دانلود تحقیق نماز

چرا نماز بخوانیم ؟
(1)
گر چه نماز در منظر بسیاری از عاملین و ناظرین ،تصویری جز یک عمل تعبدی و مورد هدف زهاد ورهبانها ندارد که صرفاً برای نمایش خضوع و کرنش در ارتباط با خالق ایفای نقش میکند ،اما بررسی آداب ،شرائط ، مضامین و هویت این عبادت بزرگ ، ضمن تأیید آن به عنوان یک امر تعبدی ، آنرا عاملی مهم برای اصلاح نفس انسانها و کنترل نظامات عمومی جامعه معرفی می کند .
اصولاً هر عبادت و اطاعتی که انسانها بر حسب تکلیف بجای می آورند ،با نظر به استغناء ذات اقدس باری تعالی نمی تواند کمترین سود و خیری را متوجه ذات ربوبیت گرداند یا متضمن فخر و مباهات یا ارضاء خواسته ای در مبداء لایزال باشد همانگونه که :
گر جمله کائنات کافر گردند بر دامن کبریاش ننشیند گرد
پس او که بهره ای نمی برد ،او که نیازی ندارد ،او که عظمت مطلق است وهمه عالم در برابر او تکویناً سر تعظیم دارند ،چرا گونه هائی از خضوع و کرنش را به عنوان واجب بر انسان ، تشریع نموده است ؟!

او که می تواند از منبع خزائن بی پایان و کاستی ناپذیر خود همه را روزی دهد و انعام مضاعف بخشد چرا انسان علاقه مند به دنیا و وابسته را مأمور به واگذاری بخشی از مال محدود خود می کند .

او از این الزامات چه هدفی را دنبال می کند؟!

شکر منعم واطاعت از ولی نعمت امری اخلاقی ، عاطفی وانسانی است بلکه حیوانات نیز در خور شعور واستعداد خود ،از انجام این واجب فروگذار نمی کنند اما آیا این شکر وسپاس در ارتباط با منعمی همچون خداوند رب العالمین به همان صفتی است که در مورد انسان نیازمند و محتاج از حیث روانی ومادی است؟!

انسانی که همواره با چشم امید عطا می کند یا لااقل سپاس در روح او اثر تشویقی یا ارضائی دارد ؟
پروردگار عزت از این نواقص مبراست سُبحانَ ربَّک ربّ العزه عمّا یَصفون
این چه قضاوتی است ما لَکم کَیفَ تَحکُمُون
باید سود این سپاس به خود انسان برگردد وَ مَن شَکَرَ فَاِنّما یَشکُرُ لِنَفسه .
نگرش اینگونه به نماز آنرا به عنوان عملی دشوار می نماید و بریدن از مشاغل دنیائی را (که برای انسان ودر ارتباط با پیشرفت اوست ) بهنگام اقامه نماز مشکل می سازد .
نگرش اینگونه به نماز آنرا به عنوان عملی دشوار می نماید و بریدن از مشاغل دنیائی را (که برای انسان ودر ارتباط با پیشرفت اوست ) بهنگام اقامه نماز مشکل می سازد .

«وانها لکبیره الا علی الخاشعین » نماز دشوار است مگر برای کسانیکه درک صحیح از مقام ربوبی داشته باشند وبزرگی وبی نیازی خالق را باور کنند وبدانند که صبر وصلاه یک نیروی کمکی برای پیشبرد امور ونیل به مقاصد وتعالی آنهاست نه آنکه کمکی به ربوبیت رب!

«سبحانه وتعالی عما یقلون علوّا کبیراً » با گشودن این زاویه جدید در نگرش به نماز و عبادات دیگر و با این امید که خداوند متعال طعم این غذای سازنده روح را به ما بچشاند و تجنب از تقصیر در صلوات را به ما الهام فرماید ، اینک به بررسی آثار و اسرار نماز می پردازیم : 1- تامین نیاز درونی وروانی انسان بدون شک ، انسان ، برای گریز از توحش واهیابی به زندگی انسان وحیاه طبیّه وتخلق به اخلاق کریمه و رهائی از یأس و افسردگی به یک عامل مهار کننده نیازمند است که روح تعاون و نوعدوستی ، عاطفه و محبت را بر وی الهام نماید و به هنگامی که پژمرده و افسرده می گردد او را طراوت بخشد .

روانشناسان ، جامعه شناسان وکارشناسان تربیتی بر این مسئله اتفاق نظر دارند که این نیرو از منبع اعتقاد دینی نشأت می گیرد .

یک روانشناس معروف انگلیسی بنام «هنری لنک» پس از تحقیقات گسترده بالینی که بر روی بیش از ده هزار انسان افسرده مجرم و تبهکار انجام داده است میگوید: «اینک بخوبی اهمیت اعتقاد دینی را در زندگی انسان درک می کند و از میان تمامی آزمایشات ، این نتیجه مهم را یافته ام که : «هر کس به دین و اعتقاد دینی گردن سپارد یا با عبادتکده ای در ارتباط باشد از شخصیت انسانی والاتری برخوردار است و در مقایسه با آنکس که ایمانی ندارد وبا عبارتی در تماس نیست کرامت خاصی دارد.»» یک دانشمند روسی می گوید : «مشکل ما حقانیت کاپیتالیسم یا کمونیسم نیست ، بلکه باید در مورد جانشینی یک فرهنگ بشری بجای فرهنگ مادی فکری کرد.» یک مرکز بهداشت روانی در دانشگاه سنت لوئی آمریکا کتابی را منتشر نموده است ،با عنوان « عوامل فراموش شده در بهداشت روانی » این کتاب مذهب را به عنوان مهمترین و مؤثرترین عامل بهداشت روانی و حفظ سلامت جامعه مطرح کرده و گفته است : « کسانیکه هفته ای یک روز به کلیسا می روند از مشکلات روانی کمتری برخوردارند .» یونک ؛ روانشناس معروف و معاصر می گوید : « من صدها بیمار را معالجه کرده ام و از میان تمام بیماران من یکی پیدا نشد که مشکل روانیش مربوط به پیدا کردن عقیده دینی نسبت به زندگی نباشد .

با اطمینان خاطر می گویم هر یک از آنها از آن جهت مریض شده بودند که آنچه را مذاهب زنده هر عصر به پیروان خود عطا کرده اند ، از دست داده بودند و آنها که عقیده مذهبی خود را باز نیافتند واقعاً درمان نشدند .» بنابراین آنچه دنیای برخوردار از تکنیک و صنعت را رنج می دهد خلاء روانی و عدم برخورداری از اطمینان روحی است .بیش از 50 درصد از تختهای بیمارستانهای آمریکا اختصاص به بیماران روانی دارد وبیش از 75 درصد دانش آموزان دبیرستانهای این کشور مواد مخدر مصرف می کنند .

رهبران غرب وشرق در سال 1962 از عدم وجود عنصر دینی در کشورهایشان اظهار نگرانی کردند و آینده نگران کننده ای را برای کشور خود پیش بینی کرده اند .

کندی می گوید : «امریکا آینده دردناکی پیدا خواهد نمود چه جوانان غرق شهواتند و دیگر حاضر نیستند وظایفی را که به آنان محول می گردد بخوبی انجام دهند از میان هر هفت جوانی که به سربازی اعزام می شود 6 تن نالایق و سست از آب در می آیند .» خروشچف نیز در اعترافات خود در مورد فقدان عنصر دینی وپیامد های آن می گوید : « آینده شوروی در خطر است و جوانان هرگز آتیه امید بخشی ندارند چه بی بندوبار واسیر شهوت گشته اند .» استاد شهید آیت الله مطهری (ره) می فرماید : «نهرو» مردی است که از سنین جوانی لامذهب شده است .

در اواخر عمر یک تغییر حالی در او پیدا شده بود.

خودش می گویند من ،هم در روح خودم وهم در جان، یک خلائی را، یک جای خالی را احساس می کنم که هیچ نمی تواند آن را پر کند مگر یک معنویتی و این اضطرابی که در جهان پیدا شده است ، علتش این است که نیروهای معنوی جهان تضعیف شده است .

این بی تعادلی در جهان از همین است.

می گوید الان در کشور اتحاد جماهیر شوروی این ناراحتی به سختی وجود دارد،تا وقتی که این مردم گرسنه بودند و گرسنگی به ایشان اجازه نمی داد که درباره چیز دیگری فکر بکنند ،یکسره در فکر تحصیل معاش ودر فکر مبارزه بودند.

بعد که یک زندگی عادی پیدا کردند (الان) یک ناراحتی روحی در میان آنان پیدا شده است .در موقعی که از کار بی کار می شوند تازه اول معصیت آنهاست که این ساعت فراغت وبی کاری را با چه چیز پر بکنند واین همان خلائی است که من دارم .

پس معلوم می شود که واقعاً انسان یک احتیاجی به عبارت و پرستش دارد.

امروز که در دنیا بیماریهای روانی زیاد شده است ، در اثر این است که مردم از عبادت و پرستش روبرگردانده اند .

ما این را حساب نکرده بودیم ولی بدانید هست .

نماز قطع نظر از هر چیزی طبیب سر خانه است یعنی اگر ورزش برای سلامتی مفید است اگر آب تصفیه شده برای هر خانه لازم است ، اگر هوای پاک برای هر کسی لازم است ، اگر غذای سالم برای انسان لازم است ، نماز هم برای سلامتی انسان لازم است .

شما نمی دانید اگر انسان در شبانه روز ساعتی از وقت خودش را اختصاص به راز و نیاز با پروردگار بدهد ، چقدر روحش را پاک می کند !

عنصرهای روحی موذی به وسیله یک نماز از روح انسان بیرون می رود .

در میان تمامی این امواج نگرانی و اضطراب ، قرآن کریم «ذکر خدا» را به عنوان برترین داروی آرام بخش وشفادهنده قلبها معرفی می نماید و «نماز» را به عنوان مصداق برتر ذکر می داند.

همه آشوب وتشویقها ، تمامی ناآرامیها و اضطرابها ، با اقامه یاد خدا در فواصل گوناگون شبانه روز مهار می گردد .

نهاد نا آرام ،آرام می گیرد ، طغیان هوی وهوس فرومی نشیند .

قلب مأیوس امید می یابد و هنوز اثر باز یافته از این معدن فیض به کاستی نگرائیده که دگر بار مؤذن ،بانکی بر می آورد و رمقی دوباره رقم می زند .

2- استواری ایمان واستقامت هر سپاه و سازمانی برای الهام استقامت و ثبات ، سروشی را به سربازان و پیروان خود می آموزد که هر صبحگاه و شامگاه این سرود و سروش ، پایداری و مقاومت را در جانهای آنان به هیجان آورد و عزم و اراده آنان را آهنین سازد.

سپاه هستی و ذراتی که به ظاهر خاموش و بی صدا می نماید ، سرود پایداری در اطاعت از آفریننده را به هر صبح و شام می سرایند.

«ان من شی الا یسبح بحمده » جمله ذرات عالم در نهان با تو می گویند روزان وشبان ما سمعیعیم وبصیر وبا هشیم با شما نامحرمان خامشیم چه شما سوی جمادی می روید محرم جان خدادان کی شود انسانها نیز به عنوان محور نظام خلقت ، همنوای با سایر ذرات وجود ،صبح وشام خود را با سرودن سروش ستایش و سپاس و اعلام وفاداری در اطاعت از خالق هستی آفرین طی می کنند .این سرود که در آن تقید به نکات برجسته عقیدتی ، اخلاقی ، عاطفی و سیاسی دیده می شود روح سازش ناپذیری با طاغوت و گمراهان و پایبندی به نظام اخلاقی مشخص را در انسان تقویت می نماید .

اهتمام به نماز علی رغم اهمیت فراوانی که فریضه مهم نماز در میان عبادات و احکام شرعی دارد اهتمام مسلمین به آن و ابعاد گوناگونش اندک است .ابلیس و تمامی شیطان صفتان در طول تاریخ بر آن بوده اند که صورت و محتوای این عبادت بزرگ را از جوامع اسلامی محو نمایند و در این ارتباط به هر اقدامی دست آلوده اند .

چرا که سلطه خود را در گرو از میان برداشتن این عزیمت می دانند .

پیامبر اکرم (ص) فرمود : « لا یزال الشیطان یرعب من بنی ادم ما حافظ علی الصلوات الخمس فاذا ضیعهن تحرا علیه و اوقعه فی العظائم » یعنی : «همواره شیطان از فرزندان آدم در ترس و وحشت است تا آن زمان که او در انجام نمازهای پنجگانه دقت داشته باشد ، پس آنگاه که آن را تضییع کند شیطان جرأت می یابد واو را به آلودگی و گناهان بزرگ می افکند.» و در روایتی دیگر حضرت علی علیه السلام نماز را به سنگری در برابر وسوسه های شیطان تشبیه می فرماید بنابراین از آن جهت که نماز مزاحم نفوذ و سلطه شیاطین است ، آنان نیز به جد با اقامه و برپایی آن در ستیزند .

درک این حساسیت باید درجه اهتمام به این فرضیه را افزایش دهد که در جوامع اسلامی و در بین مسلمان متأسفانه شاهد آن نیستم .

وجوه اهمیت می دانیم که پس از تحکیم پایه های اعتقادی (اصول دین) نخستین گام عملی ، در حوزه شریعت بسوی نماز برداشته می شود .و نماز با عناوینی همچون : مایه خشنودی خدا رأس الاسلام سنگری در برابر حمله های شیطان آخرین وصیت پیامبران محبوبترین عمل نزد خداوند متعال نور چشم پیامبر پایه دین و تعابیری از این قبیل ستوده شده است .

اولیاء الهی شب و روز خود را همچون گرسنه ای در پی طعام و تشنه ای در جستجوی آب با یاد و در انتظار نماز یعنی وقت ملاقات با خدا سپری می کردند و پیامبر اکرم (ص) پس از تشریح عطش و اشتیاق خود به نماز فرمود : «و انا لا اشبع من الصلاه » « هر گرسنه ای بوسیله غذا رفع گرسنگی می کند و با آب عطش خود را بر طرف می سازد اما من از نماز سیر نمی شوم و هیچگاه قبل از نماز غذا نمی خورم و به هنگام نماز کسی را به رسمیت نمی شناخت و با همه کس جز خدا بیگانه بود.» چرا اینگونه به دیده احترام به این عبادت نگریسته شده است و چرا آنرا به این مقدار مهم دانسته اند ؟

به عبارت دیگر چه امتیازی برای نماز در مقایسه با عبادات دیگر می توان یافت .

طبعاً اسرار و آثاری که در بخشهای گذشته به آن اشاره شد می توان توجیه کننده این همه تأکید باشد که در این فصل با بررسی آیات و روایات به ارائه فهرستی از وجوه اهمیت نماز می پردازیم .

اشتراک شرائع سماوی در آن ادیان آسمانی که همگی در دعوت به عبادت خدا و دوری از طاغوت با هم متحد بودند ، در جدول تکالیف ، وظائف گوناگونی را بر عهده بندگان می نهادند ولی قدر مشترک تمامی آنها، اقامه نماز بود و همانگونه که در فصل سابقه تاریخی نماز گفته شد این عبارت ، در هر یک از ادیان الهی سابقه حضور داشته است و این بهترین دلیل اهمیت آن است همانگونه که پیامبر اکرم از آن به عنوان « نهج الانبیاء» و شیوه تمامی پیامبران یاد کرده است .

تجلی تمامی دین در نماز هر یک از ادیان برای اعلام موجودیت از وسیله و ابزار خاصی استفاده می کنند همانند آتش ، بوق و ناقوس و غیر آن .

این وسیله اعلام در حقیقت یک نوع ابزار دعوت عمومی به دین نیز تلقی می شود .

در اسلام یکی از مقدمات نماز به عنوان این وسیله عمومی قرار داده شده است که به شکل دعوت به نماز نقش دعوت به اسلام را ایفاء میکند .

همانگونه که پیامبر اکرم (ص) در تفسیر آیه شریفه : « من احسن قولاممن دعا الی الله» می فرماید مراد از این دعوت کننده موذن است بنابراین حضور نماز یعنی حضور تمامی دین و دعوت به آن دعوت به خداست .

عدم چشم پوشی از آن هر یک از تکالیف شرعی به صنفی خاص از بندگان تعلق می گیرد یا اینکه اصنافی از آن معاف هستند مثلاً روزه بر غیر بیمار و غیر مسافر و ...

واجب است.

خمس و زکوه و حج بر کسانی که از تمکن مالی برخوردارند تعلق می گیرد .

از حضور در صحنه جهاد ، زنان ، پیرمردان و اصناف دیگری معافند .

اما نماز فریضه ای است همیشگی و همگانی است ، در زمان خوف ودر حال امنیت در روز و شب ، در تمامی ماههای سال بر حر وعبد ، مرد و زن ، غنی وفقیر ، صحیح و مریض ، مقیم و مسافر و...

حتی قرآن می فرماید اگر شرائط آنچنان سخت و سهمگین بود که مجال پیاده شده از مرکب وجود نداشت .

پیاده یا سواره باید نسبت به انجام این فریضه اقدام گردد.

آیا تا کنون فکر کرده اید به چه دلیل در بدو تولد، کودک را با صلای نماز آشنا می کند و اذان و اقامه در گوش او می دمند و پس از مرگ و قبل از دفن بر پیکر بی جان او نماز می خوانند؟!

چرا اولین گام در عرصه تکلیف به سوی نماز بر داشته می شود و چرا اولیاء الهی در آخرین لحظات عمر خود معمولاً اجازه دو رکعت نماز خواندن را می خواستند؟

آیا پاسخ این چراها نمی تواند از اهمیت این فریضه بزرگ که باید سراسر عمر را فراگیرد خبر دهد؟

نقش آن در پیشبرد امور زندگی مدد جوئی و استعانت از غیر قدرت لایزال الهی در زندگی امری است که هر روزه به عنوان یک ضد ارزش مورد تبری قرار می گیرد و در نماز های یومیه تأکید می شود که : « ایاک نعبد و ایاک نستعین» خداوند تبارک و تعالی نیز به این دو عمل به عنوان ابراز استعانت اشاره کرده است: « صبر و صلاه» و برای رفع مشکلات زندگی و دستیابی به خواسته ها ، نماز های گوناگون در روایات مورد توصیه قرار گرفته است .

البته شکی نیست که نظام عالم بر اسباب و علل مادی تکیه دارد ولی جریان اسباب نیز به امر خداوند متعال است و نیروی غیبی را برای هماهنگی این عوامل به کمک می خواند که این امداد غیبی در پرتو نماز فرآهم می آید .

در روایتی چنین می خوانیم : کان رسول الله « اذا حزنه امر فزع الی الصلاه» یعنی: « پیامبر اکرم(ص) هر گاه از امری نگران می گردید به نماز پناه می برد.» و در سخن دیگری از پیامبر اکرم(ص)چنین آمده است : «هر کس دو رکعت نماز بگذارد از خداوندمسئلتی نخواهد داشت مگر آنکه خدا خواسته اش را بر آورده می سازد .» بنابراین نماز از آن جهت که در پیشبرد امور زندگی انسانها می تواند نقش مؤثر داشته باشد عبادتی مهم و تعیین کننده تلقی می گردد.

منظور کردن بنائی خاص یکی دیگر از وجوهی که اهمیت و عظمت نماز را مبرهن می سازد ،بر پائی بنائی خاص برای انجام این فریضه است .

مساجد اگر چه پایگاه و سنگر حکومت اند لکن اصلی ترین عملی که در آن انجام می شود و عنوان این بناء برانگیزه ایجاد آن دلالت دارد نماز و عبادت است .

اجرای این پروژه عظیم در تمامی نقاط دنیای اسلام و در طول اعصار و قرون که در حمایت از فریضه نماز و به پشتوانه ایمان مسلمان متکی گردیده است حکایت از تکریم و تعظیم این وظیفه نزد خداوند متعال دارد.

تکرار انعطاف مکرر توجه و درخواست انجام متوالی یک وظیفه، انسان را از اهمیت و عظمت آن آگاه می کند.

اگر به کسی تکلیف شود که باید روزانه پنج بار با شخصیتی ملاقات کند بدون شک این سؤال پیش می آید که او کیست؟

و چقدر از اهمیت برخوردار است که باید هر روز، چند مرتبه به سراغ او رفت.

نماز عبادتی است که هر روز چند نوبت تمامی مسلمانان به سوب ان سوق داده می شوند.

غیر از ملاقاتهای ضروری و الزامی که با عنوان نمازهای واجب مشخص شده است، ملاقاتهای آزاد نیز برای بندگان با نماز پیش بینی گردیده است و این موارد...، به خوبی از اهمیت این عمل خبر می دهد.

این عبادت که به ظاهر تکراری می نماید و به نردبان ترقی انسان تشبیه گردیده است ، هر جزء و هر رکعت از آن پلکانی است که انسانها را به مقام برتر عروج می دهد.

انواع گوناگون گرچه اصول و ارکان این عبادت بزرگ، در شکلهای مختلف آن بیکسان هستند اما تفاوتهای بسیاری در مقارنات آن دیده می شود؛ مثلاً از حیث رکعات و رکوعها از جهت قرائات و سور، به لحاظ اذکار و دعاهای مستحب، در قیاس با ظرف زمانی و نیت اقامه نماز، تفاوتهای زیادی دیده می شود.

برای هر بلاء و رخائی نمازی پیش بینی شده است، نماز استسقاء، نماز شکر، نماز خوف، نماز حاجت، نماز زیارت، نماز عید فطر و قربان، نماز جمعه، نماز لیله الدفن، نماز گرسنه، نماز وسوسه، نماز استعاده، نماز رفع عسرت و سختی، نماز برای زیاد شدن عاطفه، نماز عفو، نماز هر یک از روزهای هفته، نماز نافله شب و از این قبیل نمازهائی که عدد و احاطه آن از حوصله انسان خارج است و دستور قرائت بالغ بر سیصد نوع نماز در کتب ما دیده می شود.

این گوناگونی بخوبی می تواند دلیل دیگری بر اهمیت این عبادت تلقی گردد.

تکفیر تارک همانگونه که قبلاً در این نوشته بدان اشارت گردید، در صدر اسلام و در اغاز تشرف به دین حنیف، نخستین گام به میدان نماز نهاده می شد و نوگروندگان پس از اقرار به توحید از باب نماز به سرای دین راه می یافتند.

با استناد به روایات اسلامی این نکته نیز مستدل می گردد که گام پایانی در محدوده دین نیز با ترک نماز برداشته می شود چرا که پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «ما بین المسلم و بین ان یکفر الا ان یترک الصلاه الفریضه معتمداً اویتهاون بها فلا یصلیها» فاصله ای بین مسلمانی و کفر نیست جز آنکه نماز واجب را از روی عمد ترک کند یا در انجام آن سستی نماید و نماز نخواند.

در سخت دیگری امام سادق (ع) با کمال صراحت می فرماید: «لا حظ فی الاسلام لمن ترک الصلاه» نخستین سؤال در قیامت در منابع اسلامی به یک اولویت بندی در ترتیب رسیدگی به پرونده اعمال انسانها در قیامت اشاره شده است.

نماز، نه تنها به عنوان نخستین عمل در قیامت مورد بررسی قرار می گیرد بلکه شرط رسیدگی به سایر اعمال، سلامت پرونده نماز است.

اما باقر(ع): ان اول ما یحاسب به العبد الصلاه، فان قبلت قبل ما سواها و ان ردت رد ما سواها در سخت دیگری از پیامبر اکرم (ع) چنین روایت شده است که فرمود: «اول ما ینظر فی عمل العبد فی یوم القیمه فی صلاته فان قبلت نظر فی غیرها و ان لم تقبل لم ینظر فی عمله بشی» در روایت دیگری حضرت علی(ع) می فرماید: «ان کل شئ تبع لصلاتک» یعنی: «همه چیز تابع نماز است.» نماز جماعت فرهنگ اسلامی بر اساس زدودن منیت ها و رهایی انسان از تنهایی و حصار خود، بنا گردیده است.

هر یک از تعالیم و الزامات شرعی به نحوی، جامعه را بسوی ضمیمه شدن تمامی انسانها پیش می برد.

غالب اذکار و شعارهای نماز به این شعور فرا می‌خواند و به سوی همین هدف، سایر تعالیم از روزه، خمس، زکوه، حج، جهاد، تولی و تبری و غیره جهت می گیرد.

در روایتی پیامبر اکرم (ص) چنین می فرماید: هرکس به اندازه یم وجب راه خود را از مسیر عمومی مسلمانان جدا کنند و از انان فاصله بگیرند، رشته اسلام را از گردن خود باز کرده است.

در سخن دیگر حضرتش چنین افرادی را در مقایسه با توده انسانها به گوسفندی تشبیه می کند که از سایر گوسفندان گله جدا افتد که قطعاً نصیب گرگ می‌شود، این انسان تک رو در دام شیطان قرار می گیرد و شیطان او را می رباید.

لذا اسلام به انسان توصیه دارد که برای سفر و حضر خود و در هر حرکت و سکون، از تنهایی و تکروی بپرهیزد.

در همین راستا و با در نظر گرفتن اهداف و آثار دیگر، او را به نماز جماعت تشویق می نماید و آن را از هر عبادتی فراتر می داند.

در روایتی چنین آمده است:« یک شب امیرالمؤمنین(ع) تا صبح مشغول عبادت بود و وقت اذان صبح فوراً نماز خود را به صورت فرادی خواند و به منزل برگشت و استراحت کرد.

چون پیامبر امرک(ص) حضرت را در صف نماز گزاران مشاهده نفرمود به منزل آن حضرت آمد و از حضرت زهرا (س) حال علی(ع) را جویا شد.

زهرا سلام الله علیها جریان را به پدر عرضه داشت؛ حضرت فرمود: آنچه از دست او رفته است بخاطر عدم حضور در نماز جماعت صبح بیش از آن چیزی است که به دست آورده است از شب زنده داری و عبادت تمامی شب، در این هنگام علی(ع) از گفتگوی پیامبر و فاطمه(ص) بیدار شد.

پیامبر اکرم(ص) به حضرتش فرمود: «یا علی ان من صلی الصلاه فی جماعه افضل من قیام لیله کله» یعنی: «کسی که نماز صبح را به جماعت بخواند بهتر است از آنکه تمام شب را به عبادت برخیزد.» و در سخن دیگری پیامبر اکرم (ص) فرمود: اگر تعداد نمازگزاران صفوف جماعت از ده نفر فراتر رود، پاداش هر رکعت آن آنقدر زیاد می گردد که حتی اگر تمام آسمانها کاغذ شود و تمام دریاها مرکب و همه درختان قلم گردند و همه فرشتگان مأمور نوشتن آن، نمی توان پاداش ان را ثبت نمود و پاداش آن فقط در خورد محاسبه ذات بیکران الهی است.

پیامبر امرک(ص) فرمود: «صلاه الرجل فی جماعه خیر من صلاته فی بیته اربعین سنه» یعنی: «نماز انسانی با جماعت، بهتر است از چهل سال نماز او در خانه اش» از حضرت سؤال کردند آیا یک روز نماز به جماعت بهتر است از چهل سال نماز در خانه یا یک نماز جماعت بهتر است...؟

فرمود: یک نماز جماعت بهتر از چهل سال نماز فرادی است.

در حدیث دیگری پیامبر اکرم (ص) می فرماید: هرکس مقید به حضور در نماز جماعت تحت هر شرایطی باشد از پل صراط همچون برق عبور می کند و به بهشت نائل می گردد.

مرد کوری خدمت پیامبر اکرم(ص) عرض کرد من چشم ندارم و نمی توانم مسیر بین منزل تا مسجد را طی کنم و کسی هم که مرا راهنمائی کند وجود ندارد چه کنم؟

حضرت فرمودند طنابی را از مسجد تا منزلت بکش و به وسیله آن، راه مسجد را پیدا کن و حضور در مسجد را ترک نکن.

اینک به بررسی آثار و برکات نماز جماعت می‌پردازیم: آثار و برکات نماز جماعت 1-عرضه اسلام به جامعه: دعوت به یک اعتقاد و یک روش، گونه های مختلف دارد.

امروزه با راه یافتن تکنیک ها و شیوه های جدید در تبلیغات، اثر ارائه نمونه در معرض دید عموم یا نصب ماکت و تصویر در جذب افراد، بر کسی پوشیده نیست.

نماز ماکت اسلام و اعتقاد مجسم دینی است و عرضه آشکار آن و به فرمایش امام رضا(ع) حجت را برای بسیاری از افراد تمام میکند که نتواند از اسلام و اعتقاد دینی اظهار بی اطلاعی کند زیرا به آنان گفته می شود شما مراسم بزرگ و عمومی دینی را در جامعه ملاحظه می کردید چرا از پرسشی پیرامون چگونگی آن دریغ کردید؟!

2-توفیق اجباری:در میان مؤمنان و کسانی که به زبان، اسلام را پذیرفته اند افرادی وجود دارند که چندان در عمل، اعتقادی به لوازم ایمان خود ندارند.

بر پائی نماز جماعت و عمومیت فرهنگ شرکت در آن، این گروه را وا می دارد که نماز خود را همراه با جمع بجا آورند و اگر در اصل نماز، یا در بجا آوردن آن در اول وقت سست و بی اراده هستند، زمینه این توفیق در میان جمع برایشان فراهم گردد.

3-آشنایی مسلمانان با یکدیگر: اگر در میان برنامه ها و متینگ هائی که به منظور آشنا کردن افراد یک مجموعه با یکدیگر تفحص کنیم، برنامه نماز را سالمترین، عاطفی ترین پر بهاترین و کم خرج ترین آنها ارزیابی می کنیم.

مسلمانان در غالب این برنامه دینی و عبادت دستجمعی قادر خواند بود یکدیگر را شناسائی کنند و به هنگام گرفتاری و نیاز یار هم باشند و در صورتیکه در دادگاه و یا هرگونه قضاوت، قبول شهادت و استفساری نیاز به گواهی بود، هم مسجدی ها و هم جماعتی های خود را تأئید نمایند.

اما صادق(ع) فرمود: هرکس پنج وعده نماز خود را به جماعت بخواند حسن ظن به او داشته باشید و شهادت او را در مورد دیگران قبول کنید.

در روایت دیگر پیامبر اکرم(ص) می فرماید: اگر در مورد کسی که اهل نماز جماعت و مسجد نیست از شما سؤال کردند بگویید: من نمی شناسم.

نماز جماعت زمینه معارفه و شناسائی مثبت را فراهم می سازد.

4-ایجاد فضای معروف در جامعه: صدای مؤذن و برپائی صفوف جماعت، عطر معنویت و تقوی را در جامعه منتشر می سازد و به عبارتی دیگر تجسم عملی امر به معروف و نهی از منکر است، به طرفداران توحید قوت و تحرک و امید می بخشند و منکر خواهان را منزوی و مأیوس می نماید.

حرکت فشرده مؤمنان بسوی مساجد و تعطیلی همه مشاغل جز اشتغال به خدا و انجام فرمان او فضای جامعه را تغییر می دهد.

زیبائی این تقید و تعهد حتی قلبهای تاریک و نا آشنا را به خود مشغول و مشعوف می نماید و کفه دین باوران را در مقایسه با دنیا طلبان سنگین می نماید.

5-رعب و وحشت دشمنان :امروزه مانور نیرو و امکانات از جمله تاکتیک ها و برنامه های بودجه بری است که قدرتها، برای نمایش موجودیت خود در برابر دیگران در موقعیت های مختلف آن به انجام می رسانند.

نماز جماعت مسلمانان، یک مانور نیرویی سالم و آرامی است که بدون صرف بودجه هر روزه انجام می گیرد و در هر کوچه و میدان و محله ای، صفوف متحد نمازگزاران مانوری است که دشمن را از فکر صدمه زدن و طرح نقشه علیه مسلمانان منصرف می سازد.

آری نماز جماعت اعلام موجودیت و حضور در برابر کفار است.

لذا وقتی خداوند تبارک و تعالی به پیامبر اکرم(ص) فرمان داد آئین خود را آشکار نماید، برپائی نماز جماعت که در آن پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و جعفربن ابیطالب شرکت داشتند جزء نخستین اقدامات آن بزرگوار بود.

6-حفظ اعتبارات اجتماعی: در برابر وعده هائی که به شرکت کنندگان در نماز جماعت داده شده است، تهدیدهای سختی نیز از سوی اسلام متوجه کسانی است که از جماعت اسلامی فاصله بگیرند از جمله در روایتی پیامبر اکرم(ص) فرمود: غیبت کردن از مسلمانان جائز نیست مگر مسلمانی که در خانه اش نماز بخواند و از جامعت ما روگردان باشد و در جای دیگر فرمود: هرکس از جامعت مسلمانان روی گرداند از عدالت ساقط می گردد و لازم است با او قطع رابطه شود بنابراین حفظ اعتبار اجتماعی در گرو شرکت در نماز جماعت مسلمانان است و هرکس در نماز جماعت مسلمانان شرکت کند از این اعتبار و هویت اصلی برخوردار خواهد بود.

نماز چشمه های بیشما فیض و عبودیت ]نمازهای جماعت[ هفته ای یکبار به اقیانوس بیکران انسانهای مؤمن تبدیل می گردد و در این مجمع بزرگ مؤمنان دین باور و تعهد شناس با غروری آکنده از تقوی و توجه به خدا، به اقامه نماز جمعه می پردازند.

نماز جمعه دو رکعت است که حتماً باید به صورت نماز جماعت خوانده شود و قبل از نماز، اما جماعت به عنوان خطیب جمعه، دو خطبه را ایراد می کند که در آن علاوه بر توصیه به تقوی و نیکوکاری مسائل سیاسی، فرهنگی جهان اسلام مورد گفتگو قرار می گیرد: وقت نماز جمعه از زوال شهر تا یک ساعت پس از اذان شهر است و حداقل افرادی که می توانند به نماز جمعه رسمیت دهند 5 نفر است.

پیامبر اکرم (ص) نماز جمعه را حج مساکین دانسته و آن را موجب گناهان شمرده است و این اجتماع عظیم را سرزنش و توبیخی مجسم برای منافقین معرفی کرده است.

هرکس این فریضه بزرگ را سه هفته بدون عذر ترک نماید خداوند مهر نفاق را بر قلب او قرار می دهد.

همه اقشار به مشارکت در نماز جمعه دعوت شده اند.

امیرالمؤمنین (ع) زندانیان را با مراقبت یا تحت ضمانت خانواده هایشان در نماز جمعه شرکت می دادند.

در روایتی اما صادق(ع) می فرمایند: مسافری که با اشتیاق و ایمان در نماز جمعه شرکت نماید یکصد برابر اجر مقیم پاداش می برد.

در روایت دیگر پیامبر اکرم(ص) ضمن نفرین تارکین نماز جمعه چنین فرمود: «فمن ترکها فی حیاتی او بعد موتی استخفافاً او جحودا لها فلا جمع الله شمله و لا بارک فی امره الا ولا صلاه له، الا و لا زکوه له، الا و لا حج له، الا و لا صوم له، الا و لا برله حتی یتوب» یعنی:«هرکس نماز جمعه را در حیات من یا پس از مرگم از روی استخفاف و انکار ترک کند، خدا پراکندگی را از زندگی نزداید و برکت را در کارش قرار ندهد و بدانید که نمازش قبول نیست زکوتش پذیرفته نخواهد بود و روزه نخواهد داشت و نیکوکار نمی باشد تا آن که توبه کند.»