امروزه بسیاری از زنان می‌دانند که محیط زیست در همه جا مورد بهره‌بردای بیش از حد قرار می‌گیرد و تخریب و آلوده می‌شود، زنان می‌دانند که تخریب لایه ازن تهدیدی زیست‌محیطی برای همه موجودات زنده دنیاست.
زنان از آثار زیان‌آور پرتو خورشید اطّلاع دارند و متوجه تغییر آب و هوا، گرم شدن زمین و شیوع بیمار‌ی‌ها هستند.
در بهار، شاهد برف زمستان و در زمستان، شاهد گرمای تابستان نتایج این رفتار انسانی است.
آنان می‌دانند بدون امنیت زیست محیطی جهانی، امنیت ملی وجود نخواهد داشت.
برای بقا در طبیعت باید از قوانین آن پیروی کرد و برای هماهنگی با طبیعت باید در شیوه‌های زندگی تغییراتی به وجود آورد، باید ارزش‌های طبیعت را درک کرد و به آن احترام گذاشت.
در واقع تغییر الگوی مصرف و روی آوردن به درست مصرف کردن کالاها، انرژی و منابع، بنیادی‌ترین رویکرد برای مقابله با موج مصرف، تخریب محیط‌زیست و آلودگی به‌شمار می‌آید.
امسال که توسط رهبر فرزانه انقلاب، سال پیگیری نوآوری و شکوفایی و اصلاح الگوی مصرف نام نهاده شد، نقش زنان ایرانی در فرهنگ ما با توجه به شرایط زیر بسیار قابل تامل و اثربخش می‌باشد:
اگر آگاهی ما انسان‌هایی که بی‌دریغ مصرف می‌کنیم و بی‌رویه مواد زاید و آلوده تولید می‌کنیم در حدی باشد که هر بار از خود بپرسیم مصرف این مواد و انرژی تا چه حد ضروری است؟
و هر مقدار مواد زاید که تولید می‌کنیم، یا هر مقدار انرژی که مصرف می‌کنیم چه اثری بر محیط‌زیست می‌گذارد و چه هزینه‌ای را برای رفع آلودگی ناشی از آن بر ما تحمیل می‌کند و همچنین اگر الگوی مصرف را درست بشناسیم و این الگو را در زندگی خود تعمیم دهیم، شاید بسیاری از مسایل ناشی از ورود آلاینده‌ها به محیط‌زیست حل شود، زیرا فزونی مصرف به معنای فزونی ضایعات و آلودگی محیط‌زیست است.
اگر تصمیم داریم در این زمینه نقش آلوده کننده کمتری داشته باشیم باید الگوی مصرف صحیحی برای خانواده ایرانی تهیه کنیم که در اینجا زن به عنوان همسر، مادر ، مدیر برنامه‌ریز خانواده و کسی که نقش اصلی در تنظیم خرید و چگونگی مصرف را به عهده دارد و همچنین به عنوان مربی، فرهنگ ساز نسل آینده و سرانجام به عنوان پیوند دهنده کودکان به خانه و جامعه می‌تواند نقش بسیار مهمی در تغییر الگوی مصرف و در نتیجه کاهش آلودگی داشته باشد.
● راهکارهای کاهش مصرف:
۱) ارتقای سطح آگاهی زنان در زمینه مصرف صحیح:
در درجه اول ابزار زنان آگاهی و خودباوری آنهاست.
زنان باید به نقش آموزش دهنده خود در مورد درست مصرف کردن و در نتیجه کاهش ضایعات واقف باشند و بچه‌ها را از کودکی در خانه طوری تربیت کنند که افراد مصرف‌گرا نباشند و این در صورتی ممکن است که زن در زندگی روزمره الگوی صحیحی از مصرف داشته باشد.
برای مثال دانستن میزان گالری مورد نیاز بدن در سنین مختلف کمک به خرید مواد به اندازه نیاز می‌شود.
در موقع رفتن به فروشگاه، داشتن فهرست کالاهای مورد نیاز از خرید بی‌مورد ممانعت به‌عمل می‌آورد.
خرید در یک روز در هفته هم می‌تواند هم از الودگی هوا و هم از خرید زاید ممانعت نماید.
۲) کاهش استفاده از کالاهای یک بار مصرف:
در سال ۱۹۹۰ در اتریش، خانواده‌های داوطلب با تغییر الگوی مصرف و کاهش استفاده از کالاهای یک‌بار مصرف موفق شدند زباله‌های تولیدی خود را تا حد ۱۹ درصد نسبت به خانواده‌های معمولی که وارد مطالعه نشده بودند، کاهش دهند و این کاهش پس از یک سال به ۳۴ درصد رسید.
امروزه بسیاری از زنان می‌دانند که محیط زیست در همه جا مورد بهره‌بردای بیش از حد قرار می‌گیرد و تخریب و آلوده می‌شود، زنان می‌دانند که تخریب لایه ازن تهدیدی زیست‌محیطی برای همه موجودات زنده دنیاست.
آنان می‌دانند بدون امنیت زیست محیطی جهانی، امنیت ملی وجود نخواهد داشت.
امسال که توسط رهبر فرزانه انقلاب، سال پیگیری نوآوری و شکوفایی و اصلاح الگوی مصرف نام نهاده شد، نقش زنان ایرانی در فرهنگ ما با توجه به شرایط زیر بسیار قابل تامل و اثربخش می‌باشد: اگر آگاهی ما انسان‌هایی که بی‌دریغ مصرف می‌کنیم و بی‌رویه مواد زاید و آلوده تولید می‌کنیم در حدی باشد که هر بار از خود بپرسیم مصرف این مواد و انرژی تا چه حد ضروری است؟
اگر تصمیم داریم در این زمینه نقش آلوده کننده کمتری داشته باشیم باید الگوی مصرف صحیحی برای خانواده ایرانی تهیه کنیم که در اینجا زن به عنوان همسر، مادر، مدیر برنامه‌ریز خانواده و کسی که نقش اصلی در تنظیم خرید و چگونگی مصرف را به عهده دارد و همچنین به عنوان مربی، فرهنگ ساز نسل آینده و سرانجام به عنوان پیوند دهنده کودکان به خانه و جامعه می‌تواند نقش بسیار مهمی در تغییر الگوی مصرف و در نتیجه کاهش آلودگی داشته باشد.
● راهکارهای کاهش مصرف: ۱) ارتقای سطح آگاهی زنان در زمینه مصرف صحیح: در درجه اول ابزار زنان آگاهی و خودباوری آنهاست.
۲) کاهش استفاده از کالاهای یک بار مصرف: در سال ۱۹۹۰ در اتریش، خانواده‌های داوطلب با تغییر الگوی مصرف و کاهش استفاده از کالاهای یک‌بار مصرف موفق شدند زباله‌های تولیدی خود را تا حد ۱۹ درصد نسبت به خانواده‌های معمولی که وارد مطالعه نشده بودند، کاهش دهند و این کاهش پس از یک سال به ۳۴ درصد رسید.
۳) افزایش دوام اجناس تولیدی: اگر محصولات تولیدی با دوام‌تر باشند و زنان در برنامهریزی روزمره از محصولات بادوام‌تر استفاده کنند، مدت استفاده از آنها طولانی‌تر خواهد شد.
۴) کاهش میزان سمی بودن زباله‌های خانگی: خانم‌ها با تفکیک مواد زاید سمی خانگی در محل تولید، می‌توانند خیلی از آلودگی محیط‌زیست جلوگیری کنند.
۵) کاهش حجم زباله از طریق بازیافت و استفاده مجدد: امروزه در کشورهای مختلف جهان بازیافت زباله بسیار معمول است و به علت اهمیتی که مواد اولیه در فعالیت‌های صنایع دارند و نیز محدودیت منابع و افزایش قیمت مواد اولیه مواد خام و سرانجام به دلایل ملاحظات زیست‌محیطی، سی درصد اجزای ترکیبی زباله نظیر کاغذ، مقوا، شیشه، پلاستیک، فلزات از طریق بازیافت مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرند و بار دیگر به عنوان مواد اولیه به کارخانه ها تحویل می‌شوند.
هفتاد درصد مابقی اجزای ترکیبی زباله نیز توسط کرم خاکی با نام علمی آیزینیافوتیدا۱ به کود آلی بیولوژی ورمی کمپوست تبدیل و کودش به افزایش محصولات آنهم از نوع ارگانیک می‌انجامد و خود کرم هم در توسعه صنایع داروسازی، صنایع غذایی، صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود خسرو سلجوقی، عضو هیأت علمی، بازنشسته معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری در یادداشتی که برای «تابناک» فرستاده، درباره تأثیر زنان در اصلاح الگوی مصرف خانواده چنین می‌نویسد: امروزه دیگر بر همگان آشکار شده است که محیط زیست در همه جا مورد بهره‌بردای بیش از اندازه قرار می‌گیرد و تخریب و آلوده می‌شود که حاصل این روند، از بین رفتن لایه ازن و تهدید سلامت همه موجودات زنده دنیاست.
از آثار زیان‌آور پرتو خورشید آگاهی دارند و متوجه تغییر آب و هوا، گرم شدن زمین و شیوع بیمار‌ی‌ها هستند که در بهار، برف زمستانی می‌بارد و در زمستان، شاهد گرمای تابستانیم و اینها همه نتایج رفتار انسانی است.
بدون امنیت زیست محیطی جهانی، امنیت ملی وجود نخواهد داشت؛ برای بقا در طبیعت، باید از قوانین آن پیروی کرد و برای هماهنگی با طبیعت، باید در شیوه‌های زندگی تغییراتی پدید آورد، باید ارزش‌های طبیعت را درک کرد و به آن احترام گذاشت.
در واقع تغییر الگوی مصرف و روی آوردن به درست مصرف کردن کالاها، انرژی و منابع، بنیادی‌ترین رویکرد برای مقابله با موج مصرف، تخریب محیط‌زیست و آلودگی به شمار می‌آید.
امسال که توسط رهبر فرزانه انقلاب، سال پیگیری نوآوری و شکوفایی و اصلاح الگوی مصرف نام نهاده شد، نقش زنان ایرانی در فرهنگ ما با توجه به شرایط زیر، بسیار قابل تأمل و اثربخش است: اگر آگاهی ما انسان‌هایی که بی‌دریغ مصرف می‌کنیم و بی‌رویه مواد زاید و آلوده تولید می‌کنیم، در اندازه‌ای باشد که هر بار از خود بپرسیم مصرف این مواد و انرژی تا چه اندازه ضروری است و هر مقدار مواد زاید که تولید می‌کنیم، یا هر مقدار انرژی که مصرف می‌کنیم، چه اثری بر محیط‌زیست می‌گذارد و چه هزینه‌ای را برای رفع آلودگی ناشی از آن بر ما تحمیل می‌کند و همچنین اگر الگوی مصرف را درست بشناسیم و این الگو را در زندگی خود تعمیم دهیم، شاید بسیاری از مسائل ناشی از ورود آلاینده‌ها به محیط‌زیست حل شود، زیرا فزونی مصرف به معنای فزونی ضایعات و آلودگی محیط‌زیست است.
اگر تصمیم داریم در این زمینه، نقش آلوده کننده کمتری داشته باشیم، باید الگوی مصرف درستی برای خانواده ایرانی تهیه کنیم که در اینجا، زن به عنوان همسر، مادر، مدیر برنامه‌ریز خانواده و کسی که نقش اصلی در تنظیم خرید و چگونگی مصرف را به عهده دارد و همچنین به عنوان مربی، فرهنگ ساز نسل آینده و سرانجام به عنوان پیوند دهنده کودکان به خانه و جامعه، می‌تواند نقش بسیار مهمی در تغییر الگوی مصرف و در نتیجه کاهش آلودگی داشته باشد.
راهکارهای کاهش مصرف: 1ـ ارتقای سطح آگاهی زنان در زمینه مصرف درست: در درجه نخست، ابزار زنان آگاهی و خودباوری آنهاست.
آنان باید به نقش آموزش دهنده خود درباره درست مصرف کردن و در نتیجه، کاهش ضایعات آگاه باشند و بچه‌ها را از کودکی در خانه گونه‌ای تربیت کنند که افراد مصرف‌گرا نباشند و این در صورتی ممکن است که زن در زندگی روزمره، الگوی درستی از مصرف داشته باشد؛ برای مثال، دانستن میزان کالری مورد نیاز بدن در سنین گوناگون، کمک به خرید مواد به اندازه نیاز می‌شود.
در موقع رفتن به فروشگاه، داشتن فهرست کالاهای مورد نیاز از خرید بی‌مورد جلوگیری می‌کند.
خرید در یک روز در هفته هم می‌تواند هم از آلودگی هوا و هم از خرید زاید جلوگیری کند.
2 ـ کاهش استفاده از کالاهای یک بار مصرف: در سال 1990 در اتریش، خانواده‌های داوطلب با تغییر الگوی مصرف و کاهش استفاده از کالاهای یک‌بار مصرف، موفق شدند زباله‌های تولیدی خود را تا 19 درصد نسبت به خانواده‌های معمولی که وارد مطالعه نشده بودند، کاهش دهند و این کاهش پس از یک سال به 34 درصد رسید.
3ـ افزایش دوام اجناس تولیدی: اگر محصولات تولیدی با دوام‌تر باشند و زنان در برنامهریزی روزمره از محصولات بادوام‌تر استفاده کنند، مدت استفاده از آنها طولانی‌تر خواهد شد.
4ـ کاهش میزان سمی بودن زباله‌های خانگی: خانم‌ها با جداسازی مواد زاید سمی خانگی در محل تولید، می‌توانند از بسیاری از آلودگی محیط‌زیست جلوگیری کنند.
5 ـ کاهش حجم زباله از راه بازیافت و استفاده دوباره: امروزه در کشورهای گوناگون جهان، بازیافت زباله بسیار معمول است و به علت اهمیتی که مواد اولیه در فعالیت‌های صنایع دارند و نیز محدودیت منابع و افزایش قیمت مواد اولیه مواد خام و سرانجام به دلایل ملاحظات زیست‌محیطی، 30 درصد اجزای ترکیبی زباله همچون کاغذ، مقوا، شیشه، پلاستیک، فلزات از راه بازیافت مورد استفاده دوباره قرار می‌گیرند و بار دیگر به عنوان مواد اولیه به کارخانه‌ها تحویل می‌شوند.
70 درصد مابقی اجزای ترکیبی زباله نیز توسط کرم خاکی با نام علمی آیزینیافوتیدا به کود آلی بیولوژی ورمی کمپوست تبدیل و کودش به افزایش محصولات آن هم از نوع ارگانیک می‌انجامد و خود کرم هم در توسعه صنایع داروسازی، صنایع غذایی، صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود.
6 ـ استفاده از محصولات ارگانیک: تغییر رفتار تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان جهانی از سوی محصولات غیر ارگانیک به سوی محصولات ارگانیک، منجر شد که در دهه‌های اخیر، به ویژه از دهه 1980 میلادی، حرکت به سمت کشاورزی ارگانیک مورد توجه قرار بگیرد و تحقیقات متخصصان کشاورزی متوجه آن شود، برای همین، کشاورزی ارگانیک در سادهترین تعریف به عنوان «کشاورزی بدون افزودن مواد شیمیایی مصنوعی و به طور خاص شیمیایی» توسعه یابد.
اصول و اهداف ارایه شده برای کشاورزی ارگانیگ توسط فدراسیون جهانی جنبش کشاورزی ارگانیک (IFOAM) به گونه زیر است: 1ـ تولید غذا با کیفیت بالا و در حد کافی 2ـ همگامی با طبیعت به جای سلطه‌گری و چیر‌گی بر آن 3ـ تقویت چرخه‌های بیولوژیکی در سامانه‌های زراعی شامل تقویت میکرو ارگانیسم‌ها، فلوروفون خاک، افزایش تنوع گیاهی و حیوانی 4ـ حفظ و افزایش حاصلخیزی خاک‌ها در دراز مدت 5ـ بهره‌گیری از منابع تجدید شونده تا حد امکان 6ـ درباره مواد آلی و عناصر غذایی، تا حد امکان در یک سامانه بسته عمل شود.
7 ـ فراهم کردن زمینه‌هایی از زندگی برای دام‌ها که امکان بروز همه رفتارهای غریزی را برای آنها فراهم سازد.
8ـ جلوگیری از بروز همه اشکال آلودگی ناشی از عملیات گوناگون کشاورزی 9- حفظ تنوع ژنتیکی سامانه کشاورزی و محیط پیرامون، شامل حفاظت از گیاهان و زیست‌گاه‌های طبیعی 10- امکان به دست آوردن درآمد کافی برای زارعان و جلب رضایت آنان و نیز ایجاد محیط کار سالم 11- در نظر گرفتن اثرات گسترده‌تر اجتماعی و اکولوژیکی سامانه زراعی نقش زنان در سال اصلاح الگوی مصرف; چشم و همچشمی در زنان بیش ترین اصراف را در پی دارد یک آسیب شناس اجتماعی گفت: چشم و همچشمی در زنان بیش ترین اصراف را در خانواده ها در پی دارد.اعظم زرکانی در گفت وگو با فارس در خصوص نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف گفت: زنان به لحاظ این که بیش ترین هزینه ها را در خانواده مدیریت می کنند نقش موثری در خرید لوازم خانه و اصراف در این زمینه دارند.
وی اظهار داشت: بسیاری از زنان فقط به خاطر این که از اطرافیان خود کم نیاورند از هیچ تلاشی در نو کردن وسایل زندگی دریغ نمی کنند و گاهی زندگی را هم برای خود و فرزندانشان تلخ می کنند.
زرکانی ابراز داشت: در بسیاری از خانواده ها خیلی از وسایل فقط به خاطر این که از مد افتاده با وسایل جدید تعویض می شود در حالی که این وسایل هنوز کارایی سابق را دارند.
وی اضافه کرد: اصراف در برخی از خانواده ها به خصوص در مصرف مواد غذایی در مهمانی ها بسیار به چشم می خورد به صورتی که این اصراف ها به امری عادی برای بسیاری از خانواده ها در آمده است.
زرکانی تصریح کرد: زنان ما به عنوان مهم ترین عناصر در خرج و مخارج و هزینه های زندگی در خانه باید با الگوسازی برای خود و فرزندانشان از ترویج اصراف جلوگیری کنند.
این جامعه شناس اظهار داشت: اگر اصراف به صورت یک امر عادی تلقی شود خسارات زیادی به سرمایه های ملی ما در آیند ه ای نزدیک خواهد زد.
وی خاطرنشان کرد: اصلاح الگوی مصرف به ویژه در خانواده ها نیازمند زمانی طولانی است چرا که کار در این زمینه نیازمند فرهنگ سازی در همه ابعاد است.
زرکانی اضافه کرد: فرهنگ سازی در اصلاح الگوی مصرف یک شبه و با برنامه ریزی کوتاه مدت جواب نمی دهد و باید در این زمینه اهداف بلندمدت مد نظر کارشناسان و مسئولان قرار گیرد.
منابع 1.
تاتارو، الیشیا، 1372، ورمی کمپوست چیست؟
سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری، شماره 1149.6ص.
2.
سلجوقی، خسرو، 1387، مدیریت پسماندهای شهری به وسیله نعمت‌های خداوند، تهران.