-تاریخچه اندازه گیری در جهان سابقه اندازه گیری به عهد باستان باز می گردد و می توان آن را به عنوان یکی از قدیمی ترین علوم به حساب آورد .
در اوایل قرن 18 جیمز وات (JAMES WATT) مخترع اسکاتلندی پیشنهاد نمود تا دانشمندان جهان دور هم جمع شده یک سیستم جهانی واحد برای اندازه گیریها به وجود آورند .
به دنبال این پیشنهاد گروهی از دانشمندان فرانسوی برای به وجود آوردن سیستم متریک (METRIC SYS) وارد عمل شدند .
سیستم پایه ای را که دارای دو استاندارد یکی «متر» برای واحد طول و دیگری «کیلوگرم» برای وزن بوده ، به وجود آوردند .
در این زمان ثانیه (SECOND) را به عنوان استاندارد زمان (TIME) و ترموسانتیگراد را به عنوان استاندارد درجه حرارت مورد استفاده قرار می دادند .
در سال 1875 میلادی دانشمندان و متخصصات جهان در پاریس برای امضاء قراردادی به نام پیمان جهانی متریک (INTERNATIONAL METRIC COMVENTION) دور هم گرد آمدند .
این قرارداد زمینه را برای ایجاد یک دفتر بین المللی اوزان و مقیاسها در سورز (SEVRES) فرانسه آماده کرد.
این مؤسسه هنوز به عنوان یک منبع و مرجع جهانی استاندارد پابرجاست .
امروزه سازندگان دستگاههای مدرن آمریکایی ، دقت عمل استانداردهای اصلی خود را که برای کالیبراسیون دستگاه های اندازه گیری خود به کار می برند ، به استناد دفتر استانداردهای ملی (N.B.S)تعیین می نمایند .
لازم به یادآوری است دستگاه های اندازه گیری و آزمون به دلایل گوناگون از جمله فرسایش ، لقی و میزان استفاده ، انحرافاتی را نسبت به وضعیت تنظیم شده قبلی نشان می دهند .
هدف کالیبراسیون اندازه گیری مقدار انحراف مذکور در مقایسه با استانداردهای سطوح بالاتر و همچنین دستگاه در محدوده «تلرانس» اصلی خود می باشد .
تعریف اندازه گیری : اندازه گیری یعنی تعیین یک کمیت مجهول با استفاده از یک کمیت معلوم و یا مجموعه‌ای از عملیات ، با هدف تعیین نمودن تعداد یک کمیت .
صحت : نزدیکی نتیجه انداره گیری یک کمیت را با میزان واقعی آن کمیت گویند ، این مقدار به صورت درصدی از ظرفیت کلی دستگاه می باشد .
رواداری : حداکثر انحراف یک قطعه ساخته شده از اندازه خاص خودش را گویند .
دقت : نزدیکی میزان تفاوت نتایج حاصل از چند اندازه گیری متوالی را مشخص می نماید .
دقت دستگاه دلالت بر صحت دستگاه ندارد .
تکرارپذیری : نزدیکی مقدار خروجیهای یک دستگاه در شرایطی که مقدار ورودی به دستگاه ، روش اندازه گیری شخص اندازه گیرنده ، دستگاه اندازه گیری ، محل انجام کار ، شرایط محیطی یکسان باشد .
دامنه و میزان تغییرات : حداقل و حداکثر ظرفیت اندازه گیری یک دستگاه را محدوده آن دستگاه گویند .
خطای ثابت : خطایی که به طور ثابت که در تمام مراحل دامنه اندازه گیری با دستگاه همراه می باشد که این خطا با کالیبره کردن دستگاه برطرف خواهد شد.
خطای مطلق : نتیجه اندازه گیری یک دستگاه منهای مقدار واقعی اندازه برداشت شده را گویند .
تصحیح : مقدار عددی که به نتیجه تصحیح نشده یک اندازه گیری افزوده می شود تا یک خطای سیستماتیک فرضی را جبران نماید .
منابع خطای اندازه گیری : تمام پارامترهای مراحل تولید و مشخصات نهایی تولید بایستی به منظور رعایت صحت استاندارد به وسیله Q.C ارزیابی شوند .
طراح سیستم اندازه گیری بایستی روشی را اتخاذ نماید تا میزان خطا در خروجی دستگاهها کاهش یابد و حداکثر خطای باقی مانده شناسایی شوند .
خطاهای ناشی از دستگاه اندازه گیری : عیوب باطنی دستگاه استفاده غیرصحیح از دستگاه اثرات بارگذاری دستگاه خطاهای ناشی از مشاهده در اندازه گیری : این نوع خطا شامل وضعیت های مختلف در هنگام خواندن دستگاه نشان دهنده با زوایای مختلف می باشد .
تجزیه و تحلیل اطلاعات اندازه گیری : جمع ارقام اندازه گیری شده تعداد دفعات - استفاده از روش میانگین یا عدد میانی (MEAN AND MEDIAN VALUES) = میانگین وسایل اندازه گیری : وسایل اندازه گیری باید دارای خصوصیات مقیاس شناسی مورد نیاز برای کاربرد موردنظر مانند دقت ، پایداری ، محدوده ، ریزنگری (RESOLUTION) را دارا باشد .
کاربرد برچسبهای کالیبراسیون به منظور نشان دادن وضعیت دستگاهها بعد از انجام کالیبراسیون از برچسبهایی استفاده می شود .
این برچسبها در اندازه ها و رنگهای مختلف می باشد .
قطعاتی که امکان نصب برچسب بر روی آنها نیست با چسباندن باندهای رنگی که هر رنگ مشخص کننده تاریخ انقضای کالیبراسیون در ماه بخصوصی است صورت می گیرد .
اگر دستگاهی مانند سیستم های مورد استفاده در مایعات چرب و شیمیائی و یا مواد‌آلی که ضدچسب است و امکان چسباندن هیچ نوع برچسب یا باند رنگی نباشد از رنگهای روغنی مشخص کننده تاریخ انقضای کالیبراسیون می توان استفاده کرد .
این برچسبها عموماً به صورت حروف مقطعه می باشد که به شرح زیر است : - عدم نیاز به کالیبراسیون NCR=NO CALIBRATION REQUIRED - عدم نیاز به کالیبراسیون دوره ای NPCR=NO PERIODIC CALIBRATION REQUIRED - قبل از استفاده کالیبره شود .
C.B.U=CALIBRETE BEFORE USE - برچسب اعتباری کالیبراسیون CALIBRATION VOID IF SEAL BROKEN این برچسب به شکل یک نوار مستطیی و یا دایره ای برای کاربرد در موارد مختلف طراحی شده و معمولاً در صورت پارگی برچسب ، کالیبراسیون از اعتبار ساقط است .
در مواقع ضرورت مثل تعویض فیوز اطمینان دستگاه ویا جایگزینی باطری های فرسوده که سبب باز شدن دستگاه گردیده باید به وسیله یک کارت اضافی هشدار دهنده ذکر و به دستگاه آویزان گردد تا احتمال دستکاری دستگاه توسط افراد غیرمجاز از بین برود .
در این کارت باید تاریخ باز شدن دستگاه، دلیل باز شدن و عملیات صورت گرفته بر روی دستگاه به وضوح با تأیید و امضاء سرپرست قسمت مربوط ذکر گردد .
این برچسب به شکل یک نوار مستطیی و یا دایره ای برای کاربرد در موارد مختلف طراحی شده و معمولاً در صورت پارگی برچسب ، کالیبراسیون از اعتبار ساقط است .
نمونه ای از یک برچسب کالیبراسیون نیازمندیهای آزمایشگاه دستگاه های اندازه گیری دقیق آزمایشگاه مکانی است با خصوصیات ویژه که مجاز به داشتن استانداردهای مرجع است و مسئولیت کالیبراسیون ، تأئید و تعمیر و نگهداری وسایل اندازه گیری دقیق را عهده دار می باشد .
در برنامه مترولوژی و کالیبراسیون که مجموعه ای متشکل از استانداردهای اندازه گیری ، نیروی انسانی متخصص و مجرب ، وسایل سنجش و تجهیزات اندازه گیری دقیق و منابع علمی موردنیاز برای یک سیستم جامع از امکانات آزمایشگاهی منطبق با استانداردهای جهانی است ، آزمایشگاه تجهیزات اندازه گیری دقیق از ارکان مهم محسوب می شود .
شرایط محیطی در یک آزمایشگاه اندازه گیری دقیق بیشترین میزان تأثیر را در کیفیت عملیات کالیبراسیون دستگاه ها دارد .
موارد زیر شامل شرایط محیطی آزمایشگاه کالیبراسیون محسوب می شوند : روشنایی : مقدار نور موردنیاز یک آزمایشگاه بین 50 تا 150 فوت شمع است .
به طوری که روی میز کار ایجاد سایه نکند در شرایطی که نیاز به نور بیشتر برای دستگاه های بسیار دقیق باشد می توان از لامپهای اضافی استفاده کرد .
دما : میزان دما آزمایشگاه بایستی بطور دایم تحت کنترل باشد .
دما مورد نیاز برای آزمایشگاه الکترونیک و برای بخش مکانیک است .
فشار مقدار فشار داخل آزمایشگاه بایستی بیشتر از فشار بیرون باشد .
این امر باعث جلوگیری از ورود گرد و غبار به داخل آزمایشگاه می شود .
CLEAN ROOM باید فشار مثبت حداقل اینچ آب بیشتر از فشار هوای بیرون داشته باشد .
گرد و غبار آزمایشگاه از لحاظ عدم وجود ذرات گرد و غبار به کلاسهای مختلف تقسیم می شود .
این کلاسها شامل 300000 ، 100000 ، 10000 ، 1000 و بین 100 تا 1000 است .
هر چه شماره این کلاسها کمتر شود وجود ذرات گرد و غبار هم به همان نسبت کمتر است و کلاس برای انجام آزمایشات دقیق تر مناسبتر است .
رطوبت : مقدار رطوبت نسبی آزمایشگاه بین 35 تا 55 درصد است .
مقدار رطوبت محل همانند دما بایستی دایماً کنترل شود .
لرزش : محیط آزمایشگاههای اندازه گیری دقیق باید به نحوی طراحی شوند تا حتی الامکان از انواع لرزشهای احتمالی به دور باشند ، یا لرزشهایی که سبب کاهش راندمان کار کالیبراسیون می شوند به نحوی حذف شوند .
صدا : مقدار صدا بایستی کمتر از باشد .
کنترل امواج مغناطیسی : این امواج در اندازه گیری‌های میرایی و فرکانس اثر دارد .
در آزمایشگاه معمولاً اطاقی تحت عنوان اطاق فاراده یا SHIELDING ROOM برای کنترل امواج مغناطیسی وجود دارد که از فلز مس ساخته شده است و دارای میرایی است .
سایر امکانات : یک محفظه بسته (AIR LOCK) و یک کفش پاک کن برقی با سیستم مکش سرخود باید در مبادی ورودی آزمایشگاهها نصب گردد .
اطراف دربها و پنجره و دیواره های متحرک که امکان نفوذ گر و غبار از آنها وجود دارد باید کاملاً ایزوله شود تا از نفوذ ذرات خارج به داخل جلوگیری کرد .
برای تأمین درجه حرارت کل آزمایشگاهها و اطاقها یک سیستم تهویه مرکزی استفاده شود .
IDENTIFICATIONIDENTIFICATIONIDENTIFICATIONAUTHORITYAUTHORITYAUTHORITYCALIBRATIONCALIBRATIONCALIBRATIONSPECIALFUNCTIONACCURACYDATE CALIBRATEDDATE CALIBRATEDCALIBRATED BYDATE DUEDATE DUECALIBRATED BY