال طلبی 3- غرور ویژگی های افراد خودآگاه در اینجا به تعدادی از ویژگی های افراد خودآگاه اشاره می کنیم: برای خود ارزش قائل هستند، از روحیه انتقادپذیری برخوردارند، اغلب از اندیشه ی مثبت نگری برخوردارند، از مشورت با افراد متخصص استقبال می کنند ، احساس خشنودی و رضایت خاطر زیادی دارند و.....

تمرین های کسب خودآگاهی فرصتی فراهم کنیم و سری به خودمان بزنیم و از خود سئوال کنیم من کیستم؟

با اتکاء به خداوند بزرگ و پی بردن به قدرت بی انتهای الهی خود را تقویت نمائیم.

به این باور برسیم که در جهان هستی وجودی منحصر به فرد هستیم و توانایی هایی داریم که دیگران فاقد آنند.

انسان ها همانگونه که می اندیشند زندگی می کنند، پس مثبت بیاندیشیم.

نقایصی و معایب رفتاری، احساسی و عاطفی خود را شناسایی کنیم و در جهت رفع آنها اقدام نمائیم.

برادر یا خواهر -------------- -------------- --------------یکی از والدین -------------- -------------- --------------خودم -------------- -------------- --------------یک استاد -------------- -------------- --------------نام خود را بنویسید -------------- -------------- --------------یک بزرگسال -------------- -------------- --------------یک همکلاسی دختر -------------- -------------- --------------یک همکلاسی پسر -------------- -------------- --------------یک هم‌اتاقی -------------- -------------- -------------- نقاط ضعف مننحوه اصلاح آننوع احساس پس از اصلاح