دانلود مقاله نماز

نماز چیست ؟
نمازمراسم مخصوصی است برای پرستش خداوند و راز و نیاز با او است که در آن جنبه های ارزنده و آموزنده خاصی در نظر گرفته شده و به همین جهت شکل مخصوصی به خود گرفته است .
نماز سرود توحید و یکتا پرستی و سرود فضیلت و پاکی است که باید فکر و روح ما را در برابر عوامل روزمره با آنها سرو کار داریم پاک و یکتا پرست نگه دارد.
کمتر کسی است که در زندگی روزانه تن و چهره و البسه ها یش مورد آلودگی قرار نگیرد و به تعویض و تمیز کردن آن می پردازد تا آن ظاهر ناپاک و آلوده را از خود دور گرداند روح ما نیز چنین است و به همین اندازه یا بیشتر در معرض آلودگی است آلودگی به خود خواهی ها و چشم و همچشمی ها و هوس‌ها ،‌ کینه و انتقام و .

.

.
بنابراین همانطور که لباس و تن خود را شستشو می دهیم و پاکیزه می کنیم باید روح خود را نیز به سرچشمه پاکی و کمال نزدیک سازیم لحظاتی را به یاد خدا ، به نیایش با او و راز و نیاز با او بگذرانیم و روح آلوده را در چشمه صاف و زلال الهی شستشو دهیم .
این است نمازی که مسلمان روزی چند بار می خواند نماز یکنوع وظیفه شناسی است .


بنام خدا
درعشق تو سوز وسازدارد دل ما چون رشته سر دراز دارد دل ما
چشمی است که درنمازدارددل ما سرچشمه آب زندگی میگفتند

اهمیت نماز
قبل از بیان هر نکته ایی درباره نماز باید به اهمیت و ضرورت برپایی آن توجه داشت که برای بیان این مطلب به نکاتی چند بسنده می کنیم :
نماز فریضه ای است که در تمام ادیان بوده است : قبل ازخاتم انبیا حضرت محمد (ص) توجه به فریضه نماز در آئین حضرت عیسی بوده است که قرآن از زبان آن حضرت نقل کرده است که خداوند مرا به نماز سفارش کرده است:
« و اوصانی بالصواه )) (مریم / 31).

وقبل از او موسی بوده ست که خداوند به او خطاب می کند (( اقم الصلوه لذکری )) (طه / 24).

و قبل از همه آنها حضرت ابراهیم بوده است که از خداوند برای خود به ذریه اش توفیق اقامه نماز را می خواهد : (( رب احد لبنی مقیم الصلوه و من ذریتی )) (ابراهیم /40).
« و اوصانی بالصواه )) (مریم / 31).

و قبل از همه آنها حضرت ابراهیم بوده است که از خداوند برای خود به ذریه اش توفیق اقامه نماز را می خواهد : (( رب احد لبنی مقیم الصلوه و من ذریتی )) (ابراهیم /40).

با توجه به دلایل و شواهد ذکر شده و می توان بدین نکته پی برد که نماز بهترین راه برای قرب به خداست و به همین خاطر است که اکثر پیامبران به برپایی نماز اشاره داشت لذا هر کس با هر دین و آئین الهی نمی تواند منکر اهمیت نماز شود .

2-نماز در پرتوی همه عبادات است با نگاهی گذرا به مراسم مذهبی در می یابیم که نماز از چنان اهمیتی برخوردار است که در ایام ویژه مثل شب قدر ،اعیاد اسلامی ، جمعه ، و هر روزی که دارای فضلیت است و برای ایام ری و مراسم مخصوص مثل شب مبعث و میلاد و .

نماز های مخصوص هم وارد شده است و شاید نتوان ایام مقدسی را پیدا کرد که در برنامه نماز نباشد .

3-جایگاه نماز در نزد اولیاء خدا علاوه برآیات و احادیثی که نقل شده است رفتار اولیا‌ء خدا نیز اهمیت و جایگاه آنرا بیان می کند .

نماز جزو برنامه انبیا بوده است بطوری که حضرت عیسی (ع) در گهواره هم می گوید خداوند مرا تا زنده هستم به نماز و زکات سفارش کرده است : « و اوصانی بالصلوه و الزکوه ما دمت حیا»( سوره مریم / 31) و حضرت ابراهیم (ع) همسر وکودک خویش را در بیابان های داغ که هیج آب و گیاهی ،‌ نداشت مسکن داد و گفت (( خدایا تا نماز بپا دارند : انی اسنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع ربنا لیقیموا الصلواه )).( فهرست غررالحکم ، صلاه ) و نقل شده است که پیشوایان معصوم ما ، هنگام نماز رنگ خود را می باختند و می فرمودند :‌ وقت ادای امانت الهی و حضور در پیشگاه و درگاه الهی است .

و نیز از یاران پیامبر نقل شده است که ایشان بسیار نماز بپا می داشتند و هیچگاه از این فریضه غافل نمی گشتند .

4- تحریم شراب و قمار به خاطر جداشدن از نماز با اینکه شراب و قمار مفاسد اجتماعی و روحی و جسمی بسیاری را به دنبال دارد اما قرآن می فرماید :حرام بودن اینها بدان خاطر است که میان شما کینه ایجاد می کند و شما را از یاد خدا و نماز باز میدارد ((و یصدکم من ذکرالله و عن الصلوه )) (سوره مائده / 91) در این آیه در میان هزاران خطری که شراب دارد روی ضرر اجتماعی و معنوی آن تکیه شده است که ضرر معنوی آن غفلت از یاد خدا و نماز است.

5- نماز اولین واجب بعد از ایمان و توحید و معاد «الذین یومنون بالغیب و یقیمون الصلوه»(سوره بقره /2) در ابتدای قرآن و سوره بقره بعد از ایمان به غیب که شامل ایمان به خداوند و معاد و فرشتگان است اولین اصل عملی که مورد ستایش قرار گرفته مسئله اقامه نماز است .

6-انتقاد شدید خداوند بخاطر ترک و یا بی توجهی به نماز برای ذکر اهمیت نماز به برخی از آیات قرآنی درباره ترک و بی توجهی به این فریضه توجه مینمائیم : عده ایی ایمان دارند و نماز نمی خوانند : فلا صدق و لا صلی ــــ نه تصدیق کرد و نه نماز خواند .( قیامت / آیه 31) قرآن صحنه جان دادن با یک دنیا حسرت این افراد را ترسیم کرده است .

عده ایی مانع از نماز دیگران می شوند : ارایت الذی ینهی عبداً ان اصلی .

آیا دیدی آنرا که مانع بنده باشد ، آنگاه که نماز بخواند ؟

( علق / آیه 40 ) روزی ابو جهل تصمیم گرفت هنگامی که پیامبر در حال سجده است با لگد گردن آن حضرت را در هم بشکند هنگامی که قصد این کار کرد مردم او را دیدند که رفت ولی منصرف شد .

دلیل را پرسیدند گفت : خندقی از آتش دیدم که بر پیش روی من شعله ور بود.( تفسیر نمونه .

به نقل از مجمع البیان ) عده ایی گاهی می خوانند و گاهی نمی خوانند : فویل للمصلین الذینهم عن صلوتهم ساهون ( ماعون /4و5 ) وای بر نمازگذارانی که از نمازشان فراموشکارندکه در تفسیر می خوانیم مراد از سهو همراه تقصیر است ، سهو از نماز نه سهودر نماز .

7- نماز اولین سوال در قیامت است : در احادیث می خوانیم اولین چیزی که در قیامت مورد سوال و حساب قرار می گیرد نماز است .( بحار / ج 7/ بیروت / ص 267) از پیامبر در جواب قوم سنی ثقیف که خواستار مسلمانی به شرط معاف شدن از نماز بودند نقل شده است : و اما الصلاه فأ نه لا خیر فی دین لاصلاه فیه .

(‌سیره ابن هشام /ج 4/ ص‌185) اما در موردنماز ، مسلمان شدنی که با نماز خواندن همراه نباشد ارزشی ندارد.

نماز از دیدگاه عقل و وجدان غیر از حق اسلامی که هر مسلمان بخاطر اسلام بر گردن یکدیگر دارند نوع دیگر حق انسانی است که به خاطر انسانیت است که یکی از این حقوق انسانی سپاس از محبت و نیکی دیگران است و این حق ، نسبت به هر زبان و نژاد و ملیت و کشور یکسان است و حتی اگر مسلمان نباشیم احسان و نیکی دیگران به عهده ما مسئولیت تشکر را میگذارد .

حال این سوال مطرح است که آیا بیشتر از خدا کسی بر ما حق دارد؟

جواب این است خیر ، چرا که نعمت و نیکی او درباره ما بیشمار است و خودش نیز وجودی عظیم و فیاض می باشد.

خداوند ما را از یک سلول آفرید و هر چه نیاز حیات ما برایمان فراهم کرد و برای تربیت معنوی ما رسولان خویش را فرستاد و احکام سعادت بخش مقرر کرد و حلال و حرام وضع نمود و حیات مادی و روحی ما را از هر جهت ، برخوردار از ابزار و وسایل کمال ساخت و همه شرایط بهروزی و سعادت را برایمان فراهم نکرد و الحق و الانصاف که نیکی را در حق ما تمام کرد،به قول سعدی: از دست و زبان که بر آید کز عهده شکرش به در آید (گلستان /دیباچه) وقتی که به اطراف خود می نگریم نشانه های بی کرانی را از قدرت و عظمت خداوند که همگی نشانه رحمت و لطف او به بنده اش می باشد را به نظاره می نشینیم .

حال این سؤال مطرح است که چرا باید برای تشکر از خداوند نماز بخوانیم در جواب باید گفت وقتی که اصل لزوم تشکر را قبول کردیم برای اینکه در را ه خود سر در گم نشویم و یاوه نگوییم باید طبق خواسته خداوند آن سپاس را انجام دهیم و خواسته خداوند نماز است اگر قدر نعمتها و الطاف الهی را بدانیم چنان شیفته او می شویم که حاضریم فرمان او را تا پای جان انجام دهیم .لذا خداوند متعال یکی از بهترین راه های سپاسگزاری ما را در برابر خود برپایی نماز ذکر کرده است پس ما نیز موظفیم از فرمان خدای خود اطاعت نموده و آن را چنانکه شایسته ذات مقدس پروردگار است ادا نمائیم .

آداب نماز برای بیان آداب نماز به نکاتی چند از جهات مختلف اشاره می کنیم : 1- نماز و تشریفات:در بسیاری از روایات اسلامی می خوانیم که امامان برای نماز لباس مخصوص داشتند لباس شرفیابی خداوند بخصوص نماز عید و جمعه را با لباس مخصوص برگزار می کردند .

برای مثال برای نماز باران سفارش شده است که امام جماعت لباس وارونه بپوشد تا نشانه تذلل و خشوع بیشتری باشد .

پارچه ایی همانند حوله ( هنگام نماز ) بر دوش اندازد و این دستورها به ما نشان میدهد که نماز یک سری آداب و تشریفات مخصوص به خود دارد نه تنها نماز بلکه تمام امرهای مقدس .

نماز یک پرواز معنوی است که بدون آمادگی های همه جانبه امکان ندارد ،تمام آداب و شرایط و احکام نماز را می توان نشانه اهمیت آن دانست و آن را به یک آداب رسمی همراه با تشریفات ویژه تشبیه کرد .( نماز ، محسن قرائتی) 2- نماز در بیان ادبی قرآن : در آیه 161 سوره نساء خداوند برای دانشمندان و مومنان نماز گزار و زکات دهندگان پاداش بزرگی را بیان می کند .

اما هنگام نام بردن از این گروهها نام گروه نماز گزاران را در قالب مخصوصی بیان می کند : الراسخون فی العلم المومنون بالله الموتون الزکوه المقیمین الصلوه برای توضیح باید ذکر کنم که اگر به چهار کلمه نگاه کنید می بینید بیان نماز تفاوت دارد مثلاً باید ذکر شود والمقیمون تا با راسخون و مؤمنون همسان باشد ولی از کلمه مقیمین استفاده شده است به معنی آنکه قصد مخصوص برای نماز دارم .(( اعنی المقیمین ـــ توجه مخصوص به نماز دارم.)) حضرت ابراهیم می فرمایند : ان الصلاتی و نسکی .(انعام / 162 ) با اینکه کلمه نسک به معنای عبادت است و عبادت شامل نماز هم می شود ولی نام نماز در این قسمت جداگانه برده شده است تا اهمیتش را برساند.

نیز در آیه 73 سوره انعام می خوانیم : ما به انبیا کارهای خوب و برپای داشتن نماز را وحی کردیم .

«‌اوحینا الیهم فعل الخیرات و اقام الصلوه»‌ و با اینکه نماز نیز جزء کارهای نیک است اما باز کلمه نماز را جداگانه ذکر کرده است .

(‌درباره نماز / محسن قرائتی) 3- نماز با ما سخن می گوید : طبق آیات و روایات ، کارهای انسان در برزخ و قیامت در برابر او مجسم می شود کارهای خوب او در قالب نیکو و کارهای زشت او در قالب زشت .

رشتی و زیبایی کارها به دست خود ماست از جمله در روایات می خوانیم نماز خوب را فرشته در قیافه زیبا با لا می برد و نماز می گوید .(( حفظک الله کما حفظتنی )) خدا ترا حفظ کند همانطور که تو مرا حفظ کردی .

ولی نمازی که با شرایط و دستوراتش اقامه نشود فرشته آن را به صورت تاریک بالا می برد و نماز میگوید : (( ضیعک الله کما ضیعتی ))‌ خداوند تو را ضایع کند همانطور که تو مرا ضایع کردی .( اسرار الصلوه / امام خمینی ره / ص 8و7و6 ) 4-نماز و همراهایش : در مواردی متعدد از آیات قران که از نماز مطرح شده است ، در کنار آن فرمان دیگری نیز آمده است این جامعیت احکام عبادی اسلام را می رساند که در کنار ارتباط با پروردگار و مسائل اقتصادی و اجتماعی و رسیدگی به نیازمندان و انجام امر به معروف و نهی از منکر هم مطرح است .و هیچ مسئله ای مانع از توجه به مسائل دیگر نیست .( می توان به آیات بقره 83 ، انفاق 3 ، توبه 71، لقمان 17 و غیره در این رابطه مراجعه کرد .) و از همین جاست که آیه ((‌ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر )) مفهوم روشنتری پیدا می کند و معلوم می شود که بر پایی این فرضیه چگونه مانع مفاسد در جامعه اسلامی میگردد .

( پرتویی از اسرار نماز / محسن قرائتی ) شرایط نماز در کتب فقهی و عرفانی و اخلاقی آورده اند که : نماز حقیقتی است که با چهار هزار مسأله بدرقه میشود این کثرت مسائل ظاهری و دیگری باطنی در این جا خیلی فشرده به شرایط ظاهری و باطنی نماز اشاره می شود.

شرایط ظاهری طهارت یکی از این شروط است که عبارت است از غسل ، وضو ، تیمم و رفع آلودگی از بدن و لباس و حتی الامکان تمام محل نماز و دیگر احتراز از لباس ابریشم ، حریر و نیز طلا برای مردان و دوری جستن از پوست و پشم و کرک حیوانات حرام گوشت تهیه شده است .

شرط دیگر مراعات وقت نماز ، بخصوص اول وقت و ایستادن در محلی که کسانی یا چیزی از جلوی آدمی عبور نکند و دیگر قرار گرفتن به طرف قبله با تمام وجود و توجه به اینکه انسان می خواهد چه برنامه ای را اجرا کند و در برابر چه قدرت عظیمی ایستاده است و بسیاری از شرایط دیگر .

شرایط باطنی : از جمله شرایط باطنی حضور قلب : حضور قلب حقیقی است که از تمرکز در برنامه های نماز و توجه عمیق انسان به حق پدید می آید .چنانچه در نماز فکر انسان و حالات قلب مکلف ، میدان جولانی جز یاد محبوب داشته باشد ، حضور روی نخواهد داد و روی جان به جانب از عالم ملکوت کسب نور کند.

تفهم عبارت از چشیدن معنای نماز و دریافت لطایف الهی آن است؛ لطایفی که به دست آوردنش انسان را مست باده عالم معنا می کند و قدرت عجیبی برای معراج روح بوجود می آورد .

هیبت حالت خوف و ترس از مقام با عظمت الهی است که مبدأش معرفت و حقیقی به حق است ، و آن کس که از معرفت محروم است و به خاطر توجه به مقام دوست قلبش را تسخیر نکرده ، نمی تواند دارای هیبت باشد .

امید چه بسا که انسان از صاحب مقامی بتر سد ، اما به عنایت ولطف او امید داشته باشد .

نمازگزار علاوه بر تعظیم نسبت به حق و خوف از مقام صاحب هستی ، باید به مولا امید داشته و از او متوقع لطف و کرم و رحمت باشد .

مکان انسان باید بداندکه در پیشگاه عدالت قرار دارد و محل رسیدگی به حساب است ، اگر پرونده اش سراسر از کثرت گناه سیاه باشد چه باید کرد؟

ما باید توجه داشته باشیم که بهترین مکان برای نماز مساجد و مشاهده مشرفه است زیرا خداوند مهربان این گونه مکانها را محل اجابت دعا و مرکز رسیدن رحمت و لطف ومحبت و عنایت به بندگان قرارداده است .

و از جمله دیگر شرایط باطنی می توان از حیا ، تعظیم ، اذان ، وقت نماز و قبله نیز اشاره کرد .( سیمای نماز / حسین انصاری ) فلسفه و روح نماز 1-نماز یاد خداست : خداوند به موسی می فرماید : اقم الصلوه تذکری ـــ برای یاد من نماز به پا دار.

ذکر قلبی با روش مخصوص یاد خداوند ، با شیوه ایی ابتکاری که اعضای انسان از موی سر تا نوک پا در آن نقش دارند.

هنگام وضو هم روی سر را مسح میکنیم و هم روی پا را ، هنگام سجده هم پیشانی بر زمین نهاده می شود .

هم انگشت پا و هم زبا ن حرکت می کند هم دل به یاد اوست .

در نماز بایدچشمها به محل سجده در حال نیمه باز دوخته شود .

قسمتهایی از بدن باید پوشیده شود ، کمر در رکوع خم می شود .

دستها هنگام گفتن (( الله اکبر‌)) بالا بیاید ، گردن صاف و در رکوع کشیده شود ،‌ به هر حال در نماز همه اعضاء‌ به نحوی در خدمت یاد خدا هستند .

2- نماز و تشکر : یکی از اسرار نماز تشکر از ولی نعمت است ، قرآن می‌فرماید ( عبادت کنید پروردگاری را که شما و نیکان را که شما را آفرید هستی شما و همه از اوست ) و اعبدوا ربکم الذی خلقکم و الدین من قبلکم ــــ تشکر از ولی نعمت ارزش است .

در سوره کوثر می خوانیم : ما به تو کوثر دادیم خیر زیاد عطا کردیم پس نماز بخوان (( انا اعطیناک کوثر فصل ))‌ یعنی به شکرانه عطایای ما نماز به پا دار .

در نتیجه نماز بهترین نوع شکر گزاری است که شیوه آن را خداوند بیان فرموده و تمام انبیاء و اولیاء هم آن شیوه را به کار بسته اند ،‌نماز تشکری است هم عملی وهم زبانی و هم دائمی وسازنده .

3- نماز وقیامت :مردم نسبت به رستاخیز و معاد چند دسته هستند: الف : به قیامت شک دارند : ان کنتم فی ریب من البعث ب : به قیامت گمان دارند : یظنون انهم ملاقوا الله ج : به قیامت یقین دارند : و بالاخره هم یوقنون د : منکر قیامت هستند : و کنا نکذب بیوم الله ی : ایمان دارند ولی فراموش میکنند : نسوا یوم الحساب قرآن برای رفع شک استدلال کرده ( از مومنین و گمان دارندگان با تفاوتها ستایش کرده است و از منکران برهان خواسته که دلیل انکار شما چیست ؟‌ و برای گروه پنجم تذکراتی داده است که انسان فراموش نکند.

نماز هم شک زدایی می کند وهم غفلتها را به یاد تبدیل میسازد.

در نماز با گفتن جمله ((‌ مالک یوم الدین ))‌ هر شبانه روز حداقل ده بار انسان به خود مسئله قیامت را تلقین و تذکر می دهد.

4- نماز جنگیدن با شیطان :‌ همه ما با کلمه محراب آشنا هستیم این کلمه در قرآن نیز درباره نماز حضرت زکریا (ع ) آمده است .

( هو قائم یصلی فی المحراب ).

آل عمران ( 39و38) .

از ایستادن به نماز به قیام در محراب تعبیر شده و محراب در لغت یعنی محل جنگ ، چرا که نماز و حضور در محراب عبادت نیز جنگ با ابلیس است .

5- بی حال ها را هول دهید :امام رضا (ع) در فلسفه نماز جماعت می فرمایند : یکی از آثار نماز جماعت تشویق افراد بی حال است مثلاً همین که نام مقدس حضرت مهدی (ع) برده می شود علاقه مندان و عاشقان به احترامش قیام می کنند افراد بی حال ،‌ همین که دیدند آنها قیام کردند آنها هم به پا خواسته و احترام می کنند .

این یک تشویق عملی برای افراد بی نشاط است .

6- بریدن از نماز زمینه گرایش به همه مفاسد است : فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصلوه و اتبعوا الشهوات بعد از انبیاء گروهی جانشین آنها شدند که نماز را ضایع کردند و از شهوات پیروی نمودند.

در این آیه اول ضایع نشدن نماز مطرح شده است بعد در دام شهوت قرار گرفتن را چون نماز ریسمان ارتباط با خداست ، همین که پاره شد،‌افتادن در وادی تباهی حتمی است ،‌ همچون گسستن بند تسبیح ،‌که همه دانه ها در اثر آن پخش و گم می شوند .

از دیگر مطالب قابل توجه در فلسفه نماز میتوان به نیاز و راه یابی به درگاه خداوند از آن طریق و نیز آنکه برای فقط نماز خانه ها تمام ادیان خون وجان خود را فدا کردند و نیز موجب طهارت و سلامت قلب نیز دیگر نکته فلسفی نماز می باشد .

( در باره نماز ــــ محسن قرائتی ) ابعاد معنوی نماز 1- نماز و صداقت :کسی که دیگری را دوست دارد سخن گفتن با او را هم دوست دارد.آنها که با زبان ،‌مدعی خدا خواهی و خدا دوستی اند ولی علاقه ای به نماز ندارند .در ادعای خود صداقت ندارند،‌نماز ملاک و میزان ومقدار تعهدی است که انسان در اظهارات خود دارد .

به همین دلیل نمازمنافق همچون سایر اعمالش همراه با صداقت نیست .

2- نماز و تجملات :‌علاوه بر حضور قلب و خشوع معنوی و توجه کامل که سفارش اسلام واز علامات مؤمن است و اهمیت آن تا آنجاست که اگر نمازی با توجه خوانده شود قبول نمی شود و از نماز همان مقداری مورد قبول است که با حضور قلب باشد ولی بااین همه اسلام سفارش کرده که نماز را با بهترین لباس از نظر پاکی و نو بودن همراه با عطر و گلاب و وقار و آرامش انجام گیرد تا جایی که بعضی به امام سجاد (ع ) که به سوی مسجد می رفتند گفتند گویا به منزل عروس می روی !

3- نماز یک معامله پرسود : خداوند می فرماید ْ اذکرونی اذکرکم ْ بدان معنا که شما مرا یاد کنید من هم شما را یاد می کنم .

یاد ما برای خدا سودی ندارد ولی یادی که خداوند از ما میکند لطفش را نصیب ما می فرماید ، لغزش ما را میبخشد ،‌دعای ما را می پذیرد ، مشکل ما را حل میکند ،‌ لطف او برای ما بی نهایت ارزش دارد .

پس در نماز که ما یاد خدا میکنیم ،‌متاع کم ارزشی را داده و پر ارزشی را گرفته ایم .

ما از کسی یاد کرده ایم که یاد ما برای او سودی ندارد : ْ ان الله لغنی عن العالمین ــــــ خداوند از تمام جهانیان بی نیاز است ْ ولی بدینوسیله یاد خداوندی را به سوی خود جلب کرده ـ ایم که در حقیقت تمام کمالات را در یافت کرده ایم و این معامله پرسودی است که خداوند ما را به آن دعوت کرده است .

4- نماز یعنی ایمان :‌همین که بعد از حدود 15سال مردم بسوی بیت المقدس نماز می خواندند دیدند ْ به دلایلی که در سوره بقره ذکر شده ْ قبله به سوی کعبه تغییر کرده است .

سؤالی برای مسلمانان پیش آمد که نمازهای قبلی ما چه حکمی دارد؟

این مسئله فقهی را از پیامبر پرسیدند .

آیه نازل شد که نمازهای قبلی شما صحیج است و خداوند پاداش نمازهای شما را ضایع نمیکند لکن آیه نازل شد و این بود ْما کان الله لیضیع ایمانکم ـ‌ـ خداوند ایمان شما را ضایع نمیکند.ْ به جای آنکه در این آیه بگوید نمازهایتان از بین نرفته و صحیح است می فرماید ایمانتان ضایع نشده که این تعبیر نشان دهنده آن است که نماز یعنی ایمان و ترک نماز یعنی ترک ایمان .

5- نماز تکرار نیست ،‌معراج و تعمیق است : بر خلاف تصور بعضی که نماز را تکراری می دانند ،‌نماز نردبان ترقی است که هر چه بیشتر با حضور قلب خوانده شود بالاتر میروی ، گرچه در ظاهر رکوع و سجودها تکرار می‌شود ولی در حقیقت همانند کلنگی است که برای حفر چاه می زنند کلنگ زدن در ظاهر تکراری است اما در واقع هر کلنگی که می زنید یک قدم به آن نزدیک می شوید و هر گاه گامی که در نردبان بر می داریم یک قدم به آسمان نزدیک می شویم .

( درباره نماز ، محسن قرائتی ) بعد از توضیحات فوق به چند نکته دیگر در باب برکات و دلایل برگزاری این فریضه الهی اشاره میکنیم : خشوع روح نماز است اگر رکوع و سجود و قرائت و تسبیح را جسم نماز بدانیم حضور قلب و توجه درونی به حقیقت نماز و کسی که با او راز نیاز میکنیم نماز است .

خشوع نیز در واقع چیزی جز حضور قلب توأم با تواضع و ادب و احترام نیست و به این ترتیب روشن می شود که مؤمنان تنها به نماز به عنوان یک کالبد بی روح می نگرد .

بلکه تمامی توجه آنها به باطن و حقیقت نماز است.

بسیارند کسانی که اشتیاق فراوان به حضور قلب و خشوع و خضوع در نمازها دارند اما هر چه میکوشند توفیق آنها را نمی یابند.

برای تحصیل خشوع و حضور قلب در نماز و سایر عبادات ، امور ذیل را دقیقاً توصیه می کنیم : 1-بدست آوردن آنچنان معرفتی که دنیا را در نظر انسان کوچک و خدا را درنظر انسان بزرگ کند تا هیچ کار دنیوی نتواند به هنگام راز و نیاز با معبود نظر او را به خود جلب کند و از خدا منصرف سازد.

2- توجه به کارهای پراکنده و مختلف ،‌معمولاً مانع تمرکز حواس است و هر قدر انسان ،‌ توفیق پیدا کند که مشغله های مشوش و پراکنده را کم کند به حضور قلب در عبادات خود کمک کرده است .

3- انتخاب محل ومکان نماز و سایر عبادات نیز در این امر اثر دارد به همین دلیل نماز خواندن در برابر اشیاء و چیزهایی که ذهن انسان را به خود مشغول می دارد مکروه است ،‌ و همچنین در برابر درهای باز و محل عبور و مرور مردم د رمقابل آئینه و عکس وماننداینها ، به همین دلیل معابد مسلمین هر قدر ساده تر و خالی از زرق و برق و تشریفات باشد بهتر است چرا که به حضور قلب کمک میکند.

4- پرهیز از گناه نیز عامل مؤثری است زیرا گناه قلب را از خدا دور میسازد و از حضور قلب می کاهد.

5- آشنایی به‌معنی نماز و فلسفه افعال و اذکار آن عامل مؤثر دیگری است.

6- انجام مستحبات نماز و آداب مخصوص آن چه در مقدمات چه در اصل نماز نیز کمک مؤثری به این امر میکند.

7- از همه اینها گذشته این کار، مانند هر کار دیگر نیاز به مراقبت و تمرین و استمرار و پی گیری دارد، بسیار میشود که در آغاز انسان در تمام نماز یک لحظه کوتاه قدرت تمرکز فکر پیدا می کند ، اما با ادامه اینکار و پی گیری و تداوم آنچنان قدرت نفس پیدا میکند که می تواند به هنگام نماز دریچه ـ های فکر خود را به غیر معبود مطلقاً ببندد !

(دقت کنید ) ــ ( تفسیر نمونه ، جلد هفدهم ، آیت الله مکارم شیرازی .) نماز یکی از اصول نیکی هاست سومین اصل از اصول نیکها بر پا داشتن نماز است .

نمازی که اگر با شرایط و حدودش و با اخلاص و خضوع انجام گیرد انسان را از هر گناهی باز می دارد و به هر خیر و سعادتی تشویق می کند.و پیامبر در مورد نماز می فرماید : نماز چشمه پر از آب زلالی است که یک مسلمان خود را پنح نوبت میشوید .( تفسیر نمونه ، جلد اول ، آیت الله مکارم شیرازی ) بر پا داشتن نماز یکی از اوصاف نیکوکاران است آیه بعد محسنین را با سه صفت توصیف کرده ، می گوید : ْ آنها کسانی هستند که نماز را بر پا می دارند و زکات را ادا می کنند ،‌و به آخرت یقین دارند.ْ ( الذین یقیمون الصلوه و یؤتون الزکاه و بالاخره هم یوقنون ).

پیوند آنها با خالق از طریق نماز و با خلق خدا از طریق زکات قطعی است و یقین آنها به دادگاه قیامت انگیزه نیرومندی است برای پرهیز از گناه و برای انجام وظایف .(تفسیر نمونه ، جلد هفدهم ، آیت الله مکارم شیرازی ).

نماز دعوت به توحید و پاکی می کند قوم گمراه شعیب از روی تعجب از پیامبرشان پرسیدند که آیا این نماز تو به ترک پرستش بتها و ترک کم فروشی و تقلب می کند ؟

شاید آنها فکر می کردند این حرکات و اذکار چه اثری می تواند در این امور بگذارد در حالی که ما میدانیم نیرومند ترین رابطه میان این دو برقرار است ، اگر نماز به معنی واقعی یعنی حضور انسان با تمام وجودش در برابر خدا باشد ، این حضور نردبان تکامل و وسیله تربیت روح و جان و پاک کننده زنگار گناه از قلب او است ، این حضور اراده انسان را قوی ، عزمش را را سخ و غرور و کبر را از او دور میسازد .

( تفسیر نمونه ، جلد نهم ، زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی ).

نماز بازدارنده از زشتیها و بدیهاست خداوند می فرماید که قرآن بخوان و در زندگیت به کار بند، بخوان و از آن الهام بگیر ‌،‌ بخوان و قلبت را به نور تلاوتش روشن کن بعد از بیان این دستور که در حقیقت جنبه آموزش دارد به دستور دوم می پردازد که شاخه اصلی پرورش است ، می گوید ْ‌نماز را بر پا دار ْ‌سپس به فلسفه بزرگ نماز پرداخته می گوید : زیرا نماز انسان را از زشتیها و منکرات باز می دارد .( إن الصلاه تنهی عن الفحشاء و المنکر ).

طبیعت از آنجا که انسان را به یاد نیرومندترین عامل بازدارنده یعنی اعتقاد به مبدأ و معاد می اندازد ،‌ دارای اثر بازدارندگی از فحشاء و منکر است.

(تفسیر نمونه ، جلد شانزدهم ، آیت الله مکارم شیرازی ).

جنبه های اجتماعی نماز مخصوصاً نماز از اذان و اقامه که دعوت به اجتماع برای نماز است گرفته تا سوره های حمد که آغاز گر نماز است السلام علیکم که پایان آن است همه دلیل بر این است که این عبادت در اصل جنبه اجتماعی دارد یعنی باید به صورت جماعت انجام شود درست است که نماز فرادی نیز در اسلام صحیح است اما عبادت فرادی جنبه های فرعی و درجه دوم را دارد .(‌ تفسیر نمونه ، جلد اول ، آیت الله مکارم شیرازی ).

محافظت بر نماز یکی از ویژگی های مؤمنان است در نهمین آیه از سوره مؤمنون آخرین ویژگی مؤمنان را که محافظت بر نماز است بیان کرده میگوید: ْآنها کسانی هستند که در حفظ نمازهای خویش می کوشند.ْ ( والذین هم علی صلواتهم یحافظون ) .

جالب اینکه نخستین ویژگی مؤمنان را ْ خشوع در نماز ْ‌ و آخرین صفت آنها را ْ محافظت بر نماز ْ شمرده است ،‌ از نماز شروع می شود و باز هم به نماز ختم می گردد چرا که نماز مهم ترین رابطه خلق و خالق است .نماز برترین مکتب عالی تربیت است.نماز وسیله بیداری روح و جان و بیمه کننده انسان در برابر گناهان است .

خلاصه نماز هر گاه با آدابش انجام گیرد زمینه مطمئن برای همه خوبیها و نیکیها خواهد بود .

( تفسیر نمونه ، جلد چهاردهم ، آیت الله مکارم شیرازی .) بر پا داشتن نماز یکی از برنامه های اولو الالباب است ششمین برنامه اولوالالباب این است که ْ آنها نماز را بر پا می دارند ْ ( و اقاموا الصلوه ) .