دانلود تحقیق طرح سردار جنگی

پیشگفتار :

از میان همه هنر های ایران ،قالی بافی در مغرب زمین معروفتر و محبوبتر است .

از زمان

هانری هشتم تاکنون جمع اوری قالی ایران در اروپا با شوق تمام معمول است .

شهر

قدیمی یزد در سراسر ایران به خاطر سعی و کوشش ساکنان آن و درستی و تیز هوشی

بازرگانان و پیشه وران و بانکداران آن مشهور است و در واقع به ندرت اتفاق می افتد که

در بازارهای کشور ایران یکی دو بازرگان معتبر یزدی وجود نداشته باشد .

برات یک

بانکدار زرتشتی را در سراسر ایران قبول می کنند.استان یزد تقریبا در وسط کشور ایران

قرار دارد و شهر یزد در وسط استان از شمال با خراسان و جنوب با فارس و شرق با کرمان

و از غرب با استان اصفهان هم مرز است .اولین فرش های بافته شده در یزد با طرح کرمان

بوده است و بعد از رکود بازار فرش کرمان به دلیل جفتی بافی فرش یزد به این مقام

رسید.به گفته سیسیل ادوارز 1 قالی یزد متراکم تر و پردوامتر از قالی کرمان است زیرا

حتی یک گره جفتی که باعث پایین امدن کیفیت فرش می شود در ان دیده نمی شود و

اصطلاح ((مال یزد )) به زودی از مرز های ایران خواهد گذشت .

________________________________________

1- نویسنده کتاب قالی ایران






تاریخچه فرش یزد :

در مورد تاریخچه فرش یزد هیچ سند نوشته شده ای دال بر قدمت فرش یزد یا سال ورود

فرش بافی به یزد باشد وجود ندارد و هر سند دیگری متکی بر مصاحبه ها با افرادی صاحب

نظر و قدیمی یزد مانند اقای وزیری ، اقای عطار و بازرگانان یزدی (اقای قالیچه ای و اقای

نصیریانی )و شرکت تعاونی یزد می باشد .

در اوایل قرن حاضر و در سالهای 1330-1310 هش نیز رواج طرح های کرمانی نیز به خاطر

بازار مناسب انها در اروپا و امریکا سبب گرایش بسیاری از طراحان و با فندگان یزدی به

طرح های کرمانی شد .

تا انجا که بعضی از کارفرمایان یزدی تعدادی بافنده و طراح کرمانی

به یزد اوردند و این موضوع سبب تسریع در رواج فرشهای کرمان در سطح یزد شد که البته

پس از چند سال با تغیراتی در طرح های کرمان ، طرح های اصیل یزدی زاده شد .

در سالهای اخیربعد از رکود بازار فرش کرمان بافت فرش یزد رو به طرح های اصفهان و

کاشان گذاشت که این طرح ها به سفارش تولید کنندگان از شهرستان های اصفهان و

کاشان تهیه می شد .

خصوصیات فرش یزد :

فرش یزد درتقسیم بندی های انواع فرش ،جزء فرش های شهری می باشد و تمام خصوصیات یک فرش شهری

را داراست.

1-تار وپود از نخ پنبه و پرز پشم و کرک است .

2-استفاده از نقشه های منظم و قرینه بافی و تکنیک وفن

3 - دارای رجشمار می باشد .

4-استفاده متعارف مثل زرع و نیم ، 6 متری و ......

5- فرشهای بزرگ پارچه نیز بافته می شود.

6 - استفاده از دار های ایستاده و کارگاهی و بزرگ .

سبک بافت فرش یزد تمام لول می باشد و پود ان ابی است و گره فارسی دارد .

ویژگیهای مختص فرش یزد :

1 -معمولا به سبک کرمان اما خلوت تر بافته می شود .

2 -رنگ ها از 15 رنگ تجاوز نمی کند .

3-ابعاد بزرگ پارچه زیاد است .( به 40 متری هم میرسد )

4 - اسلیمی های به کار رفته در فرش یزد باریکتر از اسلیمی فرش اصفهان و کلفتر از

اسلیمی فرش نایین است و به میزان مصرف انها از اسلیمی نمی باشد.


5-اسلیمی های یزدی معمولا دارای کنگره و دندانه است .

رجشمار:


معمولارجشمار فرش های یزد بین 25 تا 35 رج می باشد که رجشمار های 25،30،28

بیشترین بافت را دارد

تعداد گره موجود در این 6/25 سانتی متر از عرض ( نیز طول )فرش را حساب می کند .

اندازه های فرش یزد و طرح و رنگ آن:

اندازه های فرش یزد معمولا بزرگ پارچه است که 40 متری ،12 متری ،6متری و ست فرش

اتاق متداول است


.

ست فرش عبارت است :

(2نخته) کناره متر4در75 سانتی متر ،میانه (میانمفروش) 2 در5 (1تخته)

(1تخته) سر انداز 5در1 متر که همگی از لحاظ طرح و رنگ با هم هماهنگند.
(1تخته) سر انداز 5در1 متر که همگی از لحاظ طرح و رنگ با هم هماهنگند.

1متر 75س .

م 2 متر کناره طرح ورنگ طرح های فرش یزد ابتدا متاثر از فرش کرمان و بر اثر خراب شدن فرش کرمان به علت جفتی بافی و از دست دادن بازار های روز فرش یزد رو به طرح های اصفهان اورد و در حال حاضر از فرش کاشان تاثیر گرفته است .

فرش یزد پر گل و برگ می باشد و نقوش اسلیمی که در ان به کار رفته است به اندازه فرشهای اصفهان و نایین زیاد نیست ،نه کلفتی اسلیمی اصفهان را دارد و نه به ظرافت فرش نایین می رسد .

طرح و نقوش و رنگ امیزی قالی یزدی زیبا و دلنشین و در عین حال قابل تماشا و نگه داری می باشد و مهارت واستادی در تقسیم بندی گلهای گوناگون و اسلیمی های زیبا به فراوانی و شفافیت دیده می شود و دقیقا مطابق با ذوق و سلیقه و حتی معماری یزدی می باشد نیز کمتر جایی از ترکیب رنگهای فرش یزدی استفاده می کنند .

رنگ وتعداد رنگ فرش های سنتی یزد معمولا زمینه هایی به رنگ لاکی ،سرمه ای ،فیروزه ای داشته که امروزه رنگ کرم بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد و به همان ترتیب رنگ حاشیه سرمه ای ،لاکی و مسی و کلا تعداد رنگ در هر فرش از 10-12 تا 15 رنگ تجاوز نمی کند .

رنگ گلها و اسلیمی ها در زمینه سرمه ای به ترتیب بیشترین استفاده به طور سنتی این گونه پخش میشود : کرم ، سفید و لاکی وخاکی ،الماسی و فیروزه ای و ....

در زمینه لاکی : سرمه ای ، کرم ، سفید ،الماسی وفیروزه ای و خاکی و....

در زمینه فیروزه ای: کرم ،سفید ، لاکی و سرمه ای و.....

رنگ هایی که در فرش یزد دیده نمی شود عبارتند : الف) دوغی ، شتری ، کاهی ب) جگری و اناری و نارنجی و زرشکی و بنفش و خاکستری و زرد تند و سیاه ( به جز در نقطه ) معرفی تولید کنندگان فرش یزد : گلکار ، رحیمی، کاجی ،مدرسی معروف به امام حسینی که اصالت یزدی دارد با بافت عالی و مرغوب ، یزدان پرستان که در یک طرف قالی ( در عرض ) ارم انتخابی خود را که تاجی طلایی در وسط پرچم سه رنگ ایران می باشد می بافد .

تولید کنندگان معروف در زمان حال قالیچه ای و نصیریانی می باشند .

طرح های یزدی : تا مدتها از طرح های کرمان در یزد استفاده می شد اما به تدریج یزد توانست جایگاه خود را بیابد و هنرمندان یزدی با ایده هایی که از فرش کرمان گرفته بودند طرح های جدیدی پیاده نمودند و بر بافت ان همت گماشتند .

ت.لیدات قالی و قالیچه های یزدی در قدیم بیشتر شبیه به تولیدات کرمان بود ولی قالی یزدی از لحاظ ر نگبندی بهتر از فرش های کرمان بوده است .

نقش هراتی یزد از شهرت خوبی بر خوردار بود که با مقایسه طرح های احیا شده یزد به نظر می اید که همان طرح گل ماهی یا بند ماهی می باشد اگر چه فرش ها و نقشهای یزدس به ظرافت بافته های دیگر حاشییه کویر مانند اصفهان و نایین نبود اما بافندگان یزدی با رعایت موازین فنی بافت و استفاده از مصالح مرغوب توانسته بوده فرش و طرح های یزدی را مطرح نمایند .

از زمان اولین طرح و نقشه به یزد اگاهی نداریم و از طراحان ان دوره نبز نام و نشانی نمی توان یافت .

از جمله طرح های یزدی عبارتند از : افشان ، ظل السلطان وو لچک ترنج طرح های خاص : سردار جنگی ، امیر جنگی لاله بند ماهی (هراتی) و طرح احمد محمد ابادی .

طرح های خاص همان طرح های هستند که از بدو تولد فرش بافی در یزد رایج شد که به طرح های اصیل یزدی نیز معرفی شده اند .

سردار جنگی : زمانی که به دلایل ذکر شده موقیت یزد از نظر اقتصادی خوب شد و رفت و امد تجار و بازرگانان زیاد بود راهزنان به یزد وارد شدند و راهها نا امن و پر خطر شد .

در این میان شخصی به نام غلامحسین قالی باف که خود بافندگی را در کرمان اموخته بود به پاس قدردانی از زحمات سردار بختیاری ، طرحی از کرمان تهیه و پس از بافت انرا به به سردار اهدا کرد که به نام طرح سردار جنگی معروف شد و تا امروز با اندکی تغییر بافته می شود .

لازم به ذکر است که برخی به اشتباه طرح سردار جنگی را به سردار جنگلی ( میرزا کوچک خان جنگلی ) نسبت می دهند که بررسی های به عمل امده به اشتباه بودن این نظریه تحکم بخشید .

با استقبال سردار از این طرح باعث شد طرح های بعدی چون امیر جنگی و احمد محمد ابادی نیز ابداع گردید .

شیوه طراحی این طرح : نوع طراحی در متن فرش به صورت یک هشتم می باشد یعنی طراح 8/1 را طراحی کرده و بافنده انرا تکرار می کند .

متن فرش دارای قابهای متنوع با رنگ های مختلف می باشد در نگاره های داخل متن قوس و کمانهای به چشم می خورد که می تواند نمود کمانهای جنگی و نیزه باشد در حواشی ان نگاره های هم خوانواده با متن به چشم می خورد البته در مقیاسی کوچکتر و ضمنا حاشیه ان به صورت بندی ( واگیره ای ) است .

طرح سردار جنگی دارای نقش های قدیمی است که متاسفانه طراح ان نا معلوم است .

این طرح و طرح های بندی دیگر یزدی توسط اقای جلیل قاانی احیا گردیده و به صورت محدود بافته می شود .

1- فرشی با طرح دیگری به امرای زیر دست سردار جنگی اهدا شد که به امیر جنگی معروف شد .

بار معنایی موتیف ها و رنگ ها : میان نقوش فرش یزد و اعتقادات و روحیه یزدیها رابطه تنگاتنگی وجود دارد همانگونه که برای کل ایران مطرح است .تاثیر فرهنگ در هنر ها به قدری عمیق است که از روی نمونه ها می توان علایق و اعتقادات و سلیقه ها و نوع زندگی مردم را باز شناخت .

شرایط تولید : با بررسی دقیق فرش یزد می توان تمامی عوامل سه گانه مذکور را در ان توجیه کرد .

زیبایی شناسی فرش سردار جنگی الف)کادر – حاشیه- متن رنگ و عوامل موثر ان - زیبایی شناسی و کاربرد - ویژگی های اقلیمی و باورهای اعتقادی ب- نقوش سمبولیک ( نمادین: خورشید ، جوی و...) سه شکل ابتدایی دایره مربع و مثلث در یک فرش در تزیینات و اشکال دیگر بیان شده است : الف) اندازه : اندازه های فرش یزد با اندازه های اتاق های خانه ها مطابقت دارد که معمولا به اندازه های متعارف زرع و نیم، دو دوزرعی و ...

می باشد .

-کادر کادر فرشهای یزد از خانواده مربع می باشد و فرش دایره و مثلث در یزد نداریم.

اندازه رو کرسی به مربع نزدیک است و غالب قالیهای یزدی با کادر مستطیل بافته می شوند .

شکل مربع در تفکر ابتدایی بشر به نشانه زمین است، فرش نیز بر روی زمین گسترده می شود پس از مربع تشکیل شده است .

غالبا در کادر فرش ، حاشیه و متن نیز نسبتهای ریاضی با هم دارند.

- حاشیه فرش یزد اساسا در پیرامون خود دارای حاشیه است .

از قدیم ترین فرش جهان ( پازیریک) تا به امروز همواره فرش ها دارای حاشیه هستند .

هیچ گاه فرش بی حاشیه رونق نیافت .

- متن اساس نقشه هر فرشی به نقشه متن ان بستگی دارد همچنین چون گستردگی متن بیش از قسمتهای دیگر است به لحاظ رنگ نیز عوامل رنگی دیگر تابع رنگ کرم وتیره انتخاب می شود رنگ نقوش سرد و روشن است و برعکس .

رنگ حاشیه نیز طبق قاعده بالا و هماهنگ با رنگ متن تبعیت می کند .

رنگ زمینه باید عاملی در جهت تقویت بصری نقوش فرش باشد .

در هماهنگی حاشیه با متن تیره رنگ زمینه حاشیه روشن است و بر عکس ان نیز صادق است.

ب) رنگ در گزینش رنگها برای فرش عوامل مختلفی تاثیر گذارند این عوامل بعضی به صورت منفرد و بعضی به صورت مشترک در انتخاب ویژه موثر واقع می شود ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی در چگونگی رنگبندی و گستردگی سطوح رنگها موثرند .

فراوانی رنگینه ارزان بودن ان و دردسترس بودن می تواند تشویقی جهت انتخاب بافنده ویا طرح باشد .

بار معنایی رنگهای نمادین : سرخ لاکی : نماد فداکاری ، جنبش و گرمی و جوانی ، شور وهیجان ، زندگی ، حرکت ، اتش و ایثار ، خورشید وقدرت است .

سبز : نماد رشد ، شروع زندگی ، سر زندگی ، باز یابی ، پاکی احساسات و امید می باشد .

ابی (فیروزه ای ، الماسی ) : ارامش ، حکمت ، اشتی ، پاکی و امنیت سفید : پاکی و معصومیت ، شفافیت را تداعی می کند .

سیاه : که در رنگ موتیف ها ( به جز نقطه ) به کار نمی رود زیرا سمبل مرگ ، عقل کهنه ، اشوب و غم می باشد .

رنگهای دیگر جزء نماد نیستند ولی می توانند معنی داشته باشند .

نقشه فرش سردار جنگی مختص سردار طراحی نشده بلکه یک طرح قدیمی است .اگر فرش را به منزله باغ در نظر بگیریم و حاشیه را دیوار ها ، موتیفهای متحول از دایره را حوض اب و اسلیمی ها جوی های اب که از طریق ان (عامل رشد وبالندگی ) به دیگر قسمت ها می رسد .

معمولا از گلهایی استفاده می شود که اشکال ساده ای از گیاهان کوهستانی و کویری است و یا بین مردم عمومیت دارد و با عقاید یزدی ها سازگار است .

مثلا : گل پنج پر که به گل لوتوس معروف است همان نیلوفر است که اصطلاحا گل خورشید نامیده می شود که متعلق به مهر و سمبل تکامل و جوهر ذزندگی و مظهر عطوفت و عظمت است .

گل رز نماد عشق و محبت و پیوستن دو زوج به هم است یعنی تشکیل یک خانواده .

فرم دایره همانا ارزوی فراوانی ، تکثر ، خوش یمنی را در بر دارد و سابقه این نقوش نیز فراوان است .

ایینه را نیز تداعی می کند .

طراحی یکی از عوامل فوق العاده مهمی در تولید فرش به شمار می اید و طراحی درست و بی نقص در فروش و بازار یابی فرش عامل موثری می باشد.