اترج
اعراب به مرکبات پوست کلفت که در صنعت مرباسازى به کار مى رویم ، اترج مى گویند. از قدیم در مصر و آفریقا به عمل مى آمدیم و در داستان ((یوسف و زلیخا)) نامى از ما برده شده است - در فارسى به نوع کوچک ما ترنج و ترنگ و به نوع بزرگ ما بالنگ مى گویند و چون بوى مطبوعى داریم ، از قدیم شعراى خوش ذوق ایرانى ترنج را بهترین هدیه ى عاشق به معشوقه مى دانستند. قسمت مورد استفاده ما پوست سفید رنگ اسفنجى است که در صنعت مرباسازى و تهیه خورش از آن استفاده مى نمایند. خورش بالنگ و ترنگ بسیار ثقیل و دیر هضم است ، ولى مرباى آن نه تنها دیر هضم نیست ، بلکه به هضم غذا کمک مى نماید. طعم گوشت پوست ما کمى تلخ است و به همین جهت سه بار آنرا در آب جوشانده و آب تلخ آنرا دور مى ریزند تا تلخى آن گرفته شود، و بعد آن را در آب آهک انداخته و پس از چندى آنرا شسته و بعد مربا مى نمایند. مرباى بالنگ سفید و مرباى ترنج زرد طلایى است .
ما نیز مثل سایر مرکبات ، انواع شیرین و میخوش داریم . گل ما خوشبوتر از بهار نارنج است ، و جمیع اجزاء درخت ما در طب و داروسازى موارد استعمال دارد. ما در نقاط گرمسیر به عمل مى آییم و میوه ما را از این سال تا سال دیگر به درخت مى ماند تا درخت ما گل و میوه دهد همچنان بر درخت باقى است و روى این اصل گفته اند:
رسم ترنج است در این روزگار
پیش دهد میوه بر آرد بهار
همین قدر مى دانم که میکربها و حشرات از ما فرار مى کنند و پلیدى ها به ما نزدیک نمى شوند، جوشانده ى پوست خشک شده ى ما مسکن قى صفراوى است و مضمضمه کردن با آن بوى بد دهان را از بین مى برد. چنانچه پوست خشک شده ما را کوبیده ، و با عسل میل نمایید، پادزهر سموم ، مخصوصا مسومیت غذایى است و دانه هاى ما پادزهر حشرات ، مخصوصا مار افعى است و ((تریاق فاروق )) با آن ساخته مى شود. پوست ما نیز مانند سایر مرکبات سرشار از ویتامین هاى مختلف است . مقوى قلب و معده بوده ، کبد را از سموم پاک مى نماید. اشتها را زیاد مى کند. فشار و رقت خون را از بین مى برم . به علت داشتن کلسیم زیاد، غم و غصه را زایل مى نماید.
خانواده ى مرکبات ، مخصوصا هسته آنها به عنوان بهترین ضد سم گزش حشرات مخصوصا مار و عقرب شناخته شده و در میان آن ها انواع نارنج مقام والاترى دارند و در افسانه هاى مصرى در این مورد داستان جالبى وجود دارد. گویند در مصر قدیم محکومان را با نیش افعى مى کشتند، روزى دو نفر محکوم را از زندان بیرون آورده ، براى اعدام به سوى قفس افعى مى بردند. بین راه زنى به حال آنها دلش سوخت و به هر یک دو ترنج داد و آنها که گرسنه بودند، آنها را با پوست و هسته خوردند و در نتیجه نیش افعى در بدن آنها کارگر نشده ، و هر دو جان به سلامت بردند.