برنامهای در سیستم عامل ویندوز که وظیفه یکپارچه سازی هارد دیسک را بر عهده دارد.
یکپارچه سازی (Defragment)
دستوری است در سیستم عامل مایکروسافت جهت حل مشکل پراکندگی.با اعمال این دستور Cluster های پراکندهء فایلها در کنار هم بصورت یکپارچه در می آیند.
نکته : قبل از اجرای دستور فوق باید Scan Disk اجرا شود.
Lost Cluster: کلاسترهائی که متعلق به هیچ فایلی نیستند.این کلاسترها در شرایطی از قبیل قطع شدن جریان برق و یا هنگ کردن کامپیوتر بدلیل تعدد اجرای برنامه های مختلف بوجود می آیند.
Cross Link Cluster: کلاستری که متعلق به بیش از یک فایل باشد.
دستور یکپارچه سازی زمان بر است و بهتر است در زمان اجرای آن برنامه های دیگر در حال اجرا نباشند.
Disk Defragmetion وابسته به FAT است و به هنگام اجرای آن وجود فضاهای خالی روی سطح دیسک الزامی است.
زمان های هارددیسک:برای دستیابی به اطلاعات روی دیسک سخت باید زمانهایی پشت سر گذاشته شود که این زمانها عبارتند از:
- زمان استوانه جویی یا پیگرد (Seek Time)
مدت زمانی که طول میکشد تا Head به روی سیلندر موردنظر برسد.کمترین زمان استوانه جوئی صفر است.
بدترین حالت زمانی است که اطلاعات ما روی درونی ترین Track و هد روی بیرونی ترین Track باشد و بلعکس.
- زمان تاخیر چرخشی یا درنگ دورانی (Rotational Delay)
پس از رسیدن هد روی سیلندر حاوی اطلاعات مدت زمانی که طول میکشد تا دیسک بچرخد و ابتدای اطلاعات به زیر Head برسد را درنگ دورانی میگویند.
بهترین حالت مربوط به زمانی است که ابتدای اطلاعات زیر Head باشد و مقدارش هم برابر صفر است.
بدترین حالت مربوط به زمانی است که ا بیت از اطلاعات موردنظر از زیر Head عبور کرده باشد.
زمان چرخش یک دور کامل دیسک < rd="">< =="">
2/ زمان یک دور چرخش دیسک =RD
- زمان انتقال (Transfer Time)
بعد از رسیدن اطلاعات زیر Head مدت زمانی طول میکشد تا اطلاعات موردنظر از زیر Head عبور کند.
مقدار زمان انتقال به مفدار اطلاعات وابسته است.
یک فایل از لحاظ پراکندگی(داخلی و خارجی) در یکی از 4 حالت زیر قرار میگیرد.
- پراکندگی داخلی و خارجی هر دو وجود نداشته باشند.
(حالت اول)
- پراکندگی داخلی وجود داشته اما پراکندگی خارجی وجود نداشته باشد.(حالت دوم)
- پراکندگی داخلی وجود نداشته اما پراکندگی خارجی داشته باشیم.(حالت سوم)
- هر دو نوع پراکندگی موجود باشند.(حالت چهارم)
توضیح حالت سوم:
از فضای درون Cluster ها بطورکامل اشتفاده شده باشد و Cluster ها بصورت پراکنده روی سطح دیسک وجود داشته باشند.
نکته : وقتی که External Fragmentation وجود نداشته باشد اطلاعات بصورت Track به Track خوانده میشوند.
• اجراى برنامه در ویندوز 98و Me:
از منوى Start منوى Programs منوى Accessories منوى System Tools برنامه Disk Defragmenter را اجرا نمائید.
در پنجره ظاهر شده درایو مورد نظر راانتخاب کرده با کلیک بر روى دکمه OK عملیات مرتب سازى را شروع کنید.
در پنجره فوق پیشرفت عملیات مرتب سازى با درصد نمایش داده مى شود.
زمان عملیات مرتب سازى به عوامل متعددى بستگى دارد و ممکن است بین چند ثانیه تا چند ساعت متغیر باشد که از آن میان مى توان به میزان فضاى دیسک سخت، میزان اطلاعات موجود بر روى دیسک، میزان پراکندگى اطلاعات و سرعت دیسک اشاره کرد.
زمان عملیات مرتب سازى به عوامل متعددى بستگى دارد و ممکن است بین چند ثانیه تا چند ساعت متغیر باشد که از آن میان مى توان به میزان فضاى دیسک سخت، میزان اطلاعات موجود بر روى دیسک، میزان پراکندگى اطلاعات و سرعت دیسک اشاره کرد.
لازم به توضیح است که در حین عملیات مرتب سازى امکان کار کردن با سیستم نیز وجود خواهد داشت ولى توصیه مى شود به دلیل پرهیز از طولانى شدن عملیات از این کار اجتناب نمائید.
در صورتى که مایل به توقف عملیات قبل از خاتمه آن هستید مى توانید از دکمه Stop استفاده نمائید.
کلیک بر روى دکمه Pause باعث توقف موقت اجراى برنامه گشته و پس از کلیک بر روى دکمه Resume عملیات ادامه خواهد یافت.
استفاده از دکمه Show Details باعث خواهد شد تا سیستم عامل ویندوز، پیشرفت عملیات مرتب سازى را با تصاویر گرافیکى نمایش دهد.
در تصویر فوق هر مربع کوچک نمایش دهنده یک کلاستر است.
جهت اطلاع از انواع مختلف کلاسترها که با رنگ هاى مختلفى نمایش داده شده است مى توانید از دکمه Legend استفاده کرده و در صورت تمایل براى بازگشت به پنجره قبل از دکمه Hide Details استفاده کنید.
در صورتى که برنامه Disk Defragmenter با اشکالات آدرس دهى و جدول FAT بر روى دیسک مواجه شود عملیات را متوقف کرده و از شما خواهد خواست پس از رفع اشکال فوق عملیات را مجدداً از سر بگیرید (جهت رفع اشکالات مربوط به آدرس دهى فایل ها مى توانید از برنامه Scan Disk استفاده نمائید).
• اجراى برنامه در ویندوز XP: از منوى Start منوى All Programs منوى Accessories منوى System Tools برنامه Disk Defragmenter را اجرا کرده در ناحیه بالاى پنجره ظاهر شده، درایو مورد نظر را انتخاب کرده بر روى دکمه Analyze کلیک نمائید.
برنامه Disk Defragmenter پس از بررسى وضعیت و میزان پراکندگى درایو انتخاب شده با ظاهر کردن یک پنجره نتیجه بررسى را اعلام کرده و در صورت نیاز از شما خواهد خواست تا عملیات Defrag را آغاز نمائید.
با کلیک بر روى دکمه Defrag عملیات یکپارچه سازى دیسک آغاز خواهد شد.
با کلیک بر روى دکمه View Report مى توانید جزئیات بیشترى از بررسى سطح دیسک را مشاهده کنید.
در ناحیه پایین پنجره Defrag نواحى قرمز نمایانگر قسمت هاى پراکنده دیسک، نواحى آبى رنگ نمایانگر قسمت هاى پشت سر هم (غیرپراکنده)، نواحى سبز نمایانگر اطلاعاتى که توسط برنامه جابه جا نخواهند شد (مانند فایل هاى سیستمى و...) و بالاخره نواحى سفید نمایانگر قسمت هاى خالى دیسک است.
لازم به ذکر است که برنامه Disk Defragmenter جهت انجام عملیات مرتب سازى به حداقل15 درصد فضاى خالى بر روى دیسک نیاز دارد، در صورتى که این فضا موجود نباشد عملیات به طور کامل انجام نخواهد شد (جهت آزاد کردن فضاى مورد نیاز براى اجراى برنامه مى توانید فایل هاى زائد و غیرضرورى را از روى درایو حذف نمائید).
ستون این هفته را با ذکر این نکته به پایان مى بریم که برنامه Disk Defragmenter فقط در صورتى توانایى انجام عملیات را خواهد داشت که شما به عنوان Administrator مشغول به کار با سیستم بوده و در صورت استفاده از اکانت هاى Limited امکان اجراى این برنامه از شما سلب خواهد شد.
ویندوز اطلاعاتی را بر روی دیسک های شما را در سکتورهایی نگه می دارد که میتواند در هر جایی باشد واز 2 تا32 کیلوبات هم اندازه آنهاست.
فایل ها برای ذخیره خود از سکتورهای زیادی که مورد آنها می باشند استفاده می کنند تا کل فایل را بر روی دیسکت ثبت کنند (به عنوان مثال یک فایل 46 کیلوبایتی ممکن است به دو سکتور 32 کیلوبایتی نیاز داشته باشد تا ذخیره شود).
این سکتورها لزوما" پشت سرهم قرارنمی گیرند:ویندوز پیگیری میکند که کدام سکتورها برای کدام فایل ها استفاده می شوند اهمیتی ندارد که در کجای دیسکت قرار دارند.سکتورها یک فایل می توانند درهر جایی از دیسکت قرارداشته باشند .
پراکندگی داده های زمانی رخ می دهد که فایل ها را بر روی کامپیوتر خود اضافه کرده یا از آن حذف کنید.
هنگامی که فایل ها را حذف می کنیم ویندوز سکتورها را به عنوان سکتورهای قابل استفاده علامت گذاری می کند و سپس دفعه بعد که فایلی را ایجاد می کند از آنها استفاده می کند.
اگر فایلی بزرگ باشد و فضایی در مجاورت آن در دسترس نباشد ویندوز از سکتورهای موجود دیگر برای ذخیره قسمت جدیدی از فایل استفاده می کند .
همان طور که به کار به کامپیوتر خود ادامه می دهیم فایل های شما می توانند بیشتر و بیشتر پراکنده شوند.
هنگامی که فایل جدیدی ذخیره می کنیم اگر فضا های مجاور هم به اندازه کافی بزرگ نباشند ویندوز با استفاده از سکتورهای که در کنار یکدیگر نیستند فایل های جدید را مینویسد.
پراکندگی سرعت دسترسی دیسک سخت شما وبه در پی آن محاصبه موثر ومناسب را کم می کند زیرا ویندوز ابید وقت بیشتریرا صرف پیدا کردن قسمت های مختلف هر فایل را بکند .
هر چه تکه های مختلف یک فایل زیاد باشد و یک فایل قسمت ها مختلف بیشتری تقسیم شده باشد سرعت دسترسی ویندوز به فایل کمتر می شود زیرا فایل سیستم باید در سر تاسر دیسک جستجو تکراری فایل بپردازد .
پایان