دانلود مقاله سرب

سرب عنصری سنگین، سمی و چکش‌خوار است به رنگ خاکستری کدر که در جدول تناوبی عناصر با نشان Pb و عدد اتمی 82 نمایان می‌شود.

هنگامی که تازه تراشیده شده سفید مایل به آبی است اما در معرض هوا به رنگ خاکستری تیره تبدیل می‌شود.

سرب سنگین‌ترین عنصر پایدار است.

برخی خواص سرب خاصیت هدایت الکتریکی سرب پایین است و این فلز به‌شدت در برابر پوسیدگی مقاومت می‌کند و به همین علت از آن برای نگهداری مایعات فرسایشگر (مثل اسید سولفوریک) استفاده می‌شود.

همچنین با افزودن مقادیر خیلی کم آنتیموان یا فلزات دیگر به سرب می‌توان آن را سخت کرد.

این فلز (در حالت عنصری) پس از آهن، آلومینیوم، مس و روی بیشترین کاربرد را دارد، سرب پس از آهن دومین فلزی است که به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته و احتمالا قدیمی‌ترین سم شیمیایی شناخته شده است.

کاربردهای اولیه سرب استفاده در سازه‌ های ساختمانی، رنگدانه‌های مورد استفاده در لعاب سرامیک، لوله‌های انتقال آب، در واسیل تزیینی کاخ‌ها، سقف‌ها و پنجره‌های ساختمان‌های قدیمی، ساچمه و گلوله.

موارد استفاده معمولی سرب در باتری‌ های اسید سرب، در اجزای الکترونیکی، روکش کابل، مهمات، در شیشه‌های CTR، سرامیک، شیشه‌های سرب‌دار، تجهیزات و چاشنی‌های انفجاری در آتشباری معادن، آلیاژها، پیوتر، اتصالات و مواد پرکننده دندان، در بام‌ها به‌عنوان درزگیر برای محافظت اتصالات در برابر باران، در گازوئیل (بنزین) به‌عنوان تترا اتیل و تترا متیل سرب برای کاهش صدای موتور (فروش بنزین سرب‌دار در آمریکا از سال 1986 و در اتحادیه اروپا از سال 1999 ممنوع شد).

سرب، به علت فراوانی (هنوز هم این‌گونه است)، تهیه آسان، کار کردن آسان با آن، انعطاف‌پذیری و چکش‌خواری بالا و پالایش راحت، حداقل از 7 هزار سال پیش مورد استفاده بشر است.

در اواسط دهه 80 تغییر مهمی در الگوهای پایان استفاده از سرب به‌وجود آمده بود.

بیشتر این تغییر ناشی از پیروی مصرف‌کنندگان سرب آمریکا از قوانین زیست‌محیطی بود که به طرز قابل ملاحظه‌ای از سرب را در بسیاری از محصولات از جمله گازوئیل، رنگ، اتصالات و سیستم‌های آبی کاهش داده یا حتی حذف کرد و تنها باتری خودرو از این قافله مستثنا ماند.

استفاده از سرب در لوله‌های سربی (اگرچه استفاده از اتصالات سربی در لوله‌های آب آشامیدنی در دهه 90 در آمریکا قانونی شد، امروزه کاربرد آنچنانی ندارند)، استفاده از سرب در رنگ‌ها از سال 1978 در آمریکا و به‌تدریج از دهه 60 تا دهه 80 در انگلستان ممنوع شد اگرچه 50 درصد وزنی رنگ سطوح قدیمی می‌توانست از سرب باشد.

سرب محلی در طبیعت یافت می‌شود اما کمیاب است.

امروزه معمولا سرب در کانی‌هایی همراه با روی، نقره و مس یافت می‌شود و به همراه این مواد جدا می‌شود.

ماده معدنی اصلی سرب، گالن (PbS) است که حاوی 6/87 درصد سرب است.

سایر کانی‌های مختلف و معمول آن سروسیت (PbCO3) و انگلسیت (PbSO4) هستند، اما بیش از نیمی از سربی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد، بازیافتی است.

در اطراف معادن سرب، آلودگی‌ شدید دیده می‌شود که در طول فرآیندهای اکتشاف، استخراج، حمل‌ونقل و فرآوری به‌وجود می‌آید.

در مرحله اکتشاف پس از مطالعات زمین‌شناسی، ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی برای نمونه‌برداری و ارزیابی ذخیره، چال‌های اکتشافی حفر می‌شود.

پس از اینکه کانسار اقتصادی شناخته شد، سنگ معدن به‌وسیله مته یا انفجار جدا شده سپس آن را خرد کرده و روی زمین قرار می‌دهند.

قطعات سنگ بار دامپ تراک شده و به کارخانه فرآوری انتقال داده می‌شوند.

بعد از آن سنگ معدن تحت تاثیر فرآیندی قرار می‌گیرد که در قرن نوزدهم در Broken Hill استرالیا به‌وجود آمد.

یک فرآیند شناورسازی، سرب و دیگر مواد معدنی را از پس‌مانده‌های سنگ جدا می‌کند تا با عبور سنگ معدن، آب و مواد شیمیایی خاص از تعدادی مخزن که درون آنها دوغاب همیشه مخلوط می‌شود، عصاره‌ای به‌وجود آید.

درون این مخزن‌ها هوا جریان یافته و سولفید سرب به حباب‌ها می‌چسبد و به‌صورت کف بالا آمده که می‌توان آن را جدا کرد.

این کف (که تقریبا دارای 50 درصد سرب است) خشک شده سپس قبل از پالایش به منظور متولی سرب 97 درصد سنتر می‌شوند.

بعد از آن سرب را طی مراحل مختلف سرد کرده تا ناخالصی‌های (ریم) سبک‌تر بالا آمده و آنها را جدا می‌کنند.

سرب مذاب با گداختن بیشتر به‌وسیله عبور هوا از روی آن و تشکیل لایه‌ای از تفاله فلز که حاوی تمام ناخالصی‌های باقی مانده است تصفیه شده و سرب خالص 9/99 درصد به‌دست می‌آید.

سرب در محیط‌زیست سرب از نظر انتشار گسترده‌ترین عنصر سنگین و سمی در محیط‌زیست است که به‌ویژه از زمان مصرف آن در بنزین از پراکنش بسیار وسیعی در سطح جهان برخوردار است به‌طوری که از یخ‌های قطبی تا رسوبات اعماق دریاها اثرات آن را می‌توان یافت.

ترکیبات غیرحلال سرب در سطح زمین جذب رسوبات می‌شوند، گیاهان آبزی نیز سرب را انباشته می‌کنند، اکسیداسیون بیوشیمیایی مواد آلی در غلظت‌های بالای 1/0 میلی‌گرم در لیتر متوقف می‌شود.

آب‌های زیرزمینی نیز تحت اثرات ترکیبات محلول سرب (نیترات و کلرید سرب) قرار می‌گیرند.

آب‌های آشامیدنی که از لوله‌های سربی عبور می‌کنند، ممکن است حاوی غلظت‌های بالایی از سرب باشند.

در جداره‌های داخلی لوله‌های سربی با آب‌های کربناته، رسوب کربنات شکل می‌گیرد.

مقادیر عظیمی از سرب توسط فرآیند سوخت وارد جو می‌شود.

تفاوت عمده‌ای از نظر غلظت بین نواحی شهری و روستایی وجود دارد.

ترکیبات سرب ممکن است تا مسافت قابل‌توجهی منتقل شوند که بستگی به سرعت و جهت باد و میزان بارش و رطوبت دارد.

قسمت اعظم سرب موجود در اتمسفر مستقیما رسوب می‌کند یا توسط نزولات خارج می‌شود.

سرب به ذرات گرد و غبار چسبیده و بر روی پوشش‌های گیاهی و خاک‌ها می‌نشیند.

جذب سرب از طریق تغذیه بیشتر از آشامیدن است.

سرب در مناطق آلوده شهری یک مشکل عمده است و تقریبا 30 تا 50 درصد از سرب تنفسی در ریه باقی می‌ماند.

مشاغلی که افراد در آنها با سرب سروکار دارند عبارتند از معدنکاری، کابل‌سازی، باتری‌سازی، مونتاژ خودرو، شیشه‌سازی، سفالگری و تعمیرکاری خودرو.

مسمومیت ناشی از سرب مواجهه انسان‌ها با سرب از زمان انقلاب صنعتی رو به افزایش بوده است و در قرن اخیر به‌خاطر استفاده از سوخت‌های حاوی سرب شدت گرفته است، به‌طوری که مقدار سرب موجود در بدن انسان‌های امروزی 500 تا 1000 برابر انسان‌های قبل از دوران صنعتی شدن است.

سرب از راه‌های مختلف وارد بدن می‌شود.

روزانه به‌طور متوسط 8 میکروگرم سرب به‌وسیله استنشاق هوا و 20 میکروگرم توسط غذا وارد بدن می‌شود و افراد معتاد به سیگار نیز حدود 20 تا 30 میکروگرم سرب از طریق مصرف دخانیات دریافت می‌کنند.

حدود 7 درصد از سربی که توسط مواد غذایی وارد بدن می‌شود از طریق گوشت است.

در شرایطی که سطح خونی سرب بالاتر از 1mcg/L گزارش شود، احتمال مسمومیت با سرب مطرح می‌شود.

مسمومیت زمانی ایجاد می‌شود که میزان سرب در خون بین 6/0 تا یک میلی‌گرم در لیتر باشد.

غلظت مجاز اعلام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی برای آلاینده سرب 1-5/0 میکروگرم بر مترمکعب است.

علائم مسمومیت حاد با سرب بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ شیری رنگ، بی‌حالی، سوزش دهان، دل‌درد، مدفوع خونی یا سیاه، ایجاد خط آبی روی لثه، تشنج.

اما مسمومیت با سرب غالبا به صورت مزمن ایجاد می‌شود و تغییرات بیشتر در استخوان و مغز استخوان به‌وجود می‌آید که موجب اختلال در ساخت گویچه‌های قرمز خون و کم‌خونی می‌شود.

از علائم دیگر، اختلالات نوروتوکسیک (Neurotoxic) است که اغلب به‌صورت فلج تظاهر می‌کند و سرانجام عوارض کلیوی هم ایجاد می‌شود.

مسمومیت با سرب در کودکان کودکان اغلب در معرض سرب به شکل غبار ریخته شده از سقف‌ها، لبه پنجره‌ها، رنگ و گردوخاک هستند.

کودکان سرب را آسان‌تر از بزرگسالان جذب می‌کنند.

حتی مسمومیت با مقادیر اندک سرب می‌تواند به اختلالات شدید رشدی در کودک منجر شود.

در برخی از موارد دیده شده که مقدار سرب به کار رفته در ساخت اسباب‌بازی‌ها صدها برابر بیشتر از مقدار شناخته شده مجاز از سوی استانداردهای بین‌المللی است که در میان انواع اسباب‌بازی‌هایی نظیر لگوها و پازل‌ها دیده شده است.

خطرات ناشی از این امر بیشتر متوجه کودکان کوچکتر است، چرا که در این سن کودک هر آنچه که دوست داشته باشد (به‌ویژه اسباب‌بازی) را در دهان خود می‌گذارد.

علائم مسمومیت مزمن با سرب در کودکان کاهش وزن، ضعف، کم‌خونی، سردرد، خوابیدن بیش از حد، درد یا چنگ زدن شکم، اختلال در مهارت‌های حرکتی و تعادل تحریک‌پذیری و ضعف دید.

همچنین در کودکان تغییرات در رفتار و برخورد اجتماعی نیز می‌تواند از علائم اولیه مسمومیت به‌شمار رود.

عوارض مربوط به جنین خصوصا در زمان رشد و توسعه سیستم عصبی جنین بسیار با اهمیت است.

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، خون 40 درصد از کودکان جهان حاوی سرب بیش از حد است و 97 درصد این کودکان در مناطق و کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند.

غذاهای سرشار از کلسیم، آهن، فسفر و روی می‌تواند میزان جذب سرب را در بدن کودکان کاهش دهد.

از جمله این غذاها می‌توان به مصرف شیر 2 تا 3 لیوان در هر روز، مخلوط عسل و ارده و گردو اشاره کرد.

علائم مسمومیت با سرب در بزرگسالان علائم گوارشی، کولیک، افتادگی مچ دست، افزایش فشار خون و نقرس.

اثرات داخلی سرب بر بدن اثر بر سیستم اعصاب مرکزی، اثر بر سیستم عروقی و همودینامیک، اثرات گوارشی، اثرات کلیوی، اثرات تولیدمثلی، جانشین شدن سرب به جای کلسیم در سر استخوان‌ها، ایجاد تغییراتی در نفوذپذیری مویرگ‌ها و در نتیجه افزایش فشار خون.

طبق نظریات پزشکی اگر بدن دارای کلسیم و آهن لازم نباشد، به جای آن سرب جذب می‌کند و یک رژیم غذایی فاقد پروتئین، ویتامین C و روی نیز موجب افزایش میزان جذب سرب می‌شود.

بیماری‌های کارکنان معادن سرب بیماری آنسفالیت سمی (التهاب بافت مغز): این نوع بیماری در کارکنان کارخانه‌های فرآوری سرب و در کارکنان ریخته‌گری‌ها دیده می‌شود.

بیماری مزوتلیوما (سرطان پرده پوشاننده ریه): علت این بیماری لباس‌های آلوده کارگران معدنی در معادن سرب است.

همچنین در کارگران معادن سرب نارسایی کلیه و صدمه دیدن عملکرد دستگاه تولیدمثل دیده می‌شود.

در معادن سرب و روی ایران تنها محافظ کارگران در برابر آلودگی بسیار زیاد محیط، ماسک‌های معمولی است که تا چندین روز هم تعویض نمی‌شوند.

البته تنها بعضی از کارگران از این امکان برخوردارند.

جلوگیری از انتشار سرب در محیط‌زیست تاثیر بازیافت باتری باتری‌ها حاوی فلزات سنگینی مانند جیوه، سرب، روی، کادمیوم و نیکل هستند.

زمانی که باتری‌ها به‌صورت نامناسب دفع یا سوزانده شوند ممکن است در هوا آزاد شده یا در خاکستر تغلیظ شوند.

تقریبا هر ساله 99 میلیون باتری تر (اسید سرب) برای اتومبیل‌ها ساخته می‌شود که بازیافت آنها می‌تواند تاثیرات مطلوبی بر جلوگیری از انتشار سرب در محیط داشته باشد.

استفاده از بنزین بدون سرب امروزه با جایگزین شدن موتورهای انژکتوری، استفاده از بنزین بدون سرب معمول شده است.

البته مکمل‌های دیگری جایگزین سرب شده که بی‌ضرر بودنشان اثبات نشده است.

نقش قارچ‌ها در اصلاح اراضی آلوده به سرب در فرآیند گیاه به‌سازی هنگامی که قارچ در زمین زراعی وجود داشته باشد، در برابر گیاه کاشته شده نقش یک واسطه را برای جذب سرب بازی خواهد کرد.

قارچ آسپرژیلوس نیجر می‌تواند به میزان بیشتری نسبت به دیگر قارچ‌ها سرب را از محیط جذب کند.

قارچ‌ها توانایی جذب عناصر سنگین را دارند بدون اینکه خود خسارتی ببینند.

سرب سرب از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

پرش به: ناوبری, جستجو در متن این مقاله از هیچ منبع و ماخذی نام برده نشده‌است.

شما می‌توانید با افزودن منابع بر طبق اصول اثبات‌پذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید.

مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند‌ شد.

سرب یکی از عنصرهای شیمیایی واسطه در جدول تناوبی است.

سرب همچنین در رده فلزها قرار دارد.این فلز تشعشعات هسته‌ای را عبور نمی‌دهد .سرب در طبیعت به شکل کانی به نام گالن (سیستم تبلور کوبیک یا مکعبی ) یافت میگردد.

سرب عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی با نشان Pb و عدد اتمی ۸۲ وجود دارد.سرب عنصری سنگین ، سمی و چکش خوار است که دارای رنگ خاکستری کدری می‌باشد .هنگامیکه تازه تراشیده شده سفید مایل به آبی است اما در معرض هوا به رنگ خاکستری تیره تبدیل می‌شود.از سرب در سازه‌های ساختمانی ، خازنهای اسید سرب ، ساچمه و گلوله استفاده شده و نیز بخشی از آلیاژهای لحیم ، پیوتر و آلیاژهای گدازپذیر می‌باشد.سرب سنگین ترین عنصر پایدار است.

سرب فلزی است براق ،انعطاف پذیر، بسیار نرم ، شدیداً چکش خوار و به رنگ سفید مایل به آبی که از خاصیت هدایت الکتریکی پایینی برخوردار می‌باشد.این فلز حقیقی به شدت در برابر پوسیدگی مقاومت می‌کند و به همین علت از آن برای نگهداری مایعات فرسایشگر ( مثل اسید سولفوریک) استفاده می‌شود.

با افزودن مقادیر خیلی کمی آنتیموان یا فلزات دیگر به سرب می‌توان آنرا سخت نمود.

فهرست مندرجات [مخفی شود] ۱ کاربردها ۲ جداسازی ۳ ایزوتوپها ۴ هشدارها [ویرایش] کاربردها کاربردهای اولیه سرب عبارت بودند از:سازه‌های ساختمانی ، رنگدانه‌های مورد استفاده در لعاب سرامیک و لوله‌های انتقال آب.

کاخها و کلیساهای بزرگ اروپا دروسایل تزئینی ، سقفها ، لوله‌ها و پنجره‌ها یشان دارای مقادیر قابل توجهی سرب هستند.این فلز ( در حالت عنصری) پس از آهن ، آلومینیم ، مس و روی بیشترین کاربرد را دارد.موارد استفاده معمولی سرب به شرح زیر است : در باطریهای اسید سرب ، در اجزای الکترونیکی ، روکش کابل ،مهمات ، در شیشه CTR‌ها، سرامیک ،شیشه‌های سربدار( به glass making مراجعه شود) ، لوله‌های سربی ( اگرچه استفاده از اتصالات سربی در لوله‌های آب آشامیدنی در دهه ۹۰ در آمریکا قانونی شد، امروزه کاربرد آنچنانی ندارند) در رنگها( از سال ۱۹۷۸ در آمریکا وبه تدریج از دهه ۶۰ تا دهه ۸۰ در انگلستان ممنوع شد اگرچه رنگ سطوح قدیمی می‌توانست تا ۵۰٪ وزن از سرب باشد) آلیاژها،پیوتر، اتصالات و مواد پر کننده دندان.همچنین در بامها به‌عنوان درزگیر برای محافظت اتصالات در برابر باران مورد استفاده قرار می‌گیرد.در گازوئیل ( بنزین) به‌عنوان تترا اتیل و تترا متیل سرب برای کاهش صدای موتور کاربرد دارد(pre-detonation ، pre-ignitionو pinking هم نامیده می‌شود) فروش بنزین سربدار در آمریکا از سال ۱۹۸۶ و در اتحادیه اروپا از سال ۱۹۹۹ ممنوع شد.

سرب یک ابررسانا با دمای بحرانی K=۲۰/۷ c T ( ۹۵/۲۶۵ – درجه سانتیگراد)؟

می‌باشد.

به علت فراوانی سرب ( هنوز هم اینگونه‌است) ، تهیه آسان، کارکردن آسان با آن ،انعطاف پذیری و چکش خواری بالا و پالایش راحت ، حداقل از ۷۰۰۰ سال پیش مورد استفاده بشر می‌باشد.در کتاب خروج ( بخشی از انجیل) به این عنصر اشاره شده‌است.کیمیاگران می‌پنداشتند سرب قدیمی ترین فلز بوده و به سیاره زحل مربوط می‌شود.لوله‌های سربی که نشانه‌های امپراتوری روم را حمل می‌کردند هنوز هم بکار می‌روند.نشان Pb برای سرب خلاصه نام لاتین آن plumbum است.

در اواسط دهه ۸۰ تغییر مهمی در الگوهای پایان استفاده از سرب بوجود آمده بود.بیشتر این تغییر ناشی از پیروی مصرف کنندگان سرب آمریکا از قوانین زیست محیطی بود که بطرز قابل ملاحظه‌ای استفاده از سرب را درمحصولات بجز باطری از جمله گازوئیل، رنگ،اتصالات و سیستم‌های آبی کاهش داده یا حتی حذف کرد.

[ویرایش] جداسازی سرب محلی در طبیعت یافت می‌شود اما کمیاب است.امروزه معمولاً سرب در کانیهایی همراه با روی ، نقره و ( بیشتر) مس یافت می‌شود و به همراه این مواد جدا می‌گردد.ماده معدنی اصلی سرب گالن(PbS) است که حاوی ۶/۸۶٪ سرب می‌باشد.سایرکانیهای مختلف و معمول آن سروسیت ( PbCO۳ ) و انگلسیت (PbSO۴) می‌باشند.اما بیش از نیمی از سربی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد بازیافتی می‌باشد.

سنگ معدن به‌وسیله مته یا انفجار جداشده سپس آنرا خرد کرده و روی زمین قرار می‌دهند.بع از آن سنگ معدن تحت تأثیر فرآیندی قرار می‌گیرد که در قرن نوزدهم در Broken Hill استرالیا بوجود آمد.یک فرآیند شناورسازی ، سرب و دیگر مواد معدنی را از پس مانده‌های سنگ جدا می‌کند تا با عبور سنگ معدن ، آب و مواد شیمیایی خاص از تعدادی مخزن که درون آنها دوغاب همیشه مخلوط می‌شود ، عصاره‌ای بوجود آید.درون این مخزنها هوا جریان یافته و سولفید سرب به حبابها می‌چسبد و بصورت کف بالا آمده که میتوان آنرا جدا نمود.این کف ( که تقریباً دارای ۵۰٪ سرب است) خشک شده سپس قبل از پالایش به منظور تولید سرب ۹۷٪ سینتر می‌شوند.

بعد ازآن سرب را طی مراحل مختلف سرد کرده تا ناخالصیهای(ریم) سبک تر بالا آمده و آنها را جدا می‌کنند.سرب مذاب با گداختن بیشتر به‌وسیله عبورهوا از روی آن وتشکیل لایه‌ای از تفاله فلز که حاوی تمامی ناخالصیهای باقی مانده می‌باشد تصفیه شده و سرب خالص ۹/۹۹٪ بدست می‌آید.

[ویرایش] ایزوتوپها سرب بطور طبیعی دارای چهار ایزوتوپ پایدار است : Pb-۲۰۴(۱٫۴٪)-Pb-۲۰۶(۲۴٫۱٪)-Pb-۲۰۷(۲۲٫۱٪)-Pb-۲۰۸(۵۲٫۴٪).سرب ۲۰۶-۲۰۷ و۲۰۸ همگی پرتوزاد بوده و محصولات پایانی زنجیره فروپاشی پیچیده‌ای هستند که به ترتیب درU-۲۳۸ ،U-۲۳۵ وTh-۲۳۲ رخ می‌دهند.نیمه عمرهای مساوی این آرایشهای فرسایشی بسیار متغیر است به ترتیب: ۹ ۱۰ ،۰۴/۷ X ۸ ۱۰X ۴۷/۴ و۴/۱ X ۱۰ ۱۰سال .هر کدام از آنها به نسبت Pb-۲۰۴ تنها ایزوتوپ پایدار غیر پرتوزاد گزارش می‌شود.ترتیب نسبتهای ایزوتوپی برای بیشتر مواد معدنی طبیعی ۰/۳۰ –۰۰/۱۴ برای Pb-۲۰۶/Pb-۲۰۴، ۱۵-۱۷ برای Pb-۲۰۷/Pb-۲۰۴ و ۵۰-۳۵ برای Pb-۲۰۸/Pb-۲۰۴ می‌باشد اگرچه نمونه‌های بسیار زیادی خارج از این حوزه در نوشته‌ها به چشم می‌خورد.

[ویرایش] هشدارها سرب فلز سمی است که به پیوندهای عصبی آسیب رسانده ( بخصوص در بچه‌ها) و موجب بیماریهای خونی و مغزی می‌شود.تماس طولانی با این فلز یا نمکهای آن ( مخصوصاً نمکهای محلول یا اکسید غلیظ آن PbO۲) می‌تواند باعث بیماریهای کلیه و دردهای شکمی شود.

مقادیر بسیار اندک سرب به روشهای مختلف قابل اندازه گیری است .

یکی از روشهایی که حساسیت فوق العاده زیادی دارد روش اسپکترومتری جذب اتمی با کوره گرافیت می باشد .

ترکیبات مختلفی چون اسید نیتریک ، اسید فسفریک ویون کبالت (II) می توانند علامت جذبی بدست آمده برای سرب را افزایش دهند .

استفاده از این روش برای آنالیز سرب با اصلاح کننده کبالت (ppm 1) دارای حد تشخیص ppb 59/1 و دقت 2/3% (RSD) می باشد .

منحنی کالیبراسیون سرب با این اصلاح کننده در محدوده ppb 59/1 تا 45/47 خطی است .

سرب (II) در مقادیر کمتر از ppb بطور کمی از محلول آبی بر ستون پرشده با دی تیزون تثبیت شده بر روی آلومینای پوشیده شده با سدیم دودسیل سولفات در 6 =PH جذب می شود .

یون سرب جذب شده توسط اسید نیتریک 2 مولار بداخل فاز آبی برگردانده شده و به روش اسپکترومتری جذب اتمی با کوره گرافیت اندازه گیری می گردد .

این روش با استفاده از اصلاح کننده کبالت (II) دارای حد تشخیص ppb 4/0 و دقت 3/2% (RSD) می باشد .

منحنی کالیبراسیون بدست آمده در محدوده ppb 4/0 تا حدود 8/23 خطی است .

در جداسازی سرب یونهای طلا (3+) ، نقره (1+) ، آنتیمون (2+) ، آرسنیک (3+) ، بیسموت (3+) ، روی (2+) ، نیکل (2+) ، آهن (3+) ، قلع (2+) و تالیم (1+) ایجاد مزاحمت می کنند که می توان مزاحمت برخی از آنها را با استفاده از محلولهای 1/0 مولار سیترات سدیم و سیانید پتاسیم به عنوان استتار کننده .

سرب عامل خطرساز مسمومیت با سرب در کودکان موجب کاهش ضریب هوش - اختلالات رفتاری - کم خونی - تنشهای عصبی و ضعف دید می شود .

و در بزرگسالان نیز موجب بیماری گوارشی ، اختلال عصبی ، کلیوی و فشار خون می گردد .

سرب در هوا ،‌ گرد و خاک و آب های آلوده وجود دارد و از راه گوارش و تنفس وارد بدن می شود .

عامل مهم آلودگی سرب بنزین می باشد که خوشبختانه اخیراً در کشور ما مانند بسیاری از کشورهای جهان ، مصرف بنزین بدون سرب رواج یافته است و این یک خبر خوب مخصوصاً برای بچه هایی است که اخیراً متولد شده اند ، ولی ظاهراً مهارکردن برخی منابع دیگر آلودگی سرب ، مثل ظروف سرامیک سرب دار آشپزخانه یا لوله های آب ، آلودگی ناشی از کارخانجات فلزکاری ، کارگاه بازیافت باتری و آلودگی ناشی از رنگهای ساختمانی دشوارتر است .

خانواده ها باید در استفاده از ظروف سرامیک دقت لازم را بکنند و هنگام رنگ آمیزی مراقب کودکان خود باشند .

لازم به یادآوری است طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی ، خون ۴۰٪ از کودکان جهان حاوی سرب بیش از حد می باشد و ۹۷٪ این کودکان در مناطق و کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند .

براساس پژوهش های علم تغذیه ، غذاهای سرشار از کلسیم ، آهن ، فسفر و روی می تواند میزان جذب سرب را در بدن کودکان کاهش دهد .

از جمله این غذاها می توان به مصرف شیر ۲ تا ۳ لیوان ، هر روز ، مخلوط عسل و ارده و گردو اشاره کرد .

( دادن عسل به کودکان زیر یکسال ممنوع است ) .

نمود اثرات سرب حافظه کوتاه مدت ،‌ ناتوانی در خواندن ،‌ و نقایصی در گفتار ، مهارت های حرکتی ظریف ، زمان واکنش و هماهنگی دست با چشم می دانند.

همچنین ، تحقیقات اپیدمیولوژیکی نیز در مورد رابطه BLL ( سطح سرب خون ) در زمان تولد، نوزادی و خردسالی با ارزیابی های انجام شده بر رفتار ، تشخیص و سایکوموتور انجام شده است .

گزارشی در سال 1994 در BMJ چاپ شد که ارتباط سرب موجود در محیط با ضریب هوشی کودکان را بررسی کرده است .

محققین سعی کردند ارتباط بین درجه بندی کاملIQ در کودکان 5 سال و بزرگتر و میزان سرب بدنشان را بررسی کنند.

برای بررسی این رابطه ، 26 تحقیق اپیدمیولوژیک از سال 1979 مورد بازبینی قرار گرفت.

محققین به این نتیجه رسیدند با اینکه تماس با سرب به میزان اندک ممکن است نقصان اندکی درضرِِیب هوشی(IQ )ایجاد کند چند عامل تسهیل کننده دیگر نیز باید مد نظر باشند : آیا مطالعات منتشر شده مشخص کننده هستند ؟

آیا کنترل کافی روی عوامل گمراه کننده صورت گرفته است ؟

آیا منحنی های انتخابی بکار گرفته شده و پیگیری شده اند؟

آیا کودکان با IQ پائین رفتاری را پذیرفته اند که آنها را بیشتر در معرض تماس و جذب سرب قرار دهد.

(رابطه معلولی و معکوس)؟

به دلیل این شبهات ، متخصصین بر این عقیده اند که اولویت های بهداشتی عمومی تدوین شود تا افزایش متوسط BLL کودکان کاسته شده و سایر مواد زیان بار اجتماعی و زیستی که هوش و رفتار کودک را تحت تأثیر قرار می دهد بازبینی گردد.

سایر ملاحظات در مورد سرب و IQ ارتباط بین سرب خون و اثرات آن روی IQ در سطوح متوسط تا زیاد BLL ، عموماً بالای mg/dl 40 ـ 30 گزارش شده است .

اگرچه ارتباط دادن آن سطح پائین سرب خون با اثرات زیان بار بروی نمو هوشی و عصبی ـ رفتاری مشکل تر است .

با توجه به ماهیّت پیچیده هوش ، مهم است که عوامل شناخته شده ای که باعث اثر گذاری روی IQ می شوند قبل از اثبات قانون اثرگذاری سرب در کاهش IQ مدنظر قرار گرفته و ارزیابی شوند.

رابطه معلولی معکوس : تماس با سرب در کودکان منجر به کاهش IQ ، ایجاد اختلال فعالیت زیاد بدون توجه و سایر رفتارهای منفی مثل ، تحریک پذیری ، فعالیت شدید ، و کاهش توجه می گردد.

اگرچه ، قابل توجه است که IQ پائین یا اختلالات رفتاری با BLL بالا مربوط باشند.

کودکانی که فعالیت شدید، تحریک پذیری ، و رفتارغیر مؤدبانه دارند بیشتر هشدارهای پرهیز از خوراکی های بی ارزش آلوده به سرب یا چیپس های رنگی را فراموش می کنند.

در تأیید این فرضیه ، دو محقق اخیراً گزارش کرده اند که کودکانی که اختلالات منتشر رشد و نموی دارند (PDD) تمایل به نشان دادن رفتار خاک خوری (اشتهای به غذاهای نامناسب یا مواد غیر خوراکی) دارند که آنها را در معرض خطر تماس بیشتری با سرب نسبت به کودکان سالم قرار می دهد.

از آنجاییکه فرضیه معلولیت معکوس را نمی توان به صورت آینده نگر بررسی کرد بیشتر تحقیقات راجع به ارتباطBLL و IQ از روش های آماری استفاده می کنند که نمی توانند نتایج قطعی راجع به رابطه علت و معلولی مذکور بدست بیاورند.

ملاحظات موارد گمراه کننده : علیرغم توجه محققین برای کنترل متغیرهای گمراه کننده در طی مطالعه ، متغیرهای زیادی وجود دارند که میتوان از وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی ، بیماری دوران کودکی ، مهارت های والدین ، روش های تربیت کودک ، زمانی که والدین با کودک خود می گذرانند و مهارت ها و روش های مراقبین کودک سوای از والدین نامبرده که در بیشتر تحقیقات راجع به ارتباط سرب و IQ کنترل نشده باقی ماندند.

مثلاً اتیت مدیا (عفونت های گوش میانی) در کودکان کم سن و سال متغیری است که معمولاً مورد توجه قرار نمی گیرد.

نوزادان و کودکان نوپایی که مستعد به عفونت های مکرر گوش هستند هوش کلامی آنها زمانی که به مدرسه می روند کاهش پیدا کرده است .

اگرچه مطالعات اندکی برای این متغیر، کنترل شده عمل کرده اند.

ضمن اینکه نظر به ارتباط سوء مصرف مواد یا تغذیه ناکافی های حاملگی با توانایی تشخیصی و رفتار کودک ، تحقیقات اندکی در مورد سرب و IQ به این عوامل توجه داشته اند.

IQ والدین ، که صفتی توارثی است نقش مهمی در رشد و نمو کودک دارد ولی در تحقیقات راجع به ارتباط IQ و BLL چندان مورد توجه قرار نگرفته است .

عدم کنترل متغیرهای گمراه کننده مثل IQ والدین ، تاریخچه پزشکی کودک ، یا کیفیت مراقبت والدین چالشی را در مقابل تحقیقات در مورد سرب و IQ قرار داده است .

صحیح تر این است که نتیجه بگیریم هر اثری روی IQ که در تحقیقات IQ و سرب مشاهده شده باید مربوط به سرب و سایر عوامل بالقوه گمراه کننده ، شناخته یا ناشناخته ، که کشف نشده اند یا تحت کنترل برای مطالعه قرار نگرفته اند باشد.

تغذیه در رشد و نمو عصبی رفتاری بسیار مهم است و متغیر گمراه کننده دیگری است که باید در مطالعات سرب و IQ مدنظر قرار بگیرد.

در سال 1955 اولین گزارش در مورد اینکه زنان شهری که در وضعیت های اقتصادی اجتماعی پائین تری بودند و ویتامین و مواد معدنی در طول حاملگی می گرفتندارائه شد که کودکانی بدنیا آورده اند که در آزمونهای IQ از همتایانشان بهتر پاسخ دادند.

اخیراً تحقیقی انجام شده که نشان می دهد تغذیه ناکافی ممکن است اثر نامطلوبی روی رفتار و هوش کودک بجا بگذارد.

2 گروه تحقیقاتی مجزّا، اهمیت اختصاصی آهن در تسهیل نمو تشخیصی را نشان داده اند .

یکی از گروهها اعلام داشت " مهمترین اختلال سیستمیک که بوسیله فقر آهن در نوزادان ایجاد می شود تغییر در قدرت تشخیص است " .

این علایم مشابه در تغییر قدرت تشخیص کودکان تحت تأثیر سرب دیده می شود که ممکن است دچار فقر آهن نیز باشند.

گروه تحقیقاتی دیگر، کودکانی را مورد بررسی قرار داده اند که در نوزادی کم خونی فقر آهن در حد متوسط تا شدید داشتند.

محققین گزارش کردند عملکرد مغزی و حرکتی کودکانی که تحت تأثیر قرار گرفتند پائین تر از کودکانی که فقر آهن نداشتند بوده است.

اگرچه برخوردهای اجتماعی و تحصیلات باعث افزایش IQ می شوند ولی تغذیه که عامل اساسی در افزیش قدرت تشخیص است به ندرت به عنوان متغیر مهمی در نظر گرفته شده است .

نتایج این تحقیقات مطلب را بیشتر پیچیده می کند چون کمبودهای تغذیه ای گمان می رود روی رشد تفکر اثر دارند که خود روی مکانیسم جذب سرب تأثیر دارد و افزایش تأثیر جذب سرب از دستگاه گوارش را موجب می شود.

بنابراین ، اثر منفی غذای نامناسب روی IQ ممکن است مربوط به افزایش سرب خون باشد و منجر به ارتباط آماری گردد که اثر منفی روی IQ احتمالاً اشتباهاً به سرب نسبت داده می شود.

این میتواند تحقیق بسیار مهمی باشد که در آینده صورت گیرد، مطالعه در این زمینه ممکن است به ما کمک کند برخی ناسازگاریها و ناهنجاریهای تحقیق اپیدمیولوژیک فعلی در مورد سرب را دریابیم .

سؤالات متعدد آماری ، مسمومیت شناختی و متدولوژیک وجود دارند که باید قبل از مشخص شدن بهتر ارتباط بین BLL و IQ کودکان، پاسخ داده شوند.

هوش یک برداشت و مفهوم پیچیده است که با متغیرهای فراوانی ارتباط دارد و در حال حاضر مشکل است بتوان مشخص نمود که اثر تماس اندک با سرب روی هوش انسان چه میزان می باشد.

مطالعات بیشتری روی حیوانات و همچنین بهبود روش های حسّاس و اختصاصی که وجوه مختلف را در بر بگیرند (مثل وجوه عصبی حرکتی، تشخیصی ، الکتروفیزیولوژیک مغز) مورد نیاز است تا آستانه اثرات سرب مشخص گردد