خلاصه مدیریتی پس از ظهور فناوری، سال گذشته برای اولین بار اقتصاد جهانی درشرایط دیجیتالی قرارگرفته بود.
درسال 2004 میزان هزینه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، نشان دهنده تجدید رونق در بازارهای توسعه یافته بود، و رشد سریع بازارهای اتصال، دسترسی شهروندان و سازمانها به ارتباطات صوتی و دادهها، ادامه یافت.
به هرحال گرایش به اقتصاد اینترنتی باجدیت ادامه داردو سرمایهگذاری در زیرساختهای تجارت الکترونیکی، نرمافزار و سیستمها با جدیت دنبال میشود.
مدیریت امنیت اینترنت بطور فزایندهای اهمیت پیدا کرده است.
بسترسازی الکترونیکی علاوه بر اتصال و دسترسی به عوامل بیشتری نیاز دارد.
این مهم که کشورها همچون گذشته به توسعه پهنای باند وسیع اینترنت وابستهاند، نشاندهنده پرداخت سهم "نسل آینده" است.
کشورهای شمال- شرق آسیا، اسکاندیناوی و امریکای شمالی که پهنای باند وسیع را به عنوان اولویت توسعه ملی مورد توجه قرار دادهاند، اکنون پیشروان همگرایی هستند.
این بازارهای همگرا ارایهکنندگان خدمات مخابرات، اینترنت وتلویزیون دوسویه بهمراه نوآوریهای چندرسانهای میباشند وروزبهروزتوسعه مییابند.
هنگامی که شهروندان و شرکتها در سطح وسیعی از اینترنت استفاده میکنند، کشورها مصمم به ایجاد صنایع ICT پیشرفته و پایدار میشوند.
پیشبینی ما براین است که بیشتر زیرساختهای ICT دارای چرخهای متعادل خواهند بود.
هرچه شهروندان یک کشور بیشتر به اینترنت متصل باشند، استفاده فزاینده آنها، عاملان بیشتری را به اقتصاد کشور برای ساخت فناوری ها وکسب و کار برای بکارگیری اینترنت، منتقل مینماید.
به این ترتیب کشورها به دلیل اینکه شهروندان و شرکتهای آنها online میباشند و نیز به علت رشد جهشی در کسب و کارهای با فناوری پر هزینه، رقابتیتر میشوند.
به همین جهت، رتبهبندی بسترسازی الکترونیکی، تراکم مخابرات و زیرساخت رایانه را اندازهگیری مینماید و آن را با حداکثر وزن با تمام عوامل موثر در بسترسازی تطبیق می دهد.
با معیارهای بکار گرفته شده، زیرساختها کامل میشود.
درگزارش امسال ضریب اهمیت پهنای باند وسیع (ثابت و سیار)افزایش یافته است، به همین جهت بسیاری از پیشروان بسترسازی الکترونیکی (شامل امریکا) در رتبهبندی، ارتقاء یافتهاند.
همچنین اندازهگیری برخی از جنبههای دیگر اتصال مانند امنیت سرورهای اینترنت و سهم هزینه ICT از GDP اصلاح شده است.
برای اندازهگیری تاثیر زیرساختهای مخابراتی در اقتصاد دیجیتالی یک کشور، معیارهای کیفی نوآوری و کارآفرینی لحاظ شده است.
ب - مقدمه از سال 2000، واحد اطلاعات اکونومیست، سالانه رتبهبندی بسترسازی الکترونیکی را در مورد اقتصادهای بزرگ دنیا منتشر میکند.
اخیراً 65 کشور از نظر توانایی توسعه و حمایت تجارت الکترونیکی و فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی شدهاند.
بسترسازی الکترونیکی یک کشور، اساساً معیاری از محیط تجارت الکترونیکی بوده و مجموعهای از عواملی است که مشخصکننده چگونگی پذیرش فرصتهای اینترنتی در یک بازار میباشد.
این رتبهبندی به دولتها اجازه میدهد تا موفقیت راهکارهای فناوری خود را در مقابل سایر کشورها اندازهگیری نمایند.
همچنین شرکتهایی را که مایلند با داشتن نمای کلی از سرمایهگذاریهای دنیا، سرمایهگذاری نمایند، کمک و راهنمایی مینماید.
قریب به یکصد معیار کمی و کیفی در شش گروه متمایز رتبهبندی شدهاند.
این معیارها بخش های مختلف توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و همچنین فناوری یک کشور را ارزیابی مینمایند.
تجارت الکترونیکی به عنوان یک اصل بنیادی در این رتبهبندی، کانون این ردهبندی بود.
و گسترش پذیرش مبادلات الکترونیکی و کارایی آنها، نیاز به محیط حمایتی کامل دارد.
بسترسازی الکترونیکی صرفاً تعداد سرورهای رایانهها، وبسایتها و تلفنهای همراه در یک کشور نیست (هرچند بخش اصلی رتبهبندی را شکل میدهند)، بلکه توانایی شهروندان در بکارگیری ماهرانه فناوری، شفافیت تجارت، نظامحقوقی ومیزان گستردگی تشویق دولت برای استفاده از فناوریهای الکترونیکی از بخشهای مهم رتبهبندی محسوب میشود.
(تعریف هرمعیار وشاخصهای مربوط برای اندازهگیری آنها، درپیوست این گزارش تحت عنوان متدولوژی و معیارهای رتبهبندی کشورها آمده است).
با توجه به سرعت فناوری اطلاعات و قدرت آن، لازم است متدولوژی و تعاریف، پیوسته به روز شده تا رتبهبندی به صورت معیارهای مرتبط با بسترسازی الکترونیکی باقی بماند.
بنابراین در سال 2005، متدولوژی رتبهبندی دستخوش تغییرات عمده شده است.
در رتبهبندی امسال، معیارهایی که اقتصاد دیجیتالی را به روشنی نشان نمیدادند، حذف شدهاند و بسیاری از معیارها، به منظور افزایش ضریب اهمیت در تعیین بسترسازی الکترونیکی، بازبینی شده است.
این معیارها شامل دسترسی به پهنای باند و امنیت اینترنت است که سرعت و امنیت اتصال به اینترنت را فراهم نموده و عامل کیفی و کلیدی برای تجارت الکترونیکی میباشند.
شاخصهای جدیدی مانند ضریب نفوذ دسترسی عمومی به ارتباطات بیسیم (با این باور که اتصال به اینترنت نباید فقط سیار بلکه فراگیر باشد) افزوده شده است.
ابزارهای نو و دقیقی برای اندازهگیری عملکرد در برخی معیارها منظور شده که شامل امنیت اینترنت، سهم مخارج ICT ازGDP و تحصیلات میباشد.
در این رتبهبندی و رتبهبندی قبلی، واحد اطلاعات اکونومیست با موسسه ارزش تجاری IBM ، مغز متفکر خدمات مشاورهای تجاری IBM ، همکاری نموده و طراحی مدلهای رتبهبندی را بعهده داشتهاند.
واحد اطلاعات اکونومیست، مسئولیت کامل رتبهبندی و محتوی این گزارش را بعهده دارد.
ج - چرخش مجدد تغییر ضریب اهمیت برخی شاخصهای ردهبندی امسال موجب برخی تغییرات شد.
برتری دانمارک در زیرساخت و نوآوری، باعث شده تا موقعیت خودرا به عنوان برترین که از سال 2004 کسب نموده، حفظ نماید.
اما امریکا، که سال گذشته به علت توسعه پهنای باند از سایر پیشروان جهانی عقب مانده بود و به رتبه ششم تنزل کرده بود، به رتبه دوم صعود کرد.
نه تنها پذیرش پهنای باند موجب پیشرفت امریکا شده بلکه این کشور موقعیت خودرا به عنوان پیشرو جهانی در ضریب نفوذ سرور اینترنت ایمن و هزینه ICT، حفظ نموده است.
سوئیس به دلیل رشد پایدار در پهنای باند وسیع شامل WiFi، (یکی از ردهبندیهای جدید اتصال که امسال معرفی شد) و سرمایهگذاری ایمن در ICT، به رتبه چهارم صعود کرده است.
سایرکشورهای اروپای غربی امسال به علت سرعت زیاد پیشرفت ICT درسایر کشورها، برای مثال امریکا، سوییس، هنگکنگ (ششم) و استرالیا (دهم) و نه به دلیل عقبماندگی کشورهای اروپایی، برخی از رتبههای خودرا از دست دادهاند.اصلاحات ما در مدل، موجب نمایان شدن برخی از ضعفهای این کشورها شده است.
برای مثال، امسال انگلستان از رتبه دوم در سال 2004 به رتبه پنجم تنزل کرد.
این کشور از سطح بالایی از اتصال برخوردار است و دولت اقدامات اساسی برای دستیابی به اهداف جامعه اطلاعاتی انجام داده است، اما تحصیلات از حوزههایی است که انگلستان نسبت به معیارهای جدید، ضعیفتر است.
نروژ که امسال به رتبه نهم تنزل کرده، در زیرساخت ICT یک پیشرو جهانی است، اما بر خلاف سایر کشورهای اسکاندیناوی در ردیف ده کشور برتر، از داراییهای فیزیکی درجهت داراییهای مالکیت معنوی استفاده ننموده است.
همانگونه که تنزل کره جنوبی به رتبه هجدهم به معنای عدم نوآوری این کشور در ICT نیست.
سرمایهگذاری سرانه این کشور در IT ، پایین بوده و سرمایهگذاری در زیرساخت امنیت به اندازه سایر پیشروان بسترسازی الکترونیکی در اولویت این کشور نبوده است.
د- قراردادن تمام بخشها در کنار یکدیگر دربرخی کشورها، تجارت الکترونیکی نقش مهمی ایفا میکند، اما نه به اندازهای که بخشهایی از اقتصاد را دگرگون نماید.
بطور کلی، هند (چهل و نهم) و چین (پنجاه و چهارم) قریب به یک سوم سرمایهگذاری ICT جهان را صرف میکنند و هر دو کشور بخش بسیار زیادی از سرمایهگذاری مستقیم را جذب میکنند.
مهارتهای ICT هند که نیازهای صنایع را تامین میکند و صنعت گسترده تولید فناوری درچین، هردو برای اقتصاد ICT جهان، اساسی میباشند.
هنوز دو کشور در حال تنزل در مجموع بسترسازی الکترونیکی هستند (هند در سال 2005 سه درجه، چین دو درجه) و این امر عمدتاً به دلیل میلیاردها دلار سرمایه گذاری در ICT و درآمد کم در مقایسه با کل اقتصاد است.
در چین پهنای باند وسیع 22 مگابایت است.
این کشور دومین پایگاه بزرگ اشتراک اینترنت پر سرعت است که حتی 2درصد ضریب نفوذ جمعیت را در بر نمیگیرد.
بسیاری ازکشورهای دنیا، دارای عوامل بسترسازی الکترونیکی میباشند اما مجموع بخشهای آنها، پیشرو الکترونیکی محسوب نمیشوند.
برای مثال پیشروان منطقه ای در اروپای مرکزی و شرقی (استونی رتبه 26) و امریکای لاتین (شیلی رتبه 31)، در تواناییهای اصلی خود امتیازهای بالاتری نسبت به میانگین جهانی دارند.
برای مثال در دولت الکترونیکی و خدمات online استونی و شفافیت و زیرساخت حقوقی، شیلی برتری دارند، هرچند هنوز به دلیل ضریب نفوذ پایین زیرساختها و کندی در پذیرش تجارت الکترونیکی در ردههای پایین اندازهگیری قرار دارند.
برای مثال پیشروان منطقهای در اروپای مرکزی و شرقی (استونی رتبه 26) و امریکای لاتین (شیلی رتبه 31)، در تواناییهای اصلی خود امتیازهای بالاتری نسبت به میانگین جهانی دارند.
جدول (1): رتبهبندی بسترسازی الکترونیکی، 2005- مناطق دنیا امتیاز هر منطقه بستگی به امتیازات بسترسازی الکترونیکی برای کشورهای هر منطقه دارد.
مطمئناً تغییر مقررات، باعث تنزل رتبه بسیاری از اقتصادهای دنیا میشود.
افریقای جنوبی علی رغم شکست در تقویت رقابت در بازار خطوط ثابت که بطور جدی به پهنای باند وسیع و توسعه خدمات online آسیب رساند، برای حفظ موقعیت خود در رتبه سی و دوم ردهبندی امسال، خوب عمل نمود.
اینکه کشورهای با بسترسازی الکترونیکی کمتر، هرگز پیشرفت نخواهند کرد، و یا قادر به بسترسازی الکترونیکی به شیوه خود نمیباشند درست نیست.
همانگونه که در گزارش سال گذشته پیشنهاد نمودیم واین امر هرروز به اثبات رسیده، کشورهایی مانند هند از فرصتهای تجارت جهانی وعرضه فناوری اطلاعات (IT) به قیمت کمتر منتفع میشود.
با توجه به روند جهانی، به اعتقاد ما تمام بخشها (زیرساخت، امنیت، شفافیت، نوآوری و مهارت) میبایست به درستی با هم هماهنگ شوند تا بسترسازی الکترونیکی را تضمین نمایند.
به نظر میرسد کشورهای طالب بسترسازی الکترونیکی، درسال 2005 این موضوع را دریافتهاند.
جدول (2): رتبهبندی کشورها در زمینه بسترسازی الکترونیکی، 2005 تفاوتهای اساسی بین امتیازات سال 2004 و 2005 مربوط به تغییرات متدولوژی است.
جاماییکا امسال رتبهبندی شده و درسال 2004 رتبهبندی نشده بود.
هـ- بررسیهای منطقهای 1- اروپای غربی: نمای کلی منطقه به کمک اجرای سیاستهای پویا و وجود زیرساخت کامل IT، کشورهای اروپای غربی امسال از ده کشور پیشرو در رتبهبندی جهانی، هفت جایگاه را به خود اختصاص دادهاند.
این منطقه به خصوص در شاخصهای اتصال جهشهای خوبی داشته است، بطوریکه بیشتر جمعیت منطقه به اینترنت دسترسی دارند .
در پایان سال 2004 نزدیک به نیمی از خانوارهای اروپای غربی که به اینترنت دسترسی داشتند از پهنای باند وسیع استفاده میکردند.
برآورد شده که پایگاه مشترکین نسبت به سال 2003، 61درصد رشد نموده و به 38 میلیون خانوار رسیده است.
موسسه تحقیقاتی فارستر(Forrester) برآورد نموده که تا سال 2010 تقریباً نیمی از خانوارها در اروپای غربی (حدود 72 میلیون) مشترک پهنای باند وسیع خواهند بود.
در گزارش سال 2004، ما از اتحادیه اروپایی (EU)و دولتهای ملی برای هماهنگی خوب و بالای آنها در توسعه و گسترش "جوامع اطلاعاتی" قدردانی نمودیم.
چنین راهکارهایی، دامنه فعالیت الکترونیکی از خدمات مخابراتی تا دولت الکترونیکی را پوشش میدهد.
در اروپا، برخی از راهکارها بیش از حد جاه طلبانه است و اجرای آنها اغلب فقط یک آرزو است.
اما سایر مناطق از چنین اعتقادات فرا ملی برای ارتقاء بسترسازی الکترونیکی برخوردار نیستند.
چارچوب راهکار ICT "برنامه اروپای الکترونیکی"، در اتحادیه اروپا، خدمات ارزشمند دیگری به صورت عرضه بهترین رویه ها به کشورهای عضو ارایه مینماید.
جدول (3): رتبهبندی کشورها در زمینه بسترسازی الکترونیکی ، 2005-منطقه اروپای غربی برخی کشورهای منطقه از سال گذشته به آرامی در ردهبندی تنزل کردند، اما کشورهای اسکاندیناوی هنوز درمیان پیشروان بسترسازی الکترونیکی شاخص بوده و باز هم از ده کشور پیشرو در رتبهبندی، چهار کشور از اسکاندیناوی قرار دارد.
این تنزل در نتیجه ضعف آنها و بیشتر به علت بهبود وضعیت سایر کشورها مانند امریکا و سوییس است.
دانمارک ، سوئد، فنلاند و تا اندازه ای نروژ در زمینه اتصال مانند ضریب نفوذ تلفن همراه، استفاده از اینترنت و رایانه شخصی در ردیف بهترین کشورهای برتر هستند وسپس کره جنوبی در پذیرش پهنای باند وسیع قرار دارد.
دانمارک و سوئد دارای استانداردهای شناخته شده و طراحان اجرای دولت الکترونیکی می باشند.
انگلستان، رتبه دوم در ردهبندی جهانی سال 2004، امسال سه رتبه تنزل کرد که عمدتاً به دلیل بهبود وضعیت کشورهای امریکا و سوئیس و افزایش مجموع امتیاز این کشورها بوده است.
انگلستان به ویژه در بخش مسئولیت دولت در راهکارهای حمایتی از دولت الکترونیکی و پهنای باند وسیع همچنان پیشرو در توسعه ICT است.به هر حال، بر اساس اصلاحات متدولوژی رتبهبندی ما، عملکرد این دولت در برخی ازمعیارهای بسترسازی الکترونیکی نسبت به گذشته چندان درخشان نیست.
این امر شامل سطح تحصیلات بوده که از طریق سالهای تحصیل محاسبه شده و نسبت به سایر کشورهای اروپای غربی پایینتر است.
1-1- کشور سوییس صعود کرد سال گذشته، سوییس در مقایسه با کشورهای اسکاندیناوی، کارایی کمتری داشت و رویکرد این کشور به توسعه تجارت الکترونیکی غیر متمرکز بود.
امسال، به هرحال ، تاکید ما بر نسل آینده زیرساختها، امنیت و سرمایهگذاری ICT موجب شده که سوییس شش رتبه صعود نماید و به رتبه چهارم برسد.
نیروی کار بسیار ماهر سوئیس و افزایش هزینه ICT باعث افزایش نوآوری خدمات و تولیدات شرکتها در صنعت این کشور شده است.هرچند تلاشهای پراکنده لوپ محلی در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی، کندتر است، با این حال یک شرکت صنعتی کابل قوی تلویزیون برای شرکت مخابراتی "سوییس کام"اجازه استفاده از امکانات خود را برای تحویل اینترنت و خدمات صوتی به منازل صادر نموده است.
چنین رقابتی موجب رشد سالم پذیرش پهنای باند وسیع طی دو سال گذشته شده است و نوآوری را دراین بخش، تشویق نموده است.
"سوییس کام" برای مثال، در میان پیشرفته ترین شرکتهای شبکه WiFi بیسیم و خدمات دنیا قرار دارد و اولین شرکت مخابراتی اروپایی است که IPTV (تلویزیون اینترنتی) در منازل ارایه مینماید.
سطح بالای بسترسازی الکترونیکی در سوییس شامل رونق بازار خرید online است که پیشروان تجارت الکترونیکی جهان مانند eBay را به تاسیس یک مرکز online دراین کشور هدایت نموده است.
ایجاد مراکز WiFi در فضاهای عمومی سوییس برای مثال در راه آهن ملی و بکارگیری اینترنت توسط دولت برای رایگیری در انتخابات فدرال درماه سپتامبر 2004 که اولین نمونه چنین رایگیری ملی دردنیا است، از دیگر شواهد برخورداری این کشور از سطح بالای بسترسازی الکترونیکی است.
1-2- نوآوری در کشورهای اسکاندیناوی نروژ(رتبه نهم درسال 2004)، با نزدیک به 16 درصد ضریب نفوذ درمیان پیشروان پهنای باند وسیع در اروپا، قرار دارد.
از هر ده نروژی، هشت نفر دارای تلفن همراه میباشند که همواره در حال افزایش است.
علی رغم عملکرد قوی این کشور در حوزه اتصال ، امسال نروژ در رتبهبندی چهار رتبه تنزل کرد.
یکی از دلایل این کاهش، ارزیابی جدید در نوآوریهای کشورها است (اندازهگیری تعداد اختراعات ثبت شده توسط شهروندان).
بر خلاف برخی از همتایان اسکاندیناوی، نروژ حمایتهای معنوی چشمگیری برای تولید و نوآوری فناوری به عمل نیاورده است.
فنلاند (رتبه ششم)، مرکز نوکیا، پیشرو جهانی در توسعه مبتکرانه تولیدات ارتباطات سیار، در رتبهبندی امسال از نروژ پیشی گرفت.
تولیدات دانمارک در زمینههای ICT مانند توسعه نرمافزار، ارتباطات تصویری و سیار و همچنین در زمینه رونق بیوتکنولوژی، نوآوریهای چشمگیری داشته است .
نوآوری در دانمارک به این کشور کمک نموده تا سطح بسترسازی الکترونیکی خود را حفظ نماید.
1-3- ایرلند علاوه بر تولیدات، در بکارگیری ICT پیشرفت نموده است ایرلند(رتبه پانزدهم) بزرگترین صادرکننده نرم افزار در جهان است و به علت وجود بزرگترین شرکتهای ICT جهان در این کشور مانند Dell، Google و Intel ، از موقعیت ویژهای در اروپا برخوردار است.
اوایل امسال، Yahoo اعلام نمود که برای استقرار پایگاه عملیات اروپایی خود در ایرلند برنامهریزی نموده تا از سایر دفاتر اروپایی خود در لندن حمایت کند.
وجود نیروی کار بسیار ماهر IT، نقش دولت را بعنوان عامل اصلی در خدمات جهانی IT و بازار تامین منابع از خارج، تقویت نموده است.
پیشرو بودن این کشور به عنوان مرکز تولیدات ICT، موجب سانسور میزان دسترسی جمعیت کشور به IT نشده است.
اما به نظر میرسد که این وضعیت ، با دسترسی هرچه بیشتر شهروندان به خدمات اینترنت و رایانههای شخصی تغییر خواهد کرد.
در نیمه اول سال 2004، تعداد اشتراک پهنای باند وسیع در ایرلند، 119 درصد افزایش جهشی داشت، هرچند این کشور هنوز از نظر ضریب نفوذ، از سایر کشورهای اروپایی عقبتر است.
به هر حال دسترسی آسانتر به اینترنت، به رشد تجارت الکترونیکی کمک میکند.
براساس اعلام بانک ایرلند، در سال 2004، تعداد شرکتهای کوچک استفاده کننده از خدمات Online دو برابر شد، درحالیکه 80 درصد از مشتریان عمده آنها اخیراً به صورت Online با بانک ارتباط دارند.
منافع حاصل از رشد امکان دسترسی به اینترنت به سایر حوزههای فعالیتهای دیجیتالی سرریز میشود.
2- اروپای مرکزی و شرقی: نمای کلی منطقه در اروپای مرکزی و شرقی همچون منطقه آسیا-اقیانوسیه، تفاوت زیادی در سطوح بسترسازی الکترونیکی وجود دارد.
در اولین سطح این منطقه، بازارهای دیجیتالی به سرعت درحال رشد مانند اسلوونی، حوزه بالتیک (استونی، لتونی، لیتوانی)، جمهوری چک، لهستان، مجارستان و اسلوواک قرار دارند.
درانتهای سطوح، کشورهایی مانند آذربایجان و قزاقستان قرار دارند که طی 14 سالی که از شوروی سابق جدا شدهاند، پیشرفت کمی در گسترش توسعه ICT داشتهاند، حتی کشورهای اولین سطح این منطقه نیز کاملاً از نظر شاخصهای مهم بسترسازی الکترونیکی، از اروپای غربی عقب ماندهترند که این امر به علت ضریب نفوذ اینترنت با پهنای باند وسیع و کم عرض و همچنین رایانههای شخصی و سایر زیرساختهای دیجیتالی است.
رایانه، سواد دیجیتالی و توسعه چارچوب حقوقی از حوزههایی هستند که بیشتر کشورهای منطقه نسبت به معیارهای اتحادیه اروپایی، ضعیف عمل نمودهاند.
همچنین، اتصال در هشت عضو جدید اتحادیه اروپایی و کشورهای رومانی و بلغارستان که نامزد الحاق به اتحادیه اروپایی در سال 2007 میباشند، از مقررات و سیاستهای مخابراتی هماهنگ با اتحادیه اروپایی برخوردارند.
علیرغم کندی درپذیرش پهنای باند وسیع، اشتراک تلفن همراه درکشورهایی مانند استونی، اسلوونی و جمهوری چک به شدت افزایش یافته و این کشورها، (POTS) خدمات قدیمی تلفن عادی را (ابزار اولیه ارتباط صوتی برای شهروندان) به سرعت پشتسر گذاشتهاند.میزان ضریب نفوذ تلفن همراه در این کشورها از بسیاری از کشورهای اروپای غربی پیشی گرفته است.
تلاش برای ورود به اتحادیه اروپایی و اجرای راهکارهای جامعه اطلاعاتی طی پنج سال گذشته، گستره بازار ICT را فرا گرفته است.
براساس موسسه تحقیقاتی IDC، لهستان که چهار رتبه در رتبهبندی امسال افزایش یافته، درسال 2004 رشد بازار فناوری اطلاعات خود را شامل سختافزار و نرمافزار IT و خدمات، 11درصد به ثبت رسانده است، درحالیکه این رشد در جمهوری چک و مجارستان 9 درصد بود.
این سطوح در مقایسه با میانگین رشد بازار IT در اروپای غربی درسال 2004، 4 درصد بود، از رشد خوبی برخوردار بوده است.
جدول(4): رتبهبندی کشورها در زمینه بسترسازی الکترونیکی، 2005-منطقه اروپای مرکزی و شرقی 2-1- فعالیتهای دولت الکترونیکی چند عضو جدید اتحادیه اروپا در منطقه، رویههایی کارآمد را بکار بستهاند.
پیشرو بودن استونی در بسترسازی الکترونیکی در منطقه (رتبه 26) فقط مربوط به عملکرد خوب در بخش اتصال نیست بلکه توسعه فوقالعاده دولت الکترونیکی است.
راهکارهایی مانند برنامه کابینه الکترونیکی که برای هدایت تصمیمگیریهای کلان دولت در سال 2001 به وجود آمد، با یک سیستم اسنادی شبکهای، کمک بزرگی به بهبود کارایی اداری نموده است.
درمیان سایر کشورها، اسلوونی، جمهوری چک و لهستان با گمرک الکترونیکی، سیستم مالیات الکترونیکی و پورتالهای خرید، تجارت online را آسانتر نمودهاند.
علیرغم زیرساخت ضعیف IT در رومانی، این کشور از سوی اتحادیه اروپایی و تحلیلگران (مانند واحد اطلاعات اکونومیست) برای تلاشها و هماهنگی خوب جهت استقرار سکوهای فنی برای خدمات دولت الکترونیکی (هرچند هنوز از سوی شهروندان و شرکتها مورد استقبال قرار نگرفته) مورد تمجید قرار گرفته است.
2-2- پیشرفت جمهوری چک جمهوری چک (رتبه 29) همراه با سایر کشورهای اروپای غربی درزمینه هزینه ICT و ضریب نفوذ تلفن همراه حرکت میکند، براساس پیشبینی موسسه European Information Technology Observatory، حجم بازار ICT این کشور به 8/6 میلیارد یورو درسال گذشته رسید که از ایرلند (رتبه 15) با حجم 2/6 میلیارد یورو، بیشتر است.
این رشد به علت طراحی راهکارهای قوی دولت برای افزایش توسعه تجارت الکترونیکی است.
برای مثال در جبهه دولت الکترونیکی و برنامه الکترونیکی به نام E-Trziste این کشور موفقیت خوبی در بازار الکترونیکی عملیات تدارکات دولت به دست آورد.
ضریب نفوذ تلفن همراه از 100 درصد گذشته است.
رشد پهنای باند وسیع به علت عدم رقابت موثر در بازارهای دسترسی داخلی (اپراتور فعلی Cesky Telecom) عقب مانده است.
اخیراً این کشور خدمات ADSL را درسال 2003، مدتها بعد از همتایان خود در مجارستان و لهستان اجرا نموده است.
بر اساس نظر تحلیلگران بازار مخابرات (Pyramid Research)، انتظار میرود ضریب نفوذ باند در این کشور، با افزایش گستردگی ADSL و وجود خدمات اینترنت رقابتی، ظرف دوسال آینده، حدود 8درصد تا سال 2007 افزایش یابد.
2-3- کمک نوآوری و ابداع به رشد کند تجارت الکترونیکی اتحادیه اروپایی اخیراً معیارهای جامعه اطلاعاتی اروپای مرکزی و شرقی را منتشر نمود که نشان میدهد بطور میانگین، فقط ده درصد از کاربران اینترنت در منطقه واقعاًٌ خرید online انجام دادهاند.
تقلب در کارت اعتباری یا ترس از آن، یکی از موانع رشد تجارت الکترونیکی است، و بسیاری از کشورها توسط حرفهایهای تجارت الکترونیکی به عنوان منابع کلاهبرداری در کارت اعتباری شناخته شدهاند.
به هرحال نوآوری محلی به حل مسئله کمک میکند و ضریب نفوذ بسیار کم کارت اعتباری منطقه را افزایش میدهد.
مدیریت تقلب در نرمافزار در مجارستان (رتبه 30) گسترش یافته، پیشرو این امر بانک OTP صادرکننده کارتهای اعتباری است که سالها به مشتریان اجازه میداد تا به عنوان پیام تایید در زمان استفاده از کارت اعتباری خود SMS دریافت دارند.
این نرم افزار اکنون از سوی بانکها در سراسر منطقه مورد استفاده قرار دارد و با استفاده از کارتهای اعتباری در بازارهایی مانند مجارستان، لهستان (رتبه 32) و اسلوواکی (رتبه 34)، از اعتبار برخوردار شده است.
راه حل مدیریت تقلب براساس SMS از مثالهای نادر برای بهترین رویه بسترسازی الکترونیکی است که آن را به خارج از منطقه صادر مینماید.
مستر کارت چنین خدماتی را به مشتریان خود در اروپای غربی و حتی آسیا و امریکای شمالی ارایه مینماید.
3- منطقه امریکا: نمای کلی منطقه فاصله بین بسترسازی الکترونیکی آمریکای شمالی و امریکای لاتین بسیار زیاد است.
بیست و نه رتبه در ردهبندی، دو پیشرو را در هر منطقه جدا میکند، امریکا (رتبه 2) و شیلی (رتبه 31).
آمریکا امسال به رتبه دوم صعود کرده، که عمدتاً به علت عملکرد آن در پهنای باند وسیع دسترسی به اینترنت است.
به علت رشد سایر کشورها، کانادا (رتبه 12) یک رتبه تنزل کرده است.
به استثنای مکزیک (رتبه 36)، تمام کشورهای امریکای لاتین مشمول ردهبندی، امسال تنزل کردهاند.
تداوم شکاف دیجیتالی بین شمال و جنوب، ریشه در مسایل بسیاری (عدم برابری درآمد، فقدان زیرساخت و فناوری دانش محور نوپا) دارد که کشورهای امریکای لاتین را از توسعه اقتصادی باز میدارد.
کشورهای امریکای لاتین سعی میکنند از طریق هزینههای بالای فناوری و اجرای سیاستهای دولتی، بکارگیری IT را هرچه بیشتر توسعه داده و شکاف راکمتر کنند.
در کشورهایی مانند شیلی، برزیل (رتبه 38)، مکزیک و آرژانتین (رتبه 39) کاربران اینترنت و تلفن همراه به شدت افزایش یافته است.
به هرحال، فقط در شیلی، ضریب نفوذ پهنای باند از 3 درصد تجاوز میکند و میانگین امریکای لاتین در پایان سال 2004، کمتر از 1 درصد بوده است.
بالعکس، در امریکای شمالی، IT بخشی از ساختار بازرگانی و فعالیتهای روزمره شده است.
بررسی انجام شده توسط موسسه Mobile Media Monitor نشان میدهد که کاربران تلفن همراه در ایالات متحده امریکا از دادههای تلفن همراه پیشرفته و خدمات محتوایی بهره میگیرند.
برای مثال درسال 2004، سهم مشترکین بیسیم در امریکا از بکارگیری دستگاههای تلفن همراه برای دسترسی به اینترنت 12درصد افزایش یافته است.
جدول(5): رتبهبندی کشورها در زمینه بسترسازی الکترونیکی، 2005-منطقه امریکا 3-1- پذیرش پهنای باند وسیع پس از یک شروع کند، سرانجام دسترسی به پهنای باند وسیع در امریکا افزایش یافته است.
براساس اطلاعات کمیسیون ارتباطات فدرال امریکا، تعداد اتصالات پهنای باند وسیع در ژوئن سال گذشته به 32 مگابایت رسیده که 38 درصد نسبت به سال 2003 افزایش یافته است.
این امر صرفاً به علت قیمتهای پایین ناشی از رقابت بین ارایهکنندگان خطوط مشترکین دیجیتالی و کابلی است.
کانادا در این حوزه با کندی حرکت میکند.
به واسطه راهکارهای دولت، ضریب نفوذ پهنای باند وسیع جمعیت کشور در پایان سال 2004 به 17درصد رسید که یکی از بالاترین سطوح در دنیا میباشد.
اکنون دولت کانادا در نظر دارد اینترنت را فراگیر نموده و این کشور اخیراً اعلام کرد که با اجرای پروژهای ملی به ارزش 155 میلیون دلار کانادا، 52 گروه از مشترکین را از طریق ماهواره به پهنای باند وسیع متصل مینماید.
در امریکای لاتین تداوم موانع موجود بر سر راه توسعه ICT شامل پراکندگی زیرساختهای مخابراتی و پایین بودن نرخ مالکیت رایانههای شخصی، مانع از اتصال پهنای باند وسیع در منطقه میشود.
اتصالات پهنای باند وسیع در شیلی سال گذشته 51 درصد افزایش یافت، اما نرخ دسترسی در این کشور و منطقه همچنان بالا است.
براساس اعلام موسسه Pyramid Research، 4 درصد از خانوارهای امریکای لاتین تا پایان سال 2005 به اتصال با پهنای باند وسیع دسترسی خواهند داشت.
3-2- پهنای باند وسیع به همراه صدا گسترش دسترسی به پهنای باند وسیع در امریکا، که خدمات پهنای باند وسیع زیاد را به خانهها تحویل میدهد، تقاضاهایی را برای خدمات و تولیدات جدید الکترونیکی از جمله لاتاری اینترنتی، سرگرمیهای پویا و خدمات رسانهای دیجیتالی، به وجود آورده است.
بازار خدمات VoIP (صدا در پروتکل اینترنت)، به علت وجود پهنای باند وسیع و فراگیر، پیشرفت زیادی نموده است.
براساس اعلام بنگاه تحقیقاتی Yankee Group، میزان کاربران VoIP در سال گذشته با رشد بسیار سریع نزدیک به یک میلیون نفر رسید.
تعداد این کاربران در پایان سال 2003، 131 هزار نفر بود.
پیشبینی شده است که تا پایان سال 2008، این بازار به 5/17 میلیون خانوار امریکایی خدمترسانی نماید.
رشد VoIP نه تنها وعده کاهش هزینههای مکالمات محلی و بینالمللی را میدهد، بلکه درجه رقابتی بازار صدا را نیز تغییر میدهد و عواملی مانند شرکت Vonage و سایرین، قفل بزرگ مخابرات را (صدای تلفن ثابت) را باز میکنند.
3-3- برزیل: شریک تجاری برون سپاری برای شرکتهای چند ملیتی امریکا شرکتهای خدماتIT در برزیل به علت رشد گروههای حرفهای IT، برای چند ملیتیها در منطقههای نزدیک به عنوان عامل قوی برون سپاری به شمار میروند.
ارایهکنندگان خدمات IT در امریکا به عنوان بخشی از توسعه منطقهای عملیات خود، به صورت گسترده در این کشور سرمایهگذاری نمودهاند.
تقاضا برای چنین خدماتی ناشی از شرکتهای چند ملیتی است که از برون سپاری برای عملیات پشتیبانی IT در سطح منطقهای یا جهانی، منتفع میشوند.
رشد برون سپاری از تشویق خدمات IT در کشورهای دیگر منطقه است، همچنانکه برزیل ممکن است در مقایسه منطقهای و عدم وجود مهارتهای زبان اسپانیایی، نیاز به عملیات پشتیبانی منطقهای داشته باشد.
3-4- دولتها متفاوت عمل میکند تاکید هرچه بیشتر دولت بر سیاستهای IT موجب چهار درجه ارتقاء مکزیک در ردهبندی امسال شده است.
پروژه دولتی مکزیک الکترونیکی، 3200 مرکز تجمع با کیوسک دسترسی عمومی به اینترنت در سراسر کشور به وجود آورده است.
رشد کافینتها، دسترسی به اینترنت و رایانه و خدمات پیشرفته اینترنت از سوی ارایه کنندگان خدمات موجب بهبود اتصال شده است.
قانونگزاران در آرژانتین اخیراً قانونی را با هدف توسعه صنعت نرمافزار محلی و وعده ایجاد محیط ثابت مالیاتی ظرف ده سال آینده، از تصویب گذراندهاند، برنامه مشابهی در اروگوئه به اجرا درآمده که تولیدکنندگان نرمافزار را از پرداخت مالیات بردرآمد معاف نموده است.
3-5- جاماییکا به رتبهبندی میپیوندد جاماییکا (رتبه 41) که امسال برای اولین بار در رتبهبندی قرار گرفته، مسیر خود را در رشد تجارت الکترونیکی علیرغم موانع بزرگ طی میکند.
از جمله این موانع، عدم سرمایهگذاری در زمینه ICT است که ناشی از پراکندگی زیرساختهای اینترنت است.
تلاشهای انجام شده برای آزادسازی صنعت مخابرات محلی درسال 2000 موجب رشد بازار تلفن همراه شد که اکنون با ضریب نفوذ 67 درصد به خود میبالد.
ضریب نفوذ اینترنت تقریباً از سال 2000، زیر 25 درصد باقی مانده است.
اما رشد اینترنت به علت هزینههای بالا، به کندی صورت میگیرد.
براساس اطلاعات دفتر مقررات خدمات، هزینه اشتراک پهنای باند وسیع، ماهانه 90 دلار است، در حالیکه این نرخ در آسیا 12 دلار درماه است.
گروهی به نام Jamaica Network Access Point اعلام نمودهاند که به عاملان اجازه خواهند داد تا در هزینههای بالاسری شریک شده و نرخهای اتصال شبکهها را کاهش خواهند داد.
با استقرار این طرح، نرخهای خدمات مخابرات کاهش مییابد.
4- آسیا-اقیانوسیه: نمای کلی منطقه منطقه آسیا-اقیانوسیه شامل کشورهایی است که در ردههای مختلف پلکان تکامل بسترسازی الکترونیکی قرار دارند.
بخشی از این موضوع به علت اختلاف زیاد در سطوح توسعه اقتصادی است، اما عدم وجود یک قدرت هماهنگ کننده مانند "کمیسیون اروپا" برای پیشبرد توسعه دیجیتالی درمنطقه، یکی از عوامل این تفاوت در بسترسازی الکترونیکی کشورها است، در حالیکه امتیازات بالای اتصال در هنگکنگ (رتبه 6)، استرالیا (رتبه 10) و سنگاپور (رتبه 11) مجموع ردهبندی منطقه را افزایش میدهد، نوآوری در تولیدات و خدمات در کرهجنوبی (رتبه 18) و ژاپن (رتبه 21) نیز آن را تقویت میکند.
منطقه همچنین دارای مجریان ضعیف در سطح بسترسازی الکترونیکی مانند چین (رتبه 54) و هند (رتبه 59) است.
هرچند این کشورها از مشکلات اصلی جهان در اقتصاد ICT به شمار میروند و علیرغم ردهبندی پایین، دارای بزرگترین و سریعترین میزان رشد مصرفکنندگان و تولیدکنندگان فناوری میباشند.
در ردهبندی بسترسازی الکترونیکی هنگکنگ درمیان کشورهای آسیا-اقیانوسیه برتر است.
این کشور امتیاز خوبی در توسعه تجارت الکترونیکی و ارتقاء محیط سیاستی و حقوقی که رشد سالم صنعتی را حمایت میکند، به دست آورده است.
عوامل مخابرات هنگکنگ در حوزه تلفن همراه برترند و در خدمات نسل سوم تلفن همراه، پیشرفت نموده، هرچند ژاپن در این زمینه پیشرو است.
انتظار میرود عرضه گسترده خدمات و تلفنهای همراه پیشرفته موجب سرعت بخشیدن به استقبال از بازارهای نسل سوم شامل کرهجنوبی، هنگکنگ و استرالیا (رتبه 10) شود، در حالیکه این امر در کشورهایی مانند تایوان (رتبه 22)، چین و ویتنام (رتبه 61) در مراحل اولیه باقی مانده است.
جدول(6): رتبهبندی کشورها در زمینه بسترسازی الکترونیکی، 2005-منطقه آسیا-اقیانوسیه بعد از یک افت در ردهبندی سال گذشته، استرالیا امسال دو رتبه افزایش یافته است، بخشی از این افزایش، به دلیل سرعت بخشیدن به رشد پهنای باند وسیع ناشی از جنگ دستمزد در سال 2004 در اپراتور ملی Telstra است.
نیوزیلند (رتبه 16) نیز در ردهبندی امسال ارتقاء یافته است.
ارتقاء این کشور از رتبه نوزدهم در سال 2004 عمدتاً به دلیل عملکرد خوب در زمینه سرمایهگذاری ICT، امنیت الکترونیکی، کارآفرینی و تحصیل بوده است.
معیارهایی که در متدولوژی جدید امتیازدهی، اصلاح و یا بازبینی شده است.
4-1- ژاپن به سوی امنیت گام برمیدارد رشد شتابان بازار IT در ژاپن، تهدیدهای جدیدی به شکل تقلب و سایر جرائم اینترنتی به همراه آورده و راهکارهای دولت بر ارتقاء امنیت IT متمرکز شده است.
قانون حمایت از اطلاعات شخصی که از آوریل 2005 لازم الاجرا شده، اخیراً سرمایهگذاری درتولیدات امنیت شبکه را افزایش داده است.
این قانون شامل تقاضاهای جدی و جدید از شرکتها برای امنیت دادههای مشتری از آسیب و دسترسی غیرمجاز است و موجی از توسعه تولیدات امنیت شبکه را بوجود آورده است.
به این ترتیب، بازاری برای سازماندهی خدمات مدیریت امنیت ایجاد شده و یکپارچهکنندگان سیستمها برای تامین سرمایهگذاری به فروشندگان تولیدات امنیت ملحق شدهاند.برای مثال مشارکت به وجود آمده بین "خدمات و سیستمهای هیتاچی" تولیدکننده پیشرو و "پروتگو نت ورکز" تولیدکننده وسایل کاهش تهدیدهای شرکتها است.
ژاپن با چهار رتبه افزایش، امسال به رتبه بیست و یکم رسیده است که به دلیل رشد بازار امنیت شبکه است.
4-2- نوآوری نرمافزار در نیوزیلند یکی از دلایلی که نیوزیلند در ردهبندی امسال از رتبه نوزدهم به شانزدهم ارتقاء یافت، وجود صادرکنندگان کلیدی نرمافزار و سایر محصولات و خدمات IT است.
این کشور به عنوان مبتکر در تولیدات مناسب بازار و همچنین موفقیت در عرضه اولین نرمافزار جهانی (Dental) توسط یک شرکت محلی به نام Software of Excellence International شناخته شده است.
شرکتهای خدمات امنیت شبکه در نیوزیلند، به شرکتهای اروپایی وامریکایی خدمات هشداردهنده "پیش آگاهی" قبل از شروع کار روزانه ارایه میکنند.
شرکتهای امنیت الکترونیکی محلی مانند Endace Measurement System ، Keyghost و EMS Global موفقیتهای چشمگیری در سالهای اخیر به دست آوردهاند و در برخی موارد با دنبال کردن مشتریان خود در سراسر جهان و تحکیم مشارکت با ارایهکنندگان خدمات محلی، به رشد بازارهای صادراتی خود ادامه میدهند.