فعالیت های نیکوکارانه فعالیت های نیکوکارانه براساس تعریف متداول وعرفی آن به اعمالی اطلاق می شود که در جهت خیرخواهی برای کل جامعه و رفع مشکلات اقشار بی بضاعت صورت می پذیرد.
آنچنان که تاریخ نیکوکاری گواهی می دهد، قسمت قابل توجهی از این خدمات انسانی به واسطه کمک های مالی به مستمندان انجام می پذیرفته و به طور قطع ریشه دراعتقادات دینی یاری دهندگان داشته است.
حتی تا امروز، آمار موجود درباره پرداخت های خیرخواهانه، باورهای مذهبی را عامل نخستین برای انجام این قبیل فعالیت ها در سراسر دنیا می داند.
با این وجود نیکوکاری در طول تاریخ، در قالب های گوناگون رخ داده است.
به عنوان مثال پرداخت دستمزد به کارگران برای ساختن پارسه (تخت جمشید) را نیز بتوان نمونه ای از کارهای خیرخواهانه به حساب آورد.
فعالیت های نیکوکارانه در ایران بیشتر توسط افراد متمول و با انگیزه های دینی انجام می گرفته است.
به این صورت که افراد با احداث چاه، ساختن محل های عمومی از قبیل کاروان سرا ، مسجد، گرمابه، مکتب خانه وهمچنین از طریق وقف اموال، دارائی ها و املاک خود خدمتی به عموم مردم نموده و نام نیکی از خود به جای می گذاشتند.
دولت ها نیز با ساخت مجتمع های ویژه ای با نام نظامیه، که مشتمل بر محوطه ای بزرگ در میان و حجره های فراوان در اطراف برای تجارت و یا ارائه خدمات به مردم و مسافران بوده و معمولاً مسجد، محل استراحت، و یا مکتب را نیز شامل می شدند، به عموم مردم خدمت کرده و به این ترتیب به محبوبیت خود نیز می افزودند.
در مناطق کوچک تر، به ویژه در مناطقی که کشاورزی نقش کلیدی در زندگی مردم داشت، افراد خیر با حفر و نگهداشت چاه و قنوات، احداث مسیر های آبیاری از رودخانه، تدارک آب آشامیدنی و ساخت گرمابه های عمومی، نوع دوستی خود را به نمایش گذاشته و به جامعه خود یاری می رساندند .
با پشت سر گذاشتن دوران سنتی، نیکوکاران ایرانی راه های فراوان دیگری را برای یاری رساندن به هم نوعان خود برگزیدند.
ساخت مدارس، درمانگاه ها و مؤسساتی برای نگهداری سالخوردگان، از نمونه های جا افتاده و متواتر این رویکرد جدید برای نیکوکاری می باشد.
این نوع عملیات خیرخواهانه به همراه فعالیت های دیگر که در چند دهه اخیر در ایران صورت گرفته، از جمله جمع آوری کمک های مردمی از طریق حساب های بانکی در سطح ملی، برگزاری جشن های نیکوکاری برای کمک به خانواده های بی بضاعت هنگام نوروز و همچنین پیش از آغاز مدارس، و یا برگزاری جشن ازدواج برای صدها و حتی هزاران جوان کم درآمد در طول سال، همگی هنوز بر اساس انگیزه های برخواسته از باورهای دینی انجام می شوند.
دردوران اخیر و پس از افزایش مهاجرت از ایران و در پی تجمع تدریجی سرمایه در میان ایرانیان موفق ساکن در سایر نقاط جهان، گونه های جدیدتری از یاری رسانی در قالب فعالیت های خیرخواهانه در کنار اشکال سنتی آن، قوت گرفته است.
ایرانیان امروز نه تنها هنوز به کمک به دلایل دینی و شکل های جدید تر آن در قالب کمک به مستمندان داخل کشور، دانشجویان ایرانی ساکن در خارج از کشور، ارائه کمک های مالی در هنگام رخ دادن فجایع طبیعی (مانند زلزله بم)، یاری برای احداث مراکز آموزشی مربوط به ایرانیان (مانند مرکز پژوهش های ایرانی در دانشگاه مریلند)، کمک به پیشبرد دانش و آگاهی درباره ایران (مانند حمایت از پروژه دانشنامه ایرانیکا) و یا کمک به سازمان های غیر انتفاعی (مانند انجمن فن آوری ایرانیان آمریکائی) باور دارند، بلکه پای را فراتر گذاشته و به دنبال دست یافتن به جایگاهی در سطوح بالای فرهنگ نوین نیکوکاری در جهان هستند؛ فرهنگی که بر اساس آن بنیاد های غیر انتفاعی بزرگی با اتکا به پشتوانه مالی از طریق شبکه های ارتباطی، در پی به ارمغان آوردن آسودگی و آرامش برای آینده تمامی انسان ها، مستقل از پیشینه نژادی، ملی، قومی، و دینی می باشند.
به نقل قول از اندرو کارنگی که بی تردید یکی از بنیان گذاران فرهنگ نوین نیکوکاری درآمریکا محسوب می شود: " کسی که ثروتمند می میرد، بی آبرو مرده است!" و شاید به همین دلیل وی تقریباً تمامی دارائی خود را به بنیادهای متعددی اهدا نمود.
این بنیاد ها هنوزهم در بسیاری از نقاط جهان به خدمت دهی برای گسترش فرهنگ از طریق دانشگاه، کتابخانه های ملی، و همینطور حمایت از برنامه های آموزشی و پژوهشی مشغول به کار هستند.
کارنگی همچنین الگوی شایسته ای برای تمامی افرادی است که قصد دارند ثروت و یا وقت خود را به انجام امور خیرخواهانه اختصاص داده و دین خود را به جامعه جهانی ادا نمایند.
امروزه بسیاری از ثروتمندان دنیا با تشکیل مؤسسات و بنیادهای خیریه به خدمت دهی به جامعه مشغول می باشند و برخی از ایرانیان موفق نیز به این گروه پیوسته اند.
بنیاد امیدیار و همچنین جایزه انصاری از نمونه های بارز این دسته از فعالیت های نیکوکارانه در میان ایرانیان می باشد.
ویژگی جالب این بنیاد ها درتامین نیازهای مالی، تکیه بر یاری افراد و گروه های نیکوکار در سراسر دنیا است.
به عبارت بهتر، در فرهنگ نوین نیکوکاری نه تنها یک فرد بلکه مجموعه افرادی که در کنار هم و در طول زمان به حمایت از بنیاد ها و سازمان های تشکیل شده می پردازند از اهمیت بسیاربرخوردار می باشند.
دلیل حیات و بقای مؤسسات بزرگی چون برادران راکفلر ، بنیاد کارنگی و یا سوروس نیز چیزی جز حمایت گروه های مختلف و نیکوکاران متعدد در طول زمان نیست.
روز احسان و نیکوکاری کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می کنند و سپس به دنبال انفاقی که کرده اند منت نمی گذارند و آزاری نمی رسانند پاداش آنان نزد پرودگارشان ( محفوظ ) است و نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند.
(سوره بقره آیه 262) انسان در زندگی اجتماعی نیازمند به همکاری و همبستگی با افراد دیگر است و هیچکس نمی تواند به صورت فردی و بریده از اجتماع زندگی کند.
خوشبختی افراد هر اجتماع تا حد زیادی بستگی به میزان این همکاری دارد.
در جامعه ای که الگوی اسلام و بر اساس وحدت عقیدتی و مکتبی تشکیل می گردد مسلمانان خود را در برابر نیازها، مشکلات و گرفتاری های برادران دینی خود بی تفاوت احساس نمی کنند، بلکه بر خود لازم می دانند که در اینگونه موارد به یاری آنها بشتابند.
در ایران اسلامی رسم بر این است که قبل از آغاز سال نو شمسی در آستانه تغییر و تحول طبیعت مردم نیز تغییر و تحولی در وضع زندگی و ظواهر خود بوجود آورده، خانه تکانی کرده، میوه و شیرینی تهیه نموده و برای خود و فرزندان لباسهای نو تهیه می کنند.
و با شادی و به استفبال عید نوروز و بهار طبیعت می روند.
در این میان، محرومان و مستضعفان که از مکنتی برخوردار نیستند امکان شرکت در این شادی ها کمتر برایشان وجود دارد.
و چه بسا روحیه آنها نیز آزرده خواهد شد بر این اساس شایسته است افراد مؤمن، خدا دوست و دارای وجدان بیدار همواره شادی های خود را با فقرا و محرومین تقسیم کنند.
بر همین اساس برای اولین بار و به طور گسترده در اسفند ماه سل 1377 به ابتکار صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برنامه جشن نیکوکاری مطرح و مورد استقبال فراوان امت مسلمان و خداجوی میهن اسلامیمان قرار گرفت.
لذا کمیته امداد امام خمینی به عنوان مجری طرح در روز 15 اسفند ماه سال 1377 در تمامی کشور اقدام به جمع آوری هدایای مردمی نموده و سپس هدایا را در اختیار شاخه های کمیته امداد جهت توزیع بین محرومان قرار داده اند.
از آن تاریخ تا کنون این عمل خداپسندانه به صورت گسترده انجام می شود و این ایام به ایام نیکوکاری شهرت پیدا کرده است.
روز احسان و نیکوکاریکسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می کنند و سپس به دنبال انفاقی که کرده اند منت نمی گذارند و آزاری نمی رسانند پاداش آنان نزد پرودگارشان ( محفوظ ) است و نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند.
از آن تاریخ تا کنون این عمل خداپسندانه به صورت گسترده انجام می شود و این ایام به ایام نیکوکاری شهرت پیدا کرده است.کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می کنند و سپس به دنبال انفاقی که کرده اند منت نمی گذارند و آزاری نمی رسانند پاداش آنان نزد پرودگارشان ( محفوظ ) است و نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند.