فلسفه نماز جماعت
قرآن دستور دیگری بریا یهود صادر میکند که نماز را به پا دارند و زکات را بدهند تا هماهنگی بین مسلمانان وآنها ایجاد گردد همانطور که روش پیامبران می باشد که مردم را به دین واحد دعوت می کنند.
قران نیز می خواهد با این دستور تشتت واختلاف را از میان آنان بردارد و همه را به سوی وحدت دعوت کند .
ولی شاید نکته این که از میان تمام افعال نماز رکوع را تذکر می دهد و می گوید با رکوع کنندگان رکوع نماید.
این باشد که خواسته است نوع کامل نماز را که در اسلام مقرر شده است بیان نماید و بدانند که مقصود از انجام نماز نمازی است که مسلمین می خوانند نه نمازی که در بین خود آنها مرسوم ا ست که هیچ رکوع ندارد.
به علاوه این عبادت اشاره به نماز جماعت که روح اجتماع نماز به عالیترین صورت در آن جلوه گر است نیز می باشد.
سوگند به آنها که صف کشیده اند سوگند به صفوف نمازگزاران بعضی از مفسران می فرمایند منظور از صفوف رزمندگان و مجاهدان راه خدا و یا صفوف نمازگزاران وعبادت کنندگان است.
تاکید پیامبر(ص) نسبت به شرکت در صف اول نماز جماعت در حدیثی می خوانیم که پیامبر (ص) تاکید فراوانی در زمینه شرکت در صف اول نماز جماعت فرمود وگفت: خداوند و فرشتگان درود می فرستند بر آنهایی که پیشگامند در این صفوف و به دنبال این تاکید مردم برای شرکت در صف اول فشار آوردند قبیله بنام بنی عذره بودند که حماسه هایشان از مسجد دور بودگفتند ما خانه هایمان را می فروشیم و خانه هایی نزدیک مسجد پیامبر(ص) خریداری می کنیم تا به صف اول برسیم آیه ی فوق نازل شد و به آنها گوشزد کرد که خدا نیات شما را می اند حتی اگر در صف آخر قرار گیرید وچون تصمیم براین دارید که در صف اول باشید پاداشی نیت خود را خواهید داشت.
جنبه های اجتماعی نماز
ذکر صیغه ی جمع در نعبد ونعستین و همچنین آیات بعد که همه به صورت جمع است نشان میدهد که اساس عبادت مخصوصا نماز بر پایه ی جمع وجماعت است حتی به هنگامی که بنده در برابر خدا راز و نیاز بر می خیزد باید خود را میان جمع و جماعت بینید تا چه رسد به سایر کارهای زندگیش به این ترتیب هر گونه فردگرایی و تک روی و انزواطلبی ومانند اینها مفاهیمی مردود از نظر قرآن و اسلام شناخته می شود.
مخصوصا نماز از اذان واقامه که دعوت به اجتماع برای نماز است گرفته لاحی علی الصلاه بشتاب به سوی نماز ..
تا سوره ی حمد که آغازگر نماز است.
السلام علیکم که پایان آن است همه دلیل بر این است که عبادت در اصل جنبه ی اجتماعی دارد یعنی باید به صورت جماعت انجام شود.
درست است که نماز فرادی نیز در اسلام صحیح است اما عبادت فردی جنبه ی فرعی و درجه ی دوم را دارد.
ذکر صیغه ی جمع در نعبد ونعستین و همچنین آیات بعد که همه به صورت جمع است نشان میدهد که اساس عبادت مخصوصا نماز بر پایه ی جمع وجماعت است حتی به هنگامی که بنده در برابر خدا راز و نیاز بر می خیزد باید خود را میان جمع و جماعت بینید تا چه رسد به سایر کارهای زندگیش به این ترتیب هر گونه فردگرایی و تک روی و انزواطلبی ومانند اینها مفاهیمی مردود از نظر قرآن و اسلام شناخته می شود.
درست است که نماز فرادی نیز در اسلام صحیح است اما عبادت فردی جنبه ی فرعی و درجه ی دوم را دارد.
کتاب نمازشناسی نویسنده: حسن راشدی «اهمیت وفضیلت نماز جماعت» اولین و بهترین نشان فضلیت نماز جماعت این است که خدای تعالی، در سه موضع از قرآن صریحا آن امر فرموده است: در سوره بقره فرمود: یا بنی اسرائل !… و امنوا بماانزلت ..
و ارکعوا مع الراکعین (ای پسران اسرائیل !..
به آنچه فرو فرستادیم ایمان آورید..
و با رکوع کنندگان رکوع کنید) این آیات کریمه یهود را به قبول قرآن و اجرای برنامه های آن می خواند و اشاره می کند به این که از مهمترین برنامه های اسلام خواندن نماز در صورت گروهی دسته جمعی است ونماز جماعت جزء ضمن اسلام است نه امری زاید وحاشیه ای .گفته اند استفاده از کلمات «رکوع و» و«راکعین» بر جای «صلوه » و «مصلین» بدان سبب است که رکوع، در نماز یهود نبوده است واز ویژگی نماز مسلمانان است وفهم این معنی است که یهود در صورت قبول قرآن باید به آیین مسلمانی در کنار دیگر نمازگزاران مسلمان به جماعت بگذارند.
هم چنین استفاده از کلمه ی «رکوع» ما را به این حقیقت رهبری می کند که ملاک رسیدن به جماعت، «رکوع» بسته است و اگر کسی نتوانند خود را در رکوع به امام برساند آن رکعت از نماز جماعت را از دست می دهد واز فضیلت آن محروم ماند.(216) از امام باقر (ع) پرسیدند:آیا نماز جماعت، واجب است؟
فرمود(220): «نماز،واجب است اما گردهمایی در نمازها، واجب شده نیست، لیکن سنت ا ست و کسی که نماز جماعت را بدون بماند ویا بیماری و یا از روی بی میلی نسبت به آن وگروه مومنان رها سازد، نمازش پذیرفته نمی شود.شیخ عطار چنین پند می دهد:(221) تو گه درجمع باشی ،جمع گردی تو باشی شمع او راشمع گردی میان خلق باش و با خدا باش چو جان با تن نشین وزتن چرا باش مکن ترک جماعت وان جمعه بدی شواز ریا و ذوق سمعه برون می رو ولی از خلق مگریز به صورت با کسی اندر میامیز از زریق از امام صادق(ع) روایت شده است : به امیر مومنان خبر رسیدکه مردمی در نماز جماعت حاضر نمی شوند.
آن حضرت سخنرانی کردند و فرمودند:(گروهی هستند که در مساجد ما با ما حاضر نمی شوند!
پس با ما نخورند نیاشامند رایزنی و وصلت نکنند واز غنائم ما چیزی نگیرند یا این که با ما در نماز جماعت ما حاضر شوند.) و مسلمانان از خوردن نوشیدن و وصلت کردن با آنان خودداری کردند تا در نماز جماعت حاضر شدند.(222) همچنین از زریق روایت شده است که گفت: از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود:(نماز مرد ک در منزلش به جماعت خواند برابر با بیست و چهار نماز است.
نمازی که در مسجد به جماعت خواند برابر با چهل وهشت نماز است و یک رکعت نماز که در مسجد الحرام خوانده شود برابر با هزاررکعت است که در مساجد دیگر خوانند.
نمازی که در مسجد به تنهایی خوانده شود برابر با بیست وچهار نماز است و نمازی که در منزلت به تنهایی بخوانی غبار پراکنده در فضاست که چیزی از آن به سوی خدا بالا نمی رود که کسی که به منظور روی تابیدن از مسجد در خانه اش به جماعت نماز خواند نماز وی وکسانی که با اونماز گزارند.
نماز ووقف فکر و فرهنگ نماز مساله ای مسجد سازی موقوفات هنر معماری و تعاون مردمی در بنای مسجد اتفاق و ایثار مال وجان در تاسیس آنرا در جامعه به وجود می آورد.صدها هزار قطعه زمین و مغازه و مزرعه در طول تاریخ وقف مساجد شده که این خود یک صدقه دائمی و یک حرکت الهی و خدمت اجتماعی است که در شعاع نماز و مسجد نصیب مردم می شود.
به علاوه وقف در تعدیل ثروت نقش مهمی دارد وقف چراغی است که انسان برای فردای خویش می فرستد، وقف نشانه ی تداوم مالکیت انسان بعد از مرگ است وقف نشانه ی عشق به مکتب و مردم است.
اجتماع مردم در مسجد برکاتی داردکه با نوشتن چند سطر حق آن ادا نمی شود.
در قرآن بارها نماز وانفاق نماز وزکات نماز و قربانی در کنار هم آمده است.
نماز و تشکیلات چنانچه برای امام جماعت حالتی به پیش آید که نتواند به نماز ادامه دهد یکی از کسانی که در نزدیکی او هستند در همان حال امامت را به عهده می گیرد و این نشانگر آن است که برنامه های اسلامی با رفتن یک فرد نباید بهم بریزد بلکه باید تشکیلات و نظام چنان پایه گذاری وبرنامه ریزی شود که هر گاه فردی رفت ونظام از هم نپاشد وتشکیلات همچنان پابرجا باشد.
مهم تداوم راه است هر چند پیشوا عذری پیدا کند.
نماز و نظارت عمومی اگر هر یک از امام جماعت یا مردم در تعداد رکعتهای نماز دچار تردید شوند می توانند از یکدیگر رفع تردید نمایند مثلا اگر امام جماعت شک کرد سه رکعت خوانده یا چهاررکعت ولی دید مردم بعد از سجده قیام کردند او هم باید قیام کند یعنی بنا گذارد کهسه رکعت خوانده است.
آری یکی ازبرکات نماز جماعت رفع تردید وشک است به دیگران اطمینان کرده است بازگشت ومراجعه به مردم ایمان است.
نماز ومحبت تعاون ومحبتی که میان مسجدی هاست میان دیگران نیست.
در نظام زندگی مسجدی ها همین که یک نفر دو سه روز نیامد احوالش را می پرسند اگر مریض است عیادتش می روند اگر مشکلی دارد حل می کنند مسجدی ها احساس غربت نمی کنند.
کسی که هیچ فرزند و برادری نداشته باشد ولی سروکارش با مسجد باشد احساس می کند همه برادر وفرزندش هستند.
بارها دیده شده یک مسجدی ساده که از دنیا می رود مجالس او پررونق مغازه ه برای او بسته و تشییع جنازه او شلوغ و باشکوه است.اینها نشانه ی پیوند قلبی ومحبتی است ک در خانه ی خدا با مومنین ایجاد می شود.
اگر یک مسجدی از سفر مکه بیاید یا پسرش یا مادیا دخترش عروس شود در خود یک دلگرمی احساس می کند مردم را در غم و شادی خود شریک می داند هر گز این عواطف گرم از دوستان مسجدی را نمی توان با چیزی مقایسه کرد.
نماز و آبرو کسانی هستند که در محله خود حاضر به خلافکاری نیستند چون مردم او و بستگانش را می شناسند ولی اگر همین اشخاص به منطقه ناشناسی هجرت کنند خلاف برای آنان سنگینی قلبی را ندارد شرکت در نماز جماعت انسان را وابسته به مسجد واسلام و مردم میکن دوبرای مسجدی سیمایی از تقوی می سازد که با این عنوان حتی المقدور حاضر به خلاف نیست ومیداند که خلاف آبروی مذهبی اورا می برد لباس قدسی و محبوبیت را از تنش بیرون می آورد.
ولی افرادی که از مردم واسلام و مسجد بریده ان خلافکاری برایشان خیلی فشار ندارد او عنوان مذهبی پیدا نکرده تا غم از دست دادنش را بخورد.
نماز اصلاح کننده ی فرد وجامعه است.
قرآن کریم در کنار اقامه نماز می فرماید ما پاداش اصلاح طلبان را ضایع نمی کنیم.
معلوم می شود نماز اگر درست برگزار شود و احکام وشرایط ظاهری وباطنی آن مراعات شود جامعه به طرف صلاح می رود.
نماز گزار در واقع یک نفر مصلح است.
عبادت با گوشه گیری نیست بلکه با اصلاح جامعه است نمازگزاران باید مفاسد را از جامعه بردارند.
در سوره شوری همین که صفات مومنین را می شمرد می فرماید: کار آنان براساس مشورت است واقامه نماز میکنند.
از این آیه معلوم می شود در مجلس مشورتی در هر رده ای که هستند باید نسبت به اقامه نماز حساس باشند.
اگرمشورت مهم است نماز مهم تر است اگر برای شرکت در مجلس مشورتی و انتخابات اینهمه بودجه وسرمایه گذاری صرف پرکردن صندوقهای رای میشود باید برای پر کردن مسجد کمی سوز و تلاش باشد.
کتاب عبادت و خودسازی از آنجا که اسلام دین اجتماعی ودین توحید و همبستگی است برای نماز جماعت اهمیت بسیار قائل است.
لازم است برادران ایرانی وشیعیان سایر کشورها از اعمال جاهلانه که موجب تفرق صفوف مسلمین است احتراز کنند.
ولازم است در جماعات اهل سنت حاضرشوند واز انعقاد تشکیل جماعات در منازل به هنگام حج اجتناب نمایند.
نماز جماعت در اسلام مظهر یگانگی وبرادری ومهر والفت است و بی آنکه کسی عهده دار نظم آن باشد خود د ارای روح انضباط ونظم وترتیب است.
مسلمانان با شنیدن صدای اذان از اینسو وآنسو روانه مساجد می شوند و چون بانگ تکبیر واقامه نماز گفته شد همه همراه با صفوف منظم خود به جا می خیزد و باهم تکبیر میگویند و آنگاه با سکوتی توام با وقار وتوجه به معانی حمد وسوره که توسط امام جماعت خوانده میشود گوشی می دهند وآنگاه همه با هم گویی دارای یک روحند به رکوع وسجود می روند و می نشینند و بر می خیزند و در پایان نماز به یکدیگر سلام می دهند و دست یکدیگر را می فشارند و مصافحه می کنند.
بدیعی است که در یک چنین اجتماعی نفاقها وکینه ها و بدبینیها و بدخواهیها و همچنین اختلافات طبقاتی رخت بر می بندد و جای خودرا به مهر وصفا برادر یو برابری میدهد.
به نام تنها سزاوار عبادت کسانیکه وظیفه تشویق وترغیب دانش آموزان را به حضور در نماز جماعت به عهده دارند می بایست همواره به اعمال و رفتار خویش توجه خاصه نموده و هیچگاه و به هیچ عنوان زمینه کدورت و یا خدایی ناکرده تفرقه را ایجاد ننمایند و از اخلاق و رفتاری نیکو برخوردار باشند برای مثال دارای حجاب کامل، گفتاری خوش وباروری باز با همنوعان خود برخورد داشته باشند،یعنی اینکه دارای جاذبه رفتاری باشند تا دیگران به آنان جذب شوند، در این صورت است که با اخلاق خویش بسیاری از دوستان راجذب نموده و با خود همراه خواهند ساخت، ضمن اینکه یکی از اصولی ترین جذب افراد، محبت نمودن به آنان است همانطور که حضرت امام صادق(ع) در پاسخ به سوالی که از ایشان پرسیدند دین چیست حضرت فرمودند محبت.
و وقتی افرادجذب شدند می بایست محل نماز جماعت محلی پاک ومطهر در عین حال دارای یک فضای روحانی باشد که در آن و در آرامش کامل نماز گذاران هم به ادای وظیفه دینی خود عمل نمایند و هم آنرا محلی برای ارائه مشکلات موجود خود و در مقابل دوستان دیگر نمازگزار راه حل هایی را به آنان تقدیم دارند برای مثال ممکن است دانش آموزی در یکی از دروس دارای مشکلاتی باشد وبا طرح مشکل خود دانش آموز دیگری آماده همکاری با او باشد و در این صورت بهترین اتفاق ممکن روی خواهد داد.
بطوریکه دانش آموز نیازمند با استفاده از امکانات عملمی دوست دیگر، کمبودهای علمی خود را رفع خواهند نمود: ب:استفاده از راهنماییهای پیش نماز (امام جماعت) وقتی که نماز به جماعت بر پا می شود، لطف وصفای خاصی فضای نماز خانه و یا مسجد را در بر می گیرد وپس از اقامه نماز به سخنان امام جماعت گوش فرا می دهیم و هر روز که نماز جماعت برگزار می شود، یک مطلب جدید را فرا می گیریم که در لحظه لحظه زندگی خویش از ان بهره مند خواهیم شد، اشکلاات موجود واحتمالی در انجام فرائض دینی را رفع می نماییم و در صورتی که مشکلی در هر یک از موارد اعمال مذهبی داشته باشیم با طرح سوالات مربوطه و اخذ پاسخ آن از امام جماعت بیش از پیش و بهتر از گذشته اعمال دینی و واجب خود را به انجام می رسانیم.بنابراین امام جماعت در حکم یک راهنمای دینی واجتماعی محسوب و وجود او برای همگان ضروری است و رعایت احترام وحرمت او نیز برای نمازگزاران امری مهم تلقی می گردد.
خوش رویی رفتار مناسب و پدرانه، آراسته بودن ظاهر و باطن امام جماعت به جذبه نماز گزاران جدید کمک شایان توجهی خواهند نمود وامام جماعت با برخوردمناسب ورفتاری عدالت گونه نفرات جدیدی را به صف نماز جذب خواهدنمود.
نماز وامداد به مردم یکی از برکات نماز به خصوص در مساجد امدادگری است همیشه محرومان به مساجد روانه می شدند ومشکلات خود را با مردم در میان می گذاشتند ودر آن مکان مقدس آن را حل می کردند.
سابقه این کار از زمان رسول اکرم (ص) بوده است وقرآن صحنه ای را نقل می کند که فقیری وارد مسجد شد واز مردم استمداد کرد.
کسی به او توجهی نکرد وفقیر با ناله به خداوند حال خود را گفت حضرت علی (ع) مشغول نماز بود به فقیر اشاره کرد واو جلو آمدو حضرت در حال رکوع انگشتر خود را به او داد آیه نازل شد که : رهبر شما فقط خداوند و پیامبرش وکسانی اند که در حال رکوع انفاق و به فقرا رسیدگی می کنند.
همین که مردم این آیه را شنیدند و به مسجد آمدند تا ببینند این آیه درباره چه کسی نازل شده است فهمیدند که مورد آیه شخص علی بن ابیطالب (ع) است .
به هر حال امدادرسانی به جبهه های جنگ وکمک به فقرا از مسجد و در سایه برکات نماز بوده وخواهد بود.
مسلمین از پایگاه مساجد به جبهه رفتند انقلاب اسلامی ایران هم از مساجد شروع شد.اجتماع مردم در مسجد برکاتی دارد که با نوشتن چند سطر حق آن ادا نمی شود.
در قرآن بارها نماز وانفاق نماز وزکات،نماز و قربانی درکنار هم آمده و در حدیث هم می خوانیم نماز کسی که زکات ندهد قبول نیست.
2-نماز و تشکیلات: چنانچه برای امام جماعت حالتی پیش آید که نتواند به نماز ادامه دهد یکی ازکسانی که پشت سراو درنزدیکی او هستند در همان حال امامت را به عهده می گیرد واین نشانگر آن است که برنامه های اسلامی با رفتن یک فرد نباید بهم ریزد بلکه باید تشکیلات و نظام از هم نپاشد و تشکیلات همچنان پابرجا شد مهم تداوم راه است هر چند پیشوا عذری پیدا کند.
3-نماز ومحبت: تعاون ومحبتی که میان مسجدی هاست میان دیگران نیست.
در نظام زندگی مسجدی ها همین که یک نفر دو سه روز نیامد احوالش را می پرسند.
اگر مریض است عیادتش می روند اگر مشکل دارد حل میکند مسجدی ها احساس غربت نمی کنند کسی که هیچ فرزند وبرادری نداشته باشد ولی سروکارش با مسجد باشد احساس می کند همه مردم برادر وفرزندش هستند بارها دیده شده که یک مسجدی ساده که از دنیا می رود مجالس او پررونق مغازه ها برای او بسته وتشیع جنازه او شلوغ و باشکوه است.
اینها نشانه پیوند قلبی ومحبتی است که در خانه خداوند بامومنین ایجاد می شود یک مسجدی در فرد یک دلگرمی احساس می کند مردم را در غم شادی خود شریک می داند و هرگز این عواطف گرم از دوستان مسجدی را نمی توان با چیزی مقایسه کرد.
نماز وآبرو: شرکت در نماز انسان را وابسته به مسجد واسلام ومردم می کند وبرای مسجدی سیمایی از تقوی می دهد که با این عنوان حتی المقدور حاضر به خلاف نیست می دانند که کار خلاف آبروی مذهبی او را می برد لباس قدسی ومحبوبیت را از تنش بیرون می آورد ولی افرادی که از مردم واسلام ومسجد بردیده اند خلاف کاری برایشان خیلی سختی ندارد و عنوان مذهبی پیدا نکرده تا غم از دست دادنش را بخورد.
در جایی دیگر خواندیم: نماز جماعت قبل از هر چیز که عبادت بزرگ دسته جمعی است اثر عموم عباداتی را که تلطیف روح وجان وشستن دل از آلودگی ها گناه وزدودن زنگار معصیت ازقلب ست دربردارد.
نماز جماعت پاداش بسیار برکات فراوان فواید فردی وآثار اجتماعی بسیاری دارد .نماز جماعت ذوب شدن فرد درجمع در یک عبادت توحیدی است شکوه مسلمانان وموحدان را می رساند.
دین اسلام به انسان توصیه می کند که برای سفر وحضر خود و در هر حرکت وسکون از تنهایی و تکروی بپرهیزید و در همین راستا و با در نظر گرفتن اهداف و آثار دیگر او را به نماز جماعت تشویق می کند و آن را از هر عبادتی فراتر می داند.
آثار معنوی جماعت نماز جماعت پیش حضور در صحنه وپیوند امام وامت است برای هماهنگی بین نیروهای مومن ومتعهد بهترین عامل فراخوانی است زیراامت مومن همیشه و هر روز با حضور درمساجد برای اقامه جماعت در دسترس هستند.
آثاراخلاقی و تربیتی: مصداق آیه شریفه ان اکرمکم عندالله اتقئکم در نماز جماعت به روشنی مشاهده می شود زیرا ایستادن در صف های نماز جماعت بر طبق مال ودرجه مقام مادی نیست بلکه تنها معیار، معیار الهی است مومنان با دیدار یکدیگر در صف عبادت احساس دلگرمی و قدرت وامید می کنند.
نماز جماعت عامل نظم و انضباط صف بندی وقت شناسی است.
نماز جماعت وحدت درگفتار جهت هدف امام رامی آموزد.
عدالت که در راس همه ارزش هاست ،درامام جماعت لازم شمرده شده است وپیروی از امام عادل یک اصل با ارزش اجتماعی است که به جای خودسری وتک روی تابع رهبری عادل اعلم افصح و اشبع باشیم.
به خاطراین همه آثار است که به نماز جماعت آن همه سفارش شده است.
آثار اجتماعی: نماز جماعت تجلی گاه مدنیت دین اسلام وتبری از انزوا و گوشه گیری است انسان باشرکت در نمازهای جماعت درس همگرایی وهمزیستی را وراه مداوده ی صحیح وسالم همراه با نظم وتقوا افراد می گیرد.
نماز جماعت از بعدا جتماعی فواید و برکاتی داردکه عبارت از: 1-ایجاد وحدت بین مسلمین: نماز جماعت بین مسلمین وحدت ایجاد می کند ومانع تفرقه و جدایی در میان مسلمین می شود مسلمانان با حضورشان در نماز جماعت شعایر اسلامی را زنده نگه می دارد و دشمنان اسلام را مایوس می کنند.
کسانی که در نماز جماعت شرکت نمی کنند در روایات از آن مذمت شده است.
از نظر روایات حتی شرکت شیعیان در نماز جماعت اهل سنت بلامانع است این موضوع به دلیل حفظ وحدت تمام مسلمین جهان است.
معرفی اسلام در معرض عموم: یکی از آثار اجتماعی نماز جماعت این است که سبب خواهد شد تا اسلام واقعی وتوحید وبندگی به عموم مردم معرفی شود.
چون دین اسلام وتوحید عملی است با فطرت همه ی افراد سازگار است نماز جماعت موجب میشود همه ی مردم از افراد مختلف در پایگاه اسلام به نام مسجد جمع شوند و صف های متعددی تشکیل دهند و دراین حال درس هایی که از افعال وانکار نماز گرفته میشود و در بین صفوف جماعت تجلی می کند در افراد زنده می شود مانند روحیه ی استقامت ، استعانت وعبودیت.
کسب شخصیت وهویت:از دیگر اثار اجتماعی نماز جماعت این استکه به افراد تایید وشایستگی می زند و برای گواهی وشهادت از این صفوف انتخاب می کننند.
در مقابل کسانی که درنماز جماعت می افتند واز عدالت ساقط می شوند.
آشنایی مومنین با همدیگر: نماز جماعت سبب اجتماع مومنین درکنار هم میشود و آنان با یکدیگر رفیق و آشنا می شوند با جرئت می توان گفت اگر مردم می خواهند همدیگر را بشناسند و باهم آشنا شوند واز مشکلات همدیگر واجتماع باخبر گردند از طریق همین اجتماع نماز جماعت است امکان دارد همین جمعیت همیشه در خیابان همدیگر را ببنیند و از کنار هم بگذرند وتوجهی به همدیگر را ببینند و از کنار هم بگذارند وتوجهی به همدیگر ومسائل ومشکلات یکدیگر نکنند ولی اگر یک بار در اجتماع نماز جمع شوند با همدیگر آشنا شده و برای همیشه با هم دوست می شوند و اگردر مکان های دیگری همدیگر را ببنیند به یکدیگر احترام می کنند و در سلام سبقت می گیرند.
در یک کلام نماز جماعت زمینه معارفه و شناسایی دوست است.در قالب این برنامه ی دینی وعبادت دسته جمعی مومنین و مسلمانان قادر خواهند بود همدیگر را شناسایی کنند و به هنگام گرفتاری ونیاز یادهم باشند.سالمترین وعاطفی ترین وپربهاترین وکم خرج ترین اجتماع صفوف نماز جماعت است مومنین می بایست خدا را شاکر باشند که این نعمت عظیم را به آن داده است و کسانی که در اجتماع نماز جماعت شرکت نمی کنند از این آثار محروم می شوند.
یکی دیگر از آثار نماز جماعت درس نظم است هنگامی که نمازجماعت برپا می شود وانسان به صفوف نمازگزاران نظر می افکند لذت می برد که چه قدر مرتب ومنظم در صف های نماز ایستاده اند.
هنگام قرائت امام همه ی محیط را حدیث است که : قیام الیل مصحه البدن شب زنده داری ،بدن را تندرست می کند.
و در حدیث دیگری اضافه بر آثار معنوی آن، خاصیت دردزدایی برای آن بیان شده است:..
ومطرده الداء عن اجسادکم نماز شب، نشان عشق ومحبت انسان به آفریدگار است واین علاقه ، انسان را از خواب، جدا می کند و به راز ونیاز نیمه شب، با محبوب وا میدارد، واگر آن عاشق نباشد ،انسان با چه انگیزه ای ، در تنهایی وتاریکی، از استراحت دست بشوید و در خلوتی عارفانه، به گفتگو با معشوق بپردازد؟
در یک حدیث قدسی از قول خداوند ،می خوانیم: کذب من رعم انه یحبنی فاذا جنه اللیل نام عنی،الیس کل محب یحب خلوه حبیبه؟
دروغ می گوید آنکه مدعی حبت من است،ولی وقتی شب او را فرا می رسد، می خوابد، آیا مگر نه اینکه هر عاشقی، خلوت با معشوق را دوست دارد؟… نماز شب، توفیقی می خواهد که آنرا هم باید از خدا طلبید.
گاهی گناهان ودروغ ها، سبب محرومیت انسان از نماز شب می گردد و شیرینی عبادت ونیایش، از انسان گرفته می شود.
در حدیث است: ان الرجل لیکذب الکذبه فیحرم بها عن صلاه الیل (480) گاهی کسی دروغ می گوید، و به همین سبب از نماز شب محروم می شود.
انسان، با تداوم نماز شب وتهجد وعبادت های شبانه، می تواند به مقامی از کمال و صفای نفس و قرب به خدا برسد که چشم وگوش ودست خدایی پیدا کند( جز حق نبیند، جز حق نشنود وجز حق، عمل نکند) و به آنجا برسد که هر دعایی کند، مستجاب گردد.(481) نماز جماعت و..
آیین اسلام ،از بعد اجتماعی مهمی برخوردار است وبا عنایت به برکات آثار وحدت وتجمع و یکپارچگی،در بسیاری از برنامه هایش بر این بعد، تکیه و تاکید کرده است.
برگزاری نمازهای روزانه واجب نیز به صورت جماعت و گروهی، یکی از این برنامه هاست.
در اینجا به اهمیت نماز جماعت و آثار گوناگون آن اشاره می کنیم: اهمیت نماز جماعت غیر از آثار فردی واجتماعی نماز جماعت (که به آنها اشاره خواهد شد) پاداش های عظیمی برای آن بیان شده که در اینجا به بعضی از روایات، اشاره می شود.
از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که : من سمع الداء فلمیجبه من غیرعله فلا صلاه له (482) نماز کسی که صدای اذان را بشنود و بی دلیل، در نماز جماعت مسلمان شرکت نکند، ارزشی ندارد.
در حدیث، تحقیر نماز جماعت، به منزله تحقیر خداوند بشمار آمده است: من حقره فانما یحقر الله (483) شرکت دائم در نماز جماعت، انسان را از منافق شدن بیمه می کنند.(484) وبرای هر گامی که به سوی نماز جماعت ومسجد برداشته شود، ثواب وحسنه در نظر گرفته شده است.(485) همین که کسی برای شرکت در نماز جماعت از منزل خارج می شود، یادر مسجد، در انتظار نماز جماعت به سر می برد پاداش کسی را دارد که در این مدت، به نماز مشغول بوده است.(486) تعداد حاضران در نماز جماعت، هر چه بیشتر باشد، پاداش آن بیشتر است.
این کلام رسول خدا صلی الله علیه و آله است که فرمود: ما کثر فهو احب الی اللیه(487) حدیث جالبی در بیان فضیلت نماز جماعت است که قسمتی از آن در رساله های عملیه هم ذکر شده که ترجمه تمام حدیث چنین است: اگر اقتدا کننده 1 نفر باشد، پاداش 150 نماز داده می شود.
اگراقتدا کننده 2 نفر باشد، پاداش 600 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 3 نفر باشد، پاداش 1200 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 4 نفر باشد،پاداش 2400 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 5 نفر باشد،پاداش 4800 نماز داده می شود.
اگراقتدا کننده 6 نفر باشد، پاداش 9600 نماز داده می شود.
اگر اقتدا کننده 7 نفر باشد، پاداش 19200 نماز داده می شود.
اگر اقتداکننده 8 نفر باشد، پاداش 36400 نماز داده می شود.
اگر اقتداکنندگان وامام جماعت به 10 نفر رسیدند، پاداش 72800 نماز را دارد.
ولی ،همین که عددافراد از ده نفر گذشت، حساب آنرا جز خدا کسی نمی داند.(488) در حدیث دیگر است: هر که نماز جماعت را دوست بدارد، خداوفرشتگان او را دوست میدارند.(489) در زمان پیامبر صلی الله علیه وآله هرگاه افراد نماز جماعت کم می شدند، آن حضرت به جستجو و تفقد از افراد می پرداخت و می فرمود: شرکت در نماز صبح وعشا بر منافقان از هر چیز سنگین تر است.(490) قرآن نیز، از اوصاف منافقان، بی حالی وکسالت هنگام نماز را بیان کرده است.(491) زیرا سحرخیزی و حضور درجماعت مسلمین، آن هم از راه های دور و گرما وسرما، نشانه صداقت در ایمان وعشق نمازگزاری است.
حضور در نماز جماعت، خاص یک منطقه نیست.انسان در هر جا که باشد،خوب است به فکر نماز جماعت وحضور در آن وتشویق دیگران باشد.رسول خدا صلی الله علیه وآله درباره اهمیت جماعت فرمود: صلاه الرجل فی جماعه خیر من صلاته فی بیته اربعین سنه.
قیل: یا رسول الله!
صلاه یوم؟
فقال صلی الله علیه وآله: صلاه واحده (492) یک نماز با جماعت، بهتر از چهل سال نماز فرادی در خانه است.
پرسیدند: آیا یک روز نماز؟
فرمود :بلکه یک نماز.
و می فرمودند:صف های نماز جماعت،همانند صف های فرشتگان در آسمان چهارم است.(493).
اولین نماز جماعتی ،بهتر از چهل سال نماز فرادی در خانه است.
پرسیدند: ایا یک نماز؟
اولین نماز جماعتی هم که بر پا شد، به امامت رسول خدا وشرکت حضرت علی علیه السلام وجعفر طیار(برادر حضرت علی علیه السلام) بود.همین که ابوطالب، فرزندش علی علیه السلام را دید که به پیامبر اقتدا کرده، به فرزند دیگرش جعفر گفت: تو نیز به پیامبر اکرم اقتدا کن.
و این جماعت دو سه نفری، پس از نزول آیه فاصدع بماتو مر بود، که فرمان به علنی ساختن دعوت وتبلیغ می داد.(494) آثار نماز جماعت برپایی فریضه های دینی به صورت دسته جمعی، غیر از پاداش های فراوانی که یاد شد، در زندگی فردی واجتماعی امت مسلمان نیز، آثار مثبت و فراوانی دارد که به برخی اشاره می شود: 1-آثار معنوی بزرگترین اثرمعنوی نماز جماعت، همان پاداش های الهی است که گفته شد.
روایت است که شبی، علی علیه السلام تا سحر به عبادت مشغول بود.چون صبح شد، نماز صبح را به تنهایی خواند و استراحت کرد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله که آن حضرت را در جماعت صبح ندید، به خانه او رفت.حضرت فاطمه علیه السلام از شب زنده داری علی علیه السلام وعذر او از نیامدن به مسجد سخن گفت.
پیامبر فرمود: پاداشی که بخاطر شرکت نکردن در نماز جماعت صبح، از دست علی علیه اسلام رفت، بیش از پاداش عبادت تمام شب است.(495) رسول خدا صلی الله علیه وآله فرموده است: لان اصلی الصبح فی جماعه احب الی من ان اصلی لیلتی حتی اصبح (496) اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم، در نظرم محبوب تر از عبادت وشب زنده داری تاصبح است.
بخاطر همین فضیلت و پاداش هاست که اگرتعداد نمازگزاران از ده نفر بیشتر شود،اگر تمام آسمان ها کاغذ، و دریاها مرکب ودرخت ها قلم شود و فرشتگان بنویسیند، پاداش یک رکعت آنرا نمی توانند بنویسند.(497) ونماز جماعت با تاخیر، بهتر از نماز فرادای در اول وقت است.(498) 2-آثار اجتماعی نماز جماعت، مقدمه وحدت صفوف ونزدیکی دلها و تقویت کننده روح اخوت است.
نوعی حضور وغیاب بی تشریفات، و بهترین راه شناسایی افراد است.
نماز جماعت ،بهترین،بیشترین، پاکترین وکم خرج ترین اجتماعات دنیاست و نوعی دید و بازدید مجانی و آگاهی از مشکلات ونیازهای یکدیگر و زمینه ساز تعاون اجتماعی بین آحاد مسلمین است.
3-آثار سیاسی نماز جماعت،نشان دهنده قدرت مسلمین والفت دلها و انسجام صفوف است.
تفرقه ها را می زداید، بیم در دل دشمنان میافکند، منافقان را مایوس می سازد، خار چشم بدخواهان است.
نماز جماعت، نمایش حضور در صحنه و پیوند امام وامت می باشد.
4-آثار اخلاقی ،تربیتی در نماز جماعت، افراد در یک صف قرار می گیرند وامتیازات موهومی صنفی، نژادی، زبانی، مالی و..
کنار می رود وصفا وصمیمیت ونوعدوستی در دلها زنده می شود و مومنان، با دیدار یکدیگر در صف عبادت، احساس دل گرمی و قدرت وامید می کنند.
نماز جماعت ،عامل نظم و انضباط ووقت شناسی است.
روحیه فردگرایی وانزوا وگوشه گیری را از بین میبرد و نوعی مبارزه با غرور وخودخواهی را در بر دارد.
نماز جماعت، وحدت درگفتار، جهت، هدف وامام را می آموزد واز آنجا که باید پرهیزکارترین و لایق ترین اشخاص به امامت نماز بایستد، نوعی آموزش والهام دهنده علم و تقوا وعدالت است.