دستگاه تناسلی مرد :
اطلاعات کلی – تمام موجودات زنده تولید مثل می کنند .
در انسان مثل سایر حیوانات عالی این وظیفه به عهده دستگاه معینی وا گذار شده است بنام دستگاه تناسلی .
اعضای دستگاه تناسلی مرد بدو دسته تقسیم میشود – اعضای داخلی و اعضای خارجی
1- اعضای دستگاه تناسلی داخلی مرد شامل : دو غده منی ساز بیضه و ضمایم آنها شامل مجاری و ابران و اجاکولاتور ، حبابچه های منی ، پروستات و غده بولبواورترال کوپر هستند .
2- اعضای دستگاه تناسلی خارجی مرد شامل : اسکروتوم ( کیسه بیضه ) ، پنیس ( آلت )
دستگاه تناسلی داخلی مرد :
اعضای تناسلی داخلی – بیضه ها : یک زوج غده تولید مثل و منی ساز هستند که در کیسه بیضه یا اسکروتوم قرار دارد .
رشد اسپروماتوزآ در آن انجام می گیرد و هورمون جنسی تسترون در آن ساخته می شود .
آناتومی بیضه :
بیضه عضوی است بیضی شکل که اندکی به طرفین پهن است.
این عضو در یک پرده همبندی سفتی قرار گرفته و به علت رنگ سفید آن شبیه سفیده تخم مرغ پخته است این لایه بنام لایه آلبوژینه نامیده می شود .
در کناره خلفی بیضه این پرده ضخامتی می سازد بنام ناف یا مد یا ستنیوم بیضه .
بافت همبندی تیغه هایی از مدیاستنیوم بداخل بیضه می فرستد و بیضه را به لبولهایی تقسیم می کند .
لبوها :
محتوی لوله های کرچک در هم پیچیده ای است که جدار آنها از سلولهای پشتیبان سری منی ساز یا سر تولی درست شده است .
گروه دیگری سلول نیز بنام سلول سمی نیفر ( منی ساز ) وجود دارد که این سلولها پس از تغییرات چندی تبدیل به اسپرماتوزآ می شوند این پدیده را اسپرماتوژنزیس نامند .
اسپرماتوزآ در ترشحات بیضه همراه با مایع منی وجود دارد .
از بیضه منی وارد ناف بیضه شده و از انجا توسط 10 تا 12 لوله افرنت یا آوران وارد اپی دیدیم می شود .
در جنین بیضه در حفره شکم قرار دارد و از آنجا از طریق مجرای اینگونیال به اسکروتوم نزول می کند .
بطوریکه در موقع تولد هر دو بیضه معمولا در اسکروتوم قرار می گیرند .
اپی دیدیم چیست ؟
جسم کوچکی است که روی کنار خلقی بیضه تکیه دارد یک سر و یک جسم و یک دم دارد.
که دم آن بصورت مجرای دفرنت ( وابران ) ادامه پیدا می کند .
مجرای دفرنت : مجرائی است به شکل لوله که طول تقریی آن 40 تا 50 سانتیمتر و مایع منی را از خود عبور می دهد .
بند بیضه : بند بیضه به ضخامت انگشت کوچک شامل : مجرای دفرنت ، اعصاب ، عروق خونی و لنفی و اپی دیدیم .
منی (نطفه ) چیست ؟
مایع لزجی است که دارای قند ، نمک ، آب و غیره
طول عمر منی 48 ساعت است .
حبابچه منی : یک جفت هستند و طول آنها 4 تا 5 سانتیمتر می باشد .
بین رکتوم و ته مثانه قرار دارد .
حبابچه منی : محل ذخیره منی است .
در هر انزال حدود دویست میلیون اسپروماتوزئید تخلیه می شود .
پروستات :
در حفره لگنی زیر فاندوس مثانه قرار دارد .
دارای یک قاعده و یک راس می باشد .
قائده غده پروستات در بالا است و به ته مثانه می چسبد .
راس پروستات رو به پایین چسبیده است .
ترشحات غده پروستات جزء مواد تشکیل دهنده منی است .
در اثر انقباض بافت عضلانی ، غده پروستات ترشحات آن بخوبی تخلیه شده و مثل یک اسفنگتر برای مجرای ادرار عمل میکند .
از داخل پروستات مجرای ادرار و مجرای اجاکولاتور می گذرد .
در سینی بالا بافت همبندی غده پروستات افزایش یافته و موجب بزرگی غده می شود در اینصورت مانع تخلیه ادرار از مثانه می شود .
پروستات و کیسه منی را معمولا از راه رکتوم لمس می کنند .
اعضای دستگاه تناسلی خارجی مرد :
1- اسکوروتوم : یک کیسه پوستی است که بیضه ها و اپی دیدیم را در خود آویزان دارد انقباض عضله کرماستر سبب بالا رفتن بیضه می شود .
2- لایه واژینال : شامل دو لایه است 1- لایه واژینال مشترک 2- لایه واژینال مخصوص .
لایه واژینال مشترک : زائده ای از فاسیای شکم که بیضه و بند ناف بیضه را می پوشاند .
لایه واژینال مخصوص : یک پرده سروزی است دنباله صفاق شکم .
در جریان تکامل جنین صفاق بداخل اسکروتوم پیش رفته و تبدیل به لایه واژینال مخصوص بیضه می شود .
3- آلت یا پنیس : از یک حشفه ، یک جسم و یک ریشه درست شده است .
حشفه : قسمت ضخیم انتهایی است که مجرای ادرار در نوک آن باز می شود .
گردن : بین حشفه و جسم باریکتر شده و گردن نامیده می شود .
ریشه : ریشه آلت به استخوان پوبیس می چسبد .
آلت از سه جسم غاری درست شده است که دو تا را اصطلاحا جسم غاری آلت و یکی را جسم غاری مجرای ادرار یا جسم اسفنجی می نامند .
گلانس : انتهای جسم غاری مجرای ادرار گلانس را می سازد .
هر جسم غاری توسط یک بافت همبندی متراکم پوشیده شده که تیغه هایی بین آنها می فرستد و آنها را به تعدادی غار یا کارون تقسیم می کند .
هنگام تحریک جنسی این غارها از خون پر شده و باعث نعوذ یا ارکسیون آلت می شود .
آلت توسط پوست پوشیده شده این پوست در انتهای آلت بنام پوست ختنه گاه روی حشفه را می پوشاند .
این پوست در ممالکی که ختنه موسوم است موقع ختنه برداشته میشود .
بهترین سن ختنه بین 5 تا 7 سالگی است .
چرا ختنه می کنند ؟
چون در نوزاد عارضه انسداد مجرای ادرار شایع است .
مجرای آلت : مجرای آلت دو کار مهم انجام می دهد 1- عبور ادرار 2- انزال مایع منی طول آلت در حدود 16 تا 18 سانتیمتر است .
و از داخل پروستات ، دیافراگم اروژینال و جسم اسفنجی می گذرد .
مجرای آلت از سه قسمت درست شده است 1- پروستاتیک 2- غشائی 3- اسفنجی قسمت پروستاتیک مجرای آلت : از همه گشادتر است و طول آن حدود سه سانتیمتر و در قسمت خلفی آن برجستگیهای سمینال قرار دارد که در آن دو مجرای اجاکولاتور و مجاری غده پروستات باز می شود.
ترشحات رسیده از این مجاری جزء مواد تشکیل دهنده منی است .
قسمت غشائی مجرای آلت : از همه باریکتر و کوتاهتر و در حدود یک سانتیمتر است و به دیافراگم اوروژنیتال چسبیده است .
قسمت اسفنجی مجرای آلت : از همه طویلتر و 12 تا 14 سانتیمتر طول دارد .
قسمت عقب مجرای اسفنجی ضخیم تر بنام پیاز آلت یا بولبوس نامیده می شود و ترشحات آنها در تشکیل منی شرکت می کنند .
بنا براین در تشکیل منی دو غده شرکت دارد .
1- غده پوستات 2- غده کوپر قسمت انتهایی مجرای اسفنجی قبل از سوراخ خارجی مجرا یک گشادی بنام حفره ناوی دارد .
مجرای ادرار و اسفنگتر دارد : 1- اسفنگتر داخلی ( غیر ارادی ) 2- اسفنگتر خارجی ( ارادی ) مجرای ادرار دو انحنا دارد : 1- انحنای قبل از پوپیس ( دائمی ) 2- انحنای دوم هنگام نعوذ آلت از بین می رود .
دستگاه تولید مثل مرد : تولید مثل جنسی شامل تولید سلول زیگوت ( سلول تخم ) دپیلوئید n 2از لقاح دو سلول جنسی با گامت ها پلوئیدn است .
نقش تولید مثل مرد : 1- تولید سلولهای اسپرم 2- ایجاد محیطی مناسب برای نکهداری آنها 3- انتقال آنها به خارج از بدن 4- هورمون جنسی مردانه تستوسترون تولید اسپرم و هورمون جنسی بر عهده بیضه ها است .
اسپرم سازی در دمای پایین تر از بدن ( 37 ) صورت می گیرد .
بیضه ها : از هنگام بلوغ تا پایان عمر اسپرم تولید می کنند .
در بدن یک مرد بالغ روزانه صد ها میلیون اسپرم تولید می شود .
اپی دیدیم : 1- محل ذخیره اسپرمها 2- محل بلوغ اسپرمها .
با هر بار انزال حدود 300 تا 400 میلیون اسپرم از بدن خارج می شود .
در هر حال از میان آنها تنها یکی از این اسپرمها می توانند لقاح انجام دهند بقیه اسپرمها از بین می روند .
اگر تعداد اسپرمهای سالم موجود در مایع منی از 20 میلیون در هر میلی لیتر کم تر باشد فرد عقیم است .
« دستگاه تولید مثل » دستگاه تناسلی زن : اعضای تناسلی زن به دو دسته تقسیم می شود .
1- اعضای تناسلی داخلی 2- اعضای تناسلی خارجی اعضای تناسلی داخلی زن : تخمدان : یکی از اعضای زوج بدن است .
غده جنسی است که در ان سلول جنسی ماده رشد کرده و می رسد و هورمون جنسی ماده را ترشح می کند .
تخمدانها در حفره لگن و در طرفین رحم قرار دارند .
هر تخمدان یک عضو بیضی شکل است که حدود 5 تا 6 گرم وزن دارد .
تخمدان یک دختر تازه متولد شده در حدود 40000 تا 200000 فولیکول ابتدائی نارس دارد .
رسیدن فولیکولها در سن بلوغ حدود 12 تا 16 سالگی شروع می شود .
در طول عمر یک زن بیش از 500 تا از فولیکولها به ثمر نمی رسند .
بقیه حل شده و معدوم می شوند .
رسیدن فولیکول 28 روز یا یک ماه قمری طول می کشد .
رشد سلول جنسی ماده در تخمدان اوول نامیده می شود .
رسیدن سلول جنسی ماده در حبابچه تخمدان و خروج آنرا از حبابچه اولاسیون یا تخمک گذاری می نامند .
تخم گذاری ارتباط مستقیم با عادت ماهانه دارد .
عادت ماهانه یا قاعدگی یا رگل یا سیکل : عادت عبارت است از تخلیه یک مایع خون مانند از رحم که بطور دوره ای انجام می شود .
هنگام حاملگی عادت ماهانه و تخم گذاری قطع می شود .
تخم گذاری و عادت ماهانه از سن 12 تا 16 سالگی شروع شده و تا سن 45 تا 50 سالگی ادامه دارد در این زمان کار تخمدان و در نتیجه عادت ماهانه قطع می شود .
یائسگی چیست ؟
وقتی که یک زن به سن 45 تا 50 سالگی می رسد عادت ماهانه قطع می شود یعنی زن بچه دار نمی شود .
لوله رحم : لوله های رحم یک جفت هستند که در طرفین رحم و در کنار فوقانی رباط عریض قرار دارند .
لوله های رحم باعث انتقال تخم از تخمدان به رحم می شوند .
لوله رحم دو سوراخ دارد یکی در داخل رحم و دیگری در حفره صفاق نزدیک تخمدان باز می شود .
انتهای لوله رحم با تخمدان ارتباط دارد و بصورت یک قیف گشادی است بنام اینفاندبیولوم که به رشته هایی ختم می شود بنام شرابه ها .
لقاح چیست ؟
ترکیب تخم را با اسپروماتوزوئید لقاح نامند به این صورت است که چندین اسپرم دور تخمک زن جمع شده فقط یکی از انها میتوانند وارد تخمک زن شوند و لقاح انجام دهند .
رحم یا زهدان : رحم عضوی است عضلانی که در حفره لگن عقب مثانه و جلوی رکتوم قرار دارد.
به شکل گلابی وارونه ای که قسمت بالایی و پهن آن را ته یا فاندوس می نامند .
قسمت وسطی را جسم و قسمت پایینی آنرا گردن نامند .
قسمت باریکی که بین جسم رحم و گردن وجود دارد بنام تنگه یا استاموس نامیده می شود .
گردن رحم به مهبل مربوط است .
داخل جسم رحم یک فضایی شکاف مانندی است که دنباله مجرای گردن است محل ارتباط این دو را سوراخ را خلی نامند .
مجرای گردنی داخل واژن باز می شود و این سوراخ را سوراخ خارجی نامند .
سوراخ خارجی گردن رحم در زنانی که بچه زائیده اند دارای دو لبه قدامی و خلقی است ولی در دختران گرد می باشد .
سوراخهای هر لوله بداخل رحم باز می شود .
غده مترشحه رحم آغشته به مخاط است در موقع بلوغ جنسی تغییرات مبسوطی در رحم صورت نمی گیرد .
هنگامیکه تخم لقاح پیدا کرد از لوله رحم به رحم رانده می شود مخاط رحم رشد کرده ورم می کند .
تخم بارور در مخاط رحم آماده شده کاشته می شود .
اگر عمل لقاح صورت نگیرد قسمت اعظم مخاط رحم ریزش کرده عروق رحمی پاره می شود در نتیجه خونریزی رحمی و قاعدگی صورت می شود .
قاعدگی خونریزی 3 تا 5 روز طول می کشد و بعد از آن مخاط رحم ترمیم می شود و تمام تغییرات سیکل یا عادت تکرار می شود .
این تغییرات سیکل یا عادت هر 28 روز یکبار تکرار می گیرد .
در موقع زایمان انقباض عضلات رحم جنین را بداخل وا ژن و به خارج می راند .
رحم عضوی است متحرک وقتیکه مثانه پر می شود .
رحم به عقب جابجا می شود .
وقتی که رکتوم پر می شود رحم به جلو خم می شود .
به هر حال حرکات رحم توسط رباطات رحم محدود می شود و بوسیله آنها در محل خود ثابت می ماند.
وضعیت اندازه ، ساختمان رحم در زمان حاملگی تغییر می کند .
همراه رشد جنین اندازه رحم به تدریج بزرگ شده و دیواره هایش بزرگ می شود .
در حدود اواخر حاملگی ته رحم بین ناف قرار می گیرد .
مخاط رحم زن حامله در موقع رشد جنین تغییرات زیادی می کند .
بطوریکه وزن رحم تا 20 برابر وزن عادی می رسد .
دوره حاملکی حدود 280 روز یعنی 10 ماه قمری طول می کشد .
بعد از زایمان و خروج جفت رحم به سرعت کوچک شده و به شکل اولش برمی گردد.
رحم زن نازا حدود 50 گرم وزن دارد و رحم زنیکه بچه زائیده است حدود 100 گرم وزن دارد .
پزشکان رحم را با دست و گردن رحم را با چشم معاینه می کند .
معاینه با دست از طریق مهبل یا رکتوم .
و معاینه با چشم از طریق مهبل با استفاده از اسپکولوم انجام می گیرد .
4-مهبل ( یا واژینال ) لوله ای است به طول 8 تا 10 سانتیمتر هنگام مقاربت اسپروماتوزوئید محتوی در منی توسط آلت ( پنیس ) در مهبل تخلیه می شود .
اسپروماتوزوآ در مایع موجود در مهبل از گردن رحم ترشح می شود ( زیرا مهبل غده ترشحی ندارد ) بطرف رحم و لوله رحم شنا می کند .
دیواره مهبل : از سه لایه تشکیل می شود .
لایه مخاطی ، لایه عضلانی و لایه همبندی .
لایه مخاطی : چینهایی طولی روی دیواره قدامی و خلقی دارد .
قسمت بالایی مهبل اطراف مهبل را می پوشاند و بن بستهایی می سازد بنام فورینکس.
قسمت پایین مهبل بداخل دهلیز مهبل باز می شود .
در جلوی مهبل و ته مثانه مجرای ادرار قرار دارد .
در عقب مهبل رکتوم قرار دارد .
مهبل توسط رحم و لوله های رحم به حفره صفاقی شکم راه پیدا می کند .
اعضای تناسلی خارجی زن : لبها : لبهای بزرگ : دو چین پوستی هستند که محتوی بافت چربی زیاد و فضایی را محدود می کنند .
انتهای خلفی و قدامی لبهای بزرگ بهم رسیده و چین پوستی کوچکی را می سازند بنام کمیور یا رابط خلفی و قدامی .
در بالای لبهای بزرگ ناحیه زهار قرار دارد که پوست آن در بالغین پر از موهای درشت بوده و بافت چربی زیادی دارد.
لبهای کوچک : دو چین پوستی دارند و فضایی که بین دو لب کوچک وجود دارد دهلیز ( وسیتول ) نامیده می شود .
سوراخ خارجی مجرای ادرار و مدخل مهبل در دهلیز باز میشود .
در دختران مدخل مهبل توسط یک پرده مخاطی پوشیده شده بنام پرده بکارت یا ( حیمین ) .
در جریان اولین مقاربت این پرده پاره شده و به علت ضایعه عروقی مختصری خون خارج می شود .
کلیتوریس : در دهلیز مهبل و جلوی سوراخ خارجی مجرای ادرار قرار دارد .
زائده انگشت مانند کوچکی است و از جسم غاری درست شده ساختمان آن شبیه آلت مرد است .
اعصاب حساس زیادی دارد که تحریک آنها موجب تحریک جنسی می شود .
یاد آور می شوم که در بعضی از کشورها کلیتوریس را برمی دارند ( ختنه میکنند ) .
مجرای ادرار : مجرای ادرار زن مستقیم است 3 تا 5/3 سانتیمتر طول دارد گشادتر از مجرای ادرار مرد بوده و به آسانی قابل اتساع است .
قسمت مخاطی آن غدد مترشحه زیادی دارد .
این مجرا از عقب مثانه شروع شده و از جلوی مهبل می گذرد و به دهلیز مهبل باز می شود .
مانند مجرای مرد و اسفتگر دارد یکی داخلی ( غیر ارادی ) و دیگری خارجی ( ارادی ) .
اسفتگر داخلی بخصوص در بانوان ضعیف است .
فرج : قسمت قابل روئیت اعضای تناسلی خارجی زن را وولوا یا فرج می نامند .
میان دو راه : شامل مخرج و لگن بوده و بین قوس پوپیس و ککیسکس قرار دارد .
اعضای تناسلی خارجی و مقعد در این ناحیه قرار دارند .
پرینه: در اصطلاح مامائی پرینه به قسمتی از کف لگن که بین اعضای تناسلی خارجی و مقعد است اطلاق می شود .
زیر پوست پرینه بافت چربی ، عضلات و فاسیا وجود دارد که مجموعا کف لگن را می سازند .
در مرد مجرای ادرار و در زن مهبل و مجرای ادرار از پرینه می گذرد.
مقعد یا رکتوم : مقعد توسط یک عضله احاطه شده بنام اسفنگتر خارجی مقعد .
در هر طرف بین قسمت پایین رکتوم و بر جستگی اپسکون حفره اسمکیدرکتال قرار دارد که پر از بافت چربی ، عروق و اعصاب است .
دستگاه تولید مثل زن : دستگاه تولید مثل زن ، پس از بلوغ در هر ماه فقط یک گامت بالغ تولید می کند .
از ترکیب اسپرم با گامت ماده جنین بوجود می آید .
دستگاه تناسلی زن حفاظت و تغذیه جنین را طی دوره نه ماهه رشد و نمو بر عهده دارد .
در سراسر طول زندگی یک زن تنها 300 تا 400 گامت او بالغ می شوند .
سلول گامت ماده ی تخمک نامیده می شود .
هورمون جنس زن استروژن و پروژسترون نام دارد .
انتهای هفته هشتم حاملگی تا تولد نوزاد: دوره جنینی معروف است .
سه ماهه اول حاملگی : جنسیت جنین تعیین می شود .
سه ماهه دوم و سوم : عمل اندامها شروع می شود .
در انتهای سه ماهه سوم : جنین قادر است خارج بدن مادر زندگی کند .
بعد از حدود 9 ماه جنین مادر را ترک می کند و پا به عرصه دنیای کنونی می گذارد .