باپیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357و سقوط رژیم شاه، هر یک از تشکلهای سیاسی و احزاب برآمده از آنها برای رسیدن به آرمانهای خود تلاش می کردند.
این وضعیت حاکم بر ایران باعث شد تا همسایه غربی آن عراق برای دستیابی به اهداف خود به جای گفتگو از نیروی نظامی استفاده کند و جنگی هشت ساله را بر ایران تحمیل نماید.
زمینه های شروع جنگ
برخی از زمینه هایی که باعث بوجود آمدن جنگ عراق علیه ایران بود،
عبارتند از:
الف: ازلحاظ تاریخی مابین ایران و عراق دلایلی برای شروع درگیری در طول تاریخ وجود داشته است که می توان آنرا به زمان حکومت عثمانی و صفوی در ایران تبارشناسی کرد؛ اما بیشترین زمینه ها برای بوجود آمدن اختلاف مابین ایران و عراق به زمان تشکیل دولت کنونی عراق و موج پان‌عربیسم در منطقه باز می گردد،که آخرین مورد از حل وفصل این اختلافات به قرار داد الجزایر بین محمدرضا شاه و صدام حسین در سال 1975باز می گردد.
ب:از دیگر زمینه هایی که باعث بوجود آمدن جنگ شد، سقوط ژاندارم منطقه یعنی رژیم شاه درپی انقلاب اسلامی در ایران بود که باعث ازهم پاشیدن پیمان سنتو و کمربند امنیتی به دور اتحاد شوروی بود.
عراق نیز که از همپیمانان شوروی بود به توهم خروج آمریکا از خاورمیانه اکنون خود را ژاندارم منطقه می خواند.
ج:از دیگر زمینه های بوجود آمدن جنگ مابین ایران و عراق، موج حرکت انقلابی مردم ایران و تاثیر آن در کشورهای منطقه بود که زمینه های نارضایتی را در این کشورها فراهم ساخت و موجب شد تا صدام با توهم اشغال ایران بخواهد این موج را کنترل کند.
اهداف عراق از شروع جنگ
الف: چشم طمع به سرزمینهایی که بعد از قرارداد 1975در خاک ایران قرار داشت مانند خوزستان، که صدام آنرا عربستان می نامید.
ب:واگذاری جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس به امارات که برای اولین بار در سخنرانی های پان‌عربیسم جمال عبدالناصر با نام خلیج عربی بیان شد .
ج:کمک عراق به نیروهای چپ و سوسیالیت ایران تا حاکمیت را بدست گیرند.
د:پایان دادن به دخالتهای ایران در کشور های منطقه مخصوصا عراق به نظر رهبری عراق.
شروع و تداوم جنگ با توجه به وضعیت داخلی ایران،بحران گروگانگیری سفارت آمریکا و کارشکنیهای ضدانقلاب، عراق در تابستان سال 1359هـ .
ش.، زمینه ها را برای حمله به ایران آماده دید و با احضار کاردار ایران در عراق در 26/6/1359 پنج روز بعد در ساعت 14روز31شهریور 1357به ایران حمله کرد.[4] در آغاز حملات که از زمین، دریا و هوا شروع شده بود به سرعت ارتش عراق در مرزهای غربی و جنوب غربی ایران وارد شد و شهرهای مرزی به اشغال عراق درآمد؛ بعد از چند روز خرمشهر در اشغال عراق درآمد و آبادان به محاصره نیروهای عراقی افتاد.
توان دفاعی ارتش، سپاه و نیروهای مردمی ایران با خیانتی که بنی صدر( رئیس جمهور وقت ایران و فرمانده کل قوا) در نرساندن مهمات و تدارکات در حق آنها می‌نمود، حالت فرسایشی به‌خود گرفته بود و متوقف نمودن پیشروی نیروهای دشمن در جبهه‌‌ه وادار به تجدید نظر وقانع شدن صدام به همین متصرفات کرد.
جنگ قدرت و فزون‌طلبی نیروهای چپ و سازمان مجاهدین خلق، باعث شد تا اولویت برقراری امنیت در داخل کشور در دستور کار قرار گیرد.
خیانت بنی صدر به انقلاب و تاکید او بر گفتگو با صدام باعث شد تا در 30خرداد1360توسط حضرت امام «ره» از سمت فرمانده کل قوا بر کنار شده و با رای عدم اطمینان مجلس مجبور به فرار از ایران شود.
پس از آن امام«ره»خود فرماندهی کل قوا را بر عهده گرفته و فرمان بسج بیست میلیونی و حضور در جبهه ها را صادر فرمودند.
در3خرداد 1362با عملیات بیت‌المقدس خرمشهر به همراه دیگر سرزمینهای ایران تا اروندرود آزاد شد.
بعد از فتح خرمشهر نیروهای ایران جنگ را به داخل عراق کشاندند.
کشورهای عربی و صدام به همراه سازمان ملل، پیشنهاد آتش بس را ارائه دادند؛ اما، این پیشنهاد به علت مشخص نشدن حقوق ایران و عدم شناسایی متجاوز و همچنین نداشتن ضمانت اجرایی پذیرفته نشد.
ادامه جنگ تا اواخر سال 1364توازن نیروهای دو طرف را نشان می‌داد؛ اما در اواخر سال 1364ایران با شروع عملیات والفجر 8 منطقه عمومی فاو را تصرف کرد.
پیروزی ایران در فاو کشورهای عربی، شوروی و آمریکا را به حمایت علنی از صدام واداشت.
بدست آوردن تجهیزات نظامی و اسرای جنگی از 27 کشور جهان نشانگر آن بود که اکثریت قدرتهای اقتصادی و نظامی جهان از عراق حمایت کنند.
سرانجام با تصرف فاو عراق، جنگ را به دریا و سکو‌های نفت کشانید.
مورد هدف قرار گرفتن نفتکشهای ایرانی و اسکله‌های استخراج نفت ایران، باعث واکنش متقابل ایران شد.
آمریکا و شوروی به بهانه حمایت از نفتکشها وارد خلیج فارس شدند؛ اما ایران با برتری موقعیت جغرافیای خود در جنگ دریا نیز پیروز شد.
صدام با حملات شیمیایی به حلبچه و فاو و کمک قدرتهای بزرگ توانسط فاو را به تصرف خود در آورد.
مسئله نفت و طولانی شدن جنگ شورای امنیت را برآن داشت تا با پیشنهاد قطع نامه 598با فشار بر ایران بر پایان جنگ تاکید ورزد.
ایران قطعنامه را پذیرفت و صدام سه روز بعد برای داشتن برگ برنده از دریا، زمین و هوا ایران را دوباره مورد حمله قرارداد.
مقاومت ایران نیز باعث شکست این حمله شد و در تاریخ 20اوت1987میلادی (29مرداد1367)آتش‌بس برمرزهای ایران و عراق حاکم شد.
دوسال بعد در سال 1989زمانی که عراق کویت را به اشغال خود درآورده بود، صدام مجددا پذیرش قرارداد الجزایر را اعلام کرد و سازمان ملل عراق را به عنوان متجاوز و آغاز‌گر جنگ شناسایی کرد و عراق را ملزم به پرداخت غرامت به ایران نمود.
نام عملیات ها : عملیات دزفول ،عملیات نصر ، عملیات توکل ، عملیات فرمانده کل قوا ، عملیات ثامن الائمه ، عملیات طریق القدس ، عملیات فتح المبین ، عملیات بیت المقدس ، عملیات رمضان ، عملیات محرم ، عملیات والفجر مقدماتی ، عملیات والفجر ۱ ، عملیات خیبر ، عملیات بدر ، عملیات والفجر ۸ ، عملیات کربلای ۴ ، عملیات کربلای ۵ ، عملیات بیت المقدس ۷ ، عملیات لبیک یا خمینی ، عملیات کربلای ۱ ، عملیات کربلای ۶ ، عملیات والفجر ۴ ، عملیات قادر ، عملیات کربلای ۱۰ ، عملیات بیت المقدس ۲ ، عملیات والفجر ۱۰ ، عملیات مرصاد