حقوق ارتباط جمعی ارتباط واطلاع:ارتباط و اطلاع از نظر تاریخی دو پدیده همسانند که انسان از طریق آنها به واقعیتها پی می برد؛ شناخت انسان در سایه مبادله اطلاعات و ارتباطات است که می تواند بیندیشد و به واقعیتهای تازه دست یابد.
برنا فیلسوف و شاعر فرانسوی قرن 12 میلادی درباره موقعیت انسان چنین می گوید:ما همچون کودکی هستیم که روی شانه های موجوداتی عظیم ایستاده است،اگر می توانیم دورتر را بهتر ببینیم نه از آن است که دید ما بهتر و عمیقتر است و یا اینکه از آنها بالاتر هستیم بلکه علت آن به برکت و عظمت و بزرگی آنهاست که ما بالای آنها قرار گرفته ایم.
انسان از قبل برای شناخت واقعیت به نظامهای ارتباطی که قبل از او وجود داشته است اقدام می نمود،یعنی نظامهای ارتباطی بدوی که متناسب با مقتضیات زمان او بودهاند متوسل می گردید.ذر این دوران ارتباطات جنبه دیداری و شنیداری داشته است.اطلاعات از طریق لمس کردن با ملایمت و خشونت،حرکات چهره و اشاره از فردی به فرد دیگر منتقل می شده و در نتیجه خود افراد سهم مهمتری در مبادله اطلاعات داشتند.
ابتدایی ترین شیوه ارتباط و نواقص آن به شیوه ارتباط سخن گفتن ارتباط و شفاهی بوده که با سخن گفتن احساس فردیت و اجتماعی بودن در انسان برانگیخته می گردد.زبان شفاهی نقش نگهدارنده و انتقال دهنده اندیشه ها و باورها بود،این شیوه ارتباطی به علت محدودیت مکانی و زمانی نمی توانست اطلاعات را تا نقاط دور دست برساند و در نتیجه حتی پاسخگوی جامعه ابتدایی هم نبود.
تکامل یافتن شیوه ارتباطی: پس از صد هزار سال زبان نوشتاری جایگزین زبا ن شفاهی گردید و با اختراع خط تصویری و سپس کتابت صوتی نوع شناخت بشر از خود و جهان پیرامونش تغییر یافت و با توجه به توسعه علوم و ترقی صنایع و افزایش جمعیت و پراکندگی آن نیاز به مبادله اطلاعات در فاطله های دور قوت یافت.
در آغاز با شاطران و دوندگان چالاک و یا اسبهای تندرو و کبوتران نامه بر انجام می گرفت و به این ترتیب انسان به یاری خط توانست بر مکان و زمان غلبه پیدا نماید و با انسانهایی که هرگز آنها را ندیده بود ارتباط برقرار نماید.
اختراع چاپ در قرن 16 ، انقلاب عظیمی در روند اطلاعات ایجاد نمود و جهان شاهد انقلاب های عظیمی شد.
در چینن شرایطی حتی صنعت چاپ نیز پاسخگوی نیازها نبود و با اختراع برق و تلگراف و بی سیم انسان شاهد مخابره پیامها از فاصله های دور بود.اختراع رادیو، تلویزیون، کامپیوتر، ماهواره و رسانهای ارتباط جمعی ارتباط را آسان و سریع لحظه ای کرد و انسان توانست با ارتباطات سریع و لحظه ای اطلاعات جدید را کبس نماید.
تعریف ارتباط:ارتباط به معنای اشتراک، پیوند، پیوستگی و رابطه می باشد.
تفاوت میان واژه ارتباط به معنای مفرد با ارتباطات به معنای جمع:کلمه ارتباطات به صورت جمع در علوم ارتباطات به معنای مطالعه و پیرامون ابزار و لوازم به کار می رود و معنای مفرد آن فرایندی است که در آن پیام دهنده به پیام گیرنده منتقل می شود.
به عبارت دیگر به گردش پیام بین فرستنده و گیرنده پیام مربوط می شود.
مفهوم اطلاع و ارتباط: گرچه اطلاع نوعی ارتباط است ولی از نظر معنا ارتباط متفاوت است چون هر اطلاع رسانی نوعی اتباط است ولی هر ارتباطی اطلاع نیست، به عبارتی می توان ارتباط برقرار کرد بدون آنکه اطلاعاتی رد و بدل شود مثل گروهی از مردم که شاهد ریزش باران باشند و اطلاعاتی بین آنها رد و بدل نشود، در این صورت همه آنها صرفاً یک واقعیت رابیان می نماید اما وقتی گوینده رادیو و تلویزیون وضع هوا را پیش بینی می کند اطلاعاتی را منتقل می سازد.
ارزش پیام: باید بهارزش پیام برای گیرنده توجه شود.
هنگامی که گیرنده تحت تأثیر یک پیام واقع می شود.این پیام نسبت به آنچه می داشته است تازگی داشته باشد، به عبارت دیگر هر پیام به منظور انتقال یک آگاهی تازه عرضه می شود و میزان همین آگاهی تازه ات که تحت عنوان اطلاع مورد ارزیابی قرار می گیرد.
در هر ارتباطی که بین فرستنده و گیرنده برقرار می شود، ضمن تبادل پیام تعدادی از آگاهی های پیش نیز به گیرنده منتقل می شود و چون ارزش اطلاع موجود در هر پیام برای گیرنده به میزان تازه بودن و غیر قابل پیش بینی بودن آن بستگی دارد.بنابراین هر اندازه که عناصر تازه یک پیام بیشتر باشد ارزش آن بیشتر خواهد بود، مفهوم ارتباط صرفاً به نوشته های چاپی اطلاق نمی شود بلکه این مفهوم مواد دیگری نظیر اطلاعات در یک فیلم، اسلاید و نوار تلوزیونی و کامپیوتری را نیز در بر می گیرد.
نقش رسانه ها و اطلاع رسانی: رسانه ها نه تنها اطلاعاتی را در اختیار ما می گذارند بلکه به تجارت ما سمت و سو می دهند،در نتیجه معیارهای ما از حیث زود باوری و از نظر فهم واقعیت بیشتر به وسیله همین رسانه ها تعیین می شود تا از طریق تجارت پراکنده خودمان اگرچه اطلاعات یکی از دستاوردهای انسان به شمار می رود ولی عامل انسانی در تولید و تبدیل آن به ابزار و تکنولوژی بسیار مؤثر بوده است،هر نظام اطلاعاتی که دانش و اطلاعات را در میان مردم توزیع می کند باید سه نیاز را برآورده سازد: به استفاده کننده بگوید اطلاعاتش را کجا بیابد.
2.
هر موقع استفاده کننده اطلاعات را خواست به او بدهیم.
3.هر موقع و هر زمان که استفاده کننده تعیین کرد به درخواستهای او پاسخ بگوید ضمناً گردش آزاد اطلاعات و به روز بودن آن بسیار با اهمیت است.
تعریف فرایند در علوم اجتماعی: مفهوم فرایند در علوم اجتماعی به معنای دگرگونی مداوم، سازمان یافته پدیده ها، هستی یافتن و نا پدید شدن آنها در درون یک نظام اجتماعی است، ر هر فرایندی میان پدیدها نوعی ارتباط و پیوستگی مستمر وجود دارد.
پذیرش دیدگاه فرایندی مستلزم این است که وقایع و روابط پویا، جاری و پیوسته در تغییر و مستمر تلقی کنیم.
عناصر یک پیام:مبدأ- پیام- مقصد- بازگشت پیام(بازخورد).
- مبدأ یا پیام دهنده: می تواند شخص(نظیرکلام)، نوشته، تصاویر و یا حرکت فرد باشد.
- مقصد:ممکن است شنونده ،بیننده یا خواننده ویا گروه اجتماعی مثل خانواده، تماشاگران و...باشد.هنگامی که مقصد می کوشد این اشتراک را با مقصد مورد نظر پدید آورد؛مبدأ ابتدا پیام خود را به شکل رمز در می آورد،هنگامی که پیام به صورت رمز در آمد و ارسال شد دیگر در اختیار فرستنده نیست و فرستنده قادر به کنترل دامنه تأثیر آن نخواهد بود،اصلاً برای برقراری ارتباط باید پیام کشف شود و کشف و تشخیص رمز مستلزم آشنایی به مفروضات پیشین دارد.
انواع ارتباطات از لحاظ محتوی و کارکرد: 1.ارتباط خصوصی و بدون واسطه: ارتباطی است فوری و بدون رو در رو که طی آن پیام مستقاً بین پیام دهنده و پیام گیرنده یا دو گروه کوچک ردو بدل می شود، ویژگیهای این ارتباط: الف- فرصت جابه جایی پیام گیرنده و پیام دهنده ب- فرصت تصیحیح یکدیگر ج- ارتباط چهره به چهره و عمیق و قابل رویت بودن آثار پیام 2.ارتباط جمعی یا عمومی: از نظر لغوی به معنای ابزارهایی است که از طریق آنها می توان با افرادی نه به طور جداگانه یا گروههای خاص و همگون بلکه با جماعت کثیر یا تودهای از مردم به طور یکسان دسترسی پیدا کرد وسایل امروزی ارتباط جمعی عبارتند از روزنامه ها، رادیو، تلویزیون، سینما و ...
که دارای نکات مشترکی هتند که پیام های آنها به طور متناوب پخش می شود.مطالب آنها را خبرنگاران تهیه می نماید.
جاهای خاص برای مطالب خبری و تحلیلی آنها وجود دارد.
بنابراین در تعریف ارتباط جمعی می توان گفت:"ارتباط جمعی یا عمومی انتقال اطلاعات با وسایلی نظیر روزنامه، کتاب، امواج رادیو و تلویزیونی، برای گروه غیر محدودی از مردم با سرعتی زیاد انجام می گیرد.
ویژگیهای وسایل ارتباط جمعی: - پیام گیران نا آشنا و پراکنده - بازگشت پیام یا بازخورد با تأخیر - سرعت عمل زیاد - ارتباط سطحی و ناپایدار - تکثیر پیام ارتباط نوشتاری: ارتباطی است که در آن اطلاعات از طریق قلم بر کاغذ نقش می بندد.مانند روزنامه، کتاب و...
ارتباط غیر نوشتاری: ارتباطی است که اطلاعات و افکار از طریق امواج مانند رادیو، تلویزیون، تلفن و تلگراف میان افراد مبادله می شود.
ارتباط ملی: ارتباطی است که پیامها، اطلاعات و مفاهیم از طریق وسایل ارتباط جمعی در چهار چوب جغرافیایی یک کشور منتشر می شود.
ارتباط فراملی: ارتباطی است که پیامها و اطلاعاتی که از طریق ماهواره ها، مرزهای جغرافیایی را در می نوردد و موجبات نزدیکی میان انسانها را به وجود می آورد.مانند تلویزیونهای آسیایی-اروپایی و تلویزیونهای برون مرزی.
ارتباط کلامی:در این نوع ارتباط، اطلاعات و افکار از طریق زبان و گفتار منتقل می شود.مانند تلفن ارتباط غیر کلامی: ارتباطی است که مفاهیم و معانی از طریق غیر زبانی و گفتاری میان انسانها منتقل می شود.نظیر عکس، فیلم، تصویر و ...
تصاویر به عنوان یک وسیله ارتباطی می تواند بخشی از اطلاعاتی را که ریختن آنها در قالب کلمات دشوار است منتقل کند.تصاویر را می توان در یک موقعیت و یک زمان تهیه کرد و در موقعیتی کاملاً متفاوت و در زمانی دیگر آنها را دید.
ارتباط انسانی:اطلاعات و مفاهیمی که میان دو انسان رد و بدل می شود.مانند نامه، تلفن.
ارتباط ابزاری یا ماشینی:که برعکس ارتباط انسانی است، در این ارتباط گردش اطلاعات میان دو ابزار یا ماشین رد و بدل می شود.
ارتباط زمانی: ارتباطی است که باید در زمان معین انجام گیرد در غیر این صورت ارزش چندانی ندارد.مثل گزارشهای خبری.
ارتباط غیر زمانی: ارتباطی است که برعکس ارتباط زمانی محدود به زمان خاص نمی باشد و اطلاعات آن می تواند پیوسته متغیر باشد.مثل کتابخانه.
ارتباط سازمانی: در این ارتباط، انتقال اطلاعات و دریافت پیام به امکانات گسترده فنی و برنامه ریزی و سازمانی و بودجه و پرسنل نیاز دارد.مانند تلویزیون، رادیو و ...
انواع مدلهای ارتباطی: فرستنده پیام کانال گیرنده پیام لذا بر ارتباط غیر سازمانی: ارتباطی است که به امکانات فنی و بودجه و پرسنل نیاز ندارد.مانند نامه ها و گفت و شنودهای حضوری.
ارتباط از لحاظ کارکرد: ارتباطی که می توان آن را تولید نامید و برای انجام کاری برقرار می گردد و هدف آن شیوه های تولیدی بی شماری است که افراد از طریق آنها به مقاصدشان می رسند.ارتباطی که در جهت ابداع است و هدف آن به وجود آوردن دگرگونی و آفرینش ایده های نو است.ارتباطی که هدفش حفظ و بقاء است؛خواه بقای هویت فرد و خواه حفظ روابط افراد این روابط با پیامهایی مثل سلام و احوالپرسی انجام می شود.
مدل ارتباطی: مدل ارائه کننده مجموعه فیزیکی، ریاضی یا انسانی است که برای توانمند ساختن انسان و درک آسانتر او از یک شیء واقعی به کار می رود؛به عبارت دیگر مدل جزئی کوچک یا بازسازی کوچک از یک شیء بزرگ است که از لحاظ کارکرد با شیءواقعی یکسان است.
انواع مدلهای ارتباطی: فرستنده- پیام- کانال- گیرنده(پیام گیر) لذا برخی از پیامها،تجربی و پارهای توصیفی یا نظری و برخی ساده مانند ارتباط میان فردی با شمار زیادی از انسانها.
پژوهش در زمینه ارتباطات جمعی: پژوهش در زمینه ارتباطات جمعی طی دهه های1930 و1940 توسط اندیشمندان علوم اجتماعی در ارتباط با ترغیب و ارتباط انجام شد.
ار نیمه های قرن20 پژوهش های مربوط به ارتباطات اجتماعی جنبه تجربی به خود گرفت و موضوعات جدیدی براساس متغیرهای روان شناسی و جامعه شناسی مطرح گردید که از میان آنها به چهار موضوع عمده می توان اشاره نمود: الف- موضوع تبلیغات و تأثیر آن بر روی شکل گیری افکار عمومی که در فاصله میان دو جنگ جهانی توسط دانشمند تونیس مورد توجه قرار گرفت.
ب- پژوهش پیرامون رفتار رأی دهندگان در انتخابات و تأثیر رسانه های جمعی بر رفتار گیرندگان پیام.
پ- مطالعه پیرامون تأثیر ارتباطات سیاسی در سطح ملی و بین المللی.
ت- مطالعات سنتی پژوهشگرتن و روزنامه نگاران پیرامون مسائلی نظیر مطبوعات، دولت، افکار عمومی و روابط میان آنها.
پژوهش در زمینه اثر رسانه ها: از زمان جهانی اول تا سال 1950 پژوهشگران ارتباطات جمعی و روانشناسی اجتماعی پیام گیران را غیر فعال و بی دفاع می پنداشتند، آنها معتقد بودند که می توان با روشهای مختلف از طریق وسایل ارتباط جمعی، پیام گیران را تحت تأثیر قرار داد و آنها را از پای در آورد.
براساس این نگرش که گاه آن را نظریه ارتباط گلوله ای می نامند،پیام دهنده می نواند گلوله جادویی خود را به سوی بیننده یا شنونده شلیک نماید و همانگونه که یک مدار الکتریکی می تواند الکترونها را به داخل لامپ ببرد و آن را روشن سازد او نیز با این گلوله جادویی می تواند اندیشه پیام گیران را روشن نماید.
پژوهشگران دیگری معتقد بودند که پیامهای سمعی و بصری بر خلاف پیامهای کتبی بدون عبور از موانع و صافی های عقلی مستقیماً برآمدند،زیرا پژوهشهای انجام شده در این زمینه عکس آن را نشان داده است و نشان داد که نظریه گلوله ای غیر واقعی است.
تبلیغات سیاسی: عبارت است از منتشر ساختن، برانگیختن یا به حرکت واداشتن اندیشه ها؛ امروزه تبلیغات جزئی از ارتباط عمومی محسوب می شود و هدف آن دستیابی به مقاصد از پیش تععین شده است.
تاریخچه تبلیغات سیاسی: نخستین تشکیلات منظم برای تبلیغات سیاسی در سال 1622 میلادی بنیان نهاده شد.
تبلیغات سیاسی امروزه در دو سطح ملی و بین المللی رو به گسترش است.
تبلیغات ملی بیشتر به سوی حفظ اتحاد اقوام در لوای رهبریهای موجود گرایش دارد و نقشآن به صورت پرورش متخصصان در تبلیغات و روابط عمومی برای پیشبرد اهداف ایدئولوژیک می باشد.
تبلیغات سیاسی همواره به هنگام ازدیاد تنش و برخورد میان گروههای انسانی قرار نمی گیرد.
ارتباط سیاسی: ارتباط سیاسی به فرایندی گفته می شود که بر اساس آن در جوامع دموکراتیک رهبران سیاسی توسط شهروندان از طریق آزادی بیان و رسانه های جمعی تحت کنترل قرارمی گیرند و رهبران سیاسیس نیز از طریق مجراههای ارتباطی اطلاعات شهروندان را نسبت به امور دولت تأمین می کنند و یا به عبارت دیگر ارتباطات را زمانی سیاسی می گویند که به فعالیت نهاده های تخصصی معینی که به منظور انتشار اطلاعات، ایده ها، عقاید، نظرات و نگرشهایی که درباره امور دولت بیان می شود اطلاق می گردد.
افکار عمومی: هرگاه شمار زیادی از مردم یک جامهع برداشت مشخصی از مسایل اساسی و عمومی زندگی جمعی داشته باشند، افکار عمومی پدید می آید؛ در واقع افکار عمومی فرایند پیچیده ای است که از ترکیب و تلفیق دیدگاههای فردی و گروهی دریافت فرهنگی یک جامعه مشخص بدست می آید.به عبارت دیگر افکارعمومی به آن نوع افکاری گفته می شود که بر اساس آن حوادث و اتفاقاتی که در یک جامعه روی می دهد به صورت جو مسلط جامعه بر مردم تأثیر می گذارد.
آموزش و نقش آن در زمینه ارتباط جمعی: تمام کنش ها و اثرات راهنما و روشهایی که برای رشد و تکتمل توانایی های مغزی و معرفتی و مهارتها و نگرشها و رفتار انسان به کار می رورآموزش نامیده می شود.
آموزش از تولد تا واپسین حیات همراه انسان است؛ در نتیجه آموزش است که دانش زمان دراختیار مردم قرار میگیرد و در سایه آموزش است که میراثهای فرهنگی و باورها و ارزشهای جامعه به نسلهای بعدی منتقل می گردد.آموزش اثربخش آموزشی است که تداوم داشته باشد و بتواند یافته های یک جامعه را عملی نماید.
نقش وسایل ارتباط جمعی در ارتباط با آموزش: در میان رسانه های جمعی، رادیو و تلوزیون از لحاظ آموزش غیر رسمی جایگاه ویژه ای دارند.
کاربرد تلویزیون در آموزش غیر رسمی در کشورهای مختلف تابع هدفهای توسعه و رشد آن کشور ها است؛ برنامه های آموزشی تلویزیون در آمریکا رسمی و غیر رسمی می باشد و غالب برنامه های درسی و آموزشی از طریق تلویزیون انجام می شود.
مهمترین نقش و کارکرد وسایل ارتباط جمعی پی جویی و گردآوری اطلاعات در مورد حوادث و رویدادهای ملی و فراملی و انتقاد آنها به عموم مردم بدون در نظر گرفتن سلسله مراتب اداری است.برخی خبر را گزارشی فشرده و بازتابی دقیق از یک رویداد می دانند و بعضی ها خبر را گزارش مناسب که برای بخشی از مردم جالب باشد میداند.
وظیفه خبر این است که حادثه ای را که مطرح کرده است بر سر زبانهابیندازد.