زن، بحران و جنگ مردم شناسی جنسیت(anthropology of gender) از شاخه ها و حوزه های مهم در مطالعات مربوط به دانش مردم شناسی است.
این حوزه های مهم مطالعاتی به ویژه در پژوهش آسیبهای اجتماعی و فرهنگی با شاخه ی دیگری از مطالعات مردم شناختی با نام مردم شناسی جنگ پیوند می خورد و آلام و آسیب های وارد شده برگروه های انسانی را می پژوهد.
زنان به عنوان گروهی که حافظ میراث فرهنگی و ناقل هنجارها و ارزش های انسانی به شمار می آیند و تعادل و ثبات جامعه و نظام فرهنگ پذیری و آموزشی آن با نامآنان رقم می خورد، بیشترین آسیب را از وقوع بحران های اجتماعی چون جنگ پذیرا می شوند.
پژوهشکده مردم شناسی با توجه به اهمیت شناخت آسیب هایی که گروه زنان به عنوان حافظان و ناقدان فرهنگ وارد می آید.
به حوزه ی مطالعاتی یاد شده توجه نشان می دهد.
پاسخ به لزوم درک خطرات سیل نا خجسته ای که با رخنه بر بارو و قلعه مستحکم فرهنگ انسانی میراث هزاران ساله آن را با خطر فروپاشی روبرو می سازد، با نشر آثاری که به دو زمینه مردم شناسی زنان و مردم شناسی جنگ نزدیک باشد، پاسخی با بسته می یابد.
کتاب زن، بحران و جنگ به این منظور از سوی پژوهشکده مردم شناسی تهیه، ترجمه و منتشر می شود.
مهدیه شکرایی رییس پژوهشکده مردم شناسی مقدمه سیمای ممنوع من جهان ایرانی گسترده ای وسیع از فرهنگ هایی را فرا می پوشاند که در چشم اندازهای گوناگون حیات فرهنگی، مدنی و تاریخی آن به تاثیر و حضور فرهنگ کهنیان ایران را می توان مشاهده کرد.
افغانستان دارای یکی از نزدیکترین پیوندها با فرهنگ ایرانی است.
و خود به دلیل پیوستگی تاریخی و ناگسستگی همیشگی آن از سرزمین ایران در فراز و فرود تاریخ ایران زمین، حضوری بی وقفه دارد.
نشرآثاری که ساختار اجتماعی و فرهنگی کشور همسایه و هم فرهنگ ما افغانستان را در صده های مختلف تاریخی مورد بحث و بررسی قرار می دهد، بر آگاهی نسبت به حوزه ی وسیع فرهنگ ایرانی و پویایی و تحولات تاریخی و فرهنگی آن خواهد افزود.
پیشتر نیز پژوهشکده مردم شناسی به نشر آثاری تحقیقی در درک ساختار فرهنگی و تاریخی حوزه وسیع فرهنگ ایرانی اقدام کرده است، چهار شنبه سوری در آذربایجان، ترانه های غرجیستان(افغانستان) و… نمونه هایی از این شمارند.
از سوی دیگر نشر آثاری که به حوزه های مطالعاتی مردم شناسی زنان مربوط می شود، بخشی دیگر از آثار پژوهشی پژوهشکده مردم شناسی را در بر دارد.
سیمای ممنوع من اثر لطیفه مولف و محقق جوان افغانی و ترجمه دکتر نجمه خندق استاد محترم دانشگاه، با توجه به اهمیت شناخت روز آمد جهان ایرانی و ساختار فرهنگی و تاریخی آن در بومگاه مختلف، و نیز اهمیت حوزه مطالعات زنان از سوی پژوهشکده مردم شناسی منتشر می گردد.
مهدیه شکرایی رییس پژوهشکده مردم شناسی مقدمه از درون ما مقدمه از درون ما: ایران شناسی و مباحث مربوط به آن پیشینه ای بس دیرین پا و کهنسال دارد.
از نخستین جستارها و گفتارهایی که به خانه اندیشمندانی چون ابوریحان بیرونی رقم خورد و نوشته آمد، تا زمانی نزدیک به ما که کوشندگان و دانشورانی چون علی اکبر دهخدا، محمد معین، ابراهیم پور دارد، مهرداد بهار، احمد تفضلی و … تلاش خود را بر شناخت هر چه افزون تر فرهنگ و تاریخ ایران مصروف ساختند، با انبوهی گرانسنگ از ادبیات ایران شناسی و انعکاس آرا و نظریات اندیشمندان ایرانی در این باره کتاب از درون ما که حاوی گفت و گو هایی چند با اندیشمندان و متفکران ایرانی ست، از سوی پژوهشکده مردم شناسی منتشر می شود.
امید می رود که انتشار اثر یاد شده امکان باز شناسی و باز کاوی فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران گستره ی وسیعی از جغرافیایی فرهنگی و تاریخی را که تمدن دیرین سال ایران بر آن تاثیر نهان است، فراهم چیند.
ایران شناسی و مباحث مربوط به آن پیشینه ای بس دیرین پا و کهنسال دارد.
مهدیه شکرایی رییس پژوهشکده مردم شناسی مقدمه ما و آنها یکی از حوزه های جدید مطالعات مردم شناختی، مردم شناسی شهری و زیر حوزه های مهم آن چون مردم شناسی فقر و مردم شناسی جوامع حاشیه ای در شهرهای بزرگ است.
تحول و تغییر سریع و شتاب آهنگ جامعه ایرانی در مسیر نوسازی، با پیدایی جوامع پیرامونی که اغلب ساختار آن با فقر در هم تنیده بود به همراه شد.
با مروری بر تاریخ مردم شناسی ایران متوجه می شویم که پیشتر نیز غلامحسین سالدی در اثر خود اهل هوا به مردم شناسی فقر در رخساره ی آیین زار پرداخته بود، اما مردم شناسی شهری مطالعه ساختار فرهنگی و اجتماعی جوامع پیرامونی و شهری متوجه شناخت آسیب هایی ست که ساختار فرهنگی را به سمت تضاد و چالش الگوهای فرهنگی واجتماعی متعارض پیش می بر.
این تباین هایی در صورت متزاید وشدید خود، خاستگاه ظهور نا به هنجار های اجتماعی و تضادهای فرهنگی می شوند.
در این میان جوامع پیرامونی به دلیل موقعیت و موجودیتی که می باید آن را از کثر کارکردهای فرایند مدرنیراسیون محسوب کرد، به هضم تمامی پیامدها ی منفی این فرایند در خویش می پردازند و کالبد خود را از تناقض های این ساختار پروار می کند.
شناخت الگوهای فرهنگی و وضعیت اجتماعی جوامع حاشیه ای به دلیل ساختار خاص ونو ظهور آن می تواند دارای اهمیت بسیار باشد، این ساختار چون آیینه ای است که فراز و فرود مدرنیزاسیون ایرانی را آشکار خواهد ساخت.
پژوهشکده مردم شناسی در شناخت فرهنگ و جامعه ایرانی، به انتشار آثاری از حوزه ی مردم شناسی شهری اقدام کرده است.
ساهمیت این موضوع به ویژه از آن روست که امروزه بخشی بزرگ از جامعه ایرانی را جامعه شهری آن شکل می بخشد ومی باید به چگونگی وضعیت میراث های فرهنگی و نظام ها و الگوها ی همبسته ی آن از دریچه زندگی شهری نیز چشم دوخت.
بررسی نقاط سازواری و ناسازواری فرآیند نوسازی و میراث فرهنگی، چشم اندازی از آگاهی های حیاتی را در پرتو مطالعات مردم شناختی پدیدار می نماید.
مهدیه شکرایی رییس پژوهشکده مردم شناسی