دانلود مقاله بهره وری

چکیده
درکشورهای درحال توسعه از جمله ایران استفاده هر چه بهتر و مؤثرتر از منابع کشاورزی یعنی،نیروی کار،کودشیمیایی، بذر و آب و سایر امکانات تولید از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

با توجه به ارزآوری محصول زیره در کمک به روند توسعه اقتصادی کشور و اینکه استان خراسان نقش بزرگی در تولید این محصول دارد، افزایش تولید این محصول در این استان از جایگاه خاصی برخوردار است افزایش تولید از طریق افزایش سطح زیر کشت یا افزایش عملکرد امکان پذیر است در خصوص افزایش سطح زیر کشت با محدودیت آب و زمینهای مرغوب و سایر منابع روبرو هستیم و تنها راه باقی مانده این است که از طریقی عملکرد را افزایش دهیم .

نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که نیروی کار ، کود شیمیایی و بذر مصرفی رابطه معنی داری از لحاظ آماری با تولید دارند و زارعین زیره کار ترکیب بهینه عوامل تولید را به کار نبرده و از آنها به طور منطقی و دزست استفاده نمی کنند.

ترکیب بهینه عوامل تولید در یک هکتار شامل 63/16 روز-نفر نیروی کار ، 747/554 کیلوگرم کود شیمیایی و 2 دفعه آبیاری می باشد، لذا جهت صرفه جویی در مصرف نهاده ها و افزایش تولید بایستی مصرف نهاده هایی که در ناحیه سوم بوده و کشش آنها منفی است ،کاهش یابد و مصرف نهاده هایی که در ناحیه اول بوده و کشش آنها مثبت است، افزایش یابد.
درکشورهای درحال توسعه از جمله ایران استفاده هر چه بهتر و مؤثرتر از منابع کشاورزی یعنی،نیروی کار،کودشیمیایی، بذر و آب و سایر امکانات تولید از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ترکیب بهینه عوامل تولید در یک هکتار شامل 63/16 روز-نفر نیروی کار ، 747/554 کیلوگرم کود شیمیایی و 2 دفعه آبیاری می باشد، لذا جهت صرفه جویی در مصرف نهاده ها و افزایش تولید بایستی مصرف نهاده هایی که در ناحیه سوم بوده و کشش آنها منفی است ،کاهش یابد و مصرف نهاده هایی که در ناحیه اول بوده و کشش آنها مثبت است، افزایش یابد.

واژگان کلیدی: زیره سبز، بهره وری ، بهره وری متوسط، بهره وری نهایی، مقادیر بهینه مقدمه اصولاً توسعه اقتصاد کشور تأثیرپذیر از توسعه بخش کشاورزی و توسعه بخش کشاورزی نیز از طریق تولید محصولات مختلف در سراسر کشور میسر می باشد .

از میان راههای مختلف افزایش تولید محصولات کشاورزی، توسعه عوامل تولید و تغییرات عمده در تکنولوژی موجود می باشد که با محدودیت هایی روبروست و شاید مناسب ترین راه حل جهت برقرار ساختن نرخ رشد لازم در بخش کشاورزی، بهبود بهره وری1عوامل تولید یعنی بدست آوردن تولید بیشتر ازمجموعه ثابتی ازعوامل تولید است(3) امروزه بهره وری فراتر ازیک معیار و شاخص اقتصلدی است بلکه به عنوان یک رویکرد، یک فرهنگ و نگرش نظام گرا و کلی گرا از همه اجزاء مطرح است.

افزایش بهره وری می تواند سهم زیادی در بهبودکیفیت زندگی اجتماعی داشته باشد ازسوی دیگر نیز تغییر در بهره وری آثارسیاست های گذشته دولت را دربخش تولیدی منعکس می کند.

افزایش بهره وری در یک بخش اقتصادی یا واحد تولیدی به مفهوم کاهش هزینه تولید هر واحد محصول و قیمت تمام شده آن بوده در نتیجه توان واحد یا بخش تولیدی را در رقابت با سایر واحدها و بخشهای تولیدی رقیب در بازارجهانی افزایش می دهد.

استان خراسان با خصوصیات خاص اقلیمی و تنوع آب و هوایی، بخشی از مناطق خشک ونیمه خشک را شامل می شود که برای بهره برداری از منابع محدودآب بایستی محصولات زراعی سازگار با شرایط خشک و نیمه خشک را برای آن ترویج کرد و با توجه به دامنه وسیع مصرف داروهای گیاهی درطب سنتی ایران و فراوانی گونه های مختلف این گیاهان کشورما را ازدیرباز مرکز عمده تولید، فرایند، مصرف و صدور تعداد زیادی از گیاهان دارویی قرارداده است که زیره سبز1 از جمله آنها می باشد.

با عنایت به اینکه تلاشهای اقتصادی انسان همواره به کسب حداکثر بازده ازحداقل منابع معطوف بوده است بنابراین گفته می شود بهره وری امری جدید نبوده وقدمتی برابربا تاریخ بشر دارد.شارما و سینگ2(7)، در مقاله ای تحت عنوان بهره وری و کارایی تخصیصی منابع در تولید شیر در هیماچال پرادش با برازش توابع تولید مختلف برای نژادهای مختلف گاو در فصول متفاوت نسبت به محاسبه ارزش بهره وری نهایی اقدام کرده و مسئله تخصیص بهینه منابع را مورد بحث قراردادند.

هانکوک و باور3(12)، در پژوهشی با عنوان بهره وری مخارج تحقیقات و ترویج کشاورزی در آمریکا ضمن استفاده از تابع تولید کاب-داگلاس نسبت به محاسبه بهره وری نهایی نهاده ها اقدام کردند.

وانگ4 (18)، درمقایسه تحلیل بهره وری کشاورزی چین و هند با استفاده از داده های سری زمانی سالهای 83-1960 به محاسبه بهره وری جزئی و بهره وری کل عوامل در دو کشور پرداخته است.

دنی و کاپالبر5(13)، در جهت آزمون الگوهای بلندمدت بهره وری برای بخش های کشاورزی کانادا و آمریکا با بهره گیری از داده های سری زمانی نسبت به محاسبه بهره وری عوامل تولید چای با استفاده از تابع تولید پرداختند و نتیجه گرفتند که بطورکلی بهره وری عوامل تولید پایین بوده بعبارتی چایکاران دارای کارایی پایین می باشند ولی می توانند با افزایش بهره وری نهاده از هدر رفتن آن جلوگیری نموده و از طرف دیگر باعث کاهش هزینه متوسط چای شوند.

فرایس ولد و اینگرام1(14)، منابع تفاوت های بهره وری کشاورزی را در بین 28 کشور SSA (آفریقای نیمه بیابانی) برای سالهای 1985-1973 بررسی کردند این منابع شامل کیفیت زمین، استفاده ازنهاده های مدرن، سرمایه گذاری عمومی درتحقیقات کشاورزی و دسترسی به مواد کالری زای اصلی، رشد صادرات کشاورزی و عدم ثبات صادرات کشاورزی است بر اساس نتایج بدست آمده رشد در میزان استفاده از نهاده های سنتی، منبع حاکم در رشد تولیدات است و نهاده های مدرن در درجه دوم اهمیت قرار دارد.

لیند و ریچ موند2(15)، با استفاده از اطلاعات سالانه دوره 89-1958 تأثیرمیزان سرمایه عمومی در هزینه های تولید بخش خصوصی آمریکا را مورد بررسی قراردادند.

شواهد حاصل از این مطالعه نشان داد، زیرساختهای عمومی نقش مهمی در بهره وری بخش خصوصی آمریکا بازی می کند.

روسی گرنت و اونسون3(16)، رشد بهره وری کل عوامل و منابع رشد بهره وری در هند را مورد بررسی قراردادند برای این منظور آنها از شاخص ترانکویست –تیل4 استفاده کردند.

نتایج نشان دادکه رشد TFP بیانگرحدود تولید محصولات درطی 85-1975 بوده است و منبع رشد بهره وری تحقیقات، ترویج عمومی و تحقیقات خصوصی است .

محرابی وموسی نژاد(11)، به بررسی بهره وری پسته در شهرستان رفسنجان پرداختند اینان نیز با استفاده از روش آنالیز واریانس نقش هر یک از عوامل در ایجاد تفاوب بین میانگین عملکرد مربوط به آن عامل را مورد تجزیه و تحلیل قراردادند و نتیجه گرفتند که از نهاده آب بدلیل کمبود شدید آن درمنطقه کمتر از حد بهینه استفاده شده است کود حیوانی اثر معنی داری برعملکرد تولید ندارد، بافت خاک، سطح تحصیلات کشاورز و میزان مالکیت کل اراضی کشاورز اختلاف معنی داری در عملکرد بوجود نمی آورد.

حیاتی و همکاران(3)، به بررسی عوامل تولید نخود دیم در استان کردستان پرداختند.

اینان نیز جهت تعیین هر یک از عوامل تولید از تابع تولید استفاده نمودند و نتیجه گرفتند که عوامل تولید از قبیل بذر، کود فسفاته و کود ازت ازلحاظ آماری با مقدار تولید رابطه معنی داری ندارند وعوامل تولید نیروی کار، سم و ماشین آلات در تابع تولید به لحاظ آماری معنی دار بوده و زارعین نیز ترکیب بهینه عوامل تولید را استفاده نکرده اند.

دشتی و یزدانی(4)، به تحلیل بهره وری و تخصیص بهینه عوامل تولید در صنعت طیور ایران پرداختند در مجموع با عنایت به بیشتر بودن مقادیر بهره وری دان طیور، بهره وری کل عوامل تولید، بازده نسبت به مقیاس و نیز وضعیت مطلوبتر تخصیص عوامل در واحدهای با ظرفیت پایین تر نتیجه گرفتند که واحدهای مزبور با تخصیص کاراتر منابع از عملکرد یهتری نسبت به واحدهای بزرگتر برخوردارمی باشند.

سلامی و شاهنوشی(6)، به مقایسه بهره وری در بخشهای صنعت و کشاورزی و عوامل مؤثر بر آن پرداختند و نتیجه گرفتند که نسبت بهره وری صنعت به کشاورزی در طول سالهای 1344 تا 1372 کمتر از یک بوده به عبارتی بهره وری عوامل در کشاورزی بیشتر از صنعت بوده است.

نسبت واردات مواد اولیه صنعت به کشاورزی، صادرات کالا و خدمات ، واردات کالا وخدمات وسرمایه گذاری در حمل ونقل تأثیر مثبت و اجرای برنامه اول توسعه بعد از انقلاب اسلامی تأثیر منفی بر روی نسبت بهره وری عوامل تولید در صنعت به کشاورزی داشته است.

موادوروشها برای رسیدن به اهداف مورد نظر در تحقیق، روشهای متفاوتی وجود داشته است که در این بررسی از توابع تولید، با توجه به داده های استخراج شده ازپرسشنامه های تکمیل شده استفاده شده است.

توابع تولید متفاوتی جهت این کار وجود دارد که در این جا فقط دو نوع تابع تولید کاب داگلاس1 ومتعالی2 مورد استفاده قرار گرفتند و به طور خلاصه بیان می گردد.

شکل کلی تابع کاب-داگلاس بدین صورت است: Y= A x1β1x2 β2 x3 β3x4 β4.........xn βn این تابع بوسیله لگاریتم خطی شده و با روشO.L.S (حداقل مربعات معمولی)3 قابل برآورد می باشد.

از جمله ویژگیهای مهم این تابع همگن بوده از درجهاست و همچنین هر یک از ضرایب، کشش جزئی تولید هر نهاده را نشان می دهد.

در ضمن مجموع ضرایب، بازده نسبت به مقیاس را نشان می دهد(6) .

اما شکل کلی تابع متعالی که در حقیقت شکل تغییریافته تابع کاب-داگلاس است بصورت زیر می باشد.

Y= AΠi-1n X1 β1 که در دو تابع فوق Y مقدار تولید، X1تاXn نهاده ها و مقدارآن مثبت می باشد.

A : پارامتر مقیاس بوده و مقدارآن مثبت است(A>0) و مقیاس توزیع(کشش تولید عاملXI ) و علامت حاصلضرب چند جمله در یکدیگر است این تابع دارای شکل غیرخطی است که به سادگی بااستفاده از لگاریتم درپایه e خطی می شود(7).

در این روش، مدل کاب-داگلاس بعنوان مدل مقید و مدل متعالی غیرمقید در نظر گرفته می شود و با استفاده از نسبت F اقدام به تعیین مدل بهتر می گردد که این آزمون به شرح زیر می باشد: .

F=(R2uR-Rr)/M (1-R2uR)/N-K که در آن R2R و R2UR به ترتیب مقادیر R2 بدست آمده از رگرسیونهای مقید و نا مقید است و M,K,N به ترتیب تعداد مشاهدات و تعداد پارامترها در رگرسیون غیرمقید وتعداد متغیرهای اضافه شده در مدل غیرمقید می باشد، در صورت معنی دارشدن F (براساس جدولF و درجات آزادی) مدل غیرمقید را می پذیریم.

برای محاسبه بهره وری روی هریک ا زنهاده ها، روشهای متفاوتی وجود دارد که اغلب متخصصین اقتصاد دو نوع بهره وری نهایی و متوسط را می پذیرند که بهره وری نهایی عبارتست از مقداری که آخرین واحد عامل به ستانده قبل اضافه می کند و بهره وری متوسط عبارتست از میزان ستانده به ازای واحد داده یا بعبارت دیگر هر واحد داده بطورمتوسط چقدر به تولید اضافه میکند.

روشهای زیادی برای اندازه گیری بهره وری وجود دارد که دراینجا فقط به چند نوع آن اشاره می گردد.

1) روشTFP1(بهره وری کل عوامل تولید): بهره وری کل عبارتست از نسبت بین شاخص کل تولیدات و شاخص کل عوامل تولید، صورت عمومی آن از فرمولTFP به صورت زیر است(6و9).

نهاده/ستادهTFP= TFPI : شاخص بهره وری کل واحد تولیدi ام TRI:ارزش دریافتی کل واحد تولیدی I ام Cij :هزینه نهادهj ام درواحدتولیدی I ام Wj :متوسط سهم هزینه نهاده j ام این روش در حقیقت یک نوع بهره وری کل را نشان می دهد و بهره وری هر یک از نهاده ها را بصورت مجزا مشخص نمی کند بنابراین کاربرد زیادی درجهت اندازه گیری بهره وری ندارد(5) 2)روشTAP1(بهره وری متوسط) بهره وری متوسط به میزان ستاده به ازای واحدنهاده اطلاق می شود روش متداول برای اندازه گیری بهره وری متوسط به صورت زیر ارائه شده است.

A=Q Xi دراین فرمولQ ستاده کل و XI مصرف هریک ازنهاده است.

3)روش MP2 (بهره وری نهایی) بهره وری نهایی، عبارتست از مقداری که هر واحد عامل ورودی(داده(به ستاده کل اضافه می نماید بنابراین بهره وری نهایی مشتق اول تابع تولید نسبت به منبع مربوط است(1،2،4).

MPxi=dy/dx و در یک تابع متعالی مقدار بهره وری نهایی از رابطه زیر بدست می آید MPxi=(βi)Y همچنین مقدار مصرف بهینه نهاده ها را می توان از رابطه زیر بدست آورد: Χ= مقدار کشش تولید عوامل نیز به صورت زیر محاسبه می شود: Ё=A+BX که A وB به ترتیب ضرایب نهاده ها در حالت لگاریتمی و خطی می باشد با محاسبه بهره وری نهایی نهاده (MPi) و داشتن ارزش محصول بدست آمده(py) می توان ارزش بهره وری نهایی هرنهاده را محاسبه کرد VMPxi= Mpi*Py اگرارزش بهره وری نهایی یک نهاده برابرقیمت آن باشد دراین حالت مقدارمصرف نهاده مورد نظر(با فرض بازاررقابتی) درحد اپتیمم خواهد بود یعنی: VMPxi=Pxi VMPxi/Pxi=1 بعبارت دیگر ارزش بهره وری نهایی یک نهاده برابر قیمت آن باشد، در این حالت انتظار بر این است که بهره وری عامل مورد نظر در حد مطلوب قرار دارد و گرنه در صورت عدم تخصیص بهینه عامل تولیدی، بهره وری آن نیز کاهش می یابد(9).

افزون بر موارد بالا، بسته به اینکه بهره وری برای اندازه گیری عوامل مختلف به شکل جداگانه مورد استفاده قرار گیرد و یا اینکه ترکیب وزنی کلیه عوامل در نظر گرفته شود، بهره وری جزئی و یا بهره وری نهایی و متوسط از نوع بهره وری جزئی می باشند زیرا در محاسبه آنها یک عامل تولیدی در نظر گرفته می شود.

نتایج وبحث در این بخش ابتدا تابع تولید زیره بر اساس توابع گفته شده در قسمت های قبلی تخمین زده شده است و سرانجام با توجه به تابع تولید زیره، به محاسبه بهره وری عوامل پرداخته شد.

برای تخمین تابع تولید زیره از متغیرهای متفاوتی استفاده شده است که به صورت زیرمی باشد: Y:مقدارتولید زیره (کیلوگرم) X1 :نیروی کاراستفاده شده درمراحل مختلف تولید (روز-نفر) X3 :کودشیمیایی مصرفی (کیلوگرم) X8 :تعداد دفعات آبیاری L:نشانه لگاریتم تابع کاب-داگلاس بدست آمده براساس مشاهدات این تحقیق به صورت زیرمی باشد: Lny= 5.962 – 0.813Lnx1 - 0.0346Lnx3 + 0.397Lnx4 - 0.303Lnx8 S.E : (3.621) (0.590) (0.409) (0.407) (0.345) R2=0.85 R2=0.82 F=50.898 D=1.67 در مدل فوق همانطور که مشاهده می شود اثر هر یک از عوامل نیروی کار کاربردی، دفعات آبیاری وکودشیمیایی مصرفی بر تولید زیره، منفی بوده البته این بدان مفهوم است که از نهاده های فوق بیش از حد لازم استفاده نموده اند ضریب مربوط به نهاده بذر مصرفی نیزمثبت می باشد، چنانکه قبلاًگفته شد درتابع کاب-داگلاس هر یک از ضرایب متغیرها، کشش های عوامل تولید را نشان می دهد ملاحظه می شود که بیشترین کشش مربوط به نهاده بذرمصرفی است البته این لزوماًبدین مفهوم نیست که این نهاده بالاترین بهره وری را در تولید زیره داشته است.

درقسمت بعدی نیز به محاسبه بهره وری پرداخته خواهد شدو این موضوع دقیقاً مشخص خواهد شد.

بر اساس نتایج بدست آمده دیده می شود که F در سطح 5 درصد معنی دار بوده لذا کل مدل رگرسیون نیز معنی دارمی باشد .همچنین ضریب تعیین R2 نشان می دهد که متغیرهای ملحوظ در مدل 85 درصد از تغییرات متغیر وابسته را توضیح می دهند.

با روش ترسیم eI در مقابل هر کدام از متغیرهای توضیحی،آزمون پارک نیز درهمه مدل ها عدم واریانس نا همسانی راتأیید می نماید وD دوربین واتسون عدم وجود خودهمبستگی درمدل لگاریتمی زا تأیید می نماید.

تابع تولید متوالی نیز برای مشاهدات مورد بررسی تخمین زده شد که بصورت زیر می باشد.

Lny=22.751 - 1.241 Lnx1 - 2.138Lnx3 + 1.351Lnx4 - 0.280Lnx8 + 0.0007x1 + 0.0038x3 - 0.01x4 + 7.00x8 S.E : (3.063)*** (0.358)** (0.446)*** (0.253)** (0.189) (0.001) (0.0008)*** (0.0038)** (1.99)** R2=0.92 R2=0.82 D=1.67 F***=9.480 ***: معنی دار در سطح 1% **: معنی دار در سطح 5% درهرحال معنی داربودن مقدارF درسطح 1% بیانگر اینست که ضرایب متغیرها به طور همزماناختلاف معنی داری با صفر دارند وبا آزمونهای بعمل آمده معلوم شد که مدل ازنظرهمخطی، ،خودهمبستگی وناهمسانی واریانس مشکلی ندارد.

با استفاده از آزمون F حداقل مربعات مقید معلوم گردید که مدل متعالی از مدل کاب-داگلاس بهتراست زیرا ازF محاسباتی داریم: F==8.09 و چون این مقدار از F جدول بیشتراست، لذا مدل متعالی بهتراست.

برای محاسبه بهره وری روشهای مختلفی ذکرشد با توجه به اطلاعاتی که بدست آمده فقط اقدام به محاسبه بهره وری نهایی و متوسط شده است، البته یادآوری می شود که ابتدا بهره وری هریک از بهره برداران بصورت مجزا محاسبه شد و در نهایت میانگین بهره وری هر نهاده درحالت کل ودرسطوح مختلف محاسبه گردیدکه بشرح زیر می باشد جدول(1): بهره وری متوسط و نهایی هر کدام از نهاده ها ماخذ : یافته های تحقیق بطوریکه ازجدول(1) ملاحظه می شود بالاترین بهره وری نهایی مربوط به نهاده بذر مصرفی است که معادل853/14 است بعبارت دیگر آخرین واحد نهاده بذر مصرفی که استفاده شود به اندازه 853/14 کیلوگرم به محصول تولیدی افزوده می گردد.بهره وری نهایی نهاده های نیروی کارکاربردی،کودشیمیایی مصرفی و تعداد دفعات آبیاری منفی بوده به عبارت دیگر استفاده نمودن یک واحد بیشتر از نهاده های نیروی کار ، کودشیمیایی مصرفی و تعداد دفعات آبیاری به ترتیب به اندازه 67/8، 94/21، 159/3 کیلوگرم از محصول تولیدی کاسته خواهد شد.

بهره وری متوسط محاسبه شده برای تمامی بهره برداران نیزحاکی از این است که بالاترین بهره وری متوسط نیز مربوط به نهاده بذرمصرفی است.

در تشریح این نوع بهره وری مثلا برای نهاده بذرمصرفی باید گفت که با استفاده نمودن یک واحد نهاده بذر به طورمتوسط356/26 کیلوگرم به محصول تولیدی افزوده خواهد شد.

با استفاده نمودن هریک از نهاده های نیروی کارکاربردی،کودشیمیایی مصرفی و تعداد دفعات آبیاری به ترتیب به طور متوسط 284/14، 297/6 و22/7 کیلوگرم به زیره تولیدی افزوده خواهد شد.

جدول(2): مقایسه میانگین نسبت VMPxi/Pxiو مقادیر بهینه مصرف نهاده ها و کشش آنها ماخذ: یافته های تحقیق با مقایسه میانگین نسبتVMPxi/Pxi و مقادیر بهینه مصرف نهاده ها ملاحظه می شود که کشاورزان ازنهاده های نیروی کارکاربری،کودشیمیایی وتعداد دفعات آبیاری بیش از حدبهینه استفاده نموده اند مقادیر بهینه هریک از نهادهای مذکور یعنی نیروی کار،کودشیمیایی وتعداد دفعات آبیاری به ترتیب63/16 ،747/554 و144/2 می باشد که کشاورزان مورد مطالعه از نهاده های مذکورنیز به طور غیر منطقی و غیراصولی استفاده نموده اند.

همانطوریکه کشش های تولید درجدول فوق نشان می دهد هرموقع نیروی کارکاربردی بیش از63/16 روز-نفر درهکتار و مقدارکودشیمیایی نیز بیش از 747/554 کیلوگرم در هکتار و تعداد دفعات آبیاری نیز بیش از 2 دفعه باشد کشش ت/ولید منفی خواهدشد، به عبارت دیگر تولید در مرحله سوم صورت می گیرد.

کشاورزان مورد مطالعه نیز از نهاده بذر مصرفی کمتر ازحد بهینه استفاده نموده اند لذا با افزایش مصرف این نهاده تا سقف 59/22 کیلوگرم درهکتار به تولید آنها افزوده خواهدشد.

با استفاده از مجموع این کششها که برابر 584/7- است درمی یابیم که در قسمت کاهش بازده نسبت به مقیاس می باشیم به عبارتی افزایش مصرف نهاده های مذکور درکل باعث کاهش درمحصول تولیدی خواهدشد.

درنهایت با توجه به یافته های تحقیق موارد زیر را می توان پیشنهاد نمود: ترکیب عوامل تولید زارعین بهینه نبوده لذا مصرف نهاده هایی از قبیل نیروی کار،کودشیمیایی وتعداد دفعات آبیاری که در ناحیه سوم تولید است محدودگردد و مقدار مصرف نهاده بذر مصرفی جهت تأثیرمطلوب بر روی تولید باید گسترش یابد.

جهت افزایش بهره وری عوامل تولید وکم کردن اختلافات بهره وری بهره برداران لازم است ازطریق ایجاد مزارع نمونه ونمایشی ،زارعین را به شیوه صحیح تولید و ترکیب بهینه عوامل تولید آگاه نمود.

لازم است با ایجاد کلاسهای آموزشی وترویجی کشاورزان را با نحوه استفاده اصولی ومنطقی واقتصادی ازعوامل تولید آشنا نمود که دراینجا نقش واحد ترویج کشاورزی منطقه بیش از پیش نمایان می شود.

منایع مورد استفاده اندازه گیری بهره وری،معاونت آموزش وتحقیق وزارت صنایع سنگین،1371 ترکمانی،ج وع.شیروانیان(1377)،ارزیابی بهره وری کشاورزان ازفن آوری نوین،اقتصادکشاورزی وتوسعه،شماره 24،ص 42-31 حیاتی،ب وا،پیمان.(1377)،بررسی کارایی عوامل تولیددرمحصول نخوددیم استان کردستان،مجموعه مقالات دومین کنفرانس اقتصادکشاورزی ایران،تهران،ص134-123 دشتی،ق.(1375)،تحلیل بهره وری وتخصیص بهینه عوامل تولیددرصنعت طیورایران،مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصادکشاورزی ایران،زابل،ص83-72.

سلامی،ح.(1377)مفاهیم واندازه گیری بهره وری درکشاورزی،اقتصادکشاورزی وتوسعه شماره 18 ،ص31-7 سلامی،ح.شاهنوشی،ن.(1379)،مقایسه بهره وری دربخش های صنعت وکشاورزی وعوامل مؤثربرآن مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصادکشاورزی ایران،مشهد،ص307-287 کهنسال،م.دهقانیان،س.(1375)، مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصادکشاورزی ایران،زابل،ص19-1.

گجراتی، دامودار، (1372)،مبانی اقتصادسنجی،ترجمه حمیدابریشمی،ج،2،دانشگاه تهران.

عزیزی ،ح و سلطانی ،غ.(1379)،تعیین بهره وری عوامل تولید و اندازه مقیاس باغ زیتون مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصادکشاورزی ایران، مشهد، ص 412-385 موسی نژاد ،م.محرابی آبادی ،ح.(1375)،بررسی بهروری عوامل تولید پسته در شهرستان رفسنجان ،مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصادکشاورزی ایران ،زابل،ص 83-72 .

11- Bauer ,L.L.

and Hancok , C .

R .

(1975).

The Productivity of Agriculture Research and Extension in the south east , S.

J .

A E con.

12- Capalbo , S.M and Denny , M.

G .

S (1986), Testing Long – Rum Productivity modles for the canadian and u.s Agricultural Production function.

13- Frisvold , G .

and K .

Ingram .

(1995), Source of Agricultural Productivity growth and stangation in sub sagaram africal .

Agri Econ .

13.

15- Lynde, D.

and J.

Rlchmond , (1991), The Role of Public Capital In Production .

The Review of Economics anmd Statistics .

NO184.

16- Rosegrant , W.

and E.

Evenson .

(1992), Agricultural Productivity and Source of Growth in .

Amer .

J.

Aper Econ August.

17- Sharma , v.P and Sing .

R.V.

(1993), Resource Productivity Allocation Efficiency in Millk Production in Himachal Pradesh .

lnd .

A.

E.

18- Wong , L.F .

(1989), Agricultural Productivity inchina and a Comparayive Analysis نهادهبهره وری متوسطبهره وری نهایینیروی کار کاربردی6734/8-2842/14کود شیمیایی مصرفی9428/21-2799/6بذر مصرفی8531/143567/26دفعات آبیاری159/3-22/7 نهاده هاVmPxi/Pxiمقادیر بهینهکششنیروی کار کاربردی537/1763/1624/1-کود شیمیایی مصرفی3051/858747/554727/6-بذر مصرفی718/1759/22144/2دفعات آبیاری998/3144/2761/1-