فطرتاً هرموجودی که لباس هستی پوشیده به ازکتم عدم پای به عرصه حیات و زندگی نهاده به طور مرموز و ناخود آگاه خواستار و پویای آفریدگار وصانع خویش است واز هر سوی به سوی دیگر و خالق و پرودگار خود را می جوید ، تا پاس حرمت و احترام لازم او را بنماید و از فضل و رحمت و اکرام او تشکر و سپاسگذاری نموده و به مصداق این که انسان بنده احسان است به پیشگاه با عظمت او سرتعظیم و بندگی فرود آورد .
خداوند می فرماید:
فاقم وجهک للدین حنیفا فطرت الله التی فطرالناس علیها لاتبدیل لخلق الله ذالک الدین القیم و لکن اکثرالناس لا یعلمون
به ایین راست خداوند روی آور آیینی که خدا آفرینش انسان را بر روی ان نهاد و خلق خداوند تغییر پذیر نیست این است دین استوار و محکم ولی بیشتر مردم جاهل هستند و به آن علم ندارند.
فطرت چیست ؟
فطرت یک شعور باطنی است و انسان رابه طور ناخودآگاه به سوی خالق و آفریدگار رهبری وهدایت می کند و در هدایت خود به سوی خدا به هیچ گونه استدلال و برهانی نیاز ندارد و ناخودآگاه آدمی را خداخواه و خداجونموده و این امر غریزی رادر نهاد انسان شکوفا می سازد .
اذغان دانشمندان غرب برخداجویی بشریت
جان ایورث استاد دانشگاه کلمبیا درباره مذهب چنین می گوید :
« هیچ فرهنگ و تمدنی در نزد هیچ قومی نمی توان یافت مگر انکه در آن فرهنگ و تمدن شکل و نقشی از مذهب وجود داشته است و ریشه های مذهب تا اعماقه تاریخ از تاریخ که ثبت نشده و به دسترس بشریت نرسیده کشیده شده است .
« هیچ فرهنگ و تمدنی در نزد هیچ قومی نمی توان یافت مگر انکه در آن فرهنگ و تمدن شکل و نقشی از مذهب وجود داشته است و ریشه های مذهب تا اعماقه تاریخ از تاریخ که ثبت نشده و به دسترس بشریت نرسیده کشیده شده است .
ژان ژاک روسو می گوید : راه خداشناسی منحصر به عقل نیست بلکه شعور فطری بهترین راهی است برای اثبات این موضوع که همه موجودات غیر انسان ، با شعور خدا را می پرستند .
الکس کارل می گوید : احساس عرفانی جنبشی است که از اعماق فطرت ما سرچشمه گرفته است و یک غریزه اصلی است .انسان همان طور که به آب نیاز دارد ،به خدا نیز محتاج است .
هرگونه شناخت و عرفانی که از خدا در وجود ما نهفته است از فطرت سرچشمه می گیرد و خداشناسی با خلقت انسان عجین است .تمامی موحدین و متععبدین در محور فطرت و به استمداد به عبادت و اطاعت معبود واقعی خویش می پردازد .
فطرت که باسرشت انسان آمیخته است رشته خدمات عبادی اش در درون انسان هرگز گسیخته نمی گردد.
با عبادت خالص خود را بازیاب حضرت صادق ع در فرازی دیگر از سخنان دربار خویش می فرماید : فان سلم لک فرضک و سنک فانت عابد چون اعمال وعبادات تو سالم و بی عیب شد عنوان بندگی شایسته توباشد شو تو سزاوار این عنوان هستی یعنی بنده وبندگی در حق کسی مصداق دارد .
که مولی و اقای خود را به خوبی اطاعت کند و با معرفتی کامل تمام خواسته های معبود خویش را پذیرا باشد تا سالک الی الله شود .
با تواضع در بساط پروردگارت قیام به عبادت کن .
درکلمات حضرت صادق ع چند مطلب مهم و قابل اهمیت ذکر شده است اول : عمل به واجبات وسنت های اسلامی برای سالک الی الله ، از همه چیز مهمتر و لازمتر است زیرا موجبات تقویت روح علوی سالکان و عابدان را همین فرائض و مستحبات فراهم می سازد .
دوم حدیث شریف از ما می خواهد که اعمالمان رابی عیب و خالص از ریا و تظاهرانجام دهیم چون که خداوند در کیفیت عبادت ما عنایت دارد نه در کمیت آن .
سوم : عبادت و طاعت برای خداوند همیشگی بایدباشد و شایسته است که انسان هیچگاه از عبادت برای خداوند غفلت نورزد ناگفته نماند که عبادت فقط در نماز وروزه خلاصه نمی گردد .
فلسفه و جوب نماز اولین فریضه ای که پیامبر اکرم برای امت آورد نماز است و آخرین فریضه ای هم که تا هنگام مرگ از مکلف ساقط نمی گردد وموظف است که آن را به هر نحو میسور به جا آورد نماز است .
اولین چیزی که طبق روایات واصله پس از مرگ از مسلمانان می پرسند نماز است که هرگاه مقبول افتد به سایر اعمال توجه می نمایند و اگر نماز قبول نشود به سایر اعمال توجهی نمی گردد .
نماز ستون دین معراج مومن قربان کل تقی ، میزان اعمال ،خیر موضوع و نور چشم پیامبر اکرم است .بعداز نماز دعا مستجاب می گردد .نماز عامل تزکیه تربیت است .
نماز بهترین شعارانبیا و اولیای گرام است ونماز عالی ترین وسیله راز و نیاز با خدا است و نما ز بهترین وسیله ارتباط مستقیم بنده مخلص با مولا و پروردگار مهربان است .
هر مکتب و دینی که درجهان که به وسیله انبیا آورده شده فرایض وعباداتی در آن دین است که ملیت آن مکتب و دین است و بدون عمل به فرایض آن مکتب ملیت در حق آن مردم مصداق پیدا نمی کند.
در مکت ارزشمند اسلام ، نماز که سنبل عبادت است به عنوان دیانت و ملیت معرفی شده است .امیرمومنان ع فرموده : عبادالله ان افضل ما توسل به المتوسلون الی الله جل ذکره الایمان بالله و برسله و ما جائت به من عنده الله … و اقام الصلاه فانها المله ای بندگان خدا به راستی گرامی ترین چیزی که بندگان صالح به وسیله او به خداوند تقرب می جویند ایمان به خداو پیامبران و آنچه که از جانب خداوند آورده اند اقامه نماز می باشد زیرا که نماز ملت است .
چرا در پنج وقت ، پنج نماز واجب شد ؟
از آنجا که هیچ اموری بدون علت وهیچ فریضه ای بدون فلسفه نیست نماز های یومیه نیز دارای حکمتی می باشند که به همین جهت خداوند بزرگ فریضه یومیه را در پنج وقت تحت شرایطی بر بندگانش فرض و واجب نموده است .
از حضرت امام حسن مجتبی ع روایت است که حضرت فرمود : عده ای از یهودیان به محضرپیامبر ص شرفیاب شدند ،داناترینشان مسائلی را از پیامبر ع پرسید،از جمله پرسشهای او این بود ای رسول خدا خبر بده مرا که خداوند جلت عظمته برای چه و به چه علت این نماز پنج گانه را در پنج وقت از شبانه روز برامت تو فرض و واجب کرد ؟
پیامبر ع فرمود : همانا در هنگام زوال افتاب غیر از عرش خدا همه چیز تسبیح حضرت حق می گویند و به حمد پروردگارم مشغول می گردند و در آن هنگام پروردگارم بر من درود می فرستد .
در این ساعت خداوند نماز را بر من و وامتم واجب ساخت که خداوند در قرآن می فرماید : به پابدار نماز رااز بازگشت ها ، خورشید ( نصفه روز ) تا تاریکی شب و این ساعتی است که جهنمیان را در قیامت به جهنم واردمی کنند ،پس هیچ مومنی نیست که در این ساعت به رکوع یا سجود و یا قیام مشغول باشد مگر این که خداوند جسدش را بر آتش جهنم حرام می گرداند .
و اما نماز عصر و آن درساعتی است که آدم ابوالبشر از میوه شجره منهیه خورد و از بهشت خارج شد .پس خداوند ذریه حضرت آدم را امر به نماز عصر نمود و خداوند این نماز را برای امت من نیز اختیار نمود و این نماز از محبوبترین نمازها به پیشگاه حضرت حق است و مرا توصیه نمود به حفظ بیشتر این نماز در بین نمازهای یومیه .
و اما نماز مغرب و آن در ساعتی است که خداوند توبه حضرت آدم را در آن ساعت پذیرفت که سیصد سال پس از هنگام خوردن حضرت آدم از میوه درخت منهیه تا قبول توبه اش به طول انجامید .
حضرت آدم سه رکعت نما ز مغرب به جا آورد .رکعتی برای خطای خویش و رکعتی برای خطای حضرت حوا ورکعتی برای شکرانه قبول توبه اش پس خداوند این سه رکعت را بر امتم فرض و واجب ساخت .
مغرب وقتی است که دعا در ان مستجاب است و پروردگارم به من وعده داده که دعای مومنین را در این وقت مستجاب نماید و این همان نمازی است که خداوند در قران به آن امر نموده و فرمود منزه شمارید خداوند را هنگامی که شب کنید و هنگامی که بامداد کنید .
و اما نماز عشاء پس به راستی در قبر و در روز قیامت ظلماتی است لذا پروردگارم به من و امتم به نماز عشا امر فرمود برای نورانیت قبر و روشن ساختن آن و این که به من و امتم نوری روی صراط عطا فرماید وهیچ قدمی نیز که به سوی نماز عتمه و عشا برود مگر آنکه خداوند بدنش را از آتش جهنم حرام می گرداند این نمازی است که پروردگار متعال ان را برای مرسلین و انبیای قبل از من اختیار فرموده .
و اما نماز صبح ، پس همانا آفتاب وقتی طلوع می کرد ، گویا برشاخهای شیطان طلوع می کرد .
پس خدایم مرا امر فرمود که :قبل از طلوع خورشید و قبل از آنکه کافر برای افتاب سجده کند نماز صبح بخوانم تا آن که امتم برای خداوند سجده نمایند .
و زود به جا آوردن آن در پیشگاه خداوند محبوبتر است .این نمازی است که هم ملائکه شب و هم ملائکه روز شاهد و ناظر آن می باشند زیرا نماز صبح طبق روایات گذشته دوو نماز ثبت می گردد که ملائکه شب و روز هر دو دسته آن را ثبت می نمایند .
تحلیل دکتر کارل از فلسفه نماز دکتر کارل در اسرار و فوائد نماز می گوید : نماز به آدمی نیرویی برای تحمل قلبها و مصائب می بخشد .
انسان را امیدوار می سازد و قدرت ایستادگی و مقاومت در برابر حوادث بزرگ راه به او می دهد .
نماز شفی نمازگزار درنزد ملک الموت ، مونس درقبر ، فراش نیک درزیرش وپاسخ نمازگزار برای نکیرو منکر می باشد .
نماز بنده درمحشر تاجی است بر سر ااو وموجب نورانیت صورتش لباس برای بدنش وساتر و وحائل بین او و آتش جهنم است .
نماز حجت و برهان خوبی بین او و پروردگارش بوده وموجب نجات بدنش از آتش جهنم وجواز عبور از صراط است .
نماز موجب فتح و گشایش ابواب جنت به سوی او می باشد ومهریه حوراالعین و ثمن وبهای بهشت است .
به وسیله نماز بنده به درجه عالی و مقام والا می رسد ، زیرانماز تسبیح و تهلیل ، تمحی وتکبیر وتمجید وتقدیس الهی است .
نماز قول حق ودعوت به سوی حق می باشد .
عبادت خدا تعبد محض است هنگامی که آدمی به حدبلوغ رسید وبا تعقل وتفقه دین مبین اسلام را پذیرا گردید، ناگزیر باید به تمامی مسائل حلال و وحرام شریعت مقدس اسلام گردن نهد ومتدین گردد و فرائض و عبادات الهی را بدون چون وچرا انجام دهد .
زیرا کسی که خدا را به وحدانیت و رسالت انبیاء را به حق تشخیص داد و به معاد روز قیامت معتقد شد مععقول نیست بگوید : چرا نماز بخوانم ؟
چرا روزه بگیرم ، باید به تمامی فرائض و عبادات برای روشن شدن به دنبال فلسفه احکام بگردد و اسرار فرائض را به دست آورد مطلوب ومعقول است .
در غیر این صورت سر از شرک و کفر در می آورد پستا ندانستیدکه چرا می کنید هیچ وقت عمل نکنید ؟
تعریف اسلام از نظر علی (ع) حضرت علی ع می فرمایند : اسلام را طوری تعریف و معرفی کنم که کسی قبل از من و بعد از من آن را چنان تعریف نکرده باشد .
سپس می فرمایند : ان الاسلام هو التسلیم ، والتسلیم هوالیقین و الیقین هو التصدیق ، والتصدیق هوللاقرار و الاقرار هو المل و العمل هو الاداء ان المومن لم یاخذدینه عن رایه ولکن اناه من ربه فاخذه ان المومن ییری یقینه فی عمله والکافریری انکاره فی عمله .فوالدی نفسی بیده ما عرفوا امرهم فاعتبروا انکارالکافرین والمنافقین باعمالهم الخبیثه همانا اسلام تسلیم است وتسلیم یقین ویقین تصدیق ، وتصدیق اقرار و اقرار عمل وعمل اداء باشد .همانا مومن دینش را از رای وفهم خود نگرفته بلکه از جانب پروردگارش آموخته و ازاویاد گرفته است .
همانا یقین مومن در عملش دیده می شودوانکار کافر نیز در اعمالش مشاهده می گردد .
قسم به آنکه جانم در دست اوست که آنها ( کفار و مشرکین یا مخالفان اهل بیت ) امر دین خود را نشناختند .
پس شما انکار کافران ومنافقان را از کردارهای پلیدشان تشخص دهید .
اسلام در هیچ زمانی از بدو آن تا روز قیامت دستخوش تغییر وتبدیل قرار نگرفته است یعنی اسلام واقعی سر جای خویش است .
گر چه ممکن است گروهی آن را به نفع اقتصادی و اجتماعی و سیاسی خویش توجیه کنند اما کسانی هستند که در روی زمین ه اسلام حقیقی و شریعت واقعی حکم می کنند و عمل می نمایند و از زمان پیامبر تا حال و از حال تا انقراض عالم اسلام همچنان مقاوم و پا برجا و جدید و تازه بوده وخواهد بود و با مردم هر زمانی قابل تطبق ومقایسه است و کهنگی و عقب افتادگی در اوراه ندارد وبا گردش عصر و زمان و پیشرفت و ترقی علم وعقلها همچنان نوتر وتازه تر می گردد و دهن همه معترضین و مننتقدین را مبنی بر این که قوانین اسلام مخصوص زمان صدر اسلام و زمان پیامبر اکرم است ، و شکوفایی خویش رابرای همه ازمنه و اعصار حفظ نموده است پس بیایید اسلام واقعی را بشناسیم .
آیا حق عبادت خدا را می توان به جا آورد ؟
با این که عبادت پروردگار متعال به طور تعبدی بر هر مکلفی فرض وواجب است و چون وچرای ندارد وباید بنده از مولی و خالق خویش اطاعت نماید و از فرمان او سر پیچی نکند با این وصف حق عبادت خداوند قادر متعال را هیچ کس نتوانسته اداکند و آنچنان که او سزاوار اطاعت است حق پرستش او به جا آورده نمی گردد .
نه تنها بندگان عادی و معمولی بلکه انبیا و اولیا نیز حقیقت عبادت او را نتوانسته اند به جا آورند .
حضرت ابوالحسنین علی بن ابیطالب می فرماید : لوعاینوا کنه ما خفی علیهم مهک لحقروا اعمالهم و لزروا علی انفسهم و لعرفوا انهم لم یعبدوک حق عبادتک ولم یطیعوک حق طاعتک اگر ملائکه حقیقت تو را که از آنان پنهان کرده است درک کنند ، اعمال خود را ناچیز می شمارند، وخویشتن را سرزنش می نمایند ودرک می کنند که آن طوری که حق عبادت تواست عبادت نکرده اند و حق اطاعت تو را انجام نداده اند .
این بیانیه می رساند که بشر حقیقت خداوند را آن چنان که اوهست درک نکرده که اگر حقیقت حق تعالی درک شود آن گاه است که آدمی اعمال عبادی و طاعت ناقابل خویش را در پیشگاه با عظمت او کوچک می بیند وخود را سرزنش می کند و اعمال ناچیزش موجب غرور او نگردد .این به معنای آن نیست الحال که حق عبادت خدا را نمی توانیم به جا آوریم ، دیگر چرا اورا پرستش نماییم ، بلکه وظیفه و تکلیف هر بنده است که پروردگار خویش را اطاعت نماید و حمد و ستایش کند اگر چه قدرت شناخت خدای متعال و درک حقیقیت او را نداشته باشد .
چرا پیامبر هفت رکعت به نماز یومیه می افزود ؟
نماز های یومیه که خداوند بر امت پیامبر فرض نمود و آن را فرض الله می نامندده رکعت است و پیامبر اسلام هفت رکعت به آن افزود که آن را فرض النبی می گویند : دو رکعت به ظهر ، دورکعت به عصر و یک رکعت به مغرب و دو رکعت به عشا اضافه کرد که جمعاً هفده رکعت شد .
اما ببینیم که چرا رسول خدا هفت رکعت به نماز یومیه افزود ؟
سعید بن مسیب می گوید : از حضرت سجاد علی ابن الحسین پرسیدم : چه وقت نماز به هیات فعلی که الان مسلمین انجام می دهند واجب شد ؟
امام فرمود : بالمدینه حین ظهرت الدعوه و قوی الاسلام وکتب الله عزوجل علی المسلمین الجهاد زاد رسول الله فی الصلاه سبع رکعات فی اظهر رکعتین و فی العصر رکعتین و فی المغرب رکعه و فی العشاء الاخره رکعتین و اقرالفجر علی مافرضت بمکه لتعجیل عروج الملائکه اللیل الی السماء و لتعجیل نزول ملائکه النهار الی الارض و کان ملائکه اللیل وملائکه النهار یشهقدون مع رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم صلاه الفجر فلذلک قال الله عزوجل و قرآن الفجر ان قرآن الفج کان مشهودا لیشهده المسلمون و لیشهده ملائکه النهار و ملائکه اللیل وقتی در مدینه منوره اسلام قدرت گرفت ، و دعوت به اسلام آشکار شد وخداوند جهاد را بر مسلمین واجب ساخت رسول خدا به کل نماز هفت رکعت افزود .در ظهر دورکعت و در عصر دو رکعت و در مغرب یک رکعت و در عشا و رکعت اضافه نمود ؛ ولی در نماز صبح به همان حالت که در مکه فرض شده بود باقی گذاشت و جهتش را تعجیل عروج ملائکه شب به آسمان و تعجیل نزول ملائکه روز به سوی زمین ذکر فرمود .وچون ملائکه شب و روز با پیامبر در اقامه نماز فجر حضور پیدا می کردند خداوند عزوجل فرموده : و نما فجر و بامداد است که مشهود می باشد .
برای این که مسلمانان با ملائکه مامور روز و شب با پیامبر در آن نماز حضور پیدا می کنند .
حقیقت نماز چیست ؟
حقیقت نماز از نظر امام رضا (ع) امام رضا ع می فرماید : شخصی به یکی از علمای آل محمد عرض کرد فدایت شوم معنای حقیقی نماز چیست ؟
قال صله الله لعبد بالرحمه و طلب الوصل الی الله من العبد اذکان یدخل بالنیه و یکبر بالتعظیم والاجلال و بقرء بالترتیل و یرکع بالخشوع و یرفع بالتواضع و یسجد بالدل والخضوع و یتشهد بالاخلاص مع الامل و یسلم بالرحمه و ارغبه و ینصرف بالخوف و الرجاء فاذا فعل اداها بالحقیقه امام علیه السلام فرمود : نماز صله و موهبتی است که از طرف خدا برای بنده از راه رحمت وعنایت و نماز مطالبه وصال وتقرب بنده به سوی خدا وند است .
وقتی با نیت داخل نماز گردید وبا تعظیم و اجلال هر چه بیشتر برای خداوند تکبیرگفت .
موضوع : نـماز دبیر مربوطه : تهیه کننده :